تومور
تومور یک توده غیر طبیعی از سلول هاست.
سلولهای تومور به دلایلی که هنوز ناشناخته هستند، رشد میکنند و رشد آنها بدون توجه به نیازهای بدن است و از آنجایی که مواد غذایی سلولهای طبیعی را از خون جذب میکنند بنابراین غالبا برای بدن زیانآور هستند.
تومورها را غالبا نیوپلاسمها (Neoplasm) یا نورشد یافته مینامند.
بافتهای بدن به دنبال آسیب یا خسارت دیدن دراثرفرسودگی طبیعی سلولها بطور دائم ترمیم و با سلولهای جدید جایگزین میگردند.
بنابراین بطور کلی، رشد و ترمیم بسته به نیازمندیهای بدن بطور دائم روی میدهند.
اندامهای خاصی میتوانند از نظر اندازه بزرگ شوند (هیپرترومی) یا تعداد سلولهایشان را افزایش دهند (هیپرپلازی) و این در صورتی است که کار خواسته شده از آن اندام بیش از ظرفیت آن باشد.
تومور ها را معمولا˝به دو دسته تقسیم می کنند :
تومورهای خوش خیم
تومورهای بدخیم
تومور های خوش خیم :
تومورهای خوشخیم به آهستگی و به صورت تصاعدی رشد کرده و به بافتهای دیگر تهاجم نمینمایند.
این تومورها روی بافتهای مجاور فشار وارد میکنند ولی رشدشان ممکن است پس از مدتی قطع شود و آنگاه بدون تغییر باقی میمانند.
سلولهای تومورهای خوشخیم معمولاً شبیه به سلولهای بافتی که از آن بوجود آمدهاند هستند.
با برداشتن کامل این تومورها با عمل جراحی دیگر عود نمیکنند.
معمولاً طول عمر بیمار را کوتاه نمیکنند.
البته وجود تومورهای خوشخیم در محلهای خاصی ممکن است کشنده باشد.
زیرا ممکن است این تومورها در کار یک اندام حیاتی دخالت نمایند.
تومورهای خوشخیمی که در مغز بوجود میآیند خارج کردن کامل آنها غالبا مشکل یا غیر ممکن است و بنابراین فشار ناشی از این تومورها که در داخل کاسه سر به ساختمانهای مجاور وارد میشود ممکن است باعث مرگ گردد.
تومور های بدخیم :
تومورهای بدخیم به طور تصاعدی رشد کرده و اگر جلوی رشد شان گرفته نشود به طرق مختلف باعث مرگ بیمار میگردند.
این تومورها سریعا رشد کرده و سلولهای تشکیلدهنده آنها از سلولهای تومورهای خوشخیم کمتر تمایز یافتهاند.
به عبارت دیگر این تومورها تمایل دارند که همانند بافت جنینی که از آن عضو اصلی (قبل از سرطانی شدن) توسعه پیدا کرده باشند.
تومورهای بدخیم غالبا به سایر بافتها انتشار یافته (متاستاز) و برداشتن موضعی تومور در اطراف خط قطع کردن تومور است.
انتشار تومورهای بدخیم با تهاجم مستقیم به بافتها مجاور و همچنین با تشکیل تومورهای ثانویه در اندامهایی که دور از محل تومور اولیه هستند، صورت میگیرد.
متاستازها بطور خیلی شایع در غدد لنفاوی، ریهها، کبد، استخوانها، غدد فوق کلیوی، کلیهها و مغز یافت میشوند.
تومورهای اصلی به عنوان رشد اولیه شناخته شده و متاستازها رشدهای ثانویه نامیده میشوند.
انتشار تومورها :
انتشار این تومورها به نواحی دور، از سه راه صورت میگیرد:
انتشار لنفاوی سلولهای تومور در داخل عروق لنفاوی مجاور رشد کرده و از یکدیگر جدا شده و به غدد لنفاوی آن منطقه منتقل میشوند، که در آنجا ممکن است رشد ثانویه روی دهد.
رشد ثانویه ممکن است در نهایت غده لنفی را نابود ساخته و مجدداً به داخل عروق لنفاوی راه یافته و از طریق سیستم لنفاوی به سمت جلو پیشروی نماید.
انتشار عروقی سلولهای تومور ممکن است به مویرگها یا وریدهای محلی حمله کرده و از طریق جریان خون به سمت جلو حمل شوند.
این سلولها در شبکههای میرگن سایر اندامها مستقر شده و آنگاه رشد ثانویه ممکن است صورت گیرد.
سلولهای تومور که وارد شاخههای ورید باب میشوند تمایل به مستقر شدن در کبد دارند.
سلولهایی که وارد وریدهای سیستماتیک میشوند تمایل به استقرار در ریهها دارند.
به هر حال، برخی از سلولهای تومور، از طریق مویرگهای ریوی عبور کرده و ممکن است رشد ثانویه را در سایر بافتها ایجاد کنند.
سلولهای بدخیم ناشی از تومورهای اولیه ریه ممکن است به همین طریق وارد گرش خون سیستماتیک شده و رشدهای ثانویه را در بافتها دیگر تشکیل دهند.
انتشار توسط عمل کاشتن سلولهای تومورهایی که دارای یک پرده سروزی هستند ممکن است از آن جدا شده و روی قسمتهای دیگر آن پرده کاشته شوند.
به عنوان مثال، کارسینومای تخمدان ممکن است به این طریق در سرتاسر حفره صفاق پخش شود.
تهاجمات موضعی و انتشار متاستاتیک تومورهای بدخیم، خارج ساختن کال آنها را فوقالعاده مشکل میسازد.
سرعت رشد تومورهای بدخیم بطور قابل توجهی فرق میکند.
ولی بطور کلی، هرچه سلولها کمتر تمایز یافته باشند، تومور سریعتر رشد میکند.
تومورهای بدخیم ممکن است در ابتدا هیچ علامت کلینیکی نداشته باشند ولی با پیشرفت رشد، تحلیل رفتن عضلات و آنمی شدید از علائم شایع است.
مرگ ناشی از تومورهای بدخیم بدلایل مختلفی روی میدهد ولی عوارضی از قبیل پنومونی یک دلیل شایع این مرگها است.
تومورهای داخل مجاری گوارشی با ایجاد انسداد میتوانند باعث مرگ گردند.
و یا ندرتا مرگ در اثر نارسایی کبد به خاطر وجود متاستازها در آن روی میدهد.
تومورهایی که در مغز قرار دارند معمولاً به خاطر اعمال فشار روی مغز باعث مرگ میگردد.
تومورهای بدخیم ممکن است در ابتدا هیچ علامت کلینیکی نداشته باشند ولی با پیشرفت رشد، تحلیل رفتن عضلات و آنمی شدید از علائم شایع است.
تومورهایی که در مغز قرار دارند معمولاً به خاطر اعمال فشار روی مغز باعث مرگ میگردد.
تومور های مغزی : تومورهای مغزی چیست ؟
مغز مسؤول کنترل حافظه ، یادگیری، حس و عاطفه می باشد.
بعلاوه این عضو بر روی سایر قسمتهای بدن نظیر عضلات، ارگانها و عروق نیز نظارت دارد.
سرطان مغز بیماری است که در آن سلولهای سرطانی داخل بافت مغزی شروع به رشد و تکثیر می کنند این نوشته به بررسی سرطانهای مغزی که از خود بافت مغز منشاء می گیرند می پردازد.
در اغلب موارد سرطانهایی که در مغز ایجاد می شوند ثانویه به گسترش سرطان از سایر قسمتهای بدن به این ناحیه می باشند.
این نوع انتشار را اصطلاحاً متاستاز می نامند.
هرگاه فردی دارای علائم ذیل باشد باید به پزشک مراجعه کند: سردرد دائمی، استفراغ یا اشکال راه رفتن یا صحبت کردن.
بعد از تائید علایم بیمار باید حتماً سی تی اسکن یا ام آر آی انجام دهد.
در اغلب موارد نیاز است که از طریق جراحی مشخص شود که آیا تومور مغزی وجود دارد یا نه و در صورت وجود نوع آن مشخص شود.
درصورت تائید وجود تومور مغزی با استفاده از روشهای خاصی نوع و مرحله تومور تعیین می شود زیرا این عوامل در تصمیم گیری چگونگی نحوه برخورد و درمان سرطان مؤثر است.
عود تومورهای مغزی : عود تومور به معنای رشد دویاره سرطان بعد از درمان است.
عود تومور می تواند در خود مغز یا در سایر نقاط نقاط بدن صورت گیرد.
در این موارد درمان به نوع تومور و نحوه درمان ابتدائی آن بستگی دارد.
روشهای درمانی به طور کلی سه روش درمانی جهت درمان سرطان های مغزی مورد استفاده قرار می گیرد که شامل جراحی ، پرتو درمانی و شمیی درمانی است.
٭جراحی : جراحی شایعترین روش درمانی جهت درمان تومورهای مغزی به حساب می آید.
به منظور دستیابی به تومور در ابتدا جراح قطعه ای از استخوان جمجمه را بر می دارد تا به مغز برسد.
این عمل را اصطلاحاً کرانیوتومی می نامند.
بعد از آنکه پزشک بافت سرطانی را برداشت، قطعه، برداشته شده را در محل خود قرار میدهد یا اینکه به جای آن از یک قطعه فلز استفاده می کند.
جراح سعی می کند تا حد ممکن تمامی بافت سرطانی را بردارد اما دقیقاً معلوم نیست که کل بافت سرطانی برداشته شده است یا نه زیرا سرطان به بعضی قسمتهای بافت مغزی به گونه ای دست اندازی می کند که برداشتن آن نواحی باید همراه با برداشتن بخشی از بافت مغزی سالم باشد.
٭ پرتو درمانی : در این روش از اشعه های پر انرژی به منظور ایجاد صدمه به سلولهای سرطانی و توقف رشد و تکثیر آنها استفاده می شود.
این روش درمانی موضعی بوده و تنها ناحیه ای که تحت اشعه قرار گرفته است تحت درمان قرار می گیرد .
پرتوها می توانند از یک منبع خارجی ( ماشین های تولید کننده پرتو ) یا از یک منبع داخلی ( بصورت استفاده از ابزارهای کاشتنی در بدن در نزدیک تومور) ساطع شوند.
٭شیمی درمانی : در این روش از داروهای خاصی جهت کشتن سلولهای سرطانی استفاده می شود اکثر داروهای ضد سرطانی بصورت تزریق داخل وریدی یا داخل عضلانی مورد استفاده قرار می گیرند اما بعضی نیز خوراکی هستند این روش درمانی نوعی روش سیستمیک است بدین معنا که دارو از طریق جریان خون در تمامی بدن پخش می شود و در هر جایی از بدن که سلولهای سرطانی باشند، سبب نابودی آنها می شود.
استفاده از این روش بصورت دوره ای بوده و بعد از طی دوره درمان یک دوره استراحت داده می شود و بعد از آن از نو یک دوره درمانی دیگر آغاز می شود.
عوارض جانبی روشهای درمانی روشهای درمانی مختلف به کار رفته در درمان سرطانها همراه با عوارض جانبی خاص خودهستند، زیرا در انواع این روشها علاوه بر بافت سرطانی در بعضی نواحی، بافت سالم نیز دچار آسیب می شود.
نوع و وسعت عوارض جانبی براساس روش درمانی ، مدت زمان استفاده و مقدار آن متفاوت است.
☻جراحی : عوارض جانبی جراحی به محل تومور و نوع آن بستگی دارد.
اگر چه در طی چند روز اول بعد از عمل جراحی بیماران احساس ناخوشایندی دارند اما درد بوسیله دارو قابل کنترل می باشد.
دوره بهبودی بعد از جراحی از فردی به فرد دیگر متفاوت است ممکن است بعد از جراحی مغز یکسری اختلالات عصبی طولانی مدت ایجاد شود.
☻ شیمی درمانی: این روش معمولاً سلولهای سرطانی با سرعت تکثیر بالا را هدف قرار می دهد ولی با اینحال علاوه بر سلولهای سرطانی سایر بافتهای سالم بدن که دارای سرعت تکثیر بالای هستند نظیر سلولهای خونی، سلولهای پوشش دستگاه گوارش، و سلولهای فولیکول مو نیز تحت تأثیر این داروها قررا می گیرند و عوارضی نظیر عفونتهای، خستگی، ریزش موی موقتی و زخمهای دهانی ممکن است ایجاد شوند.
اگر چه باید گفت که تمامی بیماران به تمامی این عوارض مبتلا نمی شوند و این عوارض در طی مدت استراحت و بعد از قطع درمان از بین می روند.
داروها و روشهای درمانی خاصی وجود دارد که این علایم را کنترل یا کاهش می دهند.
از جمله مهمترین عارضه جانبی بسیاری از داروهای شیمی درمانی کاهش سلولهای خونی می باشد.
از آنجایی که این داروها به شدت بر روی مغز استخوان که محل ساختن سلولهای خونی است، اثر می گذارند ، منجر به بروز عوارضی نظیر : کم خونی ممکن است ( بیمار ممکن است انرژی کمتری جهت انجام کارها داشته باشد و در صورت شدت کم خونی ممکن است احتیاج به تزریق خون شود) کاهش پلاکت ( بیمار ممکن است به سادگی دچار خونریزی شده و در صورت شدت آن نیاز به تزریق پلاکت داشته باشد) و کاهش آنتی بادیها ( بیمار ممکن است به عفونتها حساس تر باشد)شود.
☻ پرتو درمانی : شایعترین عوارض جانبی این روش خستگی، واکنشهای پوستی در محل برخورد پرتو ( بصورت بثورات پوستی و قرمزی ) کاهش اشتهای گلبولهای سفید خونی نیز می شوند که این گلبولها به بدن جهت مقابله با عفونتها کمک می کنند.
اکثر این عوارض قابل کنترل و درمان بوده و بسیاری از موارد موقتی می باشند.
در طی درمان سرطان ، بیمار احساس کاهش اشتها کرده و غذا خوردن مشکل می شود بعلاوه سایر عوارض جانبی نظیر تهوع، استفراغ و زخمهای دهانی نیز مزید برعلت می شوند.
در بعضی افراد نیز مزه غذاها تغییر می کنند.
تغذیه صحیح و مناسب به معنای کسب کالری و پروتئین کافی جهت جلوگیری از کاهش وزن و حفظ توان بدن می باشد.
بیمارانی که در طی درمان، خوب غذا می خورند احساس بهتر و انرژی بیشتری داشته، بعلاوه توان مضاعفی جهت تحمل عوارض جانبی روشهای درمانی خواهند داشت.
منابع و مآخذ سایت اینترنتی: \ ویکی پدیا- تومور www.Google.com\ سایت اینترنتی: \ تومورهای مغزی www.Google.com\ کتاب تومور چیست؟
نوشته ی علی نجمی زیست و بهداشت علوم انسانی استفاده از معلومات خانواده و...