یکی از سوژه های مورد توجه اکثر خانواده ها ، مسائل تحصیلی فرزندان است والدین دوست دارند فرزندانشان بیشترین و بهترین پیشرفت تحصیلی را داشته باشد و از طرف دیگر ، افت تحصیلی ، برای آنها موضوعی غیر قابل پذیرش است . والدین از این که فرزندشان به هنگام ورود به دوره های راهنمایی و متوسط دچار افت می شود . متعجب شده و سوال می کنند که چرا دیگر فرزندشان انگیزه ای برای درس خواندن ندارد ؟
دریافتن دلایل ضعف و مشکلات تحصیلی دانش آموزان ، عمدتاً به مسائلی از قبیل تنبلی و بی خیالی و بازیگوشی استفاده می شود . ولی آیا این همه داستان است ؟
به جرأت می توان گفت که والدین ، مدارس ، معلمان و سایر افراد در ارتباط ، در موضوع مسائل تحصیلی دانش آموزان ، بسیار ساده انگارانه و سطحی رفتار می کنند کمتر کسی است که در علت یابی افت تحصیلی به ( لذت یادگیری ) نیز توجه کند ! به چندین و چند دلیل ، ما یعنی مدرسه و والدین ، کاری می کنیم که لذت یادگیری از دانش آموز گرفته می شود ، وقتی این لذت کم می شود و یا از بین می رود ، طبعاً افت انگیزه و به دنبال آن افت تحصیلی پیش می آید و ما چه می کنیم تا این افت ها جبران شود ؟
کودکان از بدو تولد به طور طبیعی ، دارای انگیزه یادگیری هستند . تلاش کودک برای دسترسی به یک اسباب بازی ، تلاش وی برای راه رفتن ، کوشش برای خوردن بدون کمک دیگران و ... مثال هایی از انگیزه های طبیعی آنها برای یادگیری است و این انگیزه های اولیه ، بعدها در فعالیت های آموزشی نظیر خواندن و نوشتن به کار گرفته می شوند .
اگر کودکان انگیزه های برای یادگیری ندارند ، به این دلیل است که موانعی بر سر راه انگیزه های طبیعی آنها بوجود آمده است . آنهایی که به این باور رسیده اند که
نمی توانند در فعالیت های آموزشی موفق باشند ، تلاششان را متوقف می کنند یا به اندازه کافی تلاش نمی کنند ، زیرا فکر می کنند که تلاش آنها به نتیجه نخواهد رسید . بنابراین به راحتی نا امید شده و باور می کنند که یادگیری سخت است . آنگاه به دلیل توقف تلاش ، فرصت تجربه و لذت یادگیری چیزهای تازه را از دست می دهند و به تدریج به این باور می رسند که هر موفقیتی هم که کسب کنند ، مربوط به شانس یا شرایط است .
اما براستی چرا چنین اعتقادات منفی در کودکان به وجود می آید ؟گاهی اوقات به دلیل این که موانعی وجود دارند و بر توانمندیهای آنها در یادگیری اثر می گذارند ، ممکن است ناتوانی در یادگیری داشته باشند یا مشکل یا تأخیری در مراحل رشدشان وجود داشته باشدافسردگی یا فشارهای مزمن زندگی نیز ، یادگیری را به مراتب سخت تر
می کند . بچه هایی که از قبل تجربه شکست داشته اند ، به دلیل این که باور کرده اند که نمی توانند کارشان را درست انجام دهند ، بیشتر آماده برای توقف تلاش هستند . هم چنین نگرش های بزرگسالان درباره موفقیت های تحصیلی ، می تواند بر اعتقاد و باورهای آنها اثر بگذارد . رقابت در مدرسه ، جایی که همیشه یکی موفق و دیگری شکست خورده است ، نیز می تواند جنبه یأس آوری برای کودکان داشته باشد ، بویژه برای آنهایی که هیچ وقت نمی توانند بهترین باشند کودکانی که تجربه موفقیت نداشته باشند ، یا موفقیتشان تشخیص داده نشود ، در انگیزه تحصیلی افت نشان می دهند . در کودکان که والدین یا دوستانش برای مدرسه به عنوان یک جایگاه مهم ، ارزش قائل نیستند نیز ، انگیزه تحصیلی کاهش پیدا می کند .اما اگر فرزند شما هم اکنون مشکلاتی در انگیزه تحصیلی دارد چه باید کرد ؟
* با فرزند خود راجع به مشکل صحبت کنید.
* به منظور شناسایی عرصه هایی که نیاز به اصلاح دارند ، با معلم فرزند خود صحبت کنید.
* بگذارید فرزندتان بداند که شما مشتاق کمک به او برای بهتر شدنش هستید
* به فرزند خود کمک کنید کارهایی را که می تواند انجام دهد شناسایی کند تا بتواند بیشتر بر کارهایی که در آن زمینه ها مشکل دارد ، تمرکز کند
* به فرزند خود کمک کنید چیزهایی را که دوست دارد و می توانند برای کمک به انجام تکالیف درس مفید واقع شوند ، شناسایی کند ( به عنوان مثال : اگر یک کودک علاقه به حیوانات دارد راجع به آنها کتاب بخواند ، بنویسید ، داستان بسازد و غیره(
* برای تلاش که انجام داده است ، پاداش در نظر بگیرد
* مناسبت هایی که یادگیری را تهدید می کند نظیر تماشای زیاد تلویزیون ، بازیهای کامپیوتری، زمان استفاده از کامپیوتر و غیره را محدود کنید
* زمان مطالعه فرزند خود را هر روز به مقدار کمی مثلاً 5 تا 10 دقیقه افزایش دهید تا به یک هدف قابل قبول و مسئولانه در این زمینه برسید ( مثلاً رسیدن به 30 دقیقه مطالعه اضافی روزانه )
* با معلم ، مشاور یا روانشناس مدرسه جهت دریافت کمک و راهنمایی صحبت کنید .
* اگر هیچ یک از این کارها مؤثر واقع نشد ، نگران نباشید . اگر لازم بود در جست و جوی مشاوره یا سایر خدمات بیرون از مدرسه بر آیید.
البته برای افزایش انگیزه تحصیلی در کودکان ، کارهای زیادی وجود دارد که والدین
می توانند انجام دهند از جمله : برقراری رابطه ایده آل کودک - والد ، در هنگام تربیت و تأدیب کودکان ، قاطع و منصف باشید ، به کودکان خود آموزش دهید در منزل مسئولیت پذیر باشند مانند انجام کارهای روزمره و انتظار داشتن یک رفتار مناسب ، برای ایجاد یک رابطه خوب والد - فرزندی تلاش جدی داشته باشید و زمانهایی را صرف داشتن اوقات خوش با کودکان خود کنید ، فعالیت های خانوادگی که یادگیری را تشویق کنند مانند دیدار از کتابخانه ها و موزه ها را ترتیب دهید ، راجع به مدرسه با کودکان خود صحبت کنید ، یک برنامه روزانه برای انجام تکالیف درسی ترتیب دهید و فرزندش باید بداند چه موقع از روز از او انتظار می رود که تکالیف مدرسه خود را انجام دهد .
مطمئن شوید قبل از این که فرزندتان به کارهای دیگری که حواس او را پرت کند بپردازد ، تکالیف مدرسه خود را به اتمام برساند و در آخر اشاره می کنیم که به فرزند خود نشان دهید که برای معلم یا معلمان او احترام قائلید و ارتباط مستمر با معلم داشته و با او همکاری کنید .