خواب، بخش عادی از زندگی ما بحساب می آید که به ندرت به ماهیت آن توجه میکنیم .
هنگامی که خوب به این مسأله بیاندیشیم ، در مییابیم که خوابیدن عملی واقعاً شگفتانگیز است . در طول خواب ماهشیاری و کنترل اعمال و افکارمان را از دست می دهیم و این اتفاقی است که اگر در بیداری برای ما رخ دهد بسیار وحشتناک خواهد بود . با این وجود هر شب این اتفاق روی میدهد و مامیخوابیم . (خواب در حفظ سلامت جسم و روان نقش حیاتی دارد تقویت سیستم ایمنی بدن ،ترمیم نورونها و حفظ کارآمدی سیستم عصبی ، سازماندهی یادگیری و حافظه، رشد کودکان و نوجوانان %80 هورمون رشد حین خواب ترشح میشود ) از نقشهای عمده خواب هستند( اتکینسون و همکاران 1384،70-366)
خواب یکی از نیازهای فیزیولوژیکی انسان است در صورتی که رفع این نیاز در فردی با مشکل مواجه شود ممکن است دچار انواع اختلالات جسمی ،روانی گردد . ماهیت خواب و کیفیت آن در قرون و اعصار مختلف با توجه به پیشرفتهای هر زمان خاص به انحاء گوناگون مورد بررسی واقع شده است .
یکی ازمسائلی که در ارتباط با خواب و خوابیدن ، همواره مطرح بوده است اختلالاتی است که در آن رخ میدهد روانشناسان همواره در پی کشف علل ،ماهیت و درمان این اختلالات بودهاند و روشهای گوناگونی برای غلبه بر این اختلالات طراحی کردهاند . بیخوابی ، پرخوابی ، راه رفتن در خواب ، حرف زدن در خواب ، حملههای خواب ،خوابزدگی ، وحشتهای شبانه ، کابوسها و غیره انواع اختلالات رایجی هستند که درخواب طبیعی ایجاد مشکل میکنند (بخشایش : نوشتهی مورین 1379، 90-81 )
مقدمه :
خواب ، فرایندی است که مغز برای کارایی بهتر به آن نیاز دارد . اهمیت اختلالات خواب از نظر عموم به خوبی درک نشده است. گر چه اشخاص مبتلا به مشکلات و اختلالات خواب ناامیدانه درجستجوی کمک بر می آیند .
خواب در واقع دورهای از استراحت است و جزء نیازهای روزانهی بشر میباشد . یونانیان باستان نیاز به خواب را خدای خواب : هیپنوز[1]، فرزند تیرگی و شب ، و برادر مرگ که نیروی او در کل بشریت ادامه دارد ، مینامیدند .
آنان معتقدند بودند که این نیرو چنان زیاد است که حتی خدایان تسلیم آن میشوند .
از زمانی که بشر به یاد دارد همواره خواب و ماهیت رمزآلود آن مورد توجه بوده است .
در قدیم بعضی خواب را حد واسط مرگ و بیداری می دانستند برخی معتقد بودند که فعالیتهای مغزی درخواب متوقف میشود .
امروزه نیز سوالاتی چون ، چرا میخوابیم ؟ - آیا خواب به خاطر استراحت و به منظور تجدید قوای بدنی است یاخیر ؟ و یا اینکه کمبود خواب و کاهش مدت زمان آن و همچنین بروز اختلالات خواب ، چگونه بر زندگی بشر تاثیر دارد ذهن دانشمندان را به خود مشغول داشته است .
در این امر ،که بیخوابی و بروز مشکلات خواب ، بر روی آدمی بیتاثیر نیست ، شکی وجود ندارد .
ولی آنچه دانشمندان حیطهی روانشناسی را درگیر این موضوع نموده آن است که این اختلالات بر کارکرد بهینهی آدمی ، چه تاثیراتی دارند.
بیان مسئله :
خواب یکی از نیازهای اساسی انسان است و طبق نظر اکثر پژوهشگران خواب دارای کارکرد تعادلی و ترمیمی می باشد . و در تقسیم درجهی حرارت و حفظ انرژی بدن اهمیت اساسی دارد .
خواب طبیعی جهت عملکرد مناسب لازم میباشد ، به نحوی که اختلالات خواب می تواند تاثیر مستقیمی بر عملکرد روانی شغلی و تحصیلی فرد داشته باشند .
به نظر می رسد تغییر و اختلال در سیکل خواب شبانهی افراد ، باعث ایجاد تداخل در فعالیتهای درسی و سطح بهینهی کارکرد آموزشی آنان میگردد .
این امر بخصوص در میان دانشجویان رشتههای پزشکی به دلیل فعالیتهای عملی مانند گذراندن واحدهای درسی بیمارستانی می تواند ، تاثیر بیشتری داشته باشد .
آنچه باعث شد که پژوهشگر به بررسی اختلال خواب به عنوان ، پایان نامه بپردازد وجود ملاکهای زیر است :
مطالعه و دانش قبلی پژوهشگر پیرامون تاثیر اختلال خواب برعملکرد تحصیلی دانشجویان
وجود پیش فرضهای اولیه پیرامون شیوع اختلالات خواب در بین دانشجویان
نبود اطلاعات و آمار دقیق پیرامون چگونگی شیوع این اختلال در بین دانشجویان دانشگاه
ارتباط مشخص خواب با سلامت روانی افراد و بروز اختلالات روانی
باتوجه به اینکه ، انتظار می رود که اختلالات خواب در میان دانشجویان شیوع داشته باشد ،
پژوهشگر قصد بررسی این اختلالات در میان آنان و نیز مقایسهی پراکندگی شیوع اختلالات خواب در میان دانشجویان پزشکی و غیر پزشکی ،دارد .
این امر به منظور آن است که انتظار می رود شیوع اختلالات خواب در بین دانشجویان پزشکی بیشتر باشد .
به این منظور ، دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی نمونههای تحقیق هستند که در محیط دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران پزشکی مورد تحقیق قرار می گیرند .
این تحقیق توسط گردآورندهی پایان نامه (زهرا نصیری ) در سال تحصیلی 87-86 انجام می گیرد .
روش گردآوری اطلاعات بصورت تصادفی و ابزار آن پرسشنامه می باشد .
پیشینهی پژوهش :
تاریخچهی موضوع پژوهش
خواب و رویا ، این دو پدیدهی شگفتانگیز چون رازی ناگشودنی از آغاز آفرینش و پیدایش انسان اندیشمند[2]اندیشهی او رامشغول داشته است . با این وجود از چند دههی پیش ، کوششی شایسته برای گشودن این راز به کار نرفته بود .
گذشته از معمای خواب طبیعی گروه بیشمار گرفتاران به بیخوابی و دیگر اختلالات ، خواب نیز به درمان درست نیاز داشتند و این بررسی علمی و تجربی را در این باره ایجاب می کرد .
با کشف دیمنت[3] در سال 1957 و ژوده [4] در سال 1959 از 2 مرحلهی مهم پولیگرافیک خواب ، REM[5] و NONREM و همچنین توصیف دیمنت از بخش زمانی این 2 مرحله ، انقلابی در مورد شناخت از خواب و شرح واقعی تری از دورههای 24 ساعته زندگی به عمل آمد ( معنوی فدایی 65) بررسی پدیدهی خواب در جانوران ، پژوهش دقیق آزمایشگاهی دربارهی اختلالات خواب ، ساخت داروهای موثر برخواب و دانستن پیوستگی خواب REM با دیدن رویا ، هر یک گامی به جلو در راه شناخت این پدیدههای شگرف شد . در واقع انگیزهی اساسی برای گسترش پژوهش در مورد خواب در سه دههی اخیر ،کشف ارتباط بین دیدن رویا و مرحله ی حرکات سریع چشم (REM) بوده است .
[1] .hypnose
[2] Homo sapiens
[3] .Dement
[4] .Jouvet
[5] .ReM= Rapid eye Movement