فواید حجاب در عصر حاضر
دیباچه:حجاب شناسی (چالشها و کاوشهای جدید)
ای فرزند آدم, برای شما لباسی فرو فرستادیم که اندام شما را می پوشاند و مایه زینت شماست و لباس تقوا بهترین است.
این از آیات خداست, باشد که متذکر شده پند گیرند.
ای فرزند آدم, مبادا شیطان شما را فریب دهد, چنانکه پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد.
پوشش از تن آانان برکند و قبایح آنان را در نظرشان پدیدار نمود, همانا که شیطان و بستگانش شما را می بینند, در صورتی که شما آنها را نمی بینید, ما شیطان را دوست دار آنان که ایمان نمی آورند قرار دادیم.
پیشینه حجاب و پوشش انسان به اندازه ی تاریخ آفرینش اوست.
پوشش و لباس هر انسانی پرچم کشور وجود اوست.
پرچمی که او بر در خانه ی وجودش نصب کرده است و با آن اعلام می دارد که از کدام فرهنگ تبعیت می کند, همچنان که هر ملتی با وفاداری و احترام به پرچم خود , اعتقاد خود را به هویت ملی خویش ابراز می کند.
هر انسانی که به یک سلسله ارزشها و بینشها معتقد و دل بسته است, لباس متناسب با آن ارزشها و بینش ها را از تن به در نخواهد کرد.
(غلامعلی حداد عادل, فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی, ص 40) حجاب و پوشش بارزترین نشانه فرهنگی و نماد ملی است.که به سرعت تحت تأثیر سایر پدیده های فرهنگی قرار میگیرد.
مفهوم و ابعاد حجاب
حجاب د رلغت به معنای مانع, پرده و پوشش آماده است.
استعمال این کلمه, بیش تر به معنی پرده است.
این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش می دهد که پرده, وسیله پوشش است, ولی هر پوششی حجاب نیست, بلکه ان پوششی حجاب است که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد.
(استاد مطهری مسئله حجاب ص 78)
حجاب به معنای پوشش اسلامی بانوان, دارای دو بعد ایجابی و سلبی است.
بعد ایجابی آن , موجب پوشش بدن و بعد سلبی آن, حرام بودن خودنمایی به نامحرم است, و این دو بعد باید در کنار یکدیگر باشند تا حجاب اسلامی محقق شود, گاهی ممکن است بعد اول باشد, ولی بعد دوم نباشد, در اینصورت نمی توان گفت که بعد اسلامی محقق شده است.
گاهی مشاهده می کنیم که بسیاری از زنان محجبه در پوشش خود از رنگهای شاد و زیبا و تحریک برانگیز استفاده می کنند که به اندامشان زیبایی خاصی می بخشد و در عین پوشیده بودن بدن زن, زیبایی اش آشکار است, گویی که اصلاً لباس نپوشیده است, و این دور از روح حجاب است.
پایه های حجاب:
پوششی که اسلام آن را به عنوان یک حکم شرعی اعلام کرده است یک عمل ظاهری و گسسته از عوامل, پایه و فرهنگ پوششی اسلام نیست بلکه حجاب ضمیمه و عفاف بانوانی است که آن را بر پایه های خود استوار کرده اند و چنانچه این پایه ها در وجود هر خانمی بوجود اید حجاب دینی او بطور طبیعی شکل خواهد گرفت در غیر اینصورت به عنوان یک عمل خشک فیزیکی مطرح خواهد بود که همواره در معرض تزلزل است.
الف: ایمان به خدا و آخرت:
ایمان به خدا و ترس از آخرت از مهمترین پایه های حجاب بشمار می رود.
وقتی زن به خدایتعالی و علم و حکمت او ایمان آورد و معتقد گردد اخلاقی که برای انسان تشریع کرده است بدون نقص و دارای فوائد و آثار مثبتی است و همچنین باور کند که بی توجهی به احکام خدای تعالی خزلان دنیا و عذاب آخرت را بهمراه دارد از حکم الهی حجاب استقبال می کند.
امیرالمومنین (ع) فرموده است: انسان به وسیله ایمان به کارهای خوب رهنمون می گردد.
ب: آگاهی:
شناخت سیمای زن, حقیقت حجاب و فلسفه و آثار آن از جمله پایه های مستحکم پوشش دینی است.
وقتی خانمی به پاسخ درونی خود که چرا باید پوشیده باشیم نائل شود پایه های حجاب دینی در درون او شکل میگیرد و این آگاهی به عمل او معنا و ارزش می بخشد و دوام آن را نیز تضمین خواهد کرد.
ج : تقوا:
پرهیزکاری یکی دیگر از پایه های حجاب اسلامی است .
تقوای آدمی ضامن اجرای احکام خداست و تا این پایه قویم در فلب خانمی شکل نگیرد لباس تقوا در برنخواهد کرد.
ایمان بدون تقوا انسان را به سر منزل مقصود نخواد رساند.
امیر المومنین (ع) فرمودند:
لاینفع الایمان بغیر تقوی : (ایمان بدون تقوا سود نمی بخشد.)
(تحلیلی نو و عملی از حجاب در عصر حاضر) مولف:(حجه الاسلام و المسلمین محمدرضا اکبری)
رابطه حجاب و عفاف
حجاب و پوشش زن به منزله یک مانع در مقابل افراد نامحرم است که قصد نفوذ و تصرف در حریم ناموسی دیگران را دارند.
همین مفهوم منع و امتناع در ریشه ی لغوی عفت نیز وجود دارد, بنابراین دو واژه (حجاب) و (عفت) در اصل معنای منع و امتناع مشترک اند.
تفاوتی که بین منع و بازداری حجاب و عفت است, تفاوت بین ظاهر و باطن است, یعنی منع و بازداری در حجاب مربوط به ظاهر است, ولی منع و بازداری در عفت مربوط به باطن و درون است, چون عفت یک حالت درونی است , ولی با توجه به اینکه تأثیر ظاهر بر باطن و تأثیر باطن بر ظاهر, یکی از ویژگیهای عمومی انسان است.
(خسرو باقری ,نگاهی دوباره به تربیت اسلامی , ص 66-73)
بنابراین بین حجاب و پوشش ظاهری و عفت و بازداری باطنی انسان , تأثیر و تأثر متقابل است, بدین ترتیب که هرچه حجاب و پوشش ظاهری بیشتر و بهتر باشد, این نوع حجاب در تقویت و پرورش روحیه باطنی و درونی عفت تأثیر بیشتری دارد, و بالعکس هرچه عفت درونی و باطنی بیشتر باشد حجاب و پوشش ظاهری بیشتر و بهتر و مواجه با هنامحرم میگردد.
قرآن مجید به شکل ظریفی به این تأثیر و تأثر اشاره نموده است.
نخست به زنان سالمند اجازه می دهد که بدون قصد تبرج و خودنمایی, لباس های رویی خود مثل چادر را در مقابل نامحرم بردارند, ولی در نهایت »ی گوید: اگر عفت بورزند , یعنی حتی لباسهایی مثل چادر را نیز برندارند, بهتر است.
هدف و فلسفه حجاب:
هدف اصلی تشریع اکلام در اسلام, قرب به خداوند است که بوسیله ی تزکیه ی نفس و تقوا به دست می آید.(
هدف اصلی تشریع اکلام در اسلام, قرب به خداوند است که بوسیله ی تزکیه ی نفس و تقوا به دست می آید.(ناهید طیبی , حجاب و عفاف مروری دوباره , ص 75) در قرآن کریم آمده که هدف از تشریع کلام الهی, وجود حجاب اسلامی, دست یابی به تزکیه نفس, طهارت, عفت و پاکدامنی است.
و آیاتی همچون: قٌل لِلمٌؤمِنیِنَ یَغُضُوا فِی أبصارِهِم وَ عَفظُوا فُرُوجَهُم ذلِک أربی لَهُم.
ای رسول ما مردان موفی را بگو تا چشم ها از نگاه ناروا بپوشانند و فروج و اندامشان را محفوظ دارند, که این بر پاکیزگی جسم جان ایشان اصلح است.
(سوره نور, آیه 30) آثار و فواید حجاب در ابعاد مختلف: حجاب و پوشش در ابعاد مختلف, دارای آثار و فواید زیادی است که بعضی از مهمترین فواید آن عبارتند از: الف) فایده حجاب در بعد فردی: یکی از فواید مهم حجاب در بعد فردی , ایجاد آرامش روانی بین افراد جامعه است که یکی از عوامل ایجاد آن عدم تهییج و تحریک جنسی است.
در مقابل , فقدان حجاب و آزادی معاشرتهای بی بند و باز میان زن و مرد, هیجانها و التهابهای جنسی را فزونی می بخشد و تقاضای سکس را بصورت عطش روحی و یک خواسته اشباع نشدنی در می آورد.
ب) فایده حجاب در بعد خانوادگی: یکی ار فواید مهم حجاب در بعد خانوادگی, اختصاص یافتن التذاذهای جنسی, به محیط خانواده و در کادر ازدواج مشروع است.
اختصاص مذکور, باعث پیوند و اتصال قویتر زن و شوهر, و در نتیجه استحکام بیشتر کانون خانواده می گردد, و برعکس, فقدان حجاب باعث انهدام نهاد خانواده است.(مسئله حجاب استاد مطهری) یکی از نویسندگان تأثیر برهنگی را در اضمحلال و خشکیدن درخت تنومند خانواده, اینگونه بیان کرده است: در جامعه ای که برهنگی بر آن حاکم است, هر زن و مردی, همواره در حال مقایسه است, مقایسه آنچه دارد با آنچه ندارد, و آنچه ریشه خانواده را می سوزاند این است که این مقایسه آتش هوس را در زن و شوهر و مخصوصاً در وجود شوهر دامن می زند.
زن که بیست یا سی سالی در کنار شوهر خود زندگی کرده و با مشکلات زندگی جنگیده و در غم و شادی او شریک بوده است, پیداست که اندک اندک بهار چهره اش شکفتگی خود را از دست می دهد و روی در خزان می گذارد در چنین حالی که سخت محتاج عشق و مهربانی و وفاداری همسر خویش است, ناگهان زن جوانتری از راه می رسد و در کوچه و بازار, اداره و مدرسه, با پوشش نا مناسب خود, به همسر او فرصت مقایسه ای می دهد, واین مقدمه ای می شود برای ویرانی اساس خانواده و بر باد رفتن امید زنی که جوانی خود را نیز بر باد داده است!
(غلامعلی حداد عادل , فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی, ص 69-70) ج)فایده حجاب در بعد اجتماعی:یکی از فواید مهم حجاب در بعد اجتماعی, حفظ استیفای نیروی کار در سطح جامعه است.در مقابل بدحجابی و بی حجابی باعث کشاندن لذتهای جنسی از محیط و کادر خانواده به اجتماع, و در نتیجه, تضعیف نیروی کار افراد جامعه می گردد.
بدون تردید, فردی که در خیابان, بازار , اداره , کارخانه و...
همواره با قیافه های محرک و مهیج زنان بدحجاب آرایش کرده مواجه باشد تمرکز نیروی کار او کاهش می یابد.
اسلام می خواهد با رعایت حجاب و پوشش, محیط اجتماع از این گونه لذتها پاک شده , و لذتهای جنسی, فقط در کادر خانواده و با ازدواج مشروع انجام شود.
(مسئله حجاب, استاد مطهری) د)فایده حجاب در بعد اقتصادی: استفاده از حجاب و پوشش, به ویژه تیره در شکل چادر مشکی, به دلیل سادگی و ایجاد یکدستی در پوشش بانوان در بیرون منزل, می تواند از بعد اقتصادی نیز تاثیر مثبت در کاهش تقاضاهای مدپرستی بانوان داشته باشد, البته به شرط اینکه خود چادر مشکی دستخوش این تقاضاها نگردد.
نگاهی اجمالی به شکل های حجاب قرآنی بانوان: در قرآن و احادیث برای تامین حجاب واجب زنان, از چند نوع پوشش خاص نام برده است که دو نوع معروف آن «خمار» و «جلباب» است.
الف)خمار وَلیَضرِبنَ بِخُمُرِهِنَ عَلی جُیُوِبِهِنَ؛ زنان باید سر, سینه و دوش خود را با مقنعه بپوشانند.
(سوره نور,آیه 31) خُمُر جمع خمار, و مراد از آن پوشش مخصوص سر و اطراف سر بانوان, مثل مقنعه است.
ب)جلبات: یا أیُهَا النبیُ قُل لِآَ زواجِکَ و بَناتِکَ و نِساءِ المومِنینَ یُدنینَی عَلَیهِنَ مِن جَلابِیهِنَ ذلکَ أدنی أن یُعرَفنَ فَلا یُؤذَینَ وَ کانَ اللهُ نَمفُوراً رَحیِماً.
ای پیغمبر به زنان و دختران خود و زنان مؤمن بگو که خویش را به چادر فرو پوشند , که این کار برای اینکه آنها به عفت و مریت شناخته شوند, تا از تعرضو جسارت هوس رانان آزار نکشند.
برای آنان بسیار بهتر است و خدا در حق خلق آمرزنده و مهربان است.
(سوره احزاب آیه 59) جلابیب در آیه شریفه جمع جلباب است و جلباب به معنای پوشش گسترده و فراگیر تمام بدن است, که زنان بر روی لباسهای دیگر می پوشند, امروزه در زبان فارسی به چنین پوششی چادر گفته می شود.
فلسفه تفاوت پوشش زن و مرد: تحقیقات علمی در فیزیولوژی و روانشناسی , درباب تفاوتهای جسمی و روحی زن و مرد, ثابت کرده است که مردان نسبت به مرحکهای چشمی حساس تر از زنان اند و برعکس, زنان در مقابل محرکهای لمسی حساسیت بیشتری دارند.
(غلامعلی حداد عادل,فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی, ص 63) تحقیقات و تجربه های علمی نشان می دهد که آن اندازه که مرد از نگاه کردن به تن و اندام زن تحریک می شود, زن از مشاهده مرد تحرذیک نمی شود.
در روانشناسی جنسی نیز ثابت شده که تمامی سطح بدن زن برای مرد محرک است, اما در مرد چنین نیست.
(غلامعلی حداد عادل,فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی, ص 64) دین مقدس اسلام نیز متناسب با ویژگی ها و تفاوتهای تکوینی زن و مرد,اقلام و تعالیم نورانی خود را تشریح کرده است, مثلاً برای حفاظت مردان از مفاسد ناشی از حساسیت بیشتر آنان نسبت به محرکهای چشمی شهود انگیز, آنها را به مراقبت و کنترل بیش تر چشم در مواجهه با نامحرم مامور کرده است.
در حدیثی از امام رضا(ع)نقل شده است: خداوند نگاه کردن به موهای زنان ازدواج کرده محجوبه و غیر آنها را حرام کرده است, زیرا نگاه شهوت انگیز مردان,باعث تهیج جنسی و تهیج جنسی باعث فساد است.
(مرعاملی, وسائل الشیعه ,جلد 14, ص 140) در مقابل به دلیل لطافت و حساسیت بیشتر زنان نسبت به محرکهای لمسی, برای حفاظت آنان از مفاسد ناشی از این ویژگی, آنها را به حجاب و پوشش بیشتر در مواجهه با مردان نامحرم دستور داده است, به گونه ای که طبق فتوای مشهور فقها, زنان باید در مقابل نامحرم همه بدن , به استثنای وجه و کفین را بپوشانند, ولی این مقدار پوشش برای مردان واجب نیست.
و این حکم اسلام, غیر عادلانه و تبعیض آمیز نیست, زیرا متناسب با ویژگیهای متفاوت زن و مرد است.
نکته دیگری که تبیین کننده تفاوت حکم حجاب و پوشش زن و مرد از نظر اسلام می تواند باشد, تفاوت تکوینی و فطری آنها از نظر مقدرا و شرم است.
در روایتی تصریح شده :"الحیاء عشره اجزاءفتسعه فی النساء و واحد فی الرجال" حیا و شرم ده قسمت است که نه قسمت آن در زنان و یک قسمت در مردان است.
(محمدی ری شهری, میزان الحکمه, ج 2 , ص 570) آثار و شواهد تاریخ گذشته و حال پوشش زن و مرد نیز حاکی از این است که معمولاً پوشش زنان بیشتر از مردان بوده است.
(سیدمهدی قانع, "انسان, پوشش و ریشه های تاریخی" ص 68).
بنابراین یکی از دلایل دیگر پوشش بیش تر زنان نسبت به مردان, زیادی حجب و حیای آنان نسبت به مردان است که در روایت به ان تصریح شده و تجربه و واقعیت خارجی نیز مؤید آن است.
حجاب صحیح و اسلامی: با توجه به آنچه که درباره حجاب و فلسفه آن گفته شد, اینک می توان درباره حجاب صحیح و کامل و حجاب اسلامی سخن بگوییم.
اسلام بنابر مصالح زیادی که تا حدودی به آن اشاره شد مخالف هرگونه تحریک و تهیج جنسی در خارج از خانواده و خارج از روابط زناشویی می باشد.
البته این مصالح مربوط به خود انسان است نه مربوط به چیزی خارج از وجود او, و همه مفاسدی که از کشیده شدن تحریک ها و تهیج های جنسی به اجتماع و خارج از خانواده بوجود می آید, دامنگیر خود انسانها می شود.
حجاب اسلامی و کامل حجابی است که در آن هیچ نوع جلب توجه و تحریکی وجود ندارد.
(دُر و صدف, مؤلف محمد شجاعی) نکته عرفانی در مورد حجاب: ای ملکه عفاف که بر سر تاج حجاب نهاده ای !
بخود ببال که به این وادی پا نهاده ای چرا که حجاب زن مهد آرامش اوست که چون حصاری بلند از گلستان زیباییهای جسم و جانش حفاظت می کند.
(تحلیلی نو وعملی از حجاب در عصر حاضر, مؤلف محمدرضا اکبری) فهرست منابع و مآخذ اسم کتاب مؤلف مسئله حجاب استاد مرتضی مطهری تحلیلی نو و عملی از حجاب در عصر حاضر حجه الاسلام محمدرضا اکبری, انتشارات پیام عترت فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی غلامعلی حداد عادل نگاهی دوباره به تربیت اسلامی خسرو باقری حجاب و عفاف مروری دوباره ناهید طیبی دُر و صدف محمد شجاعی, انتشارات نشر محیی