دانلود تحقیق بررسی میزان تأثیرفعالیت های فرهنگی مساجد بر روی جوانان

در این تحقیق سعی شده تا با بررسی و مشخص نمودن کارکرد های اساسی مسجد که سبب شده در طول تاریخ نقشی سرنوشت ساز هم ازجهات اجتماعی ، سیاسی و هم در زمینه ی تربیت نسل جوان داشته باشد مشخص شود و سپس به بیان ضعف امروزی مساجد که سبب دوری نسل جوان امروزی از مسجد شده پرداخته شده تا با تکیه بر تحقیقاتی که در گذشته در این زمینه انجام شده بتوان پاسخ گوی سؤالاتی از این دست بود :

آیا مساجد تنوانسته اند تبلیغات گسترده برای جذب جوانان منطقه انجام دهند تا پس از آن بتوانند برنامه های فرهنگی را اجرا کنند ؟

آیا متولیان فرهنگی مساجد(امام جماعت، بسیج مسجد،هیأت امنای مسجد) توانسته اند برنامه هایی را طرح ریزی و اجرا کنند که هم جوانان را به مسجد جذب کندوهم بتواند پاسخ گوی مسایل روز و اساسی آنان نیز باشد ؟

آیا مساجد توانسته اند از نیروهای متخصص و نخبه ی خود که برای جوانان جذاب باشند بهره برده و به حل و فصل معضلات فرهنگی جوانان بپردازند ؟

در فصل اول تحقیق پس از بیان مسأله به ترتیب اهداف تحقیق ،اهمیت و ضرورت تحقیق ،سؤال و فرضیه تحقیق ، متغیر های تحقیق و تعاریف و مفهوم های اولیه پرداخته شده است .

در فصل دوم تحقیق سوابق نظری و عملی تحقیق تا جایی که مقدور بوده از منابع مختلفی نظیر مقالات ، کتابها وسایت های علمی تهیه شده است .

در فصل سوم روش تحقیق ، جامعه ی آماری ، حجم نمونه ، شیوه ی نمونه گیری ابزار جمع آوری اطلاعات و روش آماری در تجزیه و تحلیل اطلاعات ذکر شده است .

در فصل چهارم اطلاعاتی که از طریق پرسشنامه به دست آمده اند با استفاده از نمودار توصیف شده اند و سپس با استفاده از آزمون خی دو فرضیه ها آزمون شده اند و اطلاعات به دست آمده از آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .

در فصل پنجم نتایج اصلی تحقیق و یافته های فرعی از تحلیل پرسشنامه به دست آمده اند ذکر شده و سپس به جمع بندی نتایج پرداخته شده است در آخر هم محدودیت ها و موانع فرا روی تحقیق و همچن ینتوصیه به پژوهشگران دیگر ذکر شده است

البته در پایان تحقیق نیز منابع و مآخذ و همچنین یک نسخه از پرسشنامه به عنوان ضمیمه در تحقیق قرار داده شده است .

مقدمه:

مسا جد از آغاز تأیسشان تا کنون محل تجمع همه ی اقشار جامعه ی اسلامی به ویژه جوانان بوده اند  مساجد از صدر اسلام به‌منزله‌ی پایگاه‌های اجتماعی مهم و مکانی برای تصمیم‌گیری‌های حساس بودند و نقش تعیین‌کننده‌‌ای در سرنوشت مردم و جامعه ایفا می‌کردند که متأسفانه در حال حاضر تحت‌الشعاع شرایط روز قرار گرفته‌اند.

در صدر اسلام مساجد محلی برای مباحثه و مطالعه ی مسایل اعتقادی و علمی بوده و پیامبر اکرم (ص) نیز به این موضوع اهمیت می داده اند و حتی نقل شده که ایشان روزی وارد مسجد شدند و گروهی را مشغول قرآن خواندن وعده ای را نیز مشغول مباحثه و تفکرات علمی یافتند و به گروه دوم ملحق شدند  .

این امر نشان دهنده ی آن است که ایشان به مسائل علمی و آموزشی اهمیت می دادند و نیز مساجد در زمان ایشان مکانی برای  مطالعات علمی و اجتماع مؤمنین جهت حل مسایل اعتقادی ، اجتماعی و فرهنگی بوده است .با نگاهی به کارکرد مسجد در عصر پیامبر اعظم (ص) و ائمه ی اطهار (ع) در می‌یابیم که مساجد علاوه براینکه محلی برای عبادت و راز و نیاز بوده‌اند، محل تحصیل علم، قضاوت، اعزام به جهاد و در یک سخن، محلی برای تامین نیازها و رفع بسیاری از مشکلات اجتماعی مردم بوده است.

این مسأله چیزی است امروز که خلأ آن در جامعه حس می شود و به نظر می رسد مساجد نقش کاربردی و اساسی خود را از دست داده اند و حتی برخی از نقش های آنها به مراکز دیگری سپرده شده است؛ مراکزی نظیر خانه های فرهنگ و فرهنگ سراها .

اگر چه وجود چنین مراکزی ضروری به نظر می رسد وباید  کوشش کرد که چنین مراکزی را گسترش داد و لی نباید از این امر نیز غافل شد که با احیای دوباره کارمرد های مساجد می توان بسیاری از کمبود ها و خلأ ها ی فرهنگی و علمی را پر کرد .

مثلا با احیای کتابخانه های مساجد و تجهیز آنها میتوان از شبستان مسجد نیز به عنوان قرائت خانه بهره جست ، از نیروهای فعال و نخبه ی مسجدی جهت ارتقای سطح علمی و آموزشی جوانان و با تربیت طلاب جوان و که در عین حال عالم نیز باشند و بتوانند از نیروی جوانی خود جهت جذب جوانان و تربیت آنها با مؤلفه های زنگی جدید و حل معضلات سیاسی و اجتماعی آنان پرداخت .

آن چه مسلم است مساجد نیرو ها و پتانسیل های بالایی دارند که نیاز به مدیریتی دارد که بتواند کارکرد های مساجد را دوباره احیا کند که در این صورت شاهد رشد و شکوفایی فرهنگ دینی و ملی خواهیم بود که چون ریشه در اعتقادات دارد به راحتی دستخوش تهاجم قرار نخواهد گرفت.

توصیف موضوع مسأله:

با توجه به آن که مساجد در طول اعصار و زمان های مختلف محل اجتماع مسلمانان بوده و مؤمنان هر یکدیگر را در مسجد ملاقات می کنند می توان گفت که مساجد یکی از مراکز مهم برای ارتقای فرهنگی جوانان است .

از آن جا که بحران هویت فرهنگی واسلامی یکی از دغدغه های اصلی خانواده ها ومسؤولان است مساجد با وجود نیروهای جوان و نخبه می توانند نقشی اساسی در جذب جوانان داشته باشند وبا عرضه ی یک فرهنگ متعالی که با نیاز های امروزی جوانان سازگار باشد هم آن ها را در گذر از این بحران هدایت کرده و همدر جذب آنان به مکانی امن که خانه ی خداست موفق باشند.

از آن جا که بنده در خانواده ای مذهبی متولد و در محیط های مذهبی مثل مساجد رشد کردم و سال ها در چنین مکان هایی در رفت و آمد بوده ام در طی این سال ها شاهد نقاط قوت و ضعف های مسجد و اهالی آن بوده ام و به نظر بنده آسیب شناسی فرهنگی مساجد وتعیین آنها میتواند در برنامه ریزی وتبدیل مساجد به پایگاه اجتماعی قوی و مستحکم و مکانی پر رفت و آمد ومنشأ تحولات فرهنگی و محلی برای تولد ، رشد وبروز نخبگان فرهنگی وحل معضلات آتی منطقه ؛ و حتی در صورت انجام تحقیقاتی ازاین دست در سطح گسترده تر؛اجرایی کردن آن بتوان بخشی از مشکلات فرهنگی جامعه را نیزحل کرد.

حال سؤال اساسی این است که آیا مساجد تنوانسته اند تبلیغات گسترده برای جذب جوانان منطقه انجام دهند تا پس از آن بتوانند برنامه های فرهنگی را اجرا کنند ؟

آیا متولیان فرهنگی مساجد(امام جماعت،بسیج مسجد،هیأت امنای مسجد) توانسته اند برنامه های را طرح ریزی و اجرا کنند که درحالی که جوانان را به مسجد جذب میکند بتواند پاسخ گوی مسایل روز و اساسی آنان نیز باشد ؟
آیا مساجد توانسته اند از نیروهای متخصص و نخبه ی خود که برای جوانان جذاب باشد بهره گیری کنند و به حل و فصل معضلات فرهنگی جوانان بپردازند ؟

آیا مساجد توانسته اند از نیروهای متخصص و نخبه ی خود که برای جوانان جذاب باشند بهره برده و به حل و فصل معضلات فرهنگی جوانان بپردازند ؟

در فصل اول تحقیق پس از بیان مسأله به ترتیب اهداف تحقیق ،اهمیت و ضرورت تحقیق ،سؤال و فرضیه تحقیق ، متغیر های تحقیق و تعاریف و مفهوم های اولیه پرداخته شده است .

در فصل دوم تحقیق سوابق نظری و عملی تحقیق تا جایی که مقدور بوده از منابع مختلفی نظیر مقالات ، کتابها وسایت های علمی تهیه شده است .

در فصل سوم روش تحقیق ، جامعه ی آماری ، حجم نمونه ، شیوه ی نمونه گیری ابزار جمع آوری اطلاعات و روش آماری در تجزیه و تحلیل اطلاعات ذکر شده است .

در فصل چهارم اطلاعاتی که از طریق پرسشنامه به دست آمده اند با استفاده از نمودار توصیف شده اند و سپس با استفاده از آزمون خی دو فرضیه ها آزمون شده اند و اطلاعات به دست آمده از آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .

در فصل پنجم نتایج اصلی تحقیق و یافته های فرعی از تحلیل پرسشنامه به دست آمده اند ذکر شده و سپس به جمع بندی نتایج پرداخته شده است در آخر هم محدودیت ها و موانع فرا روی تحقیق و همچن ینتوصیه به پژوهشگران دیگر ذکر شده است البته در پایان تحقیق نیز منابع و مآخذ و همچنین یک نسخه از پرسشنامه به عنوان ضمیمه در تحقیق قرار داده شده است .

فهرست.......................................................................................................................صفحه فصل اول:کلیات تحقیق....................................................................................................7 مقدمه.........................................................................................................................7 توصیف موضوع مسأله.................................................................................................9 اهداف و اهمیت تحقیق...............................................................................................11 فرضیه......................................................................................................................

13 تعیین و تعریف مفهومیوعملیاتی متغیرها....................................................................14 فصل دوم : پیشینه ی تحقیق..........................................................................................18 فصل سوم : چگونگی انجام تحقیق................................................................................70 روش تحقیق........................................................................................................70 جامعه ی آماری....................................................................................................70 تعداد نمونه...........................................................................................................70 شیوه ی نمونه گیری............................................................................................70 ابزار جمعآوری اطلاعات.......................................................................................70 روش آماری..........................................................................................................70 فصل چهارم : توصیف و تجزیه و تحلیل آماری.........................................................72 تحلیل پرسشنامه.............................................................................................72 آزمون فرضیه های تحقیق..............................................................................90 فصل پنجم:یافته های تحقیق...................................................................................96 نتایج اصلی تحقیق.........................................................................................96 یافته های فرعی تحقیق................................................................................97 جمع بندی.....................................................................................................98 محدودیت های تحقیق.................................................................................99 منابع و مآخذ...........................................................................................................100 ضمائم......................................................................................................................102 فصل اول :کلیات تحقیق مسجد و مدرسه ی عالی شهید مطهری مقدمه: مسا جد از آغاز تأیسشان تا کنون محل تجمع همه ی اقشار جامعه ی اسلامی به ویژه جوانان بوده اند مساجد از صدر اسلام به‌منزله‌ی پایگاه‌های اجتماعی مهم و مکانی برای تصمیم‌گیری‌های حساس بودند و نقش تعیین‌کننده‌‌ای در سرنوشت مردم و جامعه ایفا می‌کردند که متأسفانه در حال حاضر تحت‌الشعاع شرایط روز قرار گرفته‌اند.

در صدر اسلام مساجد محلی برای مباحثه و مطالعه ی مسایل اعتقادی و علمی بوده و پیامبر اکرم (ص) نیز به این موضوع اهمیت می داده اند و حتی نقل شده که ایشان روزی وارد مسجد شدند و گروهی را مشغول قرآن خواندن وعده ای را نیز مشغول مباحثه و تفکرات علمی یافتند و به گروه دوم ملحق شدند .

این امر نشان دهنده ی آن است که ایشان به مسائل علمی و آموزشی اهمیت می دادند و نیز مساجد در زمان ایشان مکانی برای مطالعات علمی و اجتماع مؤمنین جهت حل مسایل اعتقادی ، اجتماعی و فرهنگی بوده است .با نگاهی به کارکرد مسجد در عصر پیامبر اعظم (ص) و ائمه ی اطهار (ع) در می‌یابیم که مساجد علاوه براینکه محلی برای عبادت و راز و نیاز بوده‌اند، محل تحصیل علم، قضاوت، اعزام به جهاد و در یک سخن، محلی برای تامین نیازها و رفع بسیاری از مشکلات اجتماعی مردم بوده است.

این مسأله چیزی است امروز که خلأ آن در جامعه حس می شود و به نظر می رسد مساجد نقش کاربردی و اساسی خود را از دست داده اند و حتی برخی از نقش های آنها به مراکز دیگری سپرده شده است؛ مراکزی نظیر خانه های فرهنگ و فرهنگ سراها .

اگر چه وجود چنین مراکزی ضروری به نظر می رسد وباید کوشش کرد که چنین مراکزی را گسترش داد و لی نباید از این امر نیز غافل شد که با احیای دوباره کارمرد های مساجد می توان بسیاری از کمبود ها و خلأ ها ی فرهنگی و علمی را پر کرد .

مثلا با احیای کتابخانه های مساجد و تجهیز آنها میتوان از شبستان مسجد نیز به عنوان قرائت خانه بهره جست ، از نیروهای فعال و نخبه ی مسجدی جهت ارتقای سطح علمی و آموزشی جوانان و با تربیت طلاب جوان و که در عین حال عالم نیز باشند و بتوانند از نیروی جوانی خود جهت جذب جوانان و تربیت آنها با مؤلفه های زنگی جدید و حل معضلات سیاسی و اجتماعی آنان پرداخت .

آن چه مسلم است مساجد نیرو ها و پتانسیل های بالایی دارند که نیاز به مدیریتی دارد که بتواند کارکرد های مساجد را دوباره احیا کند که در این صورت شاهد رشد و شکوفایی فرهنگ دینی و ملی خواهیم بود که چون ریشه در اعتقادات دارد به راحتی دستخوش تهاجم قرار نخواهد گرفت.

توصیف موضوع مسأله: با توجه به آن که مساجد در طول اعصار و زمان های مختلف محل اجتماع مسلمانان بوده و مؤمنان هر یکدیگر را در مسجد ملاقات می کنند می توان گفت که مساجد یکی از مراکز مهم برای ارتقای فرهنگی جوانان است .

از آن جا که بحران هویت فرهنگی واسلامی یکی از دغدغه های اصلی خانواده ها ومسؤولان است مساجد با وجود نیروهای جوان و نخبه می توانند نقشی اساسی در جذب جوانان داشته باشند وبا عرضه ی یک فرهنگ متعالی که با نیاز های امروزی جوانان سازگار باشد هم آن ها را در گذر از این بحران هدایت کرده و همدر جذب آنان به مکانی امن که خانه ی خداست موفق باشند.

از آن جا که بنده در خانواده ای مذهبی متولد و در محیط های مذهبی مثل مساجد رشد کردم و سال ها در چنین مکان هایی در رفت و آمد بوده ام در طی این سال ها شاهد نقاط قوت و ضعف های مسجد و اهالی آن بوده ام و به نظر بنده آسیب شناسی فرهنگی مساجد وتعیین آنها میتواند در برنامه ریزی وتبدیل مساجد به پایگاه اجتماعی قوی و مستحکم و مکانی پر رفت و آمد ومنشأ تحولات فرهنگی و محلی برای تولد ، رشد وبروز نخبگان فرهنگی وحل معضلات آتی منطقه ؛ و حتی در صورت انجام تحقیقاتی ازاین دست در سطح گسترده تر؛اجرایی کردن آن بتوان بخشی از مشکلات فرهنگی جامعه را نیزحل کرد.

حال سؤال اساسی این است که آیا مساجد تنوانسته اند تبلیغات گسترده برای جذب جوانان منطقه انجام دهند تا پس از آن بتوانند برنامه های فرهنگی را اجرا کنند ؟

آیا متولیان فرهنگی مساجد(امام جماعت،بسیج مسجد،هیأت امنای مسجد) توانسته اند برنامه های را طرح ریزی و اجرا کنند که درحالی که جوانان را به مسجد جذب میکند بتواند پاسخ گوی مسایل روز و اساسی آنان نیز باشد ؟

آیا مساجد توانسته اند از نیروهای متخصص و نخبه ی خود که برای جوانان جذاب باشد بهره گیری کنند و به حل و فصل معضلات فرهنگی جوانان بپردازند ؟

اهداف و اهمیت تحقیق الف)اهداف تحقیق : هدف از انجام این تحقیق بررسی تأثیر فعالیت های فرهنگی مساجد بر روی جوانان 17 تا 30 سال است .تا با استفاده از نتایج آن بتوان علاوه بر آسیب شناسی مساجد ،راه کارهایی نیز برای حل معضلات فرهنگی مساجد پیدا کرد و ریشه ی پایین بودن بهره وری مساجد را با توجه به امکانات مادی و معنوی بسیار بالا و پتانسیل بسیار زیاد آن پیدا کرد.

ب)اهمیت تحقیق : تحقیقات تقریبا زیادی در زمینه ی دوری خانواده ها از مساجد انجام شده است و خیلی ها از پر کردن خلأ فرهنگی ناشی از کم کاری مساجد صحبت کرده اند .

اما با توجه به مشکلات فرهنگی بسیار زیادی که امروز جامعه و خانواده ها درگیر آن هستند و نیز تبلیغات گسترده و ترویج فرهنگ بیگانه که با قدرت بسیار بالایی انجام می شود و با ابزار های گسترده در ذهن جوانان تأثیر می گذارد که بخش بزرگی از این تغییر فرهنگ نه تنها سبب رشد و تعالی و مدرن شدن جامعه نمی شود بلکه جوانان را درگیر ظواهر می کند .

در چنین شرایطی به نظر می رسد بیشترین مشکل ناشی از دوری از فرهنگ معنوی ،اصیل و غنی ایرانی و اسلامی است که البته مروجین این فرهنگ نتوانسته اند آن را با معیار های زندگی مدرن و امروزی مطابقت دهند تا بتوانند نسل نوخواه امروز را که دیگر در قالب سنتی نمی تواند زندگی کند را نیز جذب کنند .

و مساجد به عنوان پایگاه های ترویج دین و فرهنگ دینی با توجه به پراکندگی و فراگیری بسیار بالا و این که در تمامی نقاط و حتی دور افتاده ترین روستا ها حضور دارند و همواره به عنوان مراکزی امن و قابل اعتماد برای خانواده ها به شمار می روند اگر کارکرد لازم را داشته باشند می توانند نقش بسیار مؤثر و بالایی را در ارتقاء مسایل فرهنگی داشته باشند.

فرضیه : الف)به نظر می رسد بین" تبلیغات علمی و مبتنی بر فنون تبلیغ مساجد" و "جذب نیروهای جوان" رابطه وجود دارد .

ب)به نظر می رسد بین "فرصت و زمان کافی قرار دادن پیشنمازمسجد برای جوانان " و "حل مسائل فرهنگی آنان " رابطه وجود دارد.

ج)به نظر می رسد بین استفاده از"نیروهای فعال و کارشناس"و"ارتقای سطح فرهنگی جوانان" رابطه وجود دارد.

د)به نظر می رسد بین" فعالیت های فرهنگی مسجد"و"پاسخ گویی به شبهات روز "جوانان رابطه وجود دارد.

ه)به نظر می رسد بین "فعالیتها و کلاسهای فرهنگی مسجد" و"آموزش م‍ؤلفه های زندگی دینی جدید" رابطه وجود دارد.

و) به نظر می رسد بین "فعالیت های فرهنگی مسجد"و"حل معضلات سیاسی و اجتماعی جوانان" رابطه وجود دارد .

تعیین و تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر ها تعریف مفهومی : فرهنگ : فرهنگ از دو قسمت تشکیل شده یکی فر که به معنای شکوه و عظمت است و دیگری هنگ که به معنای فرهختن است .

اما در اصطلاح فرهنگ را به مجموعه ی آثار، مادی و معنوی بشر می دانند که طی اعصار و قرون از نسلی به نسل دیگر اتقال پیدا کرده است.

آنتنی گیدنز در کتاب جامعه شناسی خود فرهنگ را چنین تعریف می کند "فرهنگ عبارت است از ارزش هایی که اعضای یک گروه معین دارند ، هنجارهایی که از آن پیروی می کنند و کالا هایی که تولید می کنند .

ارزش ها آرمان هایی انتزاعی هستند ، حال آن که هنجار ها اصول و قواعدی معین هستند که از مردم انتظار می رود آن ها را رغایت کنند و در حقیقت باید ها و نباید های زنگی اجتماعی اند ." فرهنگ در گفت و گوهای معمولی به معنای فراورده های متعالی ذهن نظیر : هنر ، ادبیات ، موسیقی و نقاشی به کار می رود .

بخش مادی فرهنگ را تمدن می نامند هر چند در اکثر مواقع زمانی که از واژه ی فرهنگ استفاده می کنیم مراد آن بخش مادی نیز هست مگر آن که این امر را مستثنی کنیم .

تبلیغات مفهوم لغوی تبلیغ تبلیغ واژه ای عربی از باب تفعیل و معنی لغوی آن رساندن و رسانیدن است.

مفهوم اصطلاحی : تبلیغ به ویژه تبلیغات نوین ، تلاشی است پیگیر برای ایجاد یا شکل دادن رخدادها به منظور تحت تاثیر قراردادن روابط عامه مردم با کاری فکری یا گروهی .

در واقع می توان گفت تبلیغات ، کوشش کم و بیش عمدی و سنجیده است که هدف نهایی آن نفوذ در عقاید یا رفتار افراد برای تامین مقاصد از پیش تعیین شده می باشد اما شاید بلیغ ترین تعریف در این زمینه عبارتست از : رساندن مجموعه اطلاعاتی به مخاطب به منظور اقناع و برانگیختن احساسات وی به سود یا بر ضد یک موضوع .

تعاریف فوق مفهوم اصطلاحی تبلیغ علی العموم را شامل می شود اما آنچه در این نوشتار منظور نظر است تبلیغ اسلامی است.

بنابراین آنچه که تحت عنوان « پروپاگاندا » در فرهنگ غرب معمول است.

با تبلیغ دینی تفاوت بسیار دارد.

هدف غایی از انتقال مفاهیم دینی یا تبلیغ اسلام ، گونه ای اطلاع رسانی برای معرفی حقایق ارزشمند انسانی و الهی و سوق دادن مخاطبان به سوی آنهاست اما در پروپاگاندا چیزی به عنوان اصلاح یا پرورش انسانها مطرح نیست بلکه مسخ فکری و استحاله فرهنگی یکی از مبانی اصلی آن است.

لامول در این باره می نویسد : « تبلیغ درگسترده ترین معانی آن ، فن تاثیرگذاری بر عمل انسانی به وسیله تغییر مظاهر فکری است.

در تبلیغ، فرد بی طرف نیست بلکه هدفی خاص دارد ؛ هدفش نیز نه ارائه اطلاعات درست بلکه تاثیرگذاری بر دیگری است.

بنابراین ، با تحریف وقایع و تخمین و حتی مسخ انسانها سر و کار دارد.

» دکتر محمد تقی رهبر در کتاب پژوهشی بر تبلیغ خود می نویسد :"تبلیغ در مفهوم کلی آن عبارتست از:رساندن پیام به دیگری از طریق برقراری ارتباط بمنظور ایجاد دگرگونی در بینش و رفتار او و بر سه عنصر اصلی پیام دهنده، پیام گیرنده و محتوای پیام مبتنی است" دکتر محمود دهقان عضو هیات علمی دانشکده‌ی صداو سیما در این باره معتقد است: ‌تبلیغات یعنی ارایه‌ی اطلاعات جدید به مخاطب که باورهای تازه ایجاد می‌کند و باور جدید به تغییر رفتار مخاطب منجر می‌شود.

البته در سطحی که ما تحقیق میکنیم (مساجد منطقه ی مهر آباد جنوبی ) تبلیغات مساجد دیگر جنبه ی رسانه ای نداشته و بیشتر از طریق پلاکارد و یا آگهی های پستی است که به منازل داده می شود و یا اعلام برنامه های فرهنگی مسجد از طریق پیشنماز و یا هر فرد دیگری در زمانی نماز جماعت بر پاست و یا در اعیاد و سوگواری های مذهبی که مساجد مخاطبان و مرا جعان بیشتری دارند .

تعاریف عملیاتی : در این تحقیق میزان تأثیرفعالیت های فرهنگی مساجد بر روی جوانان با بهره گیری از پرسشنامه ی محقق ساخته و با طرح 15 سؤال مورد سنجش قرار گرفته که نمونه ی پرسشنامه با همراه شاخص های در نظر گرفته شده در آخر تحقیق پیوست شده است .

فعالیت های فرهنگی مساجد : مراد از فعالیت های فرهنگی در مساجد برنامه هایی است از طریق متو لیان مسجد ارائه می شود برنامه هایی نظیر : سخنرانی های به روز و تأثیرگذار و آگاهی دهنده ی پیشنماز مسجد ، کلاس های مرتبط با اشاعه ی فرهنگ که متولی آن بسیج و یا پیشنماز و یا هیأت امناء مسجد هستند و پاسخ گوی شبهات و مسائل روز جوانان هستند ، بهره گیری از چهره های سر شناس و کار آمد مسجد برای جذب جوانان و پیاده کردن برنامه های فرهنگی و برنامه هایی از این دست می باشد .

فصل دوم : پیشینه ی تحقیق تعریف مسجد: پیشینه ی نظری تحقیق "استقلال فرهنگی" در تحقیقی که آقای محمد سحر خوان در زمینه ی استقلال فرهنگی انجام داده اند که البته بیشتر به روش کتابخانهای بوده ایشان چنین اظهار کرده اند که "که در مسجد نماد های استقلال فکری و فرهنگی که بسیار مورد توجه اسلام بوده وجود دارد که ازنماد های آن می توان به اذان ندای آزادی و استقلال، قبله نماد استقلال ملت اسلامی، دخیل نداستن بیگانه در امور مسجد ، دفاع و جهاد برای حفظ مساجد اشاره کرد " متن کامل تحقیق ایشان در قالب فایل "پی دی اف " و بر روی سی دی ارائه می شود .

"پرستشگاه در عهد سنت و تجدد" آقای عماد الدین باقی در کتاب پرسشتگاه در عهد سنت و تجدد که مجموعه ی مقالات وی در این زمینه است از دیدگاهی خاص به کارکرد های فرهنگی مسجد پرداخته که در زیر بهبرخی از آنها اشاره می کنیم : مسجد به عنوان پرستشگاه مسلمانان، در عصر سنت و تجدد نمود‌ها، کارکرد‌ها و شکل‌های متفاوتی داشته است.

این مکان مقدس در عصر سنت به عنوان مهمترین پایگاه اجتماعی مسلمانان تلقی می‌شده و حوادث مهمی در آن رخ داده ‌است در حالی که در عصر تجدد ما شاهد کمرنگ شدن نقش کلیدی و کارکرد‌های پیشین مسجد هستیم.

کتاب «پرستشگاه در عهد سنت و تجدد» متشکل از بیست مقاله است که به کوشش عمادالدین باقی جمع‌آوری شده است.

در این کتاب کارکردها، اهمیت و نقش مسجد در دوران سنت و تجدد مورد بررسی قرار گرفته است.

از این رو اطلاعات تاریخی جامعی در این زمینه در اختیار مخاطبین قرار می‌دهد.

نویسندگان مقالات در هر بخش ابتدا جایگاه مسجد را از دیدگاه تاریخی مورد بررسی قرار داده و در پی آن به تشریح جایگاه مسجد از نقطه نظر اجتماعی پرداخته اند.

نیز ارتباط مردم و مسجد از عهد سنت تاکنون در این مقالات مورد بررسی قرار گرفته است.

عمادالدین باقی در مقدمه‌ی این اثر اهمیت، نقش و کارکرد مسجد را از نقطه نظر تاریخی در جنبش‌های اجتماعی توصیف می‌کند و نیز به بحث و بررسی پیرامون رابطه اوقات فراغت جوانان و مسجد می‌پردازد.

وی همچنین در مقاله «مسجد و روحانیت» نقش ها و کارکردهای مسجد و روحانیت را بیان کرده و روحانیت را نهادی موثر بر فرهنگ و اخلاق جامعه ایرانی به شمار می آورد و نیز حفظ مسجد به مثابه یک پایگاه اجتماعی و عبادی را از اصلی ترین کارکردهای روحانیت قلمداد می کند.

نیز در مقاله ای با عنوان «مسجد و دفاع در دوران جنگ ایران-عراق پرداخته و کارکردهای اقتصادی، اداری و عاطفی مسجد را مورد بررسی قرار داده و نیز فرهنگ مسجد را به مثابه یک نهاد دینی در دوران جنگ مورد مداقه قرار داده است.

عمادالدین باقی در مقاله دیگری با عنوان «نگاهی جامعه شناختی به وقف و مسجد» با رویکردهای جامعه شناختی این مهم را مورد بررسی قرار داده است.

«مسجد در صدر اسلام» مقاله‌ای است که به قلم احمد قابل به رشته‌ی تحریر درآمده است.

وی در ابتدا تاریخ بنای مسجد النبی در شهر مدینه را توضیح داده و در ادامه به بیان نقش مسجدالنبی در تاریخ اسلام پرداخته است.

نویسنده در مقاله‌ی خود با ذکر احادیثی از ائمه‌ی اطهار و فتاوای فقها در باب ویژگی‌های مسجد در صدر اسلام و مذمت مجلل کردن مساجد، مساجد در دوران صدر اسلام و مساجد مجلل دوره‌های بعدی را با یکدیگر مقایسه کرده است.

قابل همچنین علت ساخته شدن مسجد جامع و ذکر تعریف و تاریخچه‌ی آن را در مقاله‌ای با عنوان «مسجد جامع» توضیح داده‌ است.

او پس از بررسی مسجد جامع از منظری تاریخی، آن را نقطه‌ی شروع تحول شهر‌سازی و سازمان اجتماعی آن دوره تلقی کرده و گرفتاری آن به تجمل ‌گرایی را نتیجه‌ی دولتی شدن مسجد جامع به شمار آورده است.

در بخش پایانی مقاله‌، ویژگی‌های مسجد جامع را در احکام اسلامی و ادبیات پارسی بازشمرده است.

از نکات ویژه این مقاله جدولی است که در انتهای آن ضمیمه شده و نام مساجد جامع شهر‌های ایران و تغییری که در سیستم شهری و سازمان اجتماعی به وجود آورده را نام برده است.

او همچنین در مقاله «مسجد در فرهنگ و تمدن اسلامی» پس از تعریف فرهنگ و تمدن به جایگاه فرهنگی مسجد اشاره می کند و ابعاد مختلف آن را در فرهنگ و تمدن اسلامی مورد بررسی قرار می دهد.

توصیف و توضیح مسجد الحرام و برتری آن نسبت به سایر مساجد در مقاله‌ی «مسجدین اعظمین» نوشته‌ی محمد تقی فاضل میبدی مورد بحث قرار گرفته است.

وی در مقاله‌ی خود به بیان اهمیت مسجدالحرام از جنبه‌های مختلف مانند باب قبله بودن مسجدالحرام، نقطه‌ی آغاز بودن برای معراج پیامبر و همچنین اطلاق عنوان حرم امن الهی بران آن توسط خداوند، در این مقاله مورد اشاره قرار گرفته است.

فاضل میبدی در مقاله‌ی خود مسجدالنبی را نخستین پایگاه حکومت اسلامی معرفی می‌کند و به معرفی ایوان صفه که مخصوص مهاجرین از مکه به مدینه بوده است می‌پردازد.

«مسجدالاقصی»، «نیم نگاهی به مسجد در گذر تاریخ» عنوان مقالاتی است که به قلم مسعود کمالی به نگارش در آمده است.

بخش گسترده ای از مقاله نخست وی به بیان تاریخچه‌ی مسجدالاقصی و سیر تحولات آن به ویژه جنگ‌هایی که بین مسلمانان و مسیحیان در گرفته اختصاص دارد که در بخش پایانی به توصیف شرایط فعلی فلسطین و مسجدالاقصی پرداخته است .

کمالی در مقاله دوم ابتدا تاریخچه مساجد در دوران اموی و بنی عباس تا قرن ششم را مطرح کرده و در ادامه به توصیف وضع اجتماعی و دینی ایران در قرون هفتم و هشتم پرداخته و همچنین اوضاع مساجد در دوره صفوی، نادری، قاجار و پهلوی را مورد بررسی قرار می دهد.

حجت الاسلام سید‌رضا حسینی امین در مقاله «آداب مسجد» این آداب را به دو نوع ظاهری و باطنی تقسیم کرده و نیز در ارائه تعریف لغوی آداب مسجد به شرح ِآداب ظاهری و باطنی مسجد به طور جداگانه مبادرت کرده و در ادامه به برخی از این آداب از جمله «تعظیم مسجد» اشاره و شرایط‌ آن را توضیح داده است.

وی همچنین در مقاله «مسجد در علوم اسلامی(قرآن و سنت)» باز شناسی مفهوم مسجد در قرآن و سنت را در دستور کار خود قرار داده است.

بحث و بررسی در باب رابطه‌ی مسجد و حکومت توسط مجید محمدی، مقاله ای با عنوان «مسجد و حکومت» را در این اثر به خود اختصاص داده است.

وی در این مقاله نقاط تلاقی حکومت و مسجد را بیان کرده و کارکرد‌های هر یک از این دو مورد را مورد بررسی قرار داده است.

نویسنده در انتهای مقاله با ارائه‌ی دیدگاه‌های خود اینگونه نتیجه گرفته که مسجد در طول تاریخ هیچ‌گاه به یکی از ادارات دولتی تقلیل نیافته است.

مقالات «مسجد و سیاست»، «مسجد و جامعه»، «مسجد و تعلیم و تربیت» نیز در این کتاب به قلم وی به رشته تحریر درآمده که در هر کدام به ترتیب رابطه سیاست، جامعه و تعلیم وتربیت را با مسجد به مثابه یک نهاد مذهبی مورد بحث و بررسی قرار داده است.

مسجد از دید گاه فرق اسلامی" " فاطمه کمالی احمد سرایی در مقاله‌ی خود با عنوان «مسجد از دیدگاه فرق اسلامی» پس از ارائه‌ی تاریخچه‌ی مختصری از تکوین فرق عمده‌ی اسلامی به توضیح دیدگاه هر یک از فرقه‌های مالکی، شافعی، حنبلی و مذهب وهابیت درباره مسجد پرداخته است.

شرح و توضیح کارکرد‌های مسجد از جنبه‌های فرهنگی، نظامی و سیاسی بخش پایانی مقاله را به خود اختصاص داده است.

جایگاه مساجد در فرهنگ اسلامی: آقای امان الله فصیحی در مقاله ی خود تحت عنوان "جایگاه مساجد در فرهنگ اسلامی " به راه کار های مبارزه با تأثیر پذیری مسلمانان از فرهنگ بیگانه میپردازد که بخشی از مطالب ایشان در زیر مطرح شده است : گسترش فزاینده وسایل ارتباط جمعی و تماسهای بین فرهنگی مرزهای فرهنگی را کمرنگ نموده و استقلال بسیار از فرهنگها ازجمله فرهنگ اسلام را در برابر هجوم فرهنگ بیگانه به مخاطره انداخته است.

در نتیجه سؤالی که مطرح می شود اینست که راهکارهای مقابله با تأثیر پذیری از فرهنگ بیگانه کدامند؟

در پاسخ به این پرسش نخست به تعریف فرهنگ, بیان ویژگیهای فرهنگ اسلامی و بیگانه و پیشینه رویارویی فرهنگ اسلامی و بیگانه پرداخته شده و پس از آن سه رویکرد هنجاری, نوهنجاری و فرهنگ پذیری که در ارتباط با پرسش فوق مطرح شده مورد بررسی قرار می-گیرد.

در پایان راهبرد فرهنگی قرآن مورد مداقه قرار گرفته است.

راهبرد قرآن نسبت به بعد تکنولوژیک فرهنگ بیگانه همگرایی و نسبت به بعد ایدئولوژیک آن واگرایی است و به عدم تأثیر پذیری از آن دعوت می¬نماید.

قرآن راهکارهایی را که برای مبارزه با عدم اثر پذیری از فرهنگ بیگانه مطرح نموده است در سه اصل کلی بیان می¬شود که عبارتند از: تبری فرهنگی, توانمند سازی فرهنگی و اشاعه فرهنگی.

اصل تبری درقالب تحریمهای سیاسی- اجتماعی و فرهنگی, اصل توانمند سازی از طریق توانمند سازی فرهنگ در سطح خرد و کلان و اصل اشاعه در قالب گفتگوی فرهنگی و قهر وغلبه تجلی مییابد.

چکیده گسترش فزاینده وسایل ارتباط جمعی و تماسهای بین فرهنگی مرزهای فرهنگی را کمرنگ نموده و استقلال بسیار از فرهنگها ازجمله فرهنگ اسلام را در برابر هجوم فرهنگ بیگانه به مخاطره انداخته است.

در پاسخ به این پرسش نخست به تعریف فرهنگ, بیان ویژگیهای فرهنگ اسلامی و بیگانه و پیشینه رویارویی فرهنگ اسلامی و بیگانه پرداخته شده و پس از آن سه رویکرد هنجاری, نوهنجاری و فرهنگ پذیری که در ارتباط با پرسش فوق مطرح شده مورد بررسی قرار میگیرد.

راهبرد قرآن نسبت به بعد تکنولوژیک فرهنگ بیگانه همگرایی و نسبت به بعد ایدئولوژیک آن واگرایی است و به عدم تأثیر پذیری از آن دعوت مینماید.

قرآن راهکارهایی را که برای مبارزه با عدم اثر پذیری از فرهنگ بیگانه مطرح نموده است در سه اصل کلی بیان میشود که عبارتند از: تبری فرهنگی, توانمند سازی فرهنگی و اشاعه فرهنگی.