دانلود تحقیق بررسی تأثیر میزان تحصیلات بر ملاکهای ازدواج در بین دانشجویان

از آنجایی که بررسی و شناخت ملاکهای همسرگزینی موجبات تشکیل خانواده سالم را برای جوانان در آستانه ازدواج فراهم می سازد، بسیار حائز اهمیت است.

لذا در این پژوهش سعی شده به مهم ترین ملاکهایی که در همسرگزینی افراد تحصیل کرده نقش دارند اشاره گردیده و میزان تأثیرگذاری هر یک از این عوامل در امر ازدواج بررسی و شناخته شود.

در این راستا، هدف تحقیق "بررسی میزان تأثیر پذیری ملاکهای ازدواج از میزان تحصیلات (دانشگاهی) است".

چارچوب تئوریک این بررسی را دیدگاههای همسان همسری، مجاورت مکانی و تئوری مبادله تشکیل میدهند ، بر اساس این تئوریها فرضیاتی مطرح و به معرض آزمون گذارده شده اند.

در این پژوهش بواسطه ویژگی موضوع مورد مطالعه از روش "پیمایش" بعنوان یک روش تحقیق مناسب این قبیل تحقیقات استفاده شده و ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسشنامه می باشد، که در بین یک نمونه (196) نفری از دانشجویان کارشناسی ترم اول و دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن (در پاییز 84) توزیع و پس از تکمیل جمع آوری گردید.

تجزیه و تحلیل داده ها به روش مقایسه ای و با استفاده از آزمون "t" استیودنت صورت گرفت.

نتایج نهایی تحقیق نشان داد که ، از بین هفت فرضیه مطرح شده، صرفاً فرضیه های همگنی سنی و همگنی تحصیلی با میزان تحصیلات در امر ازدواج رابطه معنی داری دارند.

بدین معنی که جوانان تحصیل کرده (در جامعه آماری دانشجویان) گرایش بیشتری به ازدواج با کسانی را دارند که از نظر تحصیلات و سن مشابه آنان باشند.

ولی ملاکهای زیبایی ظاهری، اصالت خانواده و رفاه مادی هر چند از نظر دانشجویان مورد بررسی اهمیت زیادی در امر ازدواج دارند، امّا متأثر از متغیر تحصیل نمی باشند، و ملاکهای قومیت و اعتقاد دینی نیز صرف نظر از میزان تحصیلات، در حد متوسط مورد توجه دانشجویان جامعه آماری بوده است.

پیشگفتار

پژوهشی که تقدیم جامعه دانش پژوهان می گردد حاصل کندوکاوی است در تأثیر میزان تحصیلات بر ملاکهای ازدواج در بین دانشجویان در دو مقطع کارشناسی ترم اول و کارشناسی ارشد.

در این پژوهش سعی شده است تا یکی از مشکلات اساسی نسل جوان از دیدگاه متعلقین به این نسل مورد کنکاش واقع شده و میزان توافق یا مخالفتهای بین دیدگاههای آنان مورد بررسی قرار گیرد.

محقق معتقد است که ما هنوز مسایل و مشکلات بیش از نیمی از جمعیت کشورمان، را بدرستی و دانشمندانه تجزیه و تحلیل و ریشه یابی نکرده ایم و در موارد نادری که بر وسوسه پاک کردن صورت مسئله مان فائق می آئیم در مقام تدبیر و ارائه طریق، چندان اندیشیده عمل نمی کنیم، چرا که با دنیای مخاطبان خود چندان انس و الفتی نداریم و این در حالی است که بدون گذر از مرحله شناخت، شوق هدایت و تربیت آنها را در دل خود می کاریم.

امید و انتظار می رود که این تلاش اندک و ناچیز علاوه بر ارضای حس کنجکاوی محقق، موجب تحریک و ترغیب سایر پژوهشگران به انجام مطالعات اجتماعی دقیق تر، درخصوص مسایل و مشکلات نسل جوان گردد.

مطالب این نوشتار در پنج فصل تنظیم شده است که عبارتند از :

در فصل اول، به بیان مسئله ، اهمیت و هدف پژوهش پرداخته شد و اینکه به چه دلایلی تحصیل بعنوان عاملی که مؤثر بر ملاکهای ازدواج است مورد بررسی قرار گرفته است.

فصل دوم، در سه قسمت مطرح شده که عبارتند از : مبحث ازدواج که شامل تعریف ازدواج، انواع ازدواج و تحول ازدواج در ایران است، قسمت دوم به پیشینه تحقیق در داخل و خارج از کشور و نتایجی که از این تحقیقات بدست آمده پرداخته است و در قسمت سوم این فصل به چارچوب نظری پرداخته شده که به بحث درباره تئوریهای همسان همسری، مجاورت مکانی و تئوری مبادله می پردازد.

فصل سوم، مبحث روش تحقیق است که اشاره دارد به روش تحقیق و روش جمع آوری اطلاعات، نحوه تجزیه و تحلیل داده ها با ابزار (SPSS) و جامعه آماری و مکان و زمان اجرا تحقیق.

فصل چهارم، به تجزیه و تحلیل  داده ها پرداخته شده و فرضیه های تحقیق را با توجه به آزمون (t) بین دو مقطع تحصیلی کارشناسی ترم اول و کارشناسی ارشد مورد مقایسه و تحلیل قرار داده است.

فصل پنجم، نتیجه گیری، محدودیت ها و پیشنهادات مربوط به پژوهش را بیان می کند.

در پایان، منابع و پیوستها.

نهاد خانواده با قدمتی دیرینه و تاریخی دیر پا از چنان اعتبار و اهمیتی برخوردار است که هیچ نهادی در طول اعصار به مانند آن نقش تعیین کننده ای را در اجتماع بشری نداشته است .

تشکیل خانواده در تمام ادوار به شکل های متفاوت و با ویژگی های خاص تا به امروز وجود داشته ، ضمن اینکه با تغییر و تطور بسیار نیز مواجه بوده و موجودیت خود را حفظ کرده است و به عنوان اقدامی حیاتی مهم و تعیین کننده در زندگی آتی محسوب می شود.

" خانواده بعنوان نهاد اصلی بدلایل مختلف همواره در مرکز بحث های جامعه شناسی قرار داشته و دارد از جمله :

-

-

در مباحث جامعه شناسی خانواده، علیرغم تمامی تفاوتها و اختلاف نظرهائیکه در مورد خانواده وجود دارد، دو وجه مشترک نیز دیده می شود :

"الف : خانواده گروه کوچکی است که ویژگی اساسی و غیر قابل تفکیک آن « صمیمیت » است.

ب : اجتماعی کردن نسل آینده جزء بدیهی ترین ، اساسی ترین و اصلی ترین وظایف آن می باشد.
"( باوم ، 1367،147) وظایف ،‌کارکرد و اهمیت خانواده چیزی نیست که بتوان در آن تردید نمود هر چند نباید از خاطر برد که عوامل متفاوت ، بسیاری از کارکردهای خانواده را نسبت به گذشته کاهش داده اما اینها به معنای تضعیف قطعی خانواده و یا امحای آن نیست بسیاری از اندیشمندان جهان امروز علیرغم این نظریات بدبینانه ، از دگرگونی خانواده ، نوسازی آن و پیدایی پایگاههای جدید سخن می رانند
 "( ساروخانی،1370، 7 ) ازدواج (Marriage) و همسرگزینی (mate selection) بعنوان نقطه آغازین تشکیل نهاد اجتماعی خانواده از اهمیت بسزا و پر ارزشی برخوردار است که نه صرفاً از جنبه زیست شناختی آن ، بلکه در یک سلسه روابط اجتماعی در هر جامعه با ویژگیهای خاص آن جامعه مورد بررسی قرار می گیرد.

در بین ملل مختلف دنیا ازدواج بعنوان یک امر مسلم و ضروری در حیات اجتماعی مطرح می شود این ضرورت و نیاز بدلیل ایجاد پیوندهای پایدار در جهت حفظ و تداوم کارکردهای خانواده و خویشاوندی حائز اهمیت است .

ازدواج در میان ملت های گوناگون دنیا از ساخت خانواده و نظام خویشاوندی و فرهنگ جامعه متأثر
است و به این لحاظ کارکردهای مترتب بر آن با توجه به این اصل شکل گرفته و در جهت حفظ و تقویت ساختار کلی نظام اجتماعی عمل می نماید.

ازدواج در وهله اول ممکن است امری شخصی و خصوصی تلقی شود اما واقعیت آن است که کمتر حوزه ای از حیات انسانی یافت می شود که

روابط بین فرد و جامعه در آن چنین تحت انتظام هنجاری قرار گرفته باشد.

تحولات زیستی ازدواج در همه جوامع یکسان و مشابه است اما از نظر شیوه های مجاز و مشروع رفتار جنسی و خانوادگی تفاوتهای چشمیگیری بین آنها وجود دارد.

جامعه همواره کوشیده است با اعمال ممنوعیت ها و محدودیتهایی چند از ازدواج آزاد فرزندانش جلوگیری نماید.

گرچه ممکن است افراد بهنگام انتخاب شریک زندگی خود احساس کنند که آزادانه دست به انتخاب می زنند اما آنها در واقع بطور ناخودآگاه از الگوها و قواعد بسیار دقیق و پیچیده پیروی می کنند .

این قواعد و الگوها در طی تاریخ شیوه های متعدد و متنوعی را در امر همسر گزینی بیاد می آورد.

اسارت و یغمابری زن ، خریداری یا مبادله او زناشویی های داد و ستدی، مبادله دو نامزد، مبادله خواهران با همدیگر، اهدای دختر به یک طایفه یا قبیله در برابر وقوع قتلی تحت عنوان " خون بس" نامزد کردن در کودکی ، لویرات (leviral)
( اجبار مرد به ازدواج با بیوه برادر خود ) و سررات (Sororat) ( اجبار زن به ازدواج با شوهر خواهر خود بهنگام مرگ خواهر)" (شهابی،1371،52) ویژگی غالب شیوه های همسر گزینی یاد شده عدم توجه به احساسات شخصی و بی اعتنایی به آزادیهای طرفین ازدواج است.

برخی از این شیوه ها گرچه ممکن است در بعضی از جوامع همچنان رواج داشته باشد، اما شیوه مسلط و غالب همسر گزینی محسوب نمی شود.

اسارت و یغمابری زن ، خریداری یا مبادله او زناشویی های داد و ستدی، مبادله دو نامزد، مبادله خواهران با همدیگر، اهدای دختر به یک طایفه یا قبیله در برابر وقوع قتلی تحت عنوان " خون بس" نامزد کردن در کودکی ، لویرات (leviral) ( اجبار مرد به ازدواج با بیوه برادر خود ) و سررات (Sororat) ( اجبار زن به ازدواج با شوهر خواهر خود بهنگام مرگ خواهر)" (شهابی،1371،52) ویژگی غالب شیوه های همسر گزینی یاد شده عدم توجه به احساسات شخصی و بی اعتنایی به آزادیهای طرفین ازدواج است.

برخی از این شیوه ها گرچه ممکن است در بعضی از جوامع همچنان رواج داشته باشد، اما شیوه مسلط و غالب همسر گزینی محسوب نمی شود.

حال این سوال مطرح است که : در عصری که خواست و اراده طرفین ازدواج اهمیت بیشتری یافته و وصلت های تجویزی جای خود را به وصلت های ترجیحی داده اند هنجارهای اصلی گزینش همسر کدامند؟

دورکیم جامعه شناس فرانسوی ازدواج را نهادی اجتماعی می داند که بواسطه عوامل اجتماعی پدید می آید و با تغییر عوامل و ساختار اجتماعی ساخت آن دگرگون می شود( نوذرپور ، 1371 ، 60) از نظر لوی اشتراوس نیز« هیچگونه نهاد یا شکل زندگی اجتماعی که به غریزه زیستی محدود باشد یافت نمی شود.

خصوصیات بشر این است که به فرضیات و معلومات نظم و سامان می بخشد نه آن که از فرضیات و گرایشهای باصطلاح غریزی تبعیت کند.» همچنین اشترواس معتقد است: " بشر ابتدایی روی غریزه جنسی خویش اولین سازمان اجتماعی را بنا کرد و با تقسیم اقوام خود به دو دسته آنهایی که می توانند همسر او باشند و دسته ای که نمی توانند با آنها ازدواج کند بر اساس چنین تقسیم بندی اولین مبادله اجتماعی افراد بشر بر مبنای مبادله پایاپای پدید آمد".

( میشل ، 1354 ،42) تاکنون ازدواج بعنوان یکی از عمده ترین، فراگیرترین و مهم ترین قواعد زندگی بشری در آمده است.

این امر در جامعه ما که تعداد افراد حائز شرایط نسبت به دیگر جوامع ( بسیاری از آنها) فزونی دارد و نگاهی به موقعیت جامعه که شرایط ویژه ای را از نظر سیاسی اجتماعی و اقتصادی طی می کند، مهم و لازم می باشد.

دگرگونیهای سریعی چون ، پیدایش شهرهای بزرگ مهاجرت وسیع روستائیان به شهر ، گسترش وسایل ارتباطی تغییر حاکمیت سیاسی و تلاش در جهت ایجاد تغییر در نگرش و دیدگاههای مردم، بروز انقلاب اسلامی ، ظهور جنگ و .....

احتمالاً موجب بروز تغییر و تحولاتی در امر انتخاب همسر گردیده است .

از طرفی آنچه را از قبل محدوده های بسته جغرافیایی می خواند یعنی محدوده های تنگ که دایره گزینش همسر را محدود می نمود شکسته شد.

از طرف دیگر فضاهای موجود، انسانهای بیشتری را در خود گرفت آنچنان که در طول قرون چنین تراکمی دیده نشده بود.

با پیدایش چنین تغییراتی، گزینش همسر نه تنها در فضای شغلی وسیعتری امکانپذیر می گردد بلکه انسانهایی از گروههای پایین تر با دستیابی به مشاغل بالاتحرک حرفه ای را با تحرک دیگری از طریق گزینش همسر پیوند داده اند.

گسترش ازدواج، از جانبی ازدواج انسانهایی را برانگیخت که هیچگاه در طول قرون با یکدیگر پیوند نبسته بودند و از جانب دیگر محیطی مساعد جهت ارتقای آزادانه مرد و زن پدید آمد.( ساروخانی، 1370 ص 114) چنانکه می دانیم دانشجویان بعنوان برگزیدگان فکری جامعه معمولاً در پذیرش عوامل مؤثر دارای نوعی سرعت عمل می باشند و بدلیل تعلق آنان به اقشار اصناف و اقوام مختلف و همچنین وابستگی آنان به طبقات مختلف اقتصادی و فرهنگی مجوعه ای از گروههای مختلف جامعه را در بر می گیرند.

این پژوهش از آنجا اهمیت می یابد که در آن دیدگاههای نسل جوان نسبت به یکی از اساسی ترین مسائل اجتماعی که با آن روبرو بوده اند بررسی شده و ابعاد مختلف عوامل مؤثر بر آن شناخته شود.

آلن ژیرار(1964) می نویسد: " در بین تمامی مراسم ،‌آداب و حوادث اساسی حیات ، ازدواج از اهمیتی به سزا برخوردار است .

مهم از نظر خود، مهم از دیدگاه زیستی و مهم از نظر اجتماعی ، هیچ نهادی نیست که مانند آن جهانی و از نظر غایت ثابت و پایدار باشد."(ساروخانی ، 1370 ،11) به این ترتیب طبیعی است که وجود ازدواجی سالم و مبتنی بر بینش و بصیرت و دانایی و نگرش همه جانبه و عمیق می تواند ساختار خانواده را در آینده به بهترین نحو ممکن و به شکل سالم و تعالی بخش تضمین کرده و از ظهور و بروز آسیب هایی که روند طبیعی خانواده را تحریف می کند بازدارد.

1-1- بیان مسئله ازدواج بدون تردید بزرگترین و مهمترین حادثه زندگی هر انسان است.

افراد با انتخاب همسر، سفر پر فراز و نشیبی را آغاز می کنند، و همسو با یکدیگر موانع موجود را پشت سر می گذارند.

طبیعتاً آرزوی هر جوان ازدواجی موفق و داشتن یک زندگی مشترک توام با شادی و تفاهم است .

تصمیم درباره ازدواج تنها یک تصمیم درباره زندگی مشترک نیست، بلکه شمار زیادی از اعضای جامعه به ویژه نسل های آتی را در برخواهد گرفت.

بسیاری از کارشناسان امور اجتماعی و فرهنگی معتقدند امروزه برای تداوم و استحکام خانواده و خوشبختی دختران و پسران در ازدواج آشنایی آنان با وظایف و حقوق که طرفین نسبت به یکدیگر می بایست رعایت کنند ضروری است.

در واقع پدران و مادران باید عملاً به فرزندان خود ملاکهای اصیل و بنیادی انتخاب همسر و شریک زندگی را بیاموزند.

متأسفانه هستند، جوانانی که بدون تجربه و کسب اطلاعات لازم به چنین امر مهم و سرنوشت سازی اقدام می کنند و شرایطی را مهم و ضروری می پندارند و برای نیل آن جدیت می نمایند، که آن شرایط یا صفت اصلاً از مزایای ضروری یک همسر نیست و اهمیت چندانی ندارد و یا جوانانی هستند که ملاکهایی را مطرح می کنند که متأثر از شرایط اجتماعی اقتصادی و یا فرهنگی که کمتر ریشه در اعتقادات ملی و مذهبی ما دارد که در آینده مشکلات زیادی را برای آنها و حتی جامعه ایجاد می کنند.

امروزه با توجه به اهمیت یافتن تحصیلات دانشگاهی و تمایل اغلب جوانان اعم از دختر و پسر برای وارد شدن به دانشگاه سبب شده بسیاری از ملاکهای ازدواج به تبع افزایش سطح تحصیلات تغییر کند، چون جوانی که وارد محیط دانشگاهی می شود با افراد ، افکار، خواسته ها و فرهنگهای مختلفی آشنا می شود، بطرف آنها گرایش می یابد و نظراتش در طی زمان نسبت به الگوهای رایج جامعه و خانواده دگرگون شده و حتی در مواردی با آنها مغایرت پیدا می کند مسئله در اینجا دگرگونی افکار جوان تحصیل کرده نسبت به معیارهای رایج ازدواج در جامعه و خانواده خود نسبت بلکه این نکته اهمیت دارد که این دگرگونی در جهت تقویت و ثبات خانواده آینده است یا در جهت ایجاد مشکلات برای آنان بنابر این همیشه این سئوال مطرح می شود که آیا شناسایی و انتخاب همسری شایسته برای فردی که تحصیل کرده راحت است ؟

یا مشکل ؟

و یا اینکه برای ازدواج موفق یک جوان تحصیل کرده که جامعه نیز از او توقعات زیادی دارد چه شرایطی و چه صفاتی لازم است ؟

زیبایی ، اصالت خانوادگی ، شغل ، ثروت، مسائل مذهبی ، سن ،‌نژاد و ....

از صفاتی هستند که هردختر و پسر جوان برای اختیار کردن همسر خویش پیش روی دارد.

از طرف دیگر توجه به مسائلی همچون مهریه جهیزیه روش ازدواج و .....

نیز از شرایطی هستند که هنگام تشکیل خانواده مورد توجه زوجین قرار می گیرد.

این گونه سؤالات به دلیل اهمیت مسئله ازدواج و تشکیل خانواده به پاسخ نیاز دارند پژوهشهای مربوط به ازدواج با پاسخ دادن به این سؤالات می توانند در جهت افزایش آگاهی عمومی و علمی در امر خطیر تشکیل خانواده کارساز باشند.

ازدواج و انتخاب همسر تحت تأثیر فرایند متنوعی متشکل از دخالت سنتها آداب و رسوم معیارها ایده ها و ایده آل های مورد قبول گروه هایی است، که انسانها در میان آنها زندگی می کنند و طرز تلقی های آنها نیز از میان این فرآیند متنوع سر بر می آورد بخش عمده ای از ازدواج مبتنی بر همین طرز تلقی های قبل از زناشویی است که زمینه و راهنمای رفتار زناشویی می باشند.

این طرز تلقی ها گاه به انگیزه های فردی (مثلاً عشق ، آرزوهای جنسی ،‌زیبایی و .....) مربوط می شود و گاه به دور اندیشی ها و ملاحظات اقتصادی و اجتماعی فرد خانواده و جامعه.

از آنجایی که نسل جوان امروز با افزایش تحصیلات و مهارت های ارتباطی و اطلاعاتی نگاهی متفاوت با نسل گذشته به زندگی و خانواده دارد وافق های آینده را به نحو دیگری می بیند نمی توان انتظار داشت که به روشهای گذشته و با همان معیارها و ملاکها تن به مسئله ازدواج دهند هر چند تحصیلات در رشد فکری، اجتماعی و علمی جوانان تأثیرات بسیار زیادی دارد.

اما یافته های تحقیقاتی نشان می دهد که هر چقدر زمان تحصیلات فرد طولانی تر باشد عملاً امکان ازدواج از تعداد زیادی از افراد سلب می شود و یا در بررسی دیگری روشن شد هر چه سطح تحصیلات زن بالاتر می رفت دیرتر دست به ازدواج می زد.(سگالین1370 ،63 ) "در اغلب موارد افراد به دلیل مقایسه خود با دیگران و داشتن احساس محرومیت نسبی مخصوصاً در چهار چوب مسائل اقتصادی که ترس از عدم موفقیت در ازدواج ( به معنی مبادله نسبتاً همسان اجتماعی که باید با فرد مورد نظری که دارای شرایط معینی است ازدواج نماید) که ترس از عدم موفقیت در تأمین زندگی را نیز بدنبال دارد، معیارهایی را مطرح می کند که گاه مقبول بنظر نمی رسد( مانند مطرح کردن مهریه های سنگین ) و ازدواج را به یک مسئله و مشکل مهم تبدیل می کنند" ( مهدوی 1377 ،44) در جوامع سنتی و بخصوص جوامع در حال انتقال به دلیل اهمیت ازدواج و ادامه زندگی که سایر جنبه های شخصیت اجتماعی فرد را نیز تحت تأثیر قرار می دهد جوانان تحصیل کرده از اینکه مبادا زندگیشان دچار مشکل و یا حتی طلاق شود از ازدواج خودداری می کنند و یا شرایط بسیار دشواری برای آن مطرح می کنند، مثلاً در ایران خصوصاً برای زنان و خانواده دختر این مسئله بسیار اهمیت دارد و به همین دلیل سعی می کنند جوانب احتیاط را رعایت کنند و عواملی را مطرح می کنند که از به هم پاشیدگی زندگی مشترک جلوگیری کند.

ضرورت مطالعه در این زمینه در بین جوانان از آنجا نشأت می گیرد، که اولاً بعنوان یک مطالعه بنیادی لازم است تا از واقعیت های موجود شناختی نسبی بدست آوریم.

مطمئناً‌ نظرات و واقعیت های مرتبط با یک گروه دانشجویی می تواند بیانگر ارزشهای موجود و فاکتورهای موثر در یکی از حیاتی ترین امور زندگی هر شخص باشد.

این افراد از همه ابعاد متجانس و همگن نیستند و دارا بودن زمینه های اقتصادی و اجتماعی متفاوت بر اهمیت این قشر می افزاید همچنین در این بعد نباید از نقش تکمیل کنندگی این تحقیقات در خصوص نظریات موجود غافل ماند و باید بطور جد تاکید کرد که هر تحقیق اجتماعی یا به تقویت شالوده نظرات کمک می رساند یا آنها را تضعیف می نماید و یا به ایجاد نظریات جدید مدد می رساند .

از سوی دیگر طبق نقل و قول های متفاوت، کشور ما در طی سالهای آینده با حدود 13 میلیون زوج (26 میلیون نفر) آماده ازدواج روبرو خواهد بود( مصاحبه تلویزیونی دکتر اسدی مدیر کل سابق اداره کل جمعیت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، 1371) که اهمیت این امر اجتماعی و ضرورت پرداختن به آنرا بیش از پیش روشنتر می سازد بنابر این مطالعه حاضر می تواند علاوه بر شناخت بنیادی و علمی مسائل مربوط به خانواده و همسرگزینی به لحاظ کاربردی برای سیاستگذاران و برنامه ریزان مسائل اجتماعی و خصوصاً برای شورایعالی جوانان و کمیسیونهای بانوان سودمند و مفید باشد.

مطالعه حاضر ، بررسی تأثیر میزان تحصیلات بر ملاکهای ازدواج در بین دانشجویان می باشد.

آنچه که در امر همسرگزینی مدنظر است، سنجش تأثیر میزان تحصیلات در معیارهای انتخاب همسر بین زوجین است که با توجه به ملاکهای اقتصادی و اجتماعی، خانوادگی فرد و محیط جغرافیایی آنها مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس به تأثیر این زمینه ها در موضوع عنوان شده، پرداخته خواهد شد.

سؤال اصلی تحقیق : آیا میزان تحصیلات می تواند در تعیین ملاکهای ازدواج تأثیر داشته باشد؟

سئوالات فرعی : آیا افراد تحصیل کرده ، نزدیکی محل سکونت را ملاکی برای افزایش احتمال ازدواج می دانند؟

آیا سطح تحصیلات در تشابه قومیت زن و مرد برای ازدواج مؤثر است؟

آیا می توان گفت افراد تحصیل کرده بیشتر به ملاکهای مادی در امر همسرگزینی توجه می کنند؟

میزان تحصیلات چه تأثیری در توجه به اعتقادات دینی زن و مرد بعنوان یکی از ملاکهای ازدواج دارد؟

آیا ملاک اصالت خانواده همسر، برای افراد تحصیل کرده اهمیت دارد؟

آیا ملاکهای همگنی سنی و تحصیلی زن و مرد در امر ازدواج برای افرادی که تحصیل کرده اند مهم است ؟

3-1- اهداف تحقیق برای موفقیت در هر کاری باید از قبل در آن زمینه آگاهی و اطلاعاتی وجود داشته باشد.

ازدواج نیز بعنوان یک مسئله مهم در جامعه باید از طرف کسانی که اقدام به آن می کنند شناخته شود، بنابراین هدف اصلی این تحقیق بررسی تأثیر میزان تحصیلات بر ملاکهای ازدواج در بین دانشجویان می باشد.

در واقع با آشکار شدن معیارهای انتخاب همسر، آگاهی و بینش نسبت به این معیارها فراهم می شود، که هر یک از جوانان در رفع نواقص و اصلاح معیارهای خود می کوشند و با تقویت نکات مثبت گامی در جهت استحکام بنیان خانواده ها و اجتماع برداشته می شود.

از اهداف دیگر این پژوهش آشنایی با ملاک های ازدواج در بین جوانان تحصیل کرده ، شناخت نسبت به عوامل مؤثر و مهم در امر ازدواج موفق ، شناخت و آگاهی از ارتباط بین افزایش سطح تحصیلات و تغییر ملاکهای ازدواج در بین آنان می باشد.

همچنین مسئولان جامعه می توانند با آگاه شدن از زمینه های ذهنی و فکری جوانان تحصیل کرده و معیارهای حاکم بر جامعه تصمیمات لازم را اتخاذ نمایند و با آگاهی دادن و برنامه ریزی درست صحیح ترین ملاکهای سرنوشت ساز را اولین انتخاب جوانان قرار دهند و آنان را تشویق به ازدواج درست با رهنمودهای اساسی و منطقی نمایند.

بدین صورت است که جامعه می تواند با توجه به این ملاکها و معیارها به جوانان مجرد توجهی خاص مبذول دارد و چگونگی داشتن یک زندگی ایده آل را با داشتن معیارهای درست و اساسی به آنها بیاموزد.

به این ترتیب انجام پژوهشی در ملاکهای ازدواج و انتخاب همسر امری ضروری و لازم است تا از عواقب وخیم و غم انگیزی که از ناآگاهی ناشی از این مسئله دامنگیر جوانان می شود پیشگیری کرده و زندگی شاد و موفق را برای آنها فراهم آوریم.

در نتیجه هدف کلی عبارتست از : بررسی تأثیر میزان تحصیلات بر ملاکهای ازدواج در بین دانشجویان اهداف فرعی عبارتست از : شناخت با ملاک های ازدواج دختران و پسران تحصیل کرده در سطح کارشناسی شناخت با ملاک های ازدواج دختران و پسران تحصیل کرده در سطح کارشناسی ارشد آگاهی مسئولان جامعه از زمینه های ذهنی و فکری جوانان تحصیل کرده در زمینه ملاکهای انتخاب همسر برای برنامه ریزی و تصمیمات اساسی در این زمینه .

نتیجه اینکه هر گونه برنامه ریزی اجتماعی در این زمینه بدون توسل به تحقیق و پژوهش قدم نهادن در بیراهه ای خواهد بود که فرجام آن با عدم نیل به مقصود همراه می باشد.

اکنون مراکزی چون شورای عالی جوانان، کمیسیونهای بانوان کشور، ادارات کل اجتماعی استانداریها، ادارات کل ارشاد اسلامی و مراکز متعدد دیگر قدمهای مهمی را در جهت شناسایی انگیزه ها، ارزش ها، هنجارها و طرز تلقی حاکم بر جوانان، در امر ازدواج بر می دارند که این مطالعه می تواند بعنوان یک پژوهش در بین یک جمع دانشگاهی که در آن افراد با فرهنگهای مختلف، زمینه های اقتصادی متفاوت، گرایشات سیاسی متنوع، دیدگاههای اقتصادی گوناگون و پایگاه اجتماعی ناهمگن حضور دارند، دارای نکات جالب توجه و حائز اهمیتی باشد.

4-1- ضرورت و اهمیت تحقیق با ازدواج، خانواده بنا می شود و کوچکترین لغزش در گزینش همسر خانواده را دچار آسیب می سازد یا حیات آن را به انهدام می کشد.

اگر گزینش همسر بدون بلوغ روانی صورت گیرد به یقین مشکلاتی را ببار می آورد، بنابر این اهمیت مطالعه و تحقیق در این زمینه از این جهت است که در جامعه فعلی ایران و بخصوص در میان خانواده های شهری و تحصیل کرده یکی از مشکلات اساسی جوانان مسئله ازدواج و انتخاب همسر می باشد.

فراوانی و شدت مشکلاتی که نسل جوان در این زمینه با آن روبروست امروزه بیش از هر زمان دیگری است.

با توجه به اینکه ما شاهد تحولات عظیم اقتصادی و اجتماعی هستیم که هم تغییرات و هم مشکلاتی را در امر انتخاب همسر و زناشویی جوانان بوجود آورده است از جمله : پیدا کردن همسری مطابق میل و علاقه مشکلات مالی و عدم توانایی در تهیه مسکن و هزینه زندگی بدلیل طولانی شدن دوره تحصیل تشریفات سنگین قبل از ازدواج مانند مهریه ، شیربها ، مراسم ازدواج و ......

که می توانند از موانع شکل گیری خانواده های جدید باشند.

در عین حال می توان گفت از میان انتخاب های مهمی که فرد در طول حیات خود انجام می دهد مانند انتخاب رشته ، انتخاب شغل و ......

انتخاب همسر بیشتر از هر مورد دیگر در سعادت و یا بدبختی فرد مؤثر می باشد.

چه بسا خانواده هایی که بدون آگاهی، مطالعه و تحقیق به ازدواج می پردازند و دیگر راه نجات زندگی برای آنها بسته می شود و بسیاری از موقعیت ها را از دست داده و حتی خانواده آنها متلاشی می شود پس انتخاب همسر و توجه آن اهمیت دو چندان پیدا می کند.

باید توجه داشت که انتخاب همسر علاوه بر تبعیت از مدل فرهنگی جامعه کل از خرده فرهنگهای طبقاتی نیز متأثر است ، یکی از راههای شناخت دست یابی به چگونگی تفاوتهای ذهنی میان قشرهای مختلف جامعه بررسی شیوه ها، الگوها و معیارهای همسرگزینی در میان آنهاست .

این مطالعات قابلیت و آمادگی ازدواج را بالا می بردند و همچنین از این جهت که در انتخاب همسر بدان توجه می گردد، می توانند ارزشمند و مفید واقع شوند.

برای افراد مایل به ازدواج مهم است که دریابند همسر آینده شان چه خواسته ها و توقعاتی از شوهران خود دارند و چه صفات و ویژگیهایی را در آنها جستجو کنند.

این شناخت به آنها فرصتی می دهد تا بتوانند بخشی از صفات و ویژگی ها را در خود بپرورانند و شرایط یک زندگی موفق و بادوام را فراهم آورند.

بنابراین با توجه به مطالب مطروحه بررسی و مطالعه دیدگاههای نسل جوان نه تنها مفید بلکه لازم ضروری است .

به اعتقاد جامعه شناسان ازدواج موفق سرچشمه و اساس یک زندگی سالم فردی و اجتماعی است.

چنانچه ازدواج با موفقیت همراه باشد، نه فقط زوجین بلکه فرزندان خانواده نیز از سلامت روانی برخوردار می گردند.

از اینرو اگر در راهنمایی جوانان در امر ازدواج تلاش جدی بعمل آید و آنها در این امر مهم یاری شوند خانواده و جامعه از سلامت لازم برخوردار خواهند شد.

فصل دوم "ادبیات تحقیق" الف : ازدواج 1-1-2- تعریف ازدواج از دیر باز جوامع مختلف پیوند میان زن و شوهر را به عنوان ازدواج مورد قبول قرار داده اند، اما در طول زمان انواع مختلفی از ازدواجها پدید آمده است.

با وجود این ، ‌مشابهت ها و عناصر نسبتاً ثابتی در این پدیده همواره وجود داشته است.

اگر چه مفهوم ازدواج تا بدان اندازه عمومی و نسبتاً ساده نیز هست که درک این واژه علی الاصول بر همگان روشن می باشد با وجود این تعاریف به تدوین تئوریکی مسئله کمک خواهند کرد : این تعاریف عبارتند از : «ازدواج در لغت به معنای جفت کردن ، زن گرفتن یا شوهر کردن ، با یکدیگر جفت و قرین شدن می باشد و از نظر حقوقی رابطه ای است که برای همیشه یا مدت معینی بوسیله عقد مخصوص بین زن و مرد حاصل شده و به آنها حق می دهد که از یکدیگر تمتع جنسی ببرند».

( فرهنگ دانشگاه انگلیسی- فارسی،‌آریانپور، 332) «ازدواج نوعی معامله یا قرارداد است ولی نه به معنای خرید و فروش و استشمار و تحمیل عقاید بلکه رکن اساسی آن انس و الفت و تفاهم و همکاری همه جانبه است و زوجین بر اثر آن هدف مشترکی را تعقیب می کنند و در وصول به اهداف خانواده باتمام وجود مایه می گذارند».

(قائمی ، 1364، تلخیص 85 تا 163) کارلسون ازدواج را اینگونه تعریف می کند:" ازدواج فرایندی است از کنش متقابل بین دو فرد ، یک زن و یک مرد ، که برخی از شرایط قانونی را تحقق بخشیده اند و مراسمی برای برگزاری زناشویی خود برپا داشته اند و بطور کلی عمل آنها مورد پذیرش قانون قرار گرفته و بدان ازدواج اطلاق شده است" ( ساروخانی1370 ،23) ویل دورانت معتقدات است" پیوند ازدواج برای قانونی ساختن رابطه عشقی و شهوانی زن و مرد نیست، بلکه پیوندی است میان پدر و مادر و فرزند و برای حفظ و استواری بنیاد نوع.

اینکه ازدواج مهمترین رسوم و قوانین بشری است برای آن که امری نوعی است نه شخصی" ( ویل دورانت، 1369، 164) کلودلوی اشتروس معتقد است که " ازدواج برخوردی دراماتیک بین فرهنگ و طبیعت یا میان قواعد اجتماعی و کشش جنسی است " او در جای دیگر می گوید : "ازدواج از مهمترین ارکان هر جامعه بشری است هر چند ابتدایی یا متمدن باشد ازدواج موجب کنترل سائقه ها می شود.

او ازدواج را محل تقاطع فرهنگ و طبیعت می داند زیرا سائقه های مختلف بشر بدینوسیله ( توسط فرهنگ ) کنترل می شود و در مسیر خاصی هدایت می گردد".( ساروخانی، 1370 ،23) مالینوفسکی یکی از مردم شناسان است که در مورد ازدواج می گوید: " زناشویی قراردادی به منظور بدنیا آوردن نوزادان و نگهداری آنان است از این رو توان خانواده را بر زناشویی برتر دانست".

( کینک، 1346 ،226) از نظر جی برنارد" ازدواج مترادف با نظام فرهنگی آراء عقاید تربیتی و نهادی از نقشها، هنجارها و تجربیات تعاملی پیچیده ای برای مردان و زنان بشمار می رود.(ریتزر،1374 ،306) ازدواج برقراری ارتباطی رسمی و قانونی میان زن و مرد است، این ارتباط شامل همکاریهای اقتصادی برقراری ارتباط جنسی بر اساس هنجارهای تأیید شده و بارداری و زاییدن بچه می شود که اکثر مردم به آن تن می دهند.

در حقیقت این باوری فرهنگی است که ازدواج مناسب ترین راه برای تولید مثل است.

ازدواج یک نهاد پیچیده اجتماعی است که مجوز برقراری نوعی ارتباط به زن و مرد می دهد و آنها را متعهد می کند تا برای حفظ سیستم زندگی خانوادگی ، به حقوق یکدیگر بر اساس هنجارها و قوانین جامعه خود احترام بگذارند.

(عضدانلو، 1384 ،36) «روبرت لوی قوم شناس آمریکایی در کتاب " فرهنگ و قوم شناسی " زناشویی را یک بستگی تقریباً پایدار میان یک زوج مجاز تعریف می کند».( کینک، 1346 ، 228) هگل فیلسوف بزرگ در مورد ازدواج می گوید: " زناشویی عبارتست از تحقق عینی و ضروری عقل کل و خواست همگانی – پس زناشویی اصلاً پیوندی اخلاقی و به خودی خود غایتی مطلق است .زناشویی را نباید صرفاً تدبیری برای تأمین لذات فرد یا مصلحت فردی و ملاحظاتی دیگر از این نوع دانست زناشویی در طبع ذاتی و اصلی خود، وحدت اخلاقی است و ارضای غریزه جنسی فرع بر آن است زناشویی می تواند فرآورده لذت جویی باشد ولی بیشتر از هر چیز تکلیفی و یا غایتی اخلاقی است که از لذت فردی برتر است.

( مختاری ، 1376 و1375 ،8)