والیبال یک ورزش گروهی است که در آن بازیکنان هر تیم در دو سوی یک تور قرار گرفته و سعی می کنند تا توپ را با گذراندن از تور در زمین تیم مقابل فرود آوردند.
والیبال در سال 1895 در کشور آمریکا متولد شد و شهرت آن پس از المپیک 1964 توکیو که برای اولین بار در برنامه بازی های المپیک قرار گرفت، فراگیر شده است.
والیبال تقریباً در تمام دنیا بازی می شود اما در شرق آسیا، برزیل، ایتالیا محبوب تر است.
این رشته تقریبا برای تمام گروههای سنی مناسب است.
انجام بازی والیبال فضای زیادی احتیاج ندارد و وسایل آن که شامل توپ و تور می باشد گران نیستند.
تولد والیبال
نامیده شد در سال 1895- یعنی چهار سال پس از تولد بسکتبال- توسط فردی بنام(Mintonette ) والیبال ورزش مورد علاقه سربازها در جنگ جهانی دوم بود.
ورزش والیبال که در ابتدا مینتونت ویلیام جی.
مورگان ابداع شد.
مورگان متولد سال 1870 در شهر نیویورک بود که پس از تحصیل در کالج جوانان مسیحی مسئولیت تهیه برنامه های ورزشی برای سلامتی و تندرستی مردان به او واگذار شده بود.
اولین بازی را با ترکیب بازی های بسکتبال و هندبال ایجاد کرد و هدفش طراحی ورزشی بود که برای افرادی که تمایل به تحرک کمتری دارند مناسب باشد.
قوانین بازی در ابتدا بسیار ساده بود چرا که بیشتر از آن که شبیه ورزش باشد، یک تفریح محسوب می شد اما به تدریج پس از آن که این ورزش در کشورهای دیگر- به خصوص فیلیپین- نیز علاقه مندانی یافت، لزوم تدوین قوانین رسمی برای آن احساس شد.
تور اولیه ای که برای این بازی در نظر گرفته شده بود با ایده از تنیس ، 2 متر انتخاب شد و با توپ بسکتبال شبیه به بازی هندبال انجام می شد .
این ورزش تا سال 1900 توپ مخصوصی برای خود نداشت و با هر توپی – از جمله توپ بسکتبال – آن را بازی می کردند.
هدف هر تیم آن بود که توپ را در زمین حریف فرود بیاورد و دراین راه توپ در دست یاران خودی می چرخید.
در سال 1912 امتیازهای هر گیم 21 تعیین شد و ارتفاع تور نیز بیشتر شد.
فیلیپینی ها اولین قانون مدون براث این بازی را درسال 1916 تهیه کردند و به دنبال آن در سال 1928 اتحادیه والیبال ایالات متحده آمریکا تشکیل شد و به وضع قوانین این ورزش اقدام کرد.
فیلیپینی ها اولین قانون مدون براث این بازی را درسال 1916 تهیه کردند و به دنبال آن در سال 1928 اتحادیه والیبال ایالات متحده آمریکا تشکیل شد و به وضع قوانین این ورزش اقدام کرد.
گاه نگاری تاریخ والیبال امتیازهای هر گیم از 21 به 15 تغییر کرد: 1917 تعداد ضربات برای هر طرف به 3 محدود شد: 1920 اولین بازی رسمی مسابقات در بروکلین با حضور 27 تیم از 11 ایالت آمریکا برگزار شد: 1922 اولین بازی والیبال ساحلی دو نفره انجام شد: 1930 فدراسیون بین المللی والیبال( به فرانسوی Federation Internationale De (Volley Ball به اختصار FIVB تشکیل شد: 1947 اولین دوره مسابقات رسمی والیبال ساحلی انجام شد: 1948 اولین دوره مسابقات قهرمانی والیبال جهان در شهر پراگ، چکسلواکی برگزار شد: 1949 والیبال برای اولین بار به جمع ورزش ای المپیکی پیوست: 1964 والیبال ساحلی از ورزش های رسمی بازی های جهانی شد: 1987 والیبال ساحلی دو نفره نیز به عنوان ورزش رسمی المپیک شناخته شد: 1966 تاریخ والیبال تحت تأثیر محبوبیت فراوان بسکتبال در بین عامه، مورگان تصمیم گرفت برای دانشجویان خود ورزشی را به وجود آورد که بازی از روی تور انجام گیرد و لذت بخش باشد.
مورگان با استفاده از توپی آغاز شد ولی طولی نکشید که در کلیه شهرهای ماساچوست Y.M.C.A توپ بسکتبال که به دلیل سبکی وزن، به دستها آسیب نمی رساند، بازی را شروع کرد.
با وجود این که به طور آهسته و کند از و نیوانگلند عمومیت یافت.
در اسپرینگ فیلد، دکتر ت.
آهالستیگ با مشاهده بازی، مینتونت را به والیبال تغییر نام داد، زیرا قصد اساسی از بازی کردن ، فرستادن و برگشت دادن( رد و بدل کردن) توپ از روی تور است که کلمه والیبال، در معنا، این نیت را مشخص می سازد.
با اینکه والیبال در آغاز ورزشی سالنی بود و در محل های سرپوشیده انجام می شد و اساساً برای فعالیت های سرگرم کننده پیشه وران و تجار اختصاص یافته بود ولی کم کم به زمین های روباز کشیده شد و به عنوان یکی از فعالیت های جالب توجه تابستانی درآمد و به شدت پیگیری می شد.
در آغاز برای بازی والیبال قوانین خاصی تدوین نشده بود، هر فرد و در هر کشوری به میل خود و به طریق مختلف با توپ بازی می کرد.
رفته رفته والیبال در مناطق و نواحی مختلف جهان گسترش می یافت.
کم کم قوانینی برای بازی وضع شد و روش ها و حرکات تکنیکی جایگزین حرکات قبلی گردید.
در سال 1900 پذیرفته شد ک امتیازات هر ست بازی 21 پوئن(امتیاز) باشد.
در سال 1912 سیستم چرخش به تصویب رسید.
در سال 1917 پذیرفته شد که هر ست بازی 15 امتیاز باشد.
در سال 1918 تعداد بازیکنان هر طرف زمین 6 نفر پیشنهاد شد، که مورد قبول عامه قرار گرفت.
در سال 1921 موافقت شد که هر تیم با حداکثر سه ضربه توپ را به طرف دیگر بفرستد.
در سال 1923 اندازه زمین بازی 9*18 متر تعیین شد.
به مرور در سال های بعد، قوانین فراوانی برای این بازی وضع شد و در بسیاری از قوانین قبلی نیز تغییراتی حاصل گشت.
هم اکنون نیز هر چهار سال یک بار در کنگره جهانی والیبال تغییراتی در قوانین بازی به تصویب می رسد.
از جدیدترین و مهمترین قوانین مانند تغییر روش امتیازگیری به رالی، سقف امتیاز 25 برای ست های اول، دوم، سوم و چهارم و امتیاز 15 برای ست پنجم و افزودن بازیکن آزاد.
(سازمان جوانان مسیحی) در معرفی این ورزش به دیگر کشورهای جهان و گسترش آن ، سهم) Y.M.C.A اولین کشور خارجی که والیبال را پذیرفت، کشور کانادا و به سال 1900 بود.
اساساً نهضت فراوانی دارد.
بازی والیبال در پایان سال 1900 به هندوستان و در سال 1905 به کوبا، 1909 به فیلیپین، 1912 به اورگوئه، 1913 به چین، 1917 به ژاپن و به تدریج از سال 1914 به بعد توسط سربازان آمریکایی و مستشاران و اشخاص دیگر به کشورهای اروپایی از قبیل فرانسه، چکسلواکی، لهستان، شوروی، بلغارستان معرفی شد و گسترش یافت.
پذیرش این ورزش در اروپا در ابتدا کند بود.
فرانسه، چکسلواکی و لهستان سه کشوری بودند که قبل از دیگران اقدام به تشکیل فدراسیون ملی والیبال در کشور خود نمودند.
شوروی که در سال 1923 اقدام به تأسیس انجمن ملی والیبال نمود، برای پیشرفت و دگرگونی آن فعالیت زیادی به عمل آورد.
شوروی از کشورهایی است که در پیشرفت تکنیک و تاکتیک والیبال و تنظیم قوانین در جهان سهم به سزایی دارد و همواره از قدرت های برتر این ورزش بوده است.
کشورهای فرانسه، چکسلواکی و لهستان پس از تشکیل فدراسیون ملی مصمم شدند که با کمک کشورهای دیگر فدراسیون جهانی والیبال را تأسیس نمایند و در سال 1936 به هنگام بازی های المپیک در برلین آلمان در این زمینه فعالیت زیادی نمودند ولی با آغاز جنگ جهانی دوم و طغیان آن در اروپا اقدامات آنان متوقف شد .
به طور کلی تغییرات و پیشرفت والیبال را می توان به سه دوره تقسیم نمود، دوره اول از سال آغاز تا سال 1918، دوره دوم از سال 1919 تا سال 1946 و دوره سوم از سال 1947 به بعد که تغییرات و پیشرفت اساسی والیبال در دوره سوم صورت پذیرفته است.
پس از جنگ جهانی دوم ، فعالیت های فراوان برای حرکت جدید به والیبال مجدداً آغاز شد و اولین مسابقه بین المللی در قاره اروپا بین تیم های ملی فرانسه و چکسلواکی در پاریس برگزار گردید.
و در آوریل 1947 کنگره ای در پاریس تشکیل شود و پل لیبود به عنوان اولین رئیس انتخاب (F.I.V.B) با شرکت نمایندگان چهارده کشور از سراسر جهان در پاریس برگزار و موافقت شد که فدراسیون بین المللی والیبال شود.
امروزه این فداسیون حدود 217 کشور عضو دارد(سال 2007) و بیش از 200 میلیون نفر از مردم جهان والیبال بازی می کنند .
اولین رئیس فدراسیون جهانی والیبال پل لیبود تا سال 1984(یعنی 37 سال) ریاست را بر عهده داشت.
پس از تأسیس فدراسیون جهانی والیبال، کمیته های مختلفی در داخل آن به وجود آمد و برنامه مسابقات رسمی جهانی تنظیم و آغاز شد.
در سال 1949 اولین دوره مسابقات جهانی والیبال برای مردان در پراگ و در سال 1952 دومین دوره مسابقات جهانی مردان و اولین دوره مسابقات زنان در مسکو برگزار شد.
برنامه این مسابقات بطور منظم هر چهار سال یک بار تاکنون در کشورهای مختلف انجام شده است.
در سال 1964 مسابقات والیبال مردان و زنان به برنامه بازی های المپیک 1964 توکیو اضافه شد.
علاوه بر مسابقات قهرمانی جهان و المپیک ، مسابقات والیبال مردان و زنان در سراسر جهان با عنوان های جام جهانی، لیگ جهانی، قهرمانی اروپا، پان آمریکن، قهرمانی آسیا، بازی های آسیایی، والیبال ساحلی، یونیور سیاد، قهرمانی آفریقا، ارتش های جهان، گراند پری زنان، راه آهن های جهان، قهرمانی ناشنوایان، قهرمانی معلولین، پارالمپیک معلولین، قهرمانی کشورهای عربی، چهار تیم برتر، جایزه بزرگ، ستاره ها و تورنمنت های جهانی و دوستانه و غیره در گروههای سنی نوجوانان، جوانان و بزرگسالان بطور منظم انجام می شود.
در تاریخچه والیبال جهان باید کشور ژاپن را به عنوان دگرگون کننده تکنیک ها، تاکتیک ها و آمادگی جسمانی در والیبال معرفی نمود(دگرگون کننده در سرویس، ساعد، انواع توپ گیری و انواع آبشارهای سرعتی با پاس های کوتاه الف و ب و ترکیبی یو به ویژه بدنسازی.
قوانین و مقررات زمین بازی ابعاد زمین والیبال طول زمین 18 و عرض آن 9 متر می باشد و فارغ از هر گونه برجستگی یا فرورفتگی است زمین توسط خطوطی به عرض 5 سانتیمتر علامت گذاری می شود.
این اندازه گیری از گوشه زمین است.
خطی به عرض 5 سانتیمتر میان خطوط کناری در زیر طور کشیده شده است و زمین را به دو قسمت مساوی تقسیم می کند و به اسم خط مرکزی شناخته می شود.
خطوطی به طول 9 و عرض 5 متر در 3 متری خط مرکزی بطور موازی کشیده شده است و به عنوان خط پایان شناخته می شود.
منطقه حمله به خط مرکزی محدود است.
در هر قسمت زمین ، منطقه سرویس توسط دو خطوط به طول 15 و عرض 5 سانتیمتر مشخص شده و در بیست سانتیمتری خط پایان و عمود بر آن قرار گرفته است.
یکی از این خطوط در امتداد خط کناری و دیگری در 3 متری سمت چپ خط کناری قرار گرفته است.
حداقل درجه حرارت زمین سرپوشیده 10 درجه است.
تور تور والیبال طول تور 9/5 و عرض آن 1 متر است.
و از سوراخ های مربع شکل به ضلع 10 سانتی متر تشکیل شده است.
پارچه ای از جنس کتانی به ضخامت 5 سانتی متر به لبه بالایی تور دوخته شده است.
ارتفاع تور از مرکز زمین 2/43 متر است.
تعیین ارتفاع تور برای خردسالان و نوجوانان به عهده مجمع ملی گذاشته می شود.
هر دو انتهای تور از زمین به یک فاصله هستند و نباید حتی 2 سانتیمتر بالاتر از اندازه مقرر باشند.
پارچه ای از جنس کتانی که عرض آن 5 سانتیمتر بوده و سفید رنگ می باشد، در کنارهای تور و عمود بر لبه ای آن کشیده می شود.
توپ توپ والیبال توپ به شکل کروی و از جنس چرم است و شامل توپ لاستیکی یا ماده ای از این قبیل می شود .
قسمت رویی آن یک رنگ است و قسمت تویی نیز باید روشن تر باشد .
محیط : 65 الی 67 سانتیمتر وزن : 250 الی 280 گرم تیم ها هر تیم شامل 6 بازیکن می شود سه بازیکن در خط جلو و سه بازیکن در خط عقب قرار می گیرند زمانی که توپ سرو می شود سه بازیکن خط جلو باید در جلوی بازیکنان خط عقب قرار گیرند بازیکن از قطاع دایره سمت راست خط عقب باید با یک دست سرو می زند زمانی که توپ در زمین وارد می شود ، بازیکنان می توانند برای پرتاب توپ به هر نقطه ای حرکت کنند ، حتی اجازه دارند که برای جلوگیری از تماس توپ با زمین به خارج از زمین بروند دو تیم 6 نفری با یکدیگر روبرو می شوند داور در بالای تور قرار گرفته و ناظر بر اجرای مسابقه بوده و سوتی در دست دارد .
سر داور نیز در مقابل او قرار می گیرد در اینجا تیمی که سرویس را دریافت می کند ، منتظر توپ می شود .
بازیکنان در وضعیت آماده باش بوده و دستها ، انگشتان ، بازوها و پاها در حالت مطلوب قرار می گیرند .
بازیکنان در مرکز زمین می ایستند و در این محل بیشتر حمله ها شکل را تشکیل می دهند w می گیرد ، به طوری که یکی از آنها در نزدیک تور ایستاده داور ها و مسئولین هر مسابقه دارای یک داور می باشد که در بالای تور ایستاده و ناظر بر اجرای مسابقه است سر داور روبروی داور نشسته و در امر قضاوت به او کمک می کند دو نفر در کنار خطوط قرار می گیرند مانند سایر رشته های ورزشی مسئول ثبت امتیازات نیز حضور دارد حرکت توپ در هوا والیبال دفای سه نفره روی تور پاس بالای سر یکی از مشخص ترین عملیات والیبال است هرگز نباید به توپ مشت زد ، بلکه باید آن را با دو دست پاس داد پاس دادن از عقب نیز نشان دهنده همین عمل است پاس دادن ، ست زدن و فرستادن توپ های بلند از بالای تور صورت می گیرد حرکت توپ در هوا در پرتاب آرام توپ اززبالای تور اجرا می شود اگر قبل از تماس با توپ دست ها دور شوند ، توپ به وسط پیشانی بر خورد خواهد کرد همیشه باید به توپ نگاه کرد ابتدا پاها را حرکت داده ، آنها را خم کردهم و بدن را در زیر توپ قرار داد .
به منظور حفظ تعادل توازن یکی از پاها را به آرامی در جلوی پای دیگر قرار داده ، زانو ها را خم کرده و سپس باید تمام بدن را راست کرد .
به عنوان یک قانون کلی شست ها را در حالت اشاره به طرف عقب تو بینی نگهدارید .
بازوها را راحت قرار داده و تا آنجایی که امکان دارد حرکات را بسیار ساده انجام داد .
شست و دو انگشت اول به این عمل قدرت بخشیده و بقیه انگشتان به آن جهت می دهند .
بهترین و معمول ترین مرحله والیبال (حرکت توپ در هوا) می باشد .
برخی معتقدند که برای شروع تمرینات می توان از بادکنک استفاده کرد .
تمرین پتاب توپ برای گرفتن آن بسیار موثر است و مفید .
البته همیشه پس از رسیدن توپ به نقطه اوج این عمل را انجام ندهید .
زدن سرویس سرویس عملی است که به منظور وارد کردن توپ در بازی به کار می رود در هنگام زدن سرویس باید به نکات زیر توجه کرد : 1.
هنگام زدن ضربه زدن به توپ (حتما باید توپ را به اندازه کافی و به دور از هر دو دست پرتاب کرد و با یک دست به توپ ضربه زده شود .
2.
هنگام سرویس زدن نباید پاها را روی خط و یا درون زمین خودی قرار داد و باید از خط فاصله داشته باشد .
3.
توپ حتما باید از تور عبور کرده و درون زمین حریف پرتاب شود (قبلا اگر هنگام سرویس زدن توب به تور بر خورد می کرد خطا محسوب می شد ولی در حال حاضر خطایی محسوب نمی شود .
در این بخش سعی می شود برخی قوانین و مقرراتی که بیشترین کاربرد را داراست و دانستن آن برای یک والیبالیست الزامی است آموزش داده شود که با بهره گیری از این اطلاعات در روند آموزش موفق تر عمل نماید .
برای انجام بازی والیبال به یکسری امکانات خاص نیاز می باشد ( البته والیبال ورزشی است که می توان آن را به عنوان تفریح در پارکها و سایر فضاها فقط با یک توپ انجام داد ولی قصد اصلی ما آموزش اصولی والیبال است ) .
این امکانات عبارتند از فضای مخصوص بازی (سالن – فضای والیبال ساحلی) – تور – توپ – لباس مناسب و...
حال به تجزیه و تحلیل فضای والیبال (سالن ) می پردازیم .
زمین والیبال که در یک سالن سرپوشیده انجام می شود بایستی کاملا صاف و عاری از هر گونه مانع یا پتس و بلندی باشد در زیر اندازه و اجزای زمین توضیح داده شده است : 1.
منطقه آزاد یا Free zone – مستطیلی است به عرض 15 تا 19 متر و طول 24 تا 34 متر 2.
زمین بازی یا Playing court – مستطیلی به عرض 9 و طول 18 متر که توسط خطی (موازی خط عرضی) به دو مربع 9 متر در 9 متر تقسیم می شود .
منطقه حمله (منطقه جلو یا یک سوم) یا Front zone – با خطی موازی خط مرکزی و در فاصله 3 متر از خط مرکزی مشخص می شود .(مستطیلی به ابعاد 9 در 3 متر) 4.
منطقه عقب یا Back zone – از خط یک سوم تا خط عرضی انتهای زمین است (مستطیلی به ابعاد 6 در 9متر) منطقه سرویس یا Service zone – با دو خط 15 سانتیمتری که با خط انتهایی زمین بازی 20 سانتی متر فاصله دارند و در امتداد خط طولی رسم می شوند مشخص می گردد (بازیکن سرویس زننده می تواند در این منطقه تا جایی که منطقه آزاد وجود دارد برای اجرای سرویس به عقب برود) 6.
خط چین هایی که در امتداد خط یک سوم رسم می شوند از 5 خط کوتاه که هر کدام 15 سانتی متر طول دارند و با هم 20 سانیت متر فاصله دارند رسم می شوند تا محدوده خط حمله را در خارج از زمین مشخص نمایند (طول مجموع این خط چینها 175 سانتی متر می شود .) 7.
منطقه تعویض بازیکنان که حدفاصل خط مرکزی زمین تا خط چین های امتداد یافته یک سوم می باشد .
(در سمت داور پایین و نیمکت تیم) 8.
منطقه گرم کردن یا Warm-up zon – دو مربع به ابعاد 3 در 3 متر است که خارج از منطقه آزاد مشخص می شود تا بازیکنی که قصد تعویض دارد قبل از ورود به زمین در این منطقه خود را آماده نماید .
9.
پهنای تمام خطوط زمین بازی والیبال 5 سانتی متر است ( به غیر از خط چین ها و خطوط مشخص کننده منطقه سرویس بقیه خطوط جزو زمین بازی محسوب شده و برخورد توپ با آنها به منزله برخورد توپ با داخل زمین می باشد .
10.
محل نیمکت بازیکنان تیم یا Team bench 11.
محل میز منشی مسابقه که دقیقا روبروی سر داور و پشت داور پایین خارج از منطقه آزاد قرار دارد .
12.
ارتفاع سقف سالن از سطح زمین بایستی حداقل 7 متر باشد (بازیهای جهانی 5/12 متر) 13.
سطح زمین اصلی بازی معمولاً از جنس مصنوعات پلاستیکی با رنگ روشن (سبز –آبی روشن) می باشد که از محدوده فضای آزاد جدا می شود (البته زمین های پارکتی از جنس چوب با روکش رنگ پلی استر از کیفیت بالایی برخوردار است).