دانلود تحقیق بهداشت مادران و نوزادان

مراقبتهای دوران بارداری

مراقبتهای دوران بارداریprenatal care به معنی مراقبت از مادر در طی حاملگی و قبل از لیبر می باشد که با هدف کاهش مرگ و میر پری ناتال انجام می شود.

هر چه این مراقبت زودتر شروع شود بهتر است چون سبب می شود که پرستار اطلاعات پایه را از طریق معاینات فیزیکی و تست های آزمایشگاهی جمع آوری نماید.

اهداف مراقبت دوران بارداری

1-فراهم آوردن یک مادر سالم و آماده که ناراحتی های کمتری را تجربه کند 2- تعیین مشکلات بالقوه و یا عوارض هر چه سریعتر 3- انجام یک وضع حمل ایمن و تولد یک کودک سالم 4- آماده کردن پدر یا شریک جنسی طوریکه بتواند حداقل انتظارات مادر را فراهم نماید 5- آماده کردن خانواده برای تولد نوزاد جدید

ارزیابی سلامت مادر در دوران بارداری

معاینات اولیه ( ملاقات اول 45 دقیقه طول میکشد)

یک محیط راحت و ارتباطات باز فراهم و خصوصیات پرستار طوری باشد که مادر در طی اولین معاینات دوران بارداری احساس امنیت کند گرفتن یک تاریخچه کامل برای تعیین فاکتورهایی که میتواند اثرات منفی بر روی بارداری بگذارد ضروری است.

معاینات فیزیکی نیز باید انجام شود.

اگر زایمان بعد از 24 هفتگی انجام شود = para

تاریخچه کاملی از وضعیت سلامتی مادر در گذشته و حال باید گرفته شود اکثر خانواده ها علاقه مند به دانستن زمان" due date "یعنی زمان تولد نوزاد می باشند تخمین زمان تولد Estimated date of birth = ( EDB ) یعنی 40 هفته بعد از اولین روز آخرین پریودی مادر.

EDB بر اساس1-LMP 2- سایز رحم 3- زمان حرکت جنین هفته (20-16 هفتگی quickening) 4- زمانیکه ضربان قلب شنیده می شود 5- از طریق اولترا سوند مشخص می شود.

قانون نگله Naegeles Rule یک روش رایج برایEDB  می باشد.

قانون نگله =  7 روز + 3 ماه – اولین روز آخرین پریودی

ارتفاع رحم  Fundal Height :

ارتفاع رحم معمولا در سه ماهه دوم بررسی می شود ارتفاع رحم از بالای سمفیز پوبیس تا قله رحم بر حسب سانتی متر مساوی با هفته های حاملگی است که به روش مک دونالد مشهور است.

رحم بعد از هفته هشتم مشخص می شودفوندوس در هفته 12 بالای سمفیز پوبیس است و در هفته 20 در سطح ناف است.

این روش در هفته های 30 – 18 حاملگی روشی مطمئن است که بیانگر رشد جنین هم می باشد.

چرا در سه ماهه اول و سوم مناسب نمی باشد؟

اولترا سوند:6-5 هفته بعد از LMP اولترا سوند می‌تواند ساک حاملگی را تشخیص‌دهد.

 ضربان قلب جنین : به طور متوسط در هفته های 12-10 با داپلر شنیده می شود.

حرکت جنین : بطور متوسط در هفته 20 ولی از هفته 22-16 هم قابل درک است.

در حاملگی دوم مادر زودتر از حاملگی اول حرکت جنین را احساس میکند.

معاینات فیزیکی

شامل اندازه گیری قد و وزن و علایم حیاتی مادر است.

همچنین یک بررسی از سر تا نوک پا با تاکید بیشتر بر قلب و ریه ها، لگن، پستان ها و نوک پستان انجام می شود.

انجام پاپ اسمیر و نمونه ترشحات موکوس واژن برای بررسی گنوره معمولا انجام می شود.

تستهای آزمایشگاهی :

در طی اولین ویزیت تست هایی برای بررسی سلامت مادر و بدست آوردن اطلاعات پایه برای مقایسه آن با تست های بعدی انجام می شود.تست های شمارشCBC ،Hgb HCT ، گروه خونی و Rh تست کومبس، گلوکز خون، VDRL،گنوره، سیفلیس استرپتوکک گروه B در ترشحات واژینال، آنتی ژن هپاتیت B ،HIV  و آنالیز ادراری و آلفافتوپروتئین میبا شد.

ویزیتهای بعدی

در یک حاملگی بدون عارضه به شرح زیر است.

1- هر 4 هفته در طی 28 هفته اول  2- هر 2 هفته در طی 36 – 28 هفتگی  3- هر هفته بعد از 36 هفتگی تا زمان تولد نوزاد.

اطلاعات subjective :

حاملگی خواسته بوده است یا نا خواسته؟

مادر چه احساسی دارد

تغییراتی که برای مادر قابل توجه است؟

ناراحتی یا سوالی دارد  

وظایف تکاملی را چگونه انجام می دهد؟

اطلاعات Objective

1- فشار خون :هر افزایش فشار ستسیولی به مقدار 30mmHg و دیا ستولی 15mmHg از یک معاینه تا معاینه بعدی باید گزارش شود بهر حال 90/140مناسب است.

2- وزن:  5/12 کیلو گرم افزایش وزن در طی حاملگی که 9 کیلو گرم آن مربوط به پدیده های فیزیولوژیک طبیعی و 5/3 کیلو مربوط به ذخیره چربی در بدن مادر می باشد.

نکته: اندازه‌مطلق تغییرات وزن مهم نمی‌باشد بلکه نسبت تغییرات وزن به قد یا BMI مهم می باشد.

3- اندازه رحم: در بین‌هفته‌های30 – 18 اندازه رحم به سانتیمتر بیانگر تعداد هفته‌های حاملگی است.

4- ادم : ادم وابسته (ادم در پاها) در چند هفته آخر حاملگی اغلب دیده می شود اما ادم دست و صورت باید گزارش شود.از مادر تنگ شدن حلقه را بپرسید.

5- وضعیت جنین : از طریق مانور لئوپولد وقتیکه مادر به پشت خوابیده است و زانوها را خم کرده معاینه گر در طرف راست مادر می ایستد : 

ابتدا لمس در ناحیه فوندوس انجام می شود( بریچ شاید باشد )

دستهایش را بطرفین پهلوهای مادر برده و پشت جنین را لمس می‌کند دست راست بالای سمفیزپوبیس می‌برد تا پا یا سر جنین را لمس‌کند(پرزانتاسیون تعیین می‌شود).

وضعیت معاینه گر طوریکه صورت بطرف پاهای مادر است طرفین شکم را لمس می کند تا برجستگی سفالیک جنین را لمس کند سر جنین فلکسیون است یا اکستانسیون.

4- ضربان قلب جنین : بعد از تعیین وضعیت جنین ضربان قلب را روی سطح پشتی جنین می‌شنود که 160 -120 ضربه در دقیقه طبیعی می باشد.

گزارش شود که ضربان قلب در کدام 4/1 شکم مادر حس شده است

5- تست های آزمایشگاهی : در هر ویزیتی نمونه ادرار برای پروتئین، گلوکز و کتون بررسی می شود.

آموزش به مدد جو در ارتباط با مراقبت از خود

1- مراقبت از پوست : در زمان حاملگی افزایش اجتناب ناپذیری در مقدار عرق کردن و ترشحات وجود دارد که سبب تحریک یا بوی بد می شود.

چون پوست مهمترین راه دفع مواد زاید است اگر در این دوره پوست مرتبا شستشو داده نشود پوست مسدود شده و راه خروج مواد زاید بسته و اختلال در دفع عرق بوجود می آید و سبب کسالت خستگی و بی‌اشتهایی می شود لذا توصیه می شود روزانه بطور مرتب ولی کوتاه مدت دوش بگیرد.

توصیه ها :

1- درجه حرارت آب بین 32-29 درجه باشد.

زیرا آب گرم سبب خستگی مادر شده و گرما و رطوبت زیاد محیط سبب افزایش درجه حرارت جنین می شود.

 2- از سونا یا غبار زیاد خودداری کند. 

3- در اواخر حاملگی‌بدلیل بزرگی شکم و افزایش احتمال سرخوردن از وان استفاده‌نکند

 4- حمام کردن در خونریزی و  PROMبدلیل احتمال افزایش عفونت توصیه نمی شود. 

5- حمام وان در حاملگی بخاطر ورود آب به واژن و سرویکس و آلوده کردن محتویات رحم ممنوع است.

نکته : حرارت زیاد آب در تماس با شکم سبب شروع لیبر می شود.

مراقبت از پستان ها :

مهمترین مرحله آمادگی مادر برای شیر دهی مراقبت از پستان می باشد.

از اوایل حاملگی پستان ها شروع به ترشح کلستروم میکند

از اوایل حاملگی پستان ها شروع به ترشح کلستروم میکند توصیه ها 1-برای تمییز کردن پستان ها از فقط آب استفاده شود زیرا شستن با صابون سبب خشک کردن پستان می شود و احتمال ترک خوردگی را ایجاد می کند.

2- در 2 ماه آخر بجای الکل از روغن کاکائو یا کلد کرم برای نرم نگه داشتن پوست استفاده کند 3- اگر نوک پستان پهن و فرورفته است با انگشت شصت و سبابه هر روز 10 مرتبه نوک پستان را به بیرون بکشند و اگر پستان نوک معکوس دارد با استفاده از پوششهای Waller Woolwich نوک پستان را تحریک به بیرون زدگی نماید.

نکته : در طی هفته های آخر حاملگی تحریک نوک پستان سبب انقباضات رحمی و لیبر پره ترم می شود لذا خودداری شود.

4- استفاده از کرست مناسب‌سبب‌حفظ وضعیت پستان و جلوگیری از کمر درد می شود.

مراقبت از دندان ها: ثابت نشده است که حاملگی باعث تشدید پوسیدگی دندان می شود اما در حاملگی وضعیتهای زیر ایجاد می شود: 1- بروز تهوع و استفراغ سبب غفلت از بهداشت دهان شود.

2- هیپرتروفی هورمونی و تورم لثه ها تحریک و عفونت دهان را امکان پذیر می نماید.

3- تغییر علاقه به مواد غذایی و تغییر PH بزاق در دوران بارداری منجر به پوسیدگی دندان می شود لذا توصیه می شود که : 1- بعد از هر وعده غذایی و یا حداقل یکبار در شبانه روز دهان را بشوید.

2- از مسواک نرم استفاده کند.

3- شستشو با آب و نمک و یک دهانشویه قلیایی 3-2 بار در روز مفید است 4- بدلیل افزایش عروق خونی لثه و احتمال خونریزی از لثه استفاده از یک قاشق مرباخوری نمک در یک لیوان آب جهت غرغره کردن در شب توصیه می شود.

5- ملاحظات دندان پزشکی اگر ضرورت دارد در سه ماهه دوم انجام شود.

6- بی حسی موضعی به هواه اپی نفرین در درمانهای پزشکی منعی ندارد.

اما از مواد استنشاقی بخاطر خطر آسپیراسیون در زن حامله نباید استفاده کرد 7- در صورت اندیکاسیون آنتی بیوتیک ها، بجز از تتراسایکلین میتوان استفاده کرد 8- در زمان حاملگی رادیوگرافی از دندانها همواره با پوشش سربی شکم انجام می شود نکته : پلاک های دندانی بین لثه های متورم و دندان بوجود می آید.

نوع لباس در زمان حاملگی Clothing معمولا در 5-4 ماهگی شکم بزرگ شده و لباس گشاد باید پوشیده شود.

توصیه ها: 1- لباس در هیچ نقطه ای از بدن نباید فشار ایجاد کند بخصوص در ناحیه زانو و ران تا تداخل با گردش خون نکند 2- بجای پوشیدن جوراب از جوراب شلواری استفاده شود تا ریسک ادم و اریس و راش بعلت گرمای موضعی ایجاد نشود.

نکته : شلوار های تنگ باعث افزایش عفونت واژینال می شود.

3- در افراد مبتلا به کمر درد و دارای شکم بزرگ و پاندولی استفاده از گن های مخصوص بارداری برای حمایت از شکم توصیه می شود.

این گن ها در وضعیت درازکش و از پایین شکم باید استفاده شود.

4- لباس های زیر نخی و کتانی باشد.

5- استفاده از کفش پاشنه بلند( بیش از 5 سانتیمتر) سبب افزایش انحنای کمر و لوردوز می شود.

ورزش کردن در طی حاملگی ورزش منظم ضروری است هدف: تقویت عضلات شکم و عضلاتی که در امر زایمان و پیشرفت آن نقش دارند.

قدم زدن و دوچرخه سواری ثابت و شنا مناسب‌ترین ورزشها هستند.

نکته : در طی ورزش بدلیل شیفت جریان خون رحمی بسوی عضلات امکان هیپوکسی جنین و برادیکاردی جنین مطرح است ورزش سبب کاهش خط سزارین می شود.

توصیه ها: 1- ورزش با شدت کمتری نسبت به قبل از بارداری انجام شود 2- ورزش سبب خستگی نشود و فواصل استراحت بین تمرینات ورزشی هر 15 دقیقه یکبار لازم است.

3- بیش از 15 دقیقه ورزش سخت ممنوع است.

4- اجتناب از ورزش هایی که ریسک تروما خصوصا به شکم دارد مثل بسکتبال اسب سواری 5- مدت زمان ورزش با پیشرفت سن حاملگی کاهش می یابد بطوری که سه بار در هفته و حداکثر به مدت 20 – 15 دقیقه انجام شود.

6- طی ورزش ضربان قلب نباید بیشتر از 150 – 40 بار در دقیقه باشد.

7- پوشیدن لباس مناسب جهت پستان ها و شکم ضروری است.

8- برای جلوگیری از گرمای بیش از حد و دهیدراتاسیون بایستی ورزش در هوای خنک با پوشش مناسب همراه با مصرف کافی مایعات قبل و بعد از ورزش باشد.

9- ورزش با حرکات نرم شروع شود و بعد از ورزش هم حرکات نرم انجام شود.

10- ایستادن و نشستن طولانی بیش از 2 ساعت سبب زایمان زودرس، لوردوز و کمر درد می شود.

11- از ورزش هایی که با مانور و السالوا همراه هستند، اجتناب شود.

12- پس‌از هفته20حاملگی ورزشهایی در پوزیشنSupine بدلیل احتمال هیپوتانسیون ممنوع است.

13- به محض بروز علائم هشدار دهنده زیر ورزش متوقف شود: درد و خونریزی – سرگیجه– تنگی نفس – تنفس های تند و سطحی – تپش قلب – ضعف و گیجی– احساس خفگی– تاکیکاردی – درد کمر – درد پوبیس – قدم زدن مشکل – خستگی مفرط نکته : اگر عوارض زایمانی و حاملگی مطرح است ورزش کنتراندیکه است.

ورزش های دوران بارداری 1- pelvic tilt : سبب کاهش کشش کمری و تقویت عضلات شکمی می شود.

در طی بازدم ران و باسن برای 5 شماره بطرف جلو آورده و سپس رها کنید(در وضعیت ایستاده وخم شده به جلو kneeling) 2- سفت کردن عضلات شکم برای افزایش قدرت عضلات شکم است در هر پوزیشنی انجام می شود یک نفس عمیق کشیده و شکم برآمده و به آرامی نفس را خالی کنید.

3- ورزشهای kegel : سبب تقویت عضلات پرینه می شود و انقباض و انبساط عضلات واژن در هر زمانی و هر پوزیشنی صورت می گیرد.

4- ArmReaches : چهار زانونشسته و دستها را بالا و پائین بیاورید.

مسافرت: وجود عوارض طبی و حاملگی سبب محدود کردن مسافرت می شود.آنچه در مسافرت حائز اهمیت است اجتناب از بی حرکتی طولانی است.

توصیه ها: 1- اگر مادر با ماشین مسافرت میکند هر 2 ساعت بمدت 10 دقیقه قدم بزند 2- کمربند ایمنی در ناحیه شانه و رانها بسته شود.

3- هنگام نشستن در ماشین مثانه خالی باشد تا صدمه به مثانه به حداقل برسد.

4- مسافرت هوایی در مسافرت های طولانی در ماه آخر حاملگی توصیه می شود.

5- کنتراندیکاسیون سفر هوایی در موارد زیر کنترادیکه است: سابقه آنمی شدید- آنمی سلول داسی شکل- سابقه ترومبوفلبیت و آمبولی 6- کنتراندیکاسیون مطلق مسافرت برای زن حامله شامل موارد زیر است: سابقه سقط جنین- زایمان زودرس – سابقه IVFD – خونریزی در حاملگی فعلی – دوقلویی – PIH - هفته های آخر حاملگی نکته: تمرینات ورزشی منظم در دوران بارداری سبب تناسب اندام و بدن سالم و پیشگیری از دیابت حاملگی و تسهیل زایمان و کاهش استرس می شود.

استراحت و خواب 1- حداقل8 ساعت خواب در شب و برحسب ضرورت1 تا3 ساعت خواب در روز مورد نیاز است.

2- استراحت در فواصل کار روزانه باعث افزایش سیر کولاسیون و کاهش فواPIH پره ترم و PROM می شود.

3- حرکات کششی توصیه می شودزیرا سبب افزایش کار قلب و جریان خون انتهاها شده و از ادم جلوگیری میکند.

4- تنفس های عمیق و منظم و شل کردن ارادی عضلات سبب شلی و آرامش می شود 5- به پهلوی چپ دراز بکشد و در ماههای آخر یک بالش زیر شکم قرار دهد 6- خواب بیشتر در سه ماهه اول و سوم توصیه می شود.

نکته : هورمون رشد در خواب ترشح می شود.

رفع مشکلات خواب 1- نوشیدن شیر گرم – انجام ورزشهای ریلکسیشن ( دراز کشیدن آرام – شل کردن منظم عضلات گردن، شانه ها و بازوها ) در بخواب رفتن موثر هستند.

2- برای رفع تنگی نفس در خواب به پشت نخوابد.

3- بهترین وضعیت برای خوابیدن به پهلو طوریکه پای بالایی روی پای زیری قرار بگیرد (که سبب قرار گرفتن وزن جنین روی تخت نه روی مادر و بهتر شدن جریان خون انتهاها می گردد) 4- برای رفع سندرم هیپوتانسیون که علت آن به پشت خوابیدن و وزن رحم روی ورید اجوف تحتانی‌سبب کاهش‌فشار خون غش‌کردن و تعریق می شود.Supine hypotention syndrome لذا مادر به پهلو بخصوص پهلوی چپ بخوابد.

5- هرگز زانو را به طور کامل خم نکند زیرا سبب استاز وریدی می شود.

اشتغال Employment تعیین اینکه چه مدت زن میتواند به کار خود ادامه دهد بستگی به فاکتورهای متعددی مثل نوع کار، سطح فعالیت های فیزیکی، خطرات محیطی و شغلی و مشکلات پزشکی دارد.

نکته : شغلهایی که نیاز به ایستادن مداوم زن باشد یا مجبور به بالا و پایین رفتن مکرر از پله ها یا نردبان و برداشتن اجسام سنگین باشد در معرض خطر انفارکتوس جفت و سقط خودبخودی و LBW و پره ترم بودن می باشد.

توصیه هایی برای زنان شاغل : 1- زمانهایی را استراحت کنید.

2- به پهلو بخوابید و اگر نمی شود روی صندلی نشسته و پاها را بالا بیاورید.

3- کمی قدم بزنید و کمر خود را بکشید تا کمردرد نشوید.

4- بیشتر از 8 ساعت کار نکنید.

5- هر 2 ساعت برای جلوگیری از عفونت مثانه ادرار کنید.

6- آخر هفته ها خوب استراحت کنید.

7- در آرامش غذا بخورید.

مقاربت : Coitus or Sexual activity بدلیل افزایش هورمونهای جنسی در حاملگی میل و حساسیت جنسی غالبا افزایش میابد.

برخی بی میل میشوند.

بخاطر بزرگی شکم موقعیت های دیگر جهت مقاربت ضروری است.

در اوایل حاملگی بخاطر افزایش استروژن میل جنسی در زن افزایش میابد.

پستان ها حساس می‌شوند بخاطر احتقان لگنی کلیتوریس بسیار حساس می شود به مرورکه حاملگی ادامه میابد.

بخاطر بزرگی شکم پوزیشن مقاربت تغییر میکند.

نکاتی در ارتباط با مقاربت در دوران بارداری : 1- بهترین وضعیت زن جلو و یا در حالت پهلو می باشد اگر مرد روی زن باشد میزان پارگی پرده ها 2 برابر بیشتر است.

2- حرکات تند و سریع سبب آمبولی مهلک هوا و صدمه به سرویکس می شود.

3- سابقه سقط سبب اجتناب از نزدیکی در ماههای اول می شود.

نکته : تحریک نوک پستان در سه ماهه دوم سبب انقباضات تتانیک می شود.

4- پروستاگلندین موجود در مایع منی در زنان مبتلا به زایمان زودرس سبب پارگی کیسه آب و عفونت و زایمان زودرس می شود.

مصرف الکل و سیگار در حاملگی مصرف الکل در حاملگی سبب موارد زیر می شود: 1- دفورمیتی های مادر زادی 2- نقایص شناختی 3- نقایص نورولوژیکی 4- سندرم FAS جنین الکلی ( SGA و دفورمیتی های صورت و جمجمه – کوچکی لب بالا و دفورمیتی بینی ) ناهنجاری های بینایی – عقب ماندگی ذهنی – اختلال قلبی و CNS و پوستی و مفصلی 5- کمبود های غذایی و اختلال های متابولیسمی مثل اسید فولیک و روی و منیزیم 6- اتانل سبب تخریب تکامل عصبی– سایز سلولهای خونی و متابولیسم می شود 7- چون جنین نمیتواند محصولات زاید الکل را از بدن خارج کند نقص و کمبود ویتامین B رخ می دهد 8- مادر به جای خوردن غذا الکل میخورد و لذا وضعیت تغذیه ای ضعیف می گردد.

مضرات سیگار کشیدن در حاملگی شامل موارد زیر است: 1- وزن تولد کم (تاخیر رشد داخل رحمی بخاطر انقباض عروق رحم و نیکوتین سیگار، ذخیره خون جنین را محدود میکند)2- پره ترم لیبر3- آسم 4- مرگ ناگهانی نوزاد 5- عفونت تنفسی.

توجه : استنشاق CO در محیطی که سیگار کشیده می شود نیز مضر است.

داروهای تراتوژن در حاملگی توصیه های FDA برای زن حامله شامل موارد زیر است: 1- در طی حاملگی هیچ دارو یا مکمل گیاهی بدون دستور پزشک مصرف نشود.

2- دارو را دقیقا همان مقدار که پزشک گفته است مصرف کند.

تعدادی از داروهای تراتوژن شامل آسپرین– متوترکسات – سیکلو فسفامید – والپرویک اسید- وارفارین – ایمی پرامین – متی مازول– کاپوپریل– کافئین – بنزو دیازپین – کوکائین می باشد.

تاثیر رادیوتراپی در حاملگی رادیوتراپی سبب تخریب سلول های با رشد سریع می شود.

به همین دلیل رادیوتراپی تراتوژن بالقوه برای سلولهای جنین با رشد سریع است و سبب بدشکلی های متعدد میگردد.

از زمان لانه گزینی تا 6 هفته بعد از لقاح حساس ترین زمان می باشد و اشعه در این زمان بیشتر بر روی سلول های عصبی مغز و سلول های شبکیه اثر منفی میگذارد.

توصیه ها : 1- رادیوتراپی در زنان در سن حاملگی فقط در 10 روز اول بعد از قاعدگی انجام شود 2- در موارد اورژانس قبل از انجام رادیوتراپی تست حاملگی سرم انجام شود 3- بجای X-ray از سونوگرافی یا MRI استفاده شود.

4- رادیوتراپی در ناحیه لگن در زمان حاملگی ممنوع است 5- رادیوتراپی نواحی دیگر با حمایت شکم با رویه سربی انجام شود.

اهمیت آموزشهای وضع حمل Chidbirth education سه تئوری سبب فراهم آوردن آموزشهای زمان وضع حمل شده است.

1- تئوری dick-read : در سال 1930 سندرم ترس- فشار روانی- درد مطرح شد.

مادر در طی وضع حمل دچار ترس می شود.

چون نمی داند چه چیز قرار است اتفاق بیفتد این حالت سبب می شود تا مادر درد را بیشتر حس کند.

لذا فیزیولوژی وضع حمل، ورزشهای شکمی و عضلات پرینه و تکنیکهای آرام سازی آموزش داده می شود دیدن اینکه چه اتفاقی‌می‌افتد سبب کاهش درد می‌شود و تنفس‌باید عمیق‌و شکمی باشد نه قفسه سینه‌ای.

2- تئوری Bradley : لیبر را یک فرآیند طبیعی می داند و تاکید بر متغیرهای محیطی دارد.

لذا حمایت همسر یا شریک جنسی را بسیار مهم مطرح می کند.

قدم زدن، وضعیت چهار زانو، sims پوزش در طی دهه اول لیبر و در طی انقباضات بستن چشمها و آرام و عمیق شکمی در کنار قرار دادن دست همسر بر روی شکم می تواند کمک کننده باشد.

3- تئوری Lamaze یک روش Psychoprophylaxis (آمادگی روانی- فیزیکی برای تولد) می باشد که شامل شل کردن کنترل شده عضلات و تکنیک های تنفسی در بین انقباضات می باشد.

تغذیه در دوران بارداری نیازهای غذایی در حاملگی 300 کیلو کالری در روز و در شیردهی 500 کیلو کالری در روز به نیازهای کالری زن اضافه می شود.

کلسیم، آهن و فولیک اسید بهتر است به صورت مکمل غذایی استفاده شود.

مصرف 10 – 8 لیوان مایعات در روز که 6 – 4 لیوان آب باشدضروری است.

Pica: مصرف موادی که ارزش غذایی ندارند.

این مواد سبب تداخل با جذب مواد غذایی و یبوست میشوند.

تغذیه مناسب در دوران بارداری سبب سلامت مادر، سلامت نوزاد و حتی سلامت نسلهای بعد می شود.تغذیه مناسب سبب جلوگیری از چاقی در حاملگی و جلوگیری از عوارض قبل از زایمان مثل آنمی مادری- PIH – زایمان پره ترم - LBW- IUGR و نقایص لوله های عصبی می شود.

توصیه های غذایی 1- جلوگیری از پیکا – رعایت تعادل غذایی و دریافت مایعات کافی.

2- وزن پایه را محاسبه کنید و تغییرات مطلوب در وزن را مد نظر داشته باشید.

3- کنترل وزن برای افراد با وزن بالا شامل موارد زیر است: خوردن منظم و رعایت تعادل در رژیم غذایی، خودداری از مواد غذایی سرخ شده، خوردن به آرامی و استفاده از میان وعده های دارای کالری کم، زمان تشنگی آب بخورید.

4- کنترل وزن برای افراد لاغر به شرح زیر است: رژیم غذایی مناسب انتخاب کنید کالری بالا و دارای ارزش غذایی بالا انتخاب کنید 6 وعده غذایی کوچکتر داشته باشید.

نکته: در طی سه ماهه اول و دوم تغییرات وزن مربوط به بافتهای مادری است و در سه ماهه سوم مربوط به جنین است.

پروتئین : اگر پروتئین‌کافی دریافت‌شود احتمالا نیازهای دیگر غذایی هم تامین شده‌است زیرا مواد پروتئینی غنی از مواد غذایی دیگر است در صورت نقص در دریافت پروتئین احتمالا آهن، ویتامین B – کلسیم‌و فسفر هم دریافت مناسب‌نشده است.

اگر پروتئین‌حیوانی از رژیم غذایی حذف شود نیاز به دریافت مکمل B12 ضروری میباشد.

منابع پروتئینی : گوشت – ماهی – دوغ – تخم مرغ – شیر در اینها هر 9 پروتئین ضروری وجود دارد و به اینها incomplete proteinگویند.

Incomplete protein منابع پروتئینی غیر حیوانی هستند، بهر حال منابع خوبی برای B6 ، آهن، روی، منیزیم و فیبر هستند.

توجه : اگر مادر سابقه خانوادگی هیپرکلسترمی دارد در حاملگی در هر هفته بیشتر از 3-2 تخم مرغ مصرف نکند زیرا تخم مرغ غنی از کلسترول است.

اگر مادر بخاطر 1- چربی زیاد 2- عدم تحمل به لاکتوز 3- طعم نامطبوع از خوردن شیر امتناع می کند از پنیر و دوغ استفاده کند.

مشکلات رایج ناشی از رژیم غذایی در دوران بارداری 1- تهوع و استفراغ صبحگاهی: اگر بمدت طولانی ادامه یابد سبب‌کاهش شدید پروتئین، انرژی، مواد معدنی، ویتامین ها و الکترلیت ها می شود.

2- استفراغ بدخیم و شدید بارداری : برای پیشگیری از عوارض ناشی از کمبود مایعات بدن باید از راه وریدی مقدار کافی مایعات و الکترولیت، کربوهیدرات، پروتئین به بیمار برسد.

3- سوزش سر دل : عدم دراز کشیدن بمدت حداقل 3 ساعت بعد از غذا کمک شده است.

چربی :فقط لینولئیک اسید که برای رشد سلولهای جدید ضروری است در بدن ساخته نمی شود و باید از منابع دیگر تامین شود لذا روغنهای‌گیاهی منبع بسیار مناسبی‌است هرچند کلسترول کمتری دارند.

نیاز های ویتامینی بخاطر رشد سلولهای جدید جنین، نیاز به ویتامینهای محلول در آب و چربی در حاملگی افزایش میابد ویتامین های محلول های در آب مهمترند چون از ادرار دفع شده و سمیت کمتری نسبت به محلول در چربی دارند ویتامین A : برای بافت های اپی تلیال بخصوص پوست و غشا های مخاطی ضروری است منابع ویتامین A : جگر، تخم مرغ، شیر و میوه ها است.

در سه ماهه اول مهمتر است وگرنه سبب سقط خودبخودی نقایص لوله CNS، زایمان پره ترم، شب کوری و کم خونی می شود.

ویتامین E : برای جلوگیری از اکسیداسیون اسید های چرب غیر اشباع ضروری است و اگر به اندازه کافی مصرف نشود سبب نقایص سلولی و علائم عصبی می شود.ویتامین E در روغنهای سبزیجات(مارگارین)به وفور یافت می شود.

ویتامین B6 : مهمترین ویتامین برای متابولیسم و سنتز پروتئین ها میباشد و کمبود آن سبب تهوع استفراغ و افسردگی می شود.

کاهش اسید فولیک : سبب‌آنمی‌مگالوبلاستیک‌در مادر و نقایص‌لوله‌ای در جنین می شود.

کاهش ویتامین D : سبب کاهش دنسیتی استخوان مادر و جنین می شود.

نکته : اگر مادر قبل از حاملگی قرص ضد بارداری مصرف میکرده است چون OCP سبب کاهش ذخایر ویتامین A/B و اسید فولیک می شود مصرف مکمل این ویتامینها در حاملگی ضروری است.

مادر حامله از روغن های معدنی برای مسهل بودن استفاده نکند چون سبب جلوگیری از جذب ویتامینهای محلول در چربی در لوله های گوارش می شود.

بهر حال توصیه می‌شود که ویتامینها زیاد مصرف نشوند و از منابع غذایی، این ویتامین ها دریافت شوند.

نکته : مصرف زیاد ویتامین C سبب کمبود عملکردی ویتامین 12B می شود.

4- یبوست و بواسیر 5- ادم و انقباض عضله پا : کمبود منیزیم هم در بروز انقباض عضله پا موثر است علائم کمبود منیزیم شامل لرزش ناهماهنگی در حرکت عضلات کرامپو گرفتگی عضلات 6- دیابت قندی : بارداری بعد از هفته بیستم در اثر استرس حاملگی رخ میدهد که پس از زایمان اصلاح می شود.

درمان با تغییر رژیم غذایی ورزش و کاهش مصرف کالری است.7- هیپوتانسیون بارداری نیاز به مواد معدنی Minenal need مواد معدنی برای ساخت سلولهای جدید جنین لازم هستند.

1- کلسیم و فسفر: برای استخوان ها و دندان ها ضروری هستند.

دندان ها در هفته 8 و استخوان ها در هفته 12 مینرالیزه می شوند فسفر در مواد پروتئینی به وفور وجود دارد(جای نگرانی نیست).

مصرف کم کلسیم در رژیم غذایی مادر بیشتر به استخوان هایش صدمه میزند نه به دندان هایش.

2- ید: برای ساخت تیروکسین و سپس عملکرد صحیح تیروئید ضروری است.

کمبود ید سبب گواتر(goiter )در مادر و جنین می‌شود.در بعضی موارد هم سبب هیپوتیروئیدیسم در جنین می شود.

گواتر در جنین به خاطر اختلال راه هوایی در زمان تولد خطر آفرین است.

اگر در زمان تولد کمبود ید مشخص نشود سبب اختلالات شناختی cognitivity خواهد شد.

مصرف نمک یددار و غذاهای دریایی حداقل یکبار در هفته توصیه می شود.

3- آهن: هموگلوبین جنینg/dl 21-17 بوده که آهن برای ساخت این مقدار زیاد ضروری است.

همچنین بعد از هفته 20 جنین شروع به ذخیره آهن در کبد میکند که تا سه ماه اول زندگی کافی است.

از طرفی مادر هم به آهن نیاز دارد تا بدن را علیه خون از دست رفته در حین‌وضع‌حمل محافظت‌کند.همچنین فقط20-10 % آهن رژیم غذایی‌جذب‌ می‌شود.

لذا آهن تکمیلی ضروری است.

نکته : به مادر بگویید این آهن برای تکمیل آهن مواد غذایی است نه جایگزینی آنها.

4- فلوراید : چون برای دندانها لازم است مادر باید آب فلوریده شده مصرف کند.

در غیر اینصورت فلوراید تکمیلی دریافت کند.

5- سدیم : اصلی ترین الکترولیت بدن برای حفظ تعادل مایع در بدن است و برای تبادل و معاوضه مواد غذایی از طریق جفت ضروری است.

فقط اگر مادر فشار خون یا بیماری قبلی دارد ممکن است سدیم محدود می شود.

مصرف زیاد سدیم سبب افزایش حجم زیاد مایع و احتباس در بدن و فشار روی قلب خواهد شد 6- روی : برای سنتز DNA و RNA ضروری است نقص در مصرف آن سبب تولد پره ترم می شود اگر پروتئین کافی دریافت شود روی هم بطور کافی دریافت شده است.

کمبود روی سبب کاهش اشتها، اختلال ترمیم زخم ها و کمبود شدید آن سبب کوتولگی و هیپوگنادیسم و یک اختلال پوستی به نام آکرودرماتیت اینتروپاتیک می شود که ناشی از کمبود مادرزادی روی میباشد.

نیاز به فیبر یبوست در حاملگی بخاطر کند شدن جریان پریستالتیسم بخاطر فشار رحم به روده ها رخ میدهد.

فیبر ها برای مقابله با یبوست و بخاطر کلسترول کم وخروج تراتوژنها از روده مهم هستند.

مصرف سبزیجات و میوه های تازه بخصوص برگدار سبز توصیه می شود.

غذاهایی که در حاملگی باید جلوگیری شود کافئین : سبب تحریک سیستم عصبی مرکزی و افزایش ضربان قلب و تولید زیاد ادرار در کلیه و ترشح اسید در معده می شود نه تنها نوشیدنی کافئین‌دار(قهوه) بلکه منابع دیگر آن مثل شکلات و چای هم باید محدود شود چای سبز کافئین کمتری دارد نوشابه ها نیز منابعی از کافئین هستند.

تعدادی از تحقیقات ثابت کرده اند که کافئین به تنهایی نمی‌تواند خطر آفرین باشد، مگر با تاثیر بر روی عوامل ژنتیکی یا عوامل اقتصادی – اجتماعی و نوع روش زندگی.

قند های مصنوعی : برای بهبود طعم غذا استفاده میشوند ولی کالری غذا را کاهش می‌دهند ساخارین در حاملگی محدود شود چرا که حذف آن از جریان خون جنین به کندی انجام می شود.

کربوهیدرات بوسیله شکر بهتر است تا مواد مصنوعی بهر حال خطر آفرین بودن آن مورد سوال است.

رژیم های لاغری : محدود کردن کالری و کاهش غذا در حاملگی ممنوع است چرا که سبب کتواسیدوز جنینی و احتمال صدمه به سیستم نورولوژیک مطرح میباشد.

بررسی وضعیت تغذیه ای مادر حامله تاریخچه مصرف غذایی: بهترین روش برای بررسی دریافت غذایی پرسیدن از تاریخچه غذایی روزانه یا 24 گذشته میباشد.

ابتدا در مورد دیروز بپرسید و لیست غذاهای مصرفی را تا زمان به رختخواب رفتن از او بپرسید به میان وعده ها ( Snack ) توجه کنید.

این روش بهتر است از اینکه بپرسیم چقدر میوه، شیر، گوشت و ...

می خورد.

سپس لیست غذا ها را با هرم غذایی دوران حاملگی مقایسه کنید تا مشخص شود از همه گروهها و به مقدار کافی خورده است یا نه به احساس مادر، شرایط غذایی مثل فرهنگ کسیکه غذا را آماده میکند و تعداد دفعات غذایی که بیرون از منزل مصرف میکند، توجه نمایید.

HCT, Hb: تعیین Hb, HCT مهم است.

بررسی مجدد آنها در هفته های 32 – 28 ضروری است.

نکته: فرد سیگاری Hb بالاتری دارد.

آنالیز ادراری: در آنالیز ادراری اگر ادرار غلیظ باشد عدم تعادل مایعات و اگر گلوکز باشدبیانگر دیابت حاملگی است وزن: در اوایل حاملگی افزایش وزن مربوط به رشد رحم و پراکنده شدن مایع جریان خون است و در پایان حاملگی مربوط به رشد جنین است.

2-1 کیلوگرم در سه ماهه اول و بعد از آن هر هفته 5/0 کیلو ( افزایش بیشتر از 3 کیلوگرم بیانگر احتباس مایع و فشار خون حاملگی PIH بخصوصی بعد از هفته 20 میباشد.) علائم و نشانه های فیزیکی در مورد کفایت تغذیه در حاملگی عوارض کمبود انرژی در سه ماهه دوم و سوم 300 کیلو کالری انرژی بیشتر از نیاز های مصرفی معمول لازم است کمبود انرژی سبب افزایش تولید کتونها و دفع آنها در ادرار مادر است بدن از پروتئین برای رفع نیاز های ارزشی استفاده میکند لذا پروتئین ها نقش حیاتی خود را تولید بافتهای مدید بازی نخواهند کرد.همچنین کتواسیدوز سبب IUGR و مرگ ناگهانی درون رحمی می شود که بعلت هیپوکسمی جنین می باشد.