نوجوانان و جوانان نقش مهم و تعیین کننده ای در ساختن جامعه به عهده دارند، لذا شناخت مسائل و مشکلات آنها می تواند کمک شایانی به والدین، مربیان و مسؤولان امور در نحوه برخورد با آنان بنماید.
نوجوانان و جوانان نقش مهم و تعیین کننده ای در ساختن جامعه به عهده دارند، لذا شناخت مسائل و مشکلات آنها می تواند کمک شایانی به والدین، مربیان و مسؤولان امور در نحوه برخورد با آنان بنماید.مسائل و مشکلات نوجوانان و جوانان در جوامع مختلف و فرهنگ های گوناگون متفاوت می باشد، مسائلی که نوجوانان روستایی دارند با مسائل نوجوانان شهری یکی نیست ، حتی نوجوانان و جوانانی که در یک شهر بزرگ زندگی می کنند اما تابع خرده فرهنگهای گوناگون می باشند و پایگاههای اجتماعی متفاوتی دارند ، دارای مشکلات مشابه نیستند و اصولا آنچه در یک جا مساله می باشد ممکن است در جای دیگر مساله ای نباشد.
گاه یک مساله ممکن است ریشه و مبنای بدنی داشته باشد ولی جلوه ای غیر فیزیولوژیک دارد نظیر پرخاشگری ، بی انضباطی در کلاس ،گوشه گیری و افسردگی وعقب ماندگی تحصیلی کودکان ونوجوانان را در اختلالات شنوایی، بینایی و بویایی جستجو می کند و برعکس گاهی ماسئل یکه ظاهرا جنبه های بدنی دارند، ریشه های روانی داشته اند مثلا اضطراب حاصل از یک تعارض به یک واکنش بدنی (مثل فلج میستری) تبدیل شده است مسائل عاطفی گاه به صورت بعضی اختلالات تکلمی نمود پیدا کرده و یا احساس ناکامی ، طرد و محرومیت به شکل شب ادراری ظاهر شده است.
مسائل و مشکلات این دوره به صور مختلف از جمله به صورت مسائل عاطفی ، اجتماعی ، اخلاقی ، بدنی و گاه آمیزه ای از آنها تجلی می نماید که نشانه های وجود این مشکلات ممکن است به صورت ادامه عاداتکودکی مثل جویدن ناخن، مکیدن شست و یا واکنشهای علامتی مثل راه رفتن در خواب ، بینظمی در خواب ، کابوس ، تیک ویا اختلالات عملکردی مثل تنبلی، دزدی ، غیبت های مکرر و طولانی از منزل و مدرسه و رفتارهای ضد اجتماعی بروز نماید.
گاهی به صورت انزواطلبی ، ناتوانی در برقراری روابط و فعالیتهای درون گروهی ، ناتوانی در سازگاری با موقعیت جدید خودنمایی می کند و یا به صورت اختلالات یادگیری و یا اختلالات تغذیه ای ظاهر می شود که خود ممکن است پیش آگهی بسیاری از آختلالات روانی باشد.
●روشهای شناخت مشکلات نوجوانان
برای پی بردن به وجود ، نوع ، تعداد و کیفیت مسائل و مشکلات نوجوانان می توان از چند راه اقدام کرد:
▪مشاهده مستقیم اعمال و حرکات نوجوان که ممکن است به صورت اتفاقی یا برنامه ریزی شده انجام گیرد .
▪مصاحبه مستقیم با نوجوان و خواستن از او که ا زمسائل و مشکلاتش سخن بگوید.
▪استافده از پرسشنامه خاص
▪مطالعه و تحلیل نظرهایی که پزشک ، معلم ، دوستان و درباره نوجوان مورد نظر اظهار می نمایند.
▪تحلیل یادداشتهای روزانه نوجوان
●انواع مسائل و مشکلات نوجوان
مسائل یا مشکلات نوجوان را می توان به صورت زیر طبقه بندی کرد بدون این که از پیوستگی آنها به همدیگر غافل بود یا آن را طبقه بندی تلقی نمود:
نوجوانان و جوانان نقش مهم و تعیین کننده ای در ساختن جامعه به عهده دارند، لذا شناخت مسائل و مشکلات آنها می تواند کمک شایانی به والدین، مربیان و مسؤولان امور در نحوه برخورد با آنان بنماید.مسائل و مشکلات نوجوانان و جوانان در جوامع مختلف و فرهنگ های گوناگون متفاوت می باشد، مسائلی که نوجوانان روستایی دارند با مسائل نوجوانان شهری یکی نیست ، حتی نوجوانان و جوانانی که در یک شهر بزرگ زندگی می کنند اما تابع خرده فرهنگهای گوناگون می باشند و پایگاههای اجتماعی متفاوتی دارند ، دارای مشکلات مشابه نیستند و اصولا آنچه در یک جا مساله می باشد ممکن است در جای دیگر مساله ای نباشد.
●روشهای شناخت مشکلات نوجوانان برای پی بردن به وجود ، نوع ، تعداد و کیفیت مسائل و مشکلات نوجوانان می توان از چند راه اقدام کرد: ▪مشاهده مستقیم اعمال و حرکات نوجوان که ممکن است به صورت اتفاقی یا برنامه ریزی شده انجام گیرد .
▪مصاحبه مستقیم با نوجوان و خواستن از او که ا زمسائل و مشکلاتش سخن بگوید.
▪استافده از پرسشنامه خاص ▪مطالعه و تحلیل نظرهایی که پزشک ، معلم ، دوستان و درباره نوجوان مورد نظر اظهار می نمایند.
▪تحلیل یادداشتهای روزانه نوجوان ●انواع مسائل و مشکلات نوجوان مسائل یا مشکلات نوجوان را می توان به صورت زیر طبقه بندی کرد بدون این که از پیوستگی آنها به همدیگر غافل بود یا آن را طبقه بندی تلقی نمود: ▪مشکلات بدنی از قبیل نداشتن تناسب اندام مطلوب، محرومیت از خواب و استراحت کافی ، احساس خستگی ، ظهور تمایلات جنسی و نگرانی از چگونگی ارضای مطلوب و شروع آن و ▪مشکلات شخصیتی از قبیل احساس حقارت ، کمرویی ، کمبود اعتماد به نفس ، احساس فشار از اطرافیان ، نگرانی از پذیرفتگی در میان همگنان ، هیجانی افراطی بودن، عصبانیت فوری.
نگرانی از بی مهری و بی احترامی اطرافیان مخصوصا همگنان و ▪مشکلات خانه و خانوادگی از قبیل احساس تنهای، احساس فاصله زیاد از والدین در گرایشها و رغبت نداشتن امکان گفتگو درباره مسائل شخصی با والدین .
ناتوانی از طرح مسائل جنسی با والدین، مشاجره با برادران و خواهران، احساس رفتار کودکانه با او ، احساس انتظارات زیاد والدین از او ، دخالت والدین در انتخاب دوست، محدودیت آزادی، نگرانی از موفقیت در انتخاب همسر و تشکیل خانواده و ▪مشکلات وضع و موقعیت اجتماعی از قبیل ناشیگری در فعالیهای اجتماعی ، ترس از برخورد بامردم، احساس ناشیگری در برقراری روابط روزانه با همگنان ، ترس از قبول مسؤولیت ترس از نارسایی در همانند سازی با دوستان، ندانستن اینکه چگونه روشها و شیوه ها و لباسهای مناسب انتخاب کند، علاقه به عضویت در یک گروه و در عین حالنگرانی از آینده آن، علاقه به گفتگو با مردم واحساس نگرانی از موفقیت در این امر ▪مشکلات دینی و اخلاقی از قبیل نیاز و علاقه به طالاعات لازم درباره مسائل دینی ، زندگی بعد از مرگ ، ترس از مرگ، تردید و گیج شدن درباره معقتدات و آداب و رسوم دینی ، نداشتن معیارهای صحیح و مطمئن برای تشخیص حق از باطل و ▪به مشکلات مربوط به مدرسه و مطالعه از قبیل عجز از تمرکز حواس، نداشتن روشهای مطالعه درست ، رویای بیداری هنگام مطالعه، احساس ناتوانی در خوب خواندن و خوب نوشتن، وجود معلمان بی انصاف و غرض ورز و بود معلمانی کهمرتبا طعنه می زنند ومسخره می کنند ، تردید درباره ارزشهای حاکم برمحیط مدرسه ، تنفر از بعضی درسها و معلمان ، اندیشه درباره امتحان و گرانی از آن، دوست نداشتن مدرسه .
ترس از سخن گفتن در کلاس و در حضور همکلاسان، تردید در ورود به دانشگاه احساس ضرورت راهنما برای ورود به دانشگاه و انتخاب رشته و ▪مشکلات انتخاب شغل از قبیل احساس نیاز به انتخاب شغل، نداشتن چگونگی انتخاب شغل موفق، نگرانی از موفقیت مادی و موقعیتی در شغل ، ناتوانی در تشخیص شغل مناسب با استعدادهای واقعی و رغبتها ، نگرانی از کیفیت صرف و پس انداز کردن درآمد.
●منشا مشکلات درباره منشا این مشکلات مسائل و عوامل بسیاری را می توان نام برد که مهمترین آنها در پی می آیند: ▪رشد بدن که خود قیافه ای غلط انداز به او می دهد.
▪رشد فکر وعقل و روان که زمینه را برای تعقل و تدبر و اینده نگری ها فراهم می سازد.
▪رشد غریزی که خود سبب درخواستها و توقعاتی جدید است.
▪رشد و بیداری مذهبی ▪سرخوردگی و محرومیت های او در مواجهه با مسائل و مشکلات دنیای روز ▪ورود او به عالم بزرگسالان وعلاقه مندی به همانندی با بزرگسالان وعدم امکان آن ▪بیداری میل به استقلال و خودپسندی و احساس آبرو و عزت و سعی و علاقه مندی به حفظ و رعایت آن ▪پیدایش و ردش جنبه های عاطفی به خصوص رقت عاطفه و پیدایش هیجان ▪وجود بازتاب افکار و عقاید روزانه که سبب پیدایش تحولاتی در اندیشه و روان می شود.
▪فعالیتهای نوجوان برای حل مسائل و مشکلات نوجوان برای حل مسائل و مشکلات سنی خویش می تواند فعالیتهای زیر را انجام دهد : ▪تغییرات بدنی و فیزیولوژیک خود را به درستی بشناسد و بپذیرد.
▪والدین را بهترین ونزدیکترین دوستان خود بداند و با ایشان به راحتی درد و دل کند و راهنمایی بخواهد.
▪مدیر مدرسه با بعضی از معلمان خود را که بیشتر دوست دارد به عنوان مشاور برگزیند و مسائل و مشکلاتش را با ایشان در میان بگذارد.
▪در انتخاب دوست بیشتر دقت و احتیاط کند.
▪اوقات فراغت خود را به مطالعه و فعالیتهای خلاق هنری صرف کند.
▪حقایق دینی را عمیقا مورد مطالعه قرار دهد و با شخص مطلع و مورد اعتماد درباره آنها بحث و گفتگو کند.
▪کتابهایی درباره مشاغل گوناگون و شرایط و چگونگی موفقیت در آنهامطالعه کند.
▪در مسائل مختلف اجتماعی کشورش بیاندیشد و نظارتش را با معلمان و دوستانش مطرح کند.
▪غذای کافی بخورد و از خواب کافی بهره مند شود.
▪هرگز فراموش نکند که دیگران نیز همانند او مسائل دارند.
▪این واقعیت را بداند و بپذیرد که یک مشکل ممکن چند راه حل داشته باشد پس اگر در یکی توفیق نیافت به جستجوی راه حلهای دیگر بپردازد.
▪تا می تواند والدین را در اداره امور خانه یاری کند.
▪حتما در فعالیتهای فوق برنامه مدرسه اش شرکت کند.
▪هر وقت احساس ناراحتی می کند فورا به گردش در هوای ازاد بپردازد.
▪حتما مسائل خود را با اشخاص مورداعتمادش مطرح کند.
▪هرگز خود را یک عنصر یا شخص استثنایی تصور نکند .
همیشه و در هر فرصتی باید نوجوان را به این حقیقت متوجه ساخت که نخستین مسؤول حل مشکلات و مسائل او خودش است نه دیگری .
اوست که باید برای حل آنها فعالیت کند و بزرگتران (والدین ، معلمان و ) فقط وظیفه راهنمایی دارند و در غیر این صورت ، به استقلال و اعتماد به نفس نوجوان لطمه خواهد خورد.
●توصیه هایی به والدین برای کمک به سازگاری نوجوان با توجه به ارتباط تنگاتنگ عوامل جسمانی ، روانی و اجتماعی ، والدی باید در ایجاد محیط سالم وامن و بدون تنش تلاش کنند تا سازگاریهای اجتماعی نوجوان کمتر با مشکل مواجه گردد.
از جمله مهمترین منابع ناراحتیهای عاطفی نوجوان ، تغییر در روابط است .
نوجوان در جهت کسب استقلال حرکت می کند و والدین در صدد حفظ و حمایت نوجوان از آسیبهای فردی و اجتماعی هستند.
▪والدین باید به تدریج زمینه های رشد استقلال سالم نوجوان را متناسب با تواناییها و قابلیتهای او فراهم سازند ، او را به عنوان یک انسان در حال رشد، و رهسپار به سوی بزرگسالی ببیند و با او رفتار کنند و با نظارت کافی خود ، اختیاراتی متناسب با این قابلیتها به وجوان بدهند تا ورود او به مرحله بزرگسالی با آرامش همراه باشد.
●چند توصیه به والدین جهت کاهش مشکلات خانوادگی ▪والدین ، نوجوانان و جوانان را از محبت سیراب نمایند تا آنان به هر آشنا و بیگانه ای روی نیاورند و به طرف افراد فاسد و اماکن فاسد کشیده نشوند.
▪والدین کانون خاواده را محلی امن و پناهنگاهی مستحکم برای فرزندان نمایند و به یکدیگر احترام بگذارند.
▪والدین نباید در حضور فرزندان به مشاجره بپردازند وعیوب یکدیگر را در حضور آنها بازگو کنند.
▪والدین باید به فرزندان خود احترام بگذارند و به آنها کمک کنند تاواقص خود را رفع نمایند.
▪والدین با فرزندان خود صحبت نمایند و به سخنان آنها نیز گوش دهند و به آنها توجه کنند و زمینه ای را ایجاد نمایند تا نوجوانان و جوانان حرفها و رازهای خود را برایشان بازگو نمایند و والدین را غمخار و یار و خیرخواه خود بدانند.
▪والدین نباید نوجوانان وجوانان را به خاطر ضعف هایی که دارند تحقیر نمایند و آنان را با هم سن و سالان خود مقایسه نکنند.
▪والدین بیش از حد توان و ظرفیت فرزندانشان از آنها توقع و انتظار نداشته باشند.
▪والدین به نوجوانان و جوانان بیامموزند که از مشکلات نباید گریخت و راههای مبارزه با مشکلات و راه حل آنها را به فرزندان خود آموزش بدهند.
▪والدین فرزندان خود را در مضیقه شدید مالی قرار ندهند و بدون کمک آنها را رها نکنند و آنان را در این دوره زندگی حمایت کنند.
▪امکاناتازدواج را هر چه زودتر برای فرزندان فراهم نمایند تا آنها به فساد چشم و دل و عقل مبتلا نگردند.
▪ والدین باید روح مذهب و معنویت را در فرزندان خود تقویت نمایند و ارزشهای انسانی ، مذهبی و را به طور صحیح در آنها ایجاد کنند.
▪والدین به فرزندان خود مسؤولیتهای مختلف زندگی راواگذار کنند تا‌آنها اهل تفکر و کار و زندگی شوند.
▪والدین باید بدانند که جوان در صدد است راه مستقلی برای خود انتخاب کند در نتیجه عاقلانه نیست که الگوهای بزرگسالی خودشان را بر او تحمیل کنند.
▪والدین باید به نوجوانان کمک کنند تا تمامی احساساتشان را به خوبی اظهار کنند و امکاناتی را فراهم نمایند تاحتی احساسات منفی آنها به سوی فعالیتهای سازنده و مورد قبل جامعه سوق داده شود.
▪والدین باید به فرزندان خود کمک کنند تا درباره دوست .
درست بیاندیشند.
▪اشتباهات ، بی تفاوتی ، سنگدلی و بی توجهی آنها را نسبت به دوستانشان گوشزد نمایند.
●رعایت نکاتی به منظور کاستن از مشکلات اجتماعی ▪به نوجوانان و جوانان باید آموخت که عواملی در اجتماع وجود دارند که همیشه آنها را تهدید می کنند مانند رقابتها ، تبعیض ها .
حسادت ها ، بدنامی ها و را می توان شناخت ، با آنها روبرو شد ، مبارزه نمود و از عدم موفقیت و شکست نیز نهراسند.
بنابراین باید هوشیار بود و در انتخاب دوستان شایسته وگروههای مناسب و هدفهای آن گروهها .
مطالعه و دقت نمود.
▪کمک به برنامه ریزی صحیح برای اوقات فراغت و تقسیم بندی اوقات فراغت جهت درس ، تفریح و سرگرمی ، رفتن به سینما و به طوری که باعث خستگی زیاد جسمی و فکری نشود و فرد در انتخاب اختیار داشته ، اجباری در کار نباشد.
▪دست اندرکاران ، مسولین و برنامه ریزان مملکت می بایست هدفهای مناسب سیاسی اجتماعی برای نوجوانان و جوانان مطرح و تعیین نمایند تا آنها به راکد ماندن ، سکون ، پوسیدن و از بین رفتن نیانیدیشند، بلکه به حرکت .
جریان داشتن و فکر کنند .
آنها در سازندگی جامعه و حتی جهان باید نقش داشته باشند و این رسالت و مسوولیت را بپذیرند.
▪الگوهایی که در جامعه به نوجوانان ارائه می گردد بسیار اهمیت دارد به خصوص صدا و سیما نقش بسیار مهمی در چگونگی ارائه دادن این الگوها دارد.
زبرچیدن مظاهر و مراکز فساد و از دسترس خارج نمودن مواد مخدر ، مجلات و فیلم های مبتذل و هر آنچه که نوجوان را به طرق غیر صحیح سرگم نموده و او را به انحراف می کشد ، اهمیت دارد و پر کردن این خلا با ایجاد تفریحگاههای مناسب ، کتابخانه ها و از خیابان گردی ، هرزگی ، فساد و پوچ گرایی جوانان می کاهد.
▪مسؤولان و برنامه ریزان مملکت در برنامه ریزی ها باید همه قشرهای نوجوان و جوانان را بر اساس رشد تکامل ، نیازها و رغبت های آنها در نظر بگیرند و برنامه های متنوع برای قشرهای مختلف این سن جذابیت داشته باشد.
▪ایجاد مراکز مشاوره در همه نقاط کشور و استفاده از افراد مسؤول ، متعهد، تحصیل کرده ، خوش فکر و صالح برای پاسخگویی به چون وچراهای آنها ، بحث و گفتگو درباره سوالات و مسائل سیاسی ، اجتماعی ، مذهبی ، اقتصادی ، فردی و خاوادگی جوانان و نوجوانان یکی از مهمترین اقداماتی است که مسوولین برای جلوگیر یاز انحراف ، کاهش مشکلات و شکوفا شدن استعدادهای بالقوه این نسل می بایست انجام دهند.