سوارکاری از ورزش‌هایی است که در چند دههٔ اخیر مورد توجه خاصی قرار گرفته‌است، با این وجود سابقه‌ای طولانی داشته‌است و می‌توان آن را از کهن‌ترین ورزش‌ها به‌شمار آورد.
این ورزش امروزه نه تنها به عنوان یک رقابت سالم و مفید، بلکه به عنوان سرگرمی و به منظور گذراندن اوقات فراقت مورد توجه قرار گرفته‌است، و با این که نسبت به بسیاری از ورزش‌ها پرهزینه به نظر می‌رسد، هر ساله تعداد بیشتری طرفدار به سوی خود جلب می‌کند.
سوارکاری چیست؟
سوارکاری ورزش، هنر و روش‌هایی است که به سوار شدن و هدایت کردن اسب مربوط می‌شود.
ویژگی این ورزش این است که انسان و مرکب (معمولاً اسب) را متحد می‌سازد، بنابرین موفقیت اسب و سوارکار به ارتباط و اعتماد و احترامی که آن دو برای یک دیگر قائل‌اند، بستگی دارد.
تاریخچه:
سوارکاری ورزشی بسیار قدیمی است که از دیرباز به منظور جنگیدن یا پیام‌رسانی به افراد آموزش داده می‌شد.
اریخ رام کردن اسب هنوز به درستی شناخته نشده‌است.
باستان‌شناسان با توجه به قدیمی‌ترین آثار بر جای مانده از پیشینیان در رابطه با رام کردن اسب‌ها، معتقدند که اولین اسب‌های اهلی به بیش از سه هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردند.
قبل از آن اسب به منظور تهیهٔ غذا شکار می‌شده‌است.
البته باستان‌شناسان در بعضی نقاط از اروپای شرقی دهنه‌هایی پیدا کرده‌اند که به شش هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردند.
این نشان می‌دهد که انسان از آن زمان سعی داشته‌است که اسب را رام کند و از آن بهره ببرد، ولی به دلیل سرعت آن در فرار موفق نشده‌است.
قدیمی‌ترین آثار در اروپای شرقی، شمال قفقاز و آسیای مرکزی یافت شده‌اند.
اگرچه اهلی ساختن اسب در مقایسه با حیواناتی چون سگ (نه هزار سال قبل از میلاد) و گوسفند و بز (پنج هزار سال قبل از میلاد) مؤخر بود، با این وجود تحول عظیمی در زندگی انسان به‌وجود آورد.
انسان نه تنها از گوشت و شیر اسب بهره می‌برد، بلکه برای جابه‌جایی نیز از او استفاده می‌کرد.
نکتهٔ جالب در این باره این است که مورخان عقیده دارند که مردم قبل از یادگیری چگونه سوار شدن بر اسب، از ارابه استفاده می‌کردند.
آنان برای این فرضیه خود دو دلیل عمده ارائه می‌کنند:
فسیل‌های پیدا شده نشان میدهند که اسب‌های آن دوره برای حمل انسان بسیار کوچک بوده و قد آنها (بلندی جدوگاه) به بیش از ۱۴۰ سانتی‌متر نمی‌رسید.
قبل از آن که اسب توسط انسان رام شود، مردم از ارابه استفاده می‌کردند و آنها را به حیواناتی از چون گاو یا الاغ وحشی می‌بستند.
بستن ارابه به اسب‌های کوتاه قد خیلی دشوار نبود، در حالی که سوار شدن بر کمر اسب باعث وحشت و رم کردن آن می‌شد.
مهار و تربیت کردن اسب‌ها در زندگی مردم اوراسیا تحول و تأثیرات فراوانی به دنبال داشت.
در حالی که در گذشته طی کردن مسافت‌های طولانی غیرممکن به نظر می‌رسید، انسان توانست به کشف سرزمین‌های جدید و کشور گشایی بپردازد.
کم‌کم وسایلی برای هدایت و تسلط بیشتر بر اسب مانند زین و رکاب (که از اختراعات چینی‌ها می‌باشند) ساخته شدند و در اختیار سوارکاران گرفتند.
تربیت و پرورش اسب نیز، به خصوص در خاورمیانه اهمیت بسیاری یافت و صحرانشینان این مناطق به پرورش و نگاه‌داری اسب‌های اصیل عربی پرداختند.
سوارکاری تا اواخر قرن پانزدهم، بیشتر در جنگ‌ها معمول بود.
البته در بعضی از کشورها مانند ایران باستان، به‌عنوان ورزش و سرگرمی نیز مورد توجه قرار می‌گرفت (مانند بازی چوگان)، ولی جنبهٔ هنری آن از اواخر قرن پانزدهم میلادی به بعد اهمیت یافت.
بلأخره در اواخر قرن نوزدهم، با پیشرفت صنعت و جایگزین کردن اسب‌ها توسط ماشین‌آلات، سوارکاری جنبهٔ ورزشی و سرگرمی که امروزه مشاهده می‌شود را به خود گرفت
مهار و تربیت کردن اسب‌ها در زندگی مردم اوراسیا تحول و تأثیرات فراوانی به دنبال داشت.
بلأخره در اواخر قرن نوزدهم، با پیشرفت صنعت و جایگزین کردن اسب‌ها توسط ماشین‌آلات، سوارکاری جنبهٔ ورزشی و سرگرمی که امروزه مشاهده می‌شود را به خود گرفت.
برقراری ارتباط با اسب: اولین گام یادگیری سوارکاری، یادگیری ارتباط برقرار کردن با اسب است.
سوارکار باید بتواند خلق‌وخوی اسبی را که قرار است سوار شود درک کند و با او به خوبی ارتباط برقرار کند، تا اسب فرمان‌های او را بهتر درک کند و انجام دهد.
سوارکار می‌تواند از روی حرکات و برخی از اعمال اسب متوجه منظور او شود.
حرکات گوش‌های اسب در این مورد بسیار مؤثر است.
به طور مثال، هنگامی که اسب گوش‌هایش را به سمت جلو می‌چرخاند و سرش را بالا می‌گیرد، به این معناست که صدایی او را نگران کرده‌است و او بادقت در حال پیدا کردن منبع صداست.
و یا هنگامی که اسب گوش‌هایش را در جهات مختلف می‌چرخاند و حرکت می‌دهد، به این معناست که با دقت اطرافش را تحت نظر دارد.
گوش‌های مایل به سمت پایین در دو طرف سر اسب، نشان دهندهٔ تسلیم شدن و اطاعت اسب هستند.
البته این حالت گوش‌ها در صورتی که لب‌ها به سمت پایین افتاده باشند، نشانهٔ خواب‌آلودگی است.
اسبی که گوش‌هایش را می‌چرخاند و زبانش را بیرون می‌آورد، قصد سربه‌سر گذاشتن و بازی با سوارکار را دارد.
اگر اسب گوش‌هایش را به سمت جلو مایل کند و سرش را کمی خم کند، یعنی به سوارکار (یا هر کس دیگری) اعتماد دارد.
اگر گوش‌هایش را به سم عقب بچرخاند، یعنی چیزی باعث بی اعتمادی یا عصبانیت و ناراحتی او شده‌است.
در صورتی که گوش‌هایش را به سمت عقب بخواباند، یعنی بسیار خشمگین است و یا این که به شدت ترسیده‌است.
در این صورت اسب می‌تواند بسیار خطرناک باشد و حمله کند.
حرکت سر و پاهای اسب نیز می‌توانند در درک منظور او کمک کنند.
اسبی که سرش را کمی پایین می‌آورد و ناگهان به‌شدت تکان می‌دهد، بدخلقی خود را نشان می‌دهد.
هنگامی که پاهای جلویش را بر زمین می‌کوبد، عصبانیت یا بی‌قراری خود را ابراز می‌کند، در حالی که وقتی اسب پاهای عقبش را بر زمین می‌کوبد، می‌خواهد بفهماند که چیزی باعث ناراحتی او شده‌است (مثالاٌ مگس و...).
مسابقات اسب‌دوانی این مسابقات از دوران قدیم در بسیاری از تمدن‌ها همچون یونان و روم باستان وجود داشته‌است.
مسابقات یورتمه و تاخت از مسابقات رایج اسب‌دوانی هستند.
مسابقات یورتمه (سوار بر اسب یا ارابه)، که در آنها هدف نفر اول رسیدن به خط پایان است، بدون این که اسب با سرعت گرفتن شروع به تاختن کند.
تاختن اسب باعث حذف شدن سوارکار از دور مسابقه می‌شود.
مسابقات تاخت، که در آنها نیز هدف اول رسیدن به خط پایان است، اما این بار با تاخت.
مسافت این مسابقات بین ۲٫۴۰۰ و ۱٫۶۰۰ متر است.
نوعی دیگر از مسابقات تاخت، همراه با مانع است و اسب باید از روی آنها بپرد.
مسافت این مسابقات با توجه به نوع مانع‌ها متفاوت است.
سایر مسابقات سوارکاری شاخه‌های متعددی در آن جای می‌گیرند که در آنها هدف بردن مسابقهٔ دو نیست.
مسابقات ارابه‌رانی، ارابه رانی که معمولاً دارای سه مرحله هستند: مرحلهٔ درساژ (که در آن شیوه و جذابیت نمایش و رفتار و حرکات اسب سنجیده می‌شود.)، مرحلهٔ ماراتون (که امتحانی زمان بندی شده‌است و از قسمتهای مختلفی تشکیل شده‌است و مهمولاً دارای موانعی طبیعی یا مصنوعی است.
در آن مهارت، توانایی جسمی و سرعت اسب سنجیده می‌شود.) و مرحلهٔ آخر که عبارت است از حرکت در راه‌هایی که از اطراف، توسط توپ‌هایی (یا چیزهای دیگری) محدود شده‌است.
گذشت وقت مجاز یا افتادن توپ باعث از دست رفتن امتیاز می‌شود.
تعداد اسب‌هایی که ارابه را می‌کشند به نوع مسابقه بستگی دارد و به جز در مواردی خاص، بیش از چهار عدد نیستند.
درساژ درساژ (حرکات نمایشی اسب‌های تربیت‌شده)، که در آن کیفیت ارتباط میان سوارکار و اسب سنجیده می‌شود.
این مسابقات در زمین‌هایی مستطیل‌شکل به طول ۶۰ متر و عرض ۲۰ متر برگزار می‌شوند، و سوارکاران به ترتیب در زمین حاضر شده و برنامه‌های خود را اجرا می‌کنند.
این برنامه‌ها می‌توانند مشخص‌شده یا آزاد باشند.
داوران بر اساس تکنیک و دقت سوارکار و همچنین اطاعت و حرکات اسب و ارتباط میان آن دو، قضاوت کرده و بین صفر تا ده امتیاز میدهند.
سوارکار باید سعی کند حرکاتش برای هدایت اسب تا حد امکان مخفی باشد و دیده نشود، به طوری که احساس شود ارتباط میان آن دو توسط تِلِپاتی انجام می‌گیرد.
این کار ممکن است به نظر تماشاگران بسیار آسان بیاید، در حالی که نتیجهٔ تلاش چندین سال می‌باشد.
مسابقات پرش، که از متداول‌ترین مسابقات سوارکاری در جهان می‌باشد.
مسابقات استقامت، که هدف از آنها طی کردن مسافتی طولانی (بین ۲۰ تا ۱۶۰ کیلومتر) در یک (و گاهی دو) روز است.
اسب‌های عرب از بهترین نژادها برای این نوع مسابقات هستند، زیرا جثه‌ای کوچک و مقاوم در برابر گرما و تمرینات سخت دارند.
اسب‌های انگلیسی نیز به دلیل سرعتشان در این زمینه مورد توجه بسیاری قرار می‌گیرند.
مسابقات وسترن یا آمریکایی، که ریشهٔ آنها به مسابقات گاوچرانی برمی‌گردد.
رودیئو، که مسابقه با اسب‌های وحشی است.
رودئو.
چوگان، که قدیمی‌ترین ورزش گروهی است.
این ورزش در ایران باستان رواج و اهمیت زیادی داشته‌است و به بازی شاهان معروف است.
امروزه چوگان به دلیل هزینهٔ بالا کمتر مورد توجه عام قرار .
آشنائی با لوازم سوارکاری: افسار: از تسمه های چرمی تشکیل شده که آبخوری و دستجلو به آن متصل می شوند و افسار روی سر اسب قرار می گیرد.
آبخوری: یک تیکه فلزی است که انواع گوناگون دارد با اندازه های گوناگون و کاربرد گوناگون که هر کدام به نوعی در دهان اسب اثر می کنند..آبخوری مهمترین قسمت یک دهانه است.آبخوری هایی که میله نازک داند نسبت به انواع ضخیم موثر تر اند.آبخوریهای پوشش لاستیکی فشار ملایمی به دهان اسب وارد می کنند.آبخوری پلهام برای اسبان با حساسیت کم کناسب تر بوده که دارای دو جفت دستجلو ست که اثر هر کدام متفاوت از دیگری می باشد، در ضمن می توان حلقه های هر طرف را با یکدیگر جفت کرده و به وسیله یک جفت دستجیو اسب را کنترل کرد.
(آبخوری لاستیکی میله ای،آبخوری تخم مرغی،آبخوری پلهام،آبخوری دی،هویز) که هر کدام برای کارآئی متفاوت دارند.
زین: زین مناسب باعث تعادل و راحتی اسب و قرار گرفتن صحیح و هماهنگی سوارکار با اسب می شود.زین باید وزن سوارکار را به طور مساوی روی عضلات طرفین ستون مهره ها پخش کند.قسمتهای گوناگون یک زین به خصوص اسکلت اصلی سبب حفظ سوار کار روی زین می شود.زین از صدمه رسیدن به ستون فقرات اسب جلوگیری می کند و در هنگام حرکت آرامش خاصی به اسب می دهد..شکل زین در نوع سواری موثر است..زین دارای طرح ها و انواع مختلفی است و هر کدان برای سواری مشخصی ساخته شده اند.
رکاب: توسط بند چرمی به نام بند رکاب به زین متصل می شود و خود رکاب از جنس فلزی است و پلاستیکی..رکاب بر اساس قد سوارکار تنظیم می شود که محلی است که پا را داخل آن قرار می دهیم.که برای سواری خوب باید اندازه رکاب ها مناسب و صحیح باشد .
تنگ : یک بند چرمی است که برای متصل کردن و محکم کردن زین در روی بدن اسب استفاده می شود.
آشنائی با لباس مناسب سوارکاری: مهمترین پوشش سوار کار کلاه ایمنی است.کلاه باید سبک استاندارد و مناسب و محکم باشد.چکمه ها یا کفش سوار کار باید حتما پاشنه دار باشد و ساق بلند که هم از سر خوردن پا در داخل رکاب جلو گیری کند و هم از قوزک پا مراقبت کند.معمولا چکمه های سوار کاری یا از حنس چرم اند و یا از جنس لاستیکی که ساق بلند دارند.چکمه های پلاستیکی ارزانتر از چکمه های چرمی اند و تمیز کردنشان نیز راحتتر است.شلوار سوار کاری باید کشباف باشد تا به پا ها بچسبد و راحت باشد نه تنگ،تا در اثر سائدگی به زین چروک نشود و پاها آزرده نشوند...ضروری ترین لباس برای سواری چکمه و کلاه است و شلوار مناسب البته برای تمرین نوع لباس دلخواه است و لباس مخصوصی نمی خواهد..اما لباس رسمی سوار کاری در مسابقات علاوه بر شلوار و چکمه وکلاه مناسب لباس مخصوص خود را دارد.که معمولا یک ژاکت یا کت مخصوص است که روی پیراهن می پوشند..در سوارکاری انگلیسی لباس رسمی علاوه بر آنهایی که در بالا گفته شد از دستمال گردن نیز استفاده می کنند.معمولا از دستکش های پنبه ای و چرمی نیز در مسابقات استفاده می شود.