تعریف - تعرض عبارت است از فرایند ی که در طی آن شخص کوشش می کند علائق فرد دیگر را ناکام بگذارد.
تعارض در سازمان:
برای کار گروهی و نیل به آرمان جمعی ، هماهنگی در کار و همکاری بین افراد ضروری است که در نتیجه وجود روابط گروهی ،تعارض در سازمان ،امر اجتناب ناپذیر بوده و نتایج حاصل از تعارض برای سازمان و اعضا آن مشکل آفرین است.
یک نگرش منفی وجود دارد که هر نوع تعا رضی مخرب است و موجب کاهش رضایت شغلی ، تضعیف روابط بین واحدها ، کاهش اثربخشی ،...می شود.
در مقابل ، نگرش مثبت که تعارض را وسیله ای برای تحول سازمان می داند و آنرا ابزاری موثر برای تحول در ساختار قدرت می شناسند لذا موجب انسجام گردد و بهبود اثربخشی سازمان می شود.
تعارض و اثر بخشی سازمان
تعارض مانند شمشیر دو لبه ای است که:
1- اگر در جهت مقاصد شخصی و انتقام جویانه باشد،مضر و غیر عملی خواهد بود.
2- اگر در جهت مقاصد سازمانی و خلق استعداد ها بهره برداری باشد،مفید وعملی خواهد بود.
ظهور تحول در مکتب فکری تعارض
نظریه سنتی:
تعارض را مضر وغیر ضروری قلمداد می کند.وباید به هر شکل ممکن جلوی تعارض را گرفت
نظریه رفتاری:
تعارض از طریق ایجاد محیط سازمانی مناسب و اعتماد دو جانبه قابل اجتناب خواهد بود.کلید موفقیت سازمان در خلاقیت و قابلیت انتباق نهفته است ، بنابر این موفقیت سازمان ،نیازمند تعارض است.
نظریه تعامل گرا:
نظریه جاری تعارض این نظریه است.و معتقد است وجود کمی از تعارض در سازمان برای بقاء سازمان است.تعارض اگر در جهت درستی هدایت شود برای اثر بخشی سازمان ضروری است.
فرهنگ و تعارض
در سازمانها ،افراد و کارکنان دارای عقاید و دید گاههای متفاوتی هستند که منجر به ایجاد اختلاف می شود لذا باید بجای سرزنش و تهاجم ،اختلافات را به سود طرفین حل کرد.این اختلافات فرهنگی و اجتماعی باعث نگرش متفاوت نسبت به تعارض می شود ، بعضی ها:
- وارد تعارض نمی شوند چون نمی خواهند در مسئله بازنده یا پیروز باشند لذا در همه حال از تعارض اجتناب می کنند.
- تعارض را یک شانس برای غلبه بر دیگران می دانند،لذا سعی می کنند تعارض را ایجاد کنند.
انسان از تعارض مداوم ذهنی در رنج است که ناشی از چند لایه بودن شخصیت انسان است.
1- جسم: جسم خواسته های دارد بنام هوای نفس
2- فکر: فکر انسان خواسته ها و ارزیابی هایی دارد که خیلی متفاوتند.در درون فکر وجدان بیدار وجود دارد.
تضاد مداومی بین این سه لایه وجود دارد که آن را تضاد درونی می نامند.
انواع تعارض
1- تعارض شخصی
2- تعارض بین افراد
3- تعارض بین فرد و گروه
4- تعارض بین گروههای سازمانی
5- تعارض سازمانی
تعارض شخصی:
تعارض شخصی عموما با ارزشها در ارتباط است بخصوص که نقش فرد با ارزشها و منافع شخصی او مغایرت داشته باشد.که شامل:
الف) تعارض درون فردی: این تعارض ناشی از محرومیت ، اهداف،و نقش های فرداست و با فشار عصبی ارتباط نزدیک دارد.
ب)تعارض هدف: منبع تعارض عادی برای یک فرد،هدفی است که جنبه مثبت و منفی دارد و یا چند هدف که در حال رقابت هستند. تعارض هدف انواعی دارد:
1-ب: تعارض خواست – خواست (نیل – نیل)
انتخاب یک هدف از بین چند هدف مطلوب.
2-ب: تعارض خواست – نا خواست (نیل – اجتناب)
انتخاب هدفی که برای فرد جنبه مثبت و هم جنبه منفی برای او دارد.
3- ب: تعارض نا خواست – نا خواست (اجتناب – اجتناب)
اجبار برای انتخاب یک هدف از بین دو هدف نامطلوب.