سرمایه انسانی ماهر یکی از عوامل انکار ناپذیر در توسعه اجتماعی و اقتصادی هر جامعه است.مهاجرت افراد متخصص در واقع به معنای انتقال نیروی انسانی ماهر از کشورهای مبدا(عموما کشورهای جهان سوم یعنی دقیقا همان کشورهایی که نیاز مبرم به نیروی کارآزموده و متخصص دارند)به کشورهای پیشرفته می باشند.
خروج این سرمایه انسانی زنگ خطری برای کشورهای جهان سوم به حساب می آید ، زیرا نه تنها این گونه کشورها را با تنگنای نیروی انسانی ماهر روبه رو می سازد که جبران آن بسیار مشکل است بلکه وابستگی این کشورها را نیز به کشورهای صنعتی هروز فزون تر می کند.ایران در زمره کشورهایی است که با مساله فرار مغزها روبرو بوده و مهاجرت متخصصان آن در سطح بالایی قرار دارد(جدول شماره1).کشورهای مهاجر فرست را برحسب بالاترین مهاجرت افراد تحصیلکرده در سال 2000 نشان می دهد.بر اساس جدول زیر ایران در سال 2000 با بیش از 300 هزار مهاجر نیروی انسانی ماهر در رتبه پانزدهم قرار داشته است.
اگرچه ایران از نظر قدر مطلق تعداد مهاجران در سال 2000 در ردیف پانزدهم بوده است ، ولی در بین کشورهای فوق به لحاظ نسبت تعداد مهاجران تحصیلکرده به کل مهاجران ایران جزو 4 کشور اول با بالاترین نرخ مهاجرت تحصیلکرده ها بود است.(جدول شماره 2)
عوامل موثر بر مهاجرت نیروی انسانی ماهر در کشورهای مبدا (عوامل دافعه)
1-پایین بودن سطح توسعه و درامد سرانه کشور:
پژوهش های مختلف نشان می دهد که ارتباط نیرومندی بین مهاجرت افراد تحصیلکرده و سطح توسعه و درامد سرانه کشور وجود دارد در واقع شکاف بین سطح زندگی و درامد سرانه کشورهای ثروتمند و کمتر برخوردار یکی از عوامل مهاجرت افراد تحصیلکرده به کشورهای پیشرفته است.مهارت نهاده ای است که دستمزد آن را عرضه و تقاضای بین المللی تعیین می کند، در حالی که دستمزد افراد بی سواد ،غیر ماهر و غیر متخصص را عرضه و تقاضای داخلی کشور تعیین می کند.در واقع افراد ماهر و متخصص به دلیل وجود تقاضا در کشورهای دیگر از انتخاب بالاتری برخوردار بوده و در صورت پایین بودن سطح دستمزد در کشور مبدا سهل تر و کم هزینه تر می توانند اقدام به مهاجرت نمایند.
فیزیکدان ها ، متخصصین و تحلیلگران مالی ، حسابداران ، ریاضیدان ها ، پزشکان متخصص ، مهندسان به ویژه در رشته های نفت و گاز ، پتروشیمی ،صنایع ، کامپیوتر و .... دارای تقاضای نسبتا زیادی در کشورهای پیشرفته بوده و از احتمال بیشتری برای مهاجرت برخوردارند.