دانلود مقاله صدا در محیط

درعصر حاضر پیشرفت فن آوری در تمام زمینه‌های صنعتی گسترش و کاربرد وسیع ماشین آلات وسایل و تجهیزات مختلف را به همراه داشته است این رشد سریع سبب گردیده تا انسان در زندگی روزمره و شغلی خود هر چه بیشتر تحت تاثیر آشفتگی‌هی ناخوش‌آیند اکوستیکی یعنی صدا با شدتهای مختلف قرار گیرد به طوری که امروزه صدا جزئی از زندگی انسان را تشکیل می‌دهد به همین ترتیب صدا یکی از خطرات شغلی و صنعتی به شمار می‌آید و بسیاری از کارگران به ویژه کارگران بخش صنعت در معرض این عامل زیان آور قرار دارند .

 صوت : صوت شکلی از انرژی است که توسط سازوکار شنوایی قابل تشخیص است و به بیان ساده صورت هر چیز است که شنیده می شود .

 

انواع صوت

اصوات معمولاً از بسامدهای بسیاری تشکیل می‌شوند میناب صوتی وسیع بوده و بر حس میزان شنوایی به سه ناحیه تقسیم می‌شوند : اصواتی با بسامد 20 تا HZ 000/20 رابینات شنوایی می‌نامند .

ارتعاش صوتی با بسامدهای یاد شده حس شنوایی را در انسان تحریک می‌کنند .

دربیناب فوق بسامدهای 500 تا HZ 20000 بسامدهای مکالمه را تشکیل می‌دهند ارتعا‌ش‌هایی با بسامدهای کمتر از HZ 20 امواج مادون صوت می باشد که گوش انسان حساسیت چندانی به شنیدن آن ندارد .

امواج صوتی با بسامد بیش از HZ 000/20 امواج فراصوت است که حس شنوایی را در انسان تحریک نمی‌کند .

اصوات در بیناب شنوایی به چند نوع تقسیم می‌شوند :

1- صوت ساده : یک ارتعاش سینوسی تک بسامد است .

صوت ساده بندرت در طبیعت وجود دارد و معمولاً برای مصارف علمی و پژوهشی در آزمایشگاه تولید می‌شود .

2- اصوات مختلط : این اصوات از چندین بسامد تشکیل شده‌اند در صورتی که بسامدهای مختلف با نظمی خاص تکرار شوند آن را اصوات مختلط دوره‌ای می‌گویند و می توان آن را تجزیه نمود که در هنگام تجزیه مشاهده می شود که اصوات مختلط دوره‌ای از یک بسامد اصلی و بسامدهایی تشکیل شده‌ا ند که مضربی از بسامد اصلی است که آنها را هماهنگ‌های بسامد اصلی گویند .

مشخصات بینابی صدا : صدا از نظر میناب به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود :

1- صدای با باند پهن : صدایی است که انرژی صوتی در یک باند پهن بسامد توزیع می‌شود .

منبع اصلی صدا با باند پهن در صنایع صدای تخلیه هوا از کمپرسورهای تولید باد است .

بهترین نمونه آن صدایی مانند صدای غرش است .

2- صدای با باند باریک : صدایی است که انرژی صوتی در یک باند باریک بسامد توزیع می‌شود .

 3- صدایی کوبه‌ای ( ضربه‌‌ای ) : صدایی است که تکرار آن در کمتر از کسری در ثانیه باشد صدای پرس سرعت انتشار امواج صوتی .

صوت بوسیله‌ تمام محیط‌های ماری مانند گاز ،‌مایع و جامد منتشر می‌شود در این میان محیط کشسان گازی شکل هوا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است .

 زیرا راه اصلی ورود صوت به دستگاه شنوایی انسان از طریق این محیط می باشد .سرعت امواج صوتی را لریته صوت گویند که مقدار آن به ویژگی‌های محیط انتشار بستگی دارد این ویژگی‌ها عبارتند از : میزان کشسانی ، چگالی محیط انتشار پس می توان نتیجه گرفت که سرعت انتشار صوت به دما ، فشار و چگالی بستگی داشته و مستقل از بسامد و دامنه فشار صوت است : 

زیرا راه اصلی ورود صوت به دستگاه شنوایی انسان از طریق این محیط می باشد .سرعت امواج صوتی را لریته صوت گویند که مقدار آن به ویژگی‌های محیط انتشار بستگی دارد این ویژگی‌ها عبارتند از : میزان کشسانی ، چگالی محیط انتشار پس می توان نتیجه گرفت که سرعت انتشار صوت به دما ، فشار و چگالی بستگی داشته و مستقل از بسامد و دامنه فشار صوت است : سرعت صوت در گازهای کامل از رابطه زیر بدست می آید : سرعت صوت در محیط ها و مواد گوناگون با توجه به درجه حرارت هوا از رابطه زیر می‌توان سرعت صوت در هوا را بدست آورد : T: درجه حرارت هوا () C: سرعت هوا t:6/0 + 4/331= c کمیت‌های فیزیکی : توان صوت: مقدارانرژی صوتی که در واحد زمان بوسیله منبع صدا تولید می‌شود توان صوت نامیده می شود که برحسب وات بیان می‌گردد توان صوتی یکی از ویژگی‌های منبع صداست و مستقل از محیط انتشار می باشد .

در نظام متریک توان با ژول بر ثانیه سنجیده می‌شود .

شدت صوت : مقدار انرژی صوتی که در واحد زمان از واحد سطحی که عمود بر امتداد انتشار صوت است می‌گذرد شدت صوت نامیده می شود .

و واحد آن وات بر متر مربع می‌باشد و هر چه شدت صوت بیشتر باشد احساس صدا شدیدتر خواهد بود .

رابطه بین توان و شدت را می‌توان به این صورت نشان داد : I: شدت صوت W: توان صوتی منبع A: مساحت سطح عمود بر امتداد انتشار فشار صوت : فشار در هر نقطه نیروی وارد بر سطح است .() تغییرات فشار در محیطی که در آن تعادل فشار به هم خورده است فشار صوت می‌نامند .

واحد فشار صوت در دستگاه و واحد متعارف آن در فیزیک صوت میکروبار است .

آستانه شنوایی : حداقل فشار صوتی که قادر به تحریک گوش انسان است آستانه‌ی شنوایی نامیده می شود به دلیل حساسیت افراد این آستانه در افراد گوناگون متفاوت است اما مقدار مبنا برابر است با : یا یا pa 5-10×2 آستانه درد : اگر شدت صوت به تدریج زیاد شود زمانی می‌رسد که درک صوت بااحساس درد در گوشها همراه می‌باشد .

این مقدار را آستانه درد می‌نامند و مقدار آن برابر است با pa 20 تراز شدت صوت : از رابطه مقابل محاسبه می‌شود : LI : تراز شدت صوت ( دسی بل ) I شدت صدای مجهول شدت مبنا که برابر یا به صورت ساده‌تر : 120+Lg I 10= LI تراز فشار صوت : کمیتی است که توسط دستگاه تراز سنج صوت اندازه‌گیری می شود و از رابطه زیر بدست می آید : LP تراز فشار صوت ، P مقدار فشار موثر (Pa) ، فشار مبنا برابر Pa 5-10 × 2 با قرار دادن مقدار فشار مبنا در رابطه قبل معادله مقابل بدست می آید : LP=20 Log P+94 تراز توان صوت : از رابطه مقابل محاسبه می‌شود : LW تراز توان صوت ، W توان اکوستیکی (W) ، W0 توان اکوستیکی مبنا : W 12-10 با قراردادن مقدار توان مبنا رابطه مقابل بدست می آید : LW = 10LogW+120 اندازه‌گیری صدا : یکی از وظایف متخصصان بهداشت حرفه‌ای اندازه‌گیری صدا و بررسی مشکلات ناشی از آن می‌باشد .

برای این منظور لازم است تراز کلی صدا وتوزیع تراز فشار آن در بسامدهای مختلف تعیین می‌شود .

شبکه‌های سنجش بسامد : قسمتی از مدار الکترونیک موجود در کلیه دستگاه‌های تراز سنج صدا شبکه‌های سنجش بسامد است .

شبکه‌ها طوری طراحی شده‌اند که میزان حساسیت به بسامد دریافت شده را اندازه‌گیری نمایند .

منحنی‌های حساسیت مربوط حساسیت نسبی برحسب دسی بل را بسامدهای مختلف نشان می‌دهد و معمولاً باید از استانداردهای بین‌المللی تبعیت کنند .

تا کنون شبکه‌های مورد استفاده شبکه‌های C,B,A بوده‌اند به تدریج D و E هم اضافه شده‌اند .

شبکه A مطابق گوش انسان عمل می‌کند و یعنی در بسامدهای پایین‌تر از HZ 1000 دارای حساسیت کمتری است که این حساسیت با افزایش بسامد به تدریج افزایش می‌یابد .

شبکه C مقدار واقعی و مطلق تراز فشار صدا را نشان می دهد و به عنوان مبنایی برای مقایسه با اندازه‌گیری در سایر شبکه‌ها به کار می رود .

شبکه B بین شبکه A و C واقع شده و در بسامدهای پایین‌تر دارای حساسیت بیشتری نسبت به شبکه A می‌باشد و معمولاً برای وسایل ترابری هوایی از شبکه D استفاده می شود .

اثر محیط در اندازه‌گیری صدا باد : وزش باد به صدابر صدای زیادی مانند فوت کردن در گوش تولید می‌کند برای کاهش این صدا همیشه باید پوشش مخصوص از جنس فوم پلی اورتان را که حالت اسفنجی دارد دراندازه‌گیری‌ها در هوای آزاد به همراه داشت این پوشش صدا بر را از گردو غبار وبارندگی نیز محفوظ می‌دارد .

رطوبت : صدابرها درصد اسفنج به رطوبت نسبی تا 90% حساس نیستند اما باید دستگاه را از باران برف و ...

محفوظ نگه داشت هنگام بارندگی همیشه باید پوشش ضد باد روی صدا برقرار داشته باشد برای مناطق با رطوبت زیاد و دایم باید از صدا بر مخصوص استفاده گردد.

حرارت : تمام صدا سنج‌ها طوری طراحی شده‌اند که در درجه حرارت بین 10- درجه سانتی گراد و به خوبی کار می‌کنند .

ارتعاش : اگر چه صدابر و صدا سنج نسبت به ارتعاش حساس نمی‌باشند ولی بهتر است همیشه آنها را از ارتعاش و ضربه‌های شدید دور نگه داشت .

میدان مغناطیسی : اثرات میدانهای الکتریکی و مغناطیسی بر صداسنج قابل چشم‌پوشی است.

تجزیه کننده اوکتاو باند تجزیه کننده اوکتاوبانر ساده‌ترین نوع تجزیه صدا با درصد ثابت می‌باشد که بیناب صدا را به پهنای یک اوکتاوبانر تجزیه کرده و تراز صدا را در هر بانرتعیین می‌کند .

این تجزیه کننده مجموعه‌آی از صافی‌های الکتریکی با مشخصات خاصی است که به یک دستگاه تراز سنج صدا وصل می شود .

و در این دستگاه بسامدهای مرکزی عبارتند از : 16000- 8000-4000-2000-1000-500-250-125-63-5/31 صافی‌های اوکتای تمام سیگنال‌های صدای مشابه را در پهنای باند اوکتاو عبور داده و تمام بسامدهای خارج از این محدوده را قطع‌ یا بی‌نهایت کاهش می دهد .

در هر باند بسامد مرکزی را با FC و حد پایین و بالای بسامدهای قطع کننده را به ترتیب با F1 و F2 نشان می‌دهند .

علاوه بر تجزیه کننده اوکتاوباند تجزیه کننده‌های اوکتاو بانر، اوکتاوبانر و اوکتاوبانر نیز وجود داردکه هر یک میناب صدا را در باندهای کوچک تری تجزیه می‌کنند .

در تجزیه کننده‌ اوکتاوبانر حد بالای بسامد هر بانر برابر حد پایین بسامد همان بانر است وهم چنین در تجزیه کننده اوکتاوبانر بسامد بالای هر بانر برابر بسامد پایین همان بانر می‌باشد .

انواع بررسی صدا در محیط کار به طور کلی صدای موجود در محیط کار درسه مرحله بررسی می گردد: ساده‌ترین نوع آن بررسی کلی است برای این منظور از یک دستگاه صدا سنج استفاده می‌شود و تراز کلی صدا در محیط کار توسط این دستگاه اندازه‌گیری می شود .

مرحله دوم بررسی صدا به منظور تعیین مشخصات آن می‌باشد در این مرحله از بررسی لازم است که از یک دستگاه صدا سنج به اضافه یک دستگاه تجزیه کننده صدا استفاده شود .

مرحله سوم شامل تحقیقات ، یافتن راههای کنترل صدا و اجرای طرح‌های حفاظتی است .

معیارهای صدا تعیین معیارهای صدا در صنعت سالهای زیادی مورد بحث و تبادل نظر بوده است .

علت اصلی این بحث‌ها قبول این واقعیت می‌باشد که مواجهه بیش از حد با صدا برای حس شنوایی و اندام مربوط زیان آور است میزان و وسعت آسیب به مقدار زیاد به انرژی صدای جذب شده توسط گوش بستگی دارد در سال 1969 حد مواجهه یا حد آستانه مجاز برابر Dba 90 برای 8 ساعت کار تعیین شد که در سالهای بعد در بعضی از کشورها این میزان به dBA 85 کاهش یافت مطالعات بعدی نشان داد که به ازای کاهش زمان مواجهه افزایش تراز فشار صدا زیان آور نخواهد بود .

این کاهش زمان و افزایش تراز فشار براساس نصف شدن زمان مواجهه از یک سو و افزایش تراز فشار صدا به میزان dBA5 از سوی دیگر است .

میزان مواجهه با صدا در رابطه با مدت زمان مواجهه در صورتی که زمان مواجهه با صدا در ساعات مختلف نوبت کاری متفاوت باشد و اثر ترکیبی آن باید مورد توجه قرار گیرد و با توجه به رابطه زی باید مقایسه گردد: C: زمان مواجهه با تراز فشار صدا معین T: زمان مواجهه مجاز با تراز فشار صدا برای حدود مواجهه مجاز به صدای ضربه‌ای می‌توان از جدول زیر استفاده کرد .

در ضمن در مواجهه با صدای ضربه‌ای حداکثر تراز مجاز صدای ضربه‌ای نباید از dB 140 تجاوز کند .

اثرات صدا بر روی انسان الف .

ناشنوایی شغلی : از مدتها پیش صدا یکی از علل ناشنوایی تشخیص داده شده است .

کار در صدای زیاد سبب تغییر موقت و یا دایم در آستانه شنوایی میگردد.

بنابراین عقیده متخصصان ضعف شنوایی عبارت است از تغییر در آستانه شنوایی حداقل به اندازه 25 دسی بل در بسامدهای 500 و 1000 و 2000 هرتز این نوع ناشنوایی در گذشته به نام‌های ناشنوایی سازندگان دیگ بخار و ناشنوایی نساجان نامیده می‌شد .

عواملی که در ایجاد ناشنوایی شغلی موثرند عبارتند از : 1- شدت صدا .

صدایی با تراز شدت کمتر از dB 85 در بسامدهای بین 300 الی HZ 4800 خطری نداشته و ایجاد آسیب شنوایی نمی‌کند .

در حالی که صداهای بیشتر از dBA 85 ایجاد ناشنوائی شغلی می‌نماید .

2- بسامد .

بسامدهای زیر زیان آور از بسامدهای دایم هستند .

3- دوام صدا .

کار در محیط پر صدا به طور زیان آورتر از کاری است که به طور پیاپی با فواصل استراحت و یا کار در محیطهای با صدای کم‌تر از حد مجاز انجام گیرد .

به همین جهت برای 8 ساعت کار در روز حداکثر مجاز تراز شدت صدا dB می‌باشد .

4- سن .

اشخاص سالمند حساسیت بیشتری نسبت به صدا دارند .

5- آسیب پیش گوش .

آسیبهای پیشین گوش داخلی ، زمینه را برای ناشنوایی شغلی آماده می کند .

6- استعداد شخصی یکی از عوامل مهم در ایجاد ناشنوایی شغلی می‌باشد .

علایم بیماری کار در محیطی با سرو صدای بیش از حد مجاز و در روزهای آغاز کار برای کارگر ناراحت کننده می باشد در صورتی که در پایان همان روز شنوایی کارگر توسط شنوایی سنج اندازه‌گیری شود در بسامد HZ 4000 تقریباً در حدود dB 40 کاهش نشان می دهد علاوه بر این کارگر از وزوز گوش نیز ناراحت است پس از مدتی کارگر عادت کرده و در صورتی که کار در محیط پر سرو صدا را ادامه دهد بتدریج دچار ناشنوایی شغلی خواهد شد کارگر اکثراً در اوایل بیماری از افت شنوایی خود خبر ندارد .

ولی به تدریج با پیشرفت بیماری است که کارگر دیگر نمی‌تواند مکالمه دوستان خود را ترک کند .

ودراین مرحله بیماری ناشنوایی اجتماعی نامیده می شود علت عدم آگاهی کارگر از افت شنوایی خود در اوایل کار به علت افت شنوایی در بسامدهای حدود HZ 4000 می‌باشد .

در صورتی که حدود بسامدهای مکالمه روزمره 500 الی 2000 هرتز است .

از علایم دیگر شنیدن صدای محیط کار در خواب می‌باشد این کارگران از این که شبها نیز همانند صدای محیط کار خود را می شنوند ناراحت هستند که سریعترین و صحیح‌ترین وسیله تشخیص ناشنوایی شغلی آزمایش شنوایی سنجی می‌باشد البته آزمایش شنوایی سنجی در ناشنوایی‌های ناشی از اثرات سموم چون الکل متیلیک ،کوکایین ، کربن دی سولفید و هم چنین انفجارات جواب مثبت می‌دهد .

سازوکار اثر صدا : تغییر در آستانه شنوایی در نتیجه کار پیاپی در محیط پرسرو صدا مربوط به آسیب‌های به دست آمده در سلولهای حسی اندام کورتی است .

این آسیبها مربوط به بسته شدن عروق دراندام کورتی درحلزوم گوش داخلی است .

ب- اثرات فیزیولوژیک صدا : صدا باعث افزایش تعداد ضربان قلب ، تعداد تنفس و بالا رفتن مقدار مصرف اکسیژن و افزایش فشار خون می‌گردد.

پ- اثرات روانی صدا : صدا باعث کم شدن و بی‌دقتی در فعالیت‌های مغزی و ناهماهنگی کارهای فکری میگردد.

ت – اثرات عمومی صدا : صدای زیاد باعث ظهور علایمی مانند تهوع ، استفراغ و سرگیجه می‌شود که بیشتر به دلیل تحریک لابیرفت گوش است .

پیشگیری از اثرات صدا باتوجه به اینکه ناشنوایی شغلی قابل درمان نمی باشد و پیشگیری اصل مهم بوده که برای این منظور می توان با رعایت اصول زیر از عوارض ناشی از سروصدا پیشگیری نمود : 1- اصول مکانیکی و مهندسی 3- معاینات دوره‌ای 2- انتخاب کارگر مناسب 4- تعویض کار 5- استفاده از وسایل حفاظت فردی 1- اصل مکانیکی و مهندسی : مهم‌ترین اصل در پیشگیری از عوارض ناشی از سرو صدا می باشد که شامل کاهش صدا در منبع یا تغییر در ساختمان ماشین آلات و یا تعویض قسمت صدا‌دار یا جدا نمودن منبع صدا از محیط کار است .

از روشهای دیگر می‌توان از اتاقک ضد صدا برای کاربر ایجاد مانع در برابر صدا و استفاده از مواد جاذب صدا در دیوار و سقف کارگاه نام برد .

2- انتخاب کارگر مناسب : برای این منظور باید معاینات قبل از استخدام کارگران با دقت انجام گیرد که شامل آزمایش شنوایی سنجی نیز می‌باشد .

3- معاینات دوره‌ای : به طور کلی تمام کارگرانی که در محیطهای پر سرو صدا کار می‌کنند باید مرتباً تحت معاینات دوره‌ای که شامل آزمایش شنوایی سنجی نیز می‌باشد قرار گیرند .

4- تعویض کار : در صورتی که آزمایشهای پزشکی نشان دهنده افت شنوایی در کارگر باشد باید به تعویض کار کارگر به یک محیط بی‌سر و صدا اقدام نمود .

5- استفاده از وسایل حفاظت فردی : استفاده از این وسایل فقط باید در مواردی که اجرای سایر اصول پیشگیری امکان‌پذیر باشد مورد استفاده قرار می گیرد و نیاز به همکاری کارگر دارد .

الف .

پلاگ گوش (Ear plug) از نوع پلاستیک نرم است که داخل مجرای گوش خارجی قرار می‌گیرد و صدا را حدود 30 تا 40 دسی بل کاهش می دهد اما در صورت عدم توجه خطر عفونت هم دارد .

ب.

گوش (Ear muff) این وسیله‌ روی گوش خارجی را می‌پوشاند و برتری آن این است که موجب تحریک و عفونت مجرای گوش خارجی نمی‌گردد.

ولی اثر آن در کاهش صدا کمتر از ایر پلاگ می‌باشد .

« مقادیر مجاز مواجه با صدا براساس استانداردهای ایران و انجمن ACGIH» «استانداردهای مهم مواجه با صدا در محیط کار » بررسی صدا در کارخانه صنعتی پارس مینو.

نام کارگاه : الک زنی مروارید و بسته‌بندی ابعاد کارگاه الک زنی : 28×10 ابعاد کارگاه بسته‌بندی : 20×14 ساعت اندازه‌گیری : 10 صبح نوع شبکه اندازه‌گیری : A روش اندازه‌گیری : ایستگاه‌بندی « گرما و رطوبت » تنظیم دمای بدن انسان : خصوصیات محیط مناسب برای انسان انسان موجودی خونگرم است در نتیجه فقط در شرایط خاصی قادر به زندگی می‌باشد .

مطلوب‌ترین محیط برای زندگی انسان محیطی است که دمای آن ، میزان رطوبت 50% و سرعت جریان هوا در آن باشد دمای عادی بدن انسان برابر با می‌باشد .

اگر درجه حرارت بدن از کمتر شود فرد دچار هیپوترمی شده و اگر دمای بدن از بیشتر شود فرد می‌میرد .

احساس آسایش وراحتی از نظر دمای محیط تنها در نتیجه کنترل همزمان عواملی چون درجه حرارت ، رطوبت و توزیع هوا حاصل می‌گردد.

همین طور این عامل به همان نسبت درجه حرارت محیط به گردش در می آید .

همانگونه که ذکر شد دمای بدن یکنواخت سالم برابر با می باشد البته در طول شبانه روز تغییراتی در دمای بدن رخ می‌دهد در بعضی از ساعات به حداکثر و در بعضی ساعات به حداقل مقدار خود می‌رسد .

این نوسانات را تغییرات روزانه دما می‌نامند .با این وجود در بافتهای عمقی بدن دما ثابت است که این حالت در اثر فرایندی خاص به نام متابولیسم صورت می‌گیرد .

تعریف متابولیسم ، عبارت است از میزان انرژی آزاد شده بوسیله متابولیسم غذا در بدن نوع کار و فعالیت عضلانی بر میزان متابولیسم تاثیر می‌گذارند .

متابولیسم پایه : میزان متابولیسم در بدن انسان در شرایطی که بدن از نظر جسمی و روحی در استراحت کامل باشد به حداقل مقدار خود می‌رسد این حد را متابولیسم پایه می‌گویند .

جداولی وجود دارد که میزان متابولیسم را براساس نوع و نحوه انجام فعالیت ارائه می‌دهند در این جداول کار به سه نوع سبک ، متوسط و سنگین طبقه‌بندی شده است .

کار سبک : معادل کاری است که حداکثر انرژی مصرفی آن برابر با 200 کیلوکاری در ساعت باشد .

کار متوسط : کاری است که به انرژی مصرفی بین 200 تا 350 کیلوکالری در ساعت نیاز دارد .

کارسنگین : کاری است که انرژی مصرفی بین 350 تا 500 کیلوکاری را طلب کند .

« مقادیر متابولیسم بر حسب نوع فعالیت » « ارزشیابی حجم کار » به منظور تنظیم دمای بدن لازم است که حرارت بدن در پاره‌‌ای از موارد افزایش بیاد کاهش حرارت بدن به دو منظور انجام می‌شود .

1- افزایش میزان دفع حرارت : دفع حرارت به سه طریق افزایش می‌یابد که عبارتند از : تحریک غدد مولد عرق ، تحرک اعصاب متسع کننده عروق پوست ، توقف عمل قسمت خلفی هیپوتالاموس .

2- کاهش میزان تولید حرارت : کاهش میزان تولید حرارت ، نتیجه مستقیم وقفه‌ای است که در مراکز خلفی هیپوتالاموس رخ می‌دهد در نتیجه این وقفه از افزایش متابولیسم سلول‌ها و تولید حرارت ممانعت به عمل آمده و تونیسیته عضلانی کاهش می‌یابد .

این اعمال کاهش میزان تولید حرارت را به دنبال دارد .

گرمای موجود در محیط کار از منابع مختلفی تامین می‌گردد که به طور کلی عبارتند از : - وسایل و ماشین آلات مختلف - فرآیندهای تولید - سیستم‌های روشنایی - انسان - شرایط جوی اقلیمی محیط کار تعریف فیزیکی گرما :گرما انرژی است که در اثر اختلاف دمای بین یک سیستم و محیط اطرافش از یکی به دیگری منتقل می شود .

یعنی از جسمی که مولکولهای آن انرژی جنبشی بیشتری دارند به جسمی که مولکول‌های آن انرژی کمتری دارند انتقال می‌یابد .

واحدگرما کالری می‌باشد .

گرما از راههای مختلفی انتقال می‌یابد : رسانایی ، تبخیر ، همرفت ،‌تابش بیماریها و عوارض ناشی از گرما و رطوبت بدن در مقابل گرما به دو طریق فیزیکی و شیمیایی مبارزه می‌‌‌کند : 1- طریقه فیزیکی : این مبارزه بیشتر از راه پوست و ریه صورت می‌ گیرد .

پوست بوسیله تابش و هدایت و پس دادن حرارت به هوای محیط وازهمه مهمتر تعریق به دفع حرارت و خنک شدن بدن کمک می‌کند .

درحالی که ششها این عمل را از طریق دفع بخار آب انجام می‌دهند .

2- طریقه شیمیایی : مبارزه بدن با گرما با کمک این طریق عبارت از کاهش سوخت و سوز عضلانی به منظور تولید حرارت کمتر می‌باشد .

نتیجه حاصل از این مبارزه بیشتر به ساختمان بدنی شخصی ، عادات ،‌تمرین و چگونگی لباس و بالاخره کیفیت هوای محیط مربوط است .

فقدان رطوبت ووجود جریان هوا در محیط تاثیر فوق العاده زیادی درخنک شدن بدن دارد.

به طوری که می‌دانیم مقدار زیادی نمک ، با آب از بدن دفع می شود که ممکن است مقدار آن به 10 تا 20 گرم برسد .

از دست رفتن این مقدار نمک در صورتی که جبران نشود سبب اختلالات زیادی می‌گردد.

اگر هوای محیط مرطوب بوده و درجه حرارت آن نیز زیاد ب اشد عمل تعریق دچاراختلال شده و خنک شدن بدن با مشکل مواجه می شود .

به طوری که هرگاه هوای محیط از رطوبت اشباع باشد دیگر قادر به جذب آن عرق نبود و درنتیجه بدن خنک نخواهد شد .

از این رو انسان قادر است که حرارت و حتی بالاتر را در حدود چند دقیقه تحمل کند در صورتی که اگر محی از بخار آب اشباع شده باشد بدن حتی قادر به تحمل حرارت نیز نخواهد بود از نظر بالینی در حرارت 18 تا 20 درجه اگر رطوبت برابر 80 تا 100% باشد انسان احساس ناراحتی و خستگی جسمی و فکری می‌نماید .

در حرارت 24 درجه و رطوبت 60% کمترین حرکتی سبب تعریق شده و ناراحتی جسمانی بوجود می آورد .

از حرارت 24 درجه و با رطوبت 80% مانند حرارت با رطوبت 40% احساس ناراحتی در شخص آغاز شده و به تدریج با افزایش حرارت شدیدتر می‌شود .

حرکات تنفسی سریع و سطحی شده و تعریق دشوار می‌شود .

عوارض ناشی از گرما بر بدن اختلالات عصبی ، روانی ، عوارض پوستی و اختلالات عمومی انقباض توام با درد عضله یا کرامپ ناشی از گرما ، گرمازدگی شدید یا واقعی خستگی و بی‌حالی شدید ناشی از گرما - تهی شدن آب بدن اختلالات عصبی روانی ، رابطه میان بعضی از اختلالات عصبی ، روانی و نامناسب ، گرم بودن محیط کار همانند رابطه‌‌ای که بین اختلالات عصبی روانی و نامناسب بودن محیط اجتماعی و یا یکنواختی محیط کار وجود دارد ، اصل شناخته شده‌ای می‌باشد .

اثر سوء گرماروی هیجان پذیری و بی‌علاقگی به کار و غیبت از کار ،‌کاهش بازده کار ،‌اختلالات در قضاوت و بی‌توجهی به بهبود و تکمیل کار به اثبات رسیده است .

عوارض پوستی : در مناطقی که کارگران در محیط گرم و مرطوب کار میکنند از یک عارضه پوستی به نام میلیرقرمز شکایت دارند که این عارضه ناشی از اختلال عمل غدد مترشحه عرق می باشد ، این عارضه که بویژه در نواحی از بدن با لباس پوشانیده شده بروز می‌نماید ، به شکل ثبورات قرمز رنگ و خارش‌داری است که در صورت عرق نمودن شخصی با سوزش و احساس سوزن سوزن شدن همراه است .

اختلالات عمومی گرما زدگی آفتاب زدگی : در حقیقت شکل مغزی گرما زدگی بوده و ناشی از تاثیر گرما بر روی مراکز مغزی می‌باشد که با علائم عصبی از قبیل اغما ، صرع ، سکلوپ و یا علائم خفیفی مانند سردرد ، سرگیجه و ...

مشخص می‌باشد .

گرما زدگی : در محیط های کار ، خطرگرمازدگی بویژه هنگامی شدید است که با وجود گرمای زیاد ، کار سنگینی نیز انجام گیرد .

بعلاوه علل زیر نیز سبب تسهیل و یا تشدید گرمازدگی خواهند شد و تطابق نیافتن کارگر با گرما یا به اصطلاح عادت نداشتن به آن ، در دسترس نبودن آب کافی مصرفی مشروبات الکلی ،‌در اختیار نبودن لباس مناسب ، سابقه اختلالات قلبی عروقی یا هر عارضه‌آی که سبب کاهش ظرفیت کار ،کارگر شده باشد .

سنکوپ ناشی از گرما : وقتی که مجموع گرمای حاصل از محیطکار و متابولیسم بدن قادر به دفع آن نبود گرما در بدن ذخیره شده و حرارت اعضای حیاتی بدن را بالا می برد تا حدی که نارسایی جریان خون باعث سنکوپ می‌شود .

مدت زمانی که طول می کشد تا سنکوپ عارض شود بسته به نوع کار شخص ، کیفیت گرمای محیط و خصوصیات جسمانی خود شخص متفاوت است .

از دست رفتن نمک بدن : معمولاً کمبود نمک بدن علاوه بر کرامپ با علائم زیر همراه است : تهوع ، سردرد شدید ، خستگی ، تحریک پذیری شدید .

به علاوه کارگرانی که ایستاده کار می کنند از سرگیجه شکایت داشته و دارای نبضی سریع می باشند .

در معاینه این اشخاص علاوه بر کمبود نمک ادرار و خون ، کم شدن پلاسما و مایعات خارج سلولی و افزایش مقدار اوره خون نیز دیده می شود .

تطابق یا سازش با گرما : سازش با گرما همیشه اختصاصی می‌باشد یعنی فردی که بامحیط گرم و یک نوع کار تطابق یافته ، اگر در محیطی که دارای آب و هوا و شرایط متفاوتی است قرار گیرد و یا نوع کارش عوض شود سازش خود را از دست داده و سلامتی وی دچار آسیب می‌گردد.

فیزیولوژی سازش وتطابق فرد با حرارت باعواملی چون تنظیم حرارتی بدن ، برون ده و ضربان قلب و مکانیسم تعریق مرتبط می‌باشد .

عوامل فردی نیز دو مسئله تطابق وسازش با گرما دخالت دارند که عبارتند از : سن – جنس – رنگ پوست – چاقی و لاغری - مصرف دارو سابقه‌ی بیماری .

« میزان تحمل افراد تطابق یافته در درجه حرارتهای مختلف خشک وترابری فعالیتهای گوناگون » استرس حرارتی .

در اثر ترکیب وتراکم عوامل محیطی و عوامل فیزیکی کار ایجاد شده و سبب تحمیل بار اضافی به بدن می شود.

شرایط محیطی استرس حرارتی عبارتند از : دمای هوا ، تبادل حرارت تابشی ، محیط ، جریان هوا وفشار بخار آب ، عوامل فیزیکی کار عبارتند از : مجموع استرس حرارتی کار ،‌بعلاوه مقدار گرمای ناشی از سوخت و ساز بدن که این مورد به شدت وقوع کار نیز بستگی دارد .

همچنین نوع پوشش نیز براسترس حرارتی اثر می گذارد .

شاخصهای خستگی ناشی از فشار حرارتی Heat Strain یکسری عکس‌العمل‌های فیزیولوژیکی بدن در برابر استرس حرارتی را خستگی حرارتی یا خستگی ناشی از فشار حرارتی می‌گویند .

این عکس‌العمل‌ها بیانگر میزان استرس حرارتی می‌باشند .

هنگامی که فردی دچار خستگی حرارتی مفرط گردد .

ممکن است احساس ناراحتی نموده و در نهایت دچار بیماری شود .

شدت خستگی حرارت ، تنها به بزرگی استرس حرارتی وارده بستگی نداشته و با سن ، سلامتی جسمی ، درجه تطابق یافتن و میزان از دست رفتن آب بدن نیز در ارتباط می‌باشد.

عمده‌ترین شاخصها و علائمی که در تفسیر خستگی حرارتی مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از : میزان عرق ، میزان تبخیر عرق ، ضربان قلب و دمای مرکزی بدن .

ارزشیابی لباس : استفاده از البسه مناسب در محیط کار مزایای زیادی را به همراه دارد .

برای بدن انسان لباس مانند عایق عمل نموده و بدن را از محیط جدا می‌سازد و همچنین بر تبادلات حرارتی انسان با محیط اثر می‌گذارد برای ارزشیابی لباس عاملی به نام مقاومت لباس تعریف شده است .

این عامل با یک کمیت بدون دیمانسیون به نام کلر سنجیده می شود : K: گرمای انتقال یافته Adu: مساحت بدن Ts: دمای پوست Td: دمای سطح خارجی لباس میزان مقاومت البسه مختلف برحسب clo شاخصهای استرس گرمایی به دو دسته تقسیم می‌شوند : شاخصهای تجربی : که از روی عملیاتی که به صورت تجربی از روی انسان صورت گرفته بدست می آید .

شاخص دمای موثر (ETL) : بیشتر از جنبه احساس راحتی روانی در محیط کار قابل استفاده است .

شاخص عرق 4 ساعته پیش‌بینی شده : (P4SR) که محاسبه آن برای در حالت لباس زیر و لباس کار قابل اجرا است .

شاخص‌های استرس حرارتی : در طی 60سال گذشته روشهای متعددی به منظور ارزیابی ویا پیش‌ینی میزان استرس و یا فشار حرارتی وارد بر کارگرانی که در حرفه‌ی صنعتی خود با گرما مواجه بوده‌اند اتخاذ شده است .

پاره‌ای از این روشها براساس اندازه‌گیری یک عامل ساده محیطی مانند درجه حرارت‌تر بوده و پاره‌ای دیگر ترکیبی از کلیه عوامل مهم محیطی مانند درجه حرارت تر خشک میانگین دمای تشعشعی و سرعت جریان هوا را در بر می‌گیرد.

شاخص درجه حرارت ترگوی سان Wet bulb globe Temperature (W.B.G.T) برای اندازه‌گیری شاخص ترگوی سان برای خارج از کارگاه در داخل کارگاه به صورت زیر محاسبه می‌شود : خارج کارگاه WBGT=0/7 wet bulb+ 0/2Globe+0/1 drg bulb داخل کارگاه WBGT=0/7 wet bulb +0/3 Globe WBGT: دمای ترگون سان Globe: دمای گوی سان ( تشعشعی ) Wet bulb: دمای تر طبیعی Drg bulb: دمای خشک حد آستانه مجاز مواجهه با گرما (TLV) براساس شاخص ترگوی سان در جدول زیر ارائه شده است .

در شرایطی که در جدول ذکر شده است کلیه شاغلین می‌توانند مکرراً در تماس باشند بدون آنکه اثر سوئی بر سلامتی آنان ایجاد شود .

البته شرط بر اینکه تقریباً کلیه افراد با شرایط گرمایی محیط کار تطابق یافته و لباس مناسب‌ترین داشته باشند.

( شلوار و پیراهن سبک باشد ) شاخص‌های تحلیلی : که در واقع تجزیه و تحلیلی مهندسی مواجهه شغلی با گرما است .

این نوع شاخص‌ها شامل 4 عامل : دما ، رطوبت ، فشار و سرعت هوا می‌باشد .

و میزان لباس و فعالیت را نیز نشان می‌دهد شاخص‌های تحلیلی عبارتند از : 1- شاخص استرس حرارتی هیچ وبلدینگ (HIS) عبارت است از نسبت مقدارعرقی که باید برای تنظیم حرارت بدن تبخیر گردد .

Emax حداکثر مقدار عرقی که می‌تواند در محیط کار بخار گردد و Ereq : مقدار عرق مورد نیاز یکی دیگر از کاربردهای مهم محاسبه عناصر شاخص هیچ و بدوینگ علاوه بر تعیین استرس گرمای محیط کار و تجزیه و تحلیل مهندسی ،مواجهه شغلی با گرما ، محاسبه زمان مجاز مواجهه از نظر فیزیولوژیکی می‌باشد که این زمان از رابطه مقابل بدست می‌آید :