دانلود تحقیق مدیریت کالا در صنایع بزرگ و پیشرفته

بخش اول

استاندارد نمودن کالا

اهمیت و نقش کالا

اهمیت کالا در سازمان ها، کشورها و اصولاً در مجموعه جهان بر کسی پوشیده نیست، با بررسی ترازنامه هر سازمان و یا هر شرکتی متوجه می شویم که قسمت عمده دارائی های آن شرکت/ سازمان را موجودی کالا تشکیل می دهد.

شاید چیزی حدود 50 تا 60 درصد هزینه هر پروژه مربوط به کالای آن باشد.

بعنوان مثال در شرکت ملی گاز بیش از 60 درصد کل بودجه های عملیاتی آن مربوط به تامین کالاهای مورد نیاز می باشد که بنظر می رسد سایر شرکت های تابع وزارت نفت هم همین وضع را داشته باشند.

متأسفانه در کشور ما نقش کالا در فعالیتهای تولیدی / بازرگانی چندان که باید شناخته نشده است این عدم توجه کافی به مسئله ای که در اکثر مواقع قسمت اعظم منابع مالی و انسانی موسسات را بخود اختصاص می دهد در هر گوشه و کنار به چشم می خورد.

از انباریهای منازل گرفته تا انبارهای بزرگ کارخانه ها و سازمانهای دولتی و خصوصی نگاهی به انبارهای کارخانجات مختلف، شرکتهای حمل و نقل میدانهای بار، مغازه های کوچک و فروشگاه های بزرگ همه و همه وضع نامطلوب موجود را بخوبی نشان می دهد.

در کمتر مؤسسه ای با مسئله کالا بطور جدی برخورد شده است و آنجا هم که این مسئله مطرح بوده است تنها به قسمت انبارداری آنهم بصورت بسیار ابتدائی  بسنده شده است.

این برخورد با مسئله کالا تنها در سطح صنعت نبوده بلکه در موسسات علمی نیز از وضع مشابهی برخودار است.

در کمتر دانشکده ای در کشور موضوع کالا بعنوان شاخه ای اصلی از مدیریت تولید و صنایع تدریس می شود و اگر صحبتی از آن می شود بسیار مختصر و در حد چند جلسه آشنائی بیشتر نیست.

شاید روزی برسد که اهمیت و نقش کالا در سازمانها بیشتر شناهته شود و در مجامع علمی جایگاه واقعی خود را بازیابد انشاء ا....

علی ایحال وابستگیهای سیاسی و اقتصادی رژیم گذشته و بعضاً اولویت دادن ملاحظات سیاسی به مسائل فنی و صنعتی تمامی کشور را به نمایشگاهی از انواع ماشین آلات و کالاهای صنعتی تبدیل کرده است که صنایع نفت و گاز نیز غرفه بزرگی از آن را تشکیل می دهند عنوان مثال در حال حاضر تأسیسات موجود در شرکت ملی گاز ایران مانند پالایشگاههای گاز و ایستگاههای تقویت فشار که در حال کار می باشد توسط مهندسین مشاور خارجی طراحی و توسط پیمانکاران ایرانی و خارجی احداث گردیده است و انتخاب آنها عمدتاً با ملاحظات سیاسی، اقتصادی انجام گرفته و نه به لحاظ بررسیهای فنی.

پیمانکاران و سازندگان و تأمین کنندگان کالا و اجناس و ماشین آلات نیز جزئی از این زنجیره بوده اند لذا گروه مزبور با شناختی که از وسائل و کالاهای مورد مصرف در این تأسیسات داشته اند سعی نموده تا کالاها و ماشین آلات و اجناس را مصرف نمایند که منابع اقتصادی خود و یا کشور متبوعه آنها را تا سالهای سال از طریق فروش قطعات یدکی و جایگزینی دستگاههای خارج از رده تأمین نمایند حتی در بعضی موارد هیچگونه تعهدی در مورد تأمین قطعات یدکی نداشته و یا اگر داشته اند بطور محدود بوده است.

از این رو انتخاب ماشین آلات و دستگاههای مورد نیاز خریداری شده برحسب توصیه آنان و بدون در نظر گرفتن مسائل فنی و نیازهای واقعی بوده است.

استاندارد نمودن و طبقه بندی کردن کالاهای صنعتی مورد استفاده صنایع تحت پوشش وزارت نفت یکی از گامهای مهم در راه هماهنگی سازمانهای مختلف و وزارت نفت بوده و حرکتی است در جهت نیل به خود گردانی صنعتی و نهایتاً خود کفائی صنعتی و استقلال فنی و اقتصادی کشور انشاء ا...

شناسائی دقیق ، کالاهای صنعتی و بموازات آن استاندارد نمودن کالاها بر اساس دو واقعیت استوار است ابتدا رعایت مسائل فنی و ایمنی و سپس رعایت اهداف استراتژیک انقلاب اسلامی که این به معنای وابستگی هرچه کمتر در زمینه هائی است که توانمندهای لازم در کشور وجود دارد و در عین  حال موجبات بهره وری هرچه بیشتر از امکانات بالقوه و بالفعل داخلی در راستای نیل به خودکفائی صنعتی و استقلال واقعی را فراهم خواهد آورد.

متأسفانه بعلت فقدان اطلاعات دقیق و متمرکز زیانهای ناشی از مصرف کالاهای مشابه با مارکهای مختلف و با تغییرات جزئی قابل لمس نمی باشد.

بعنوان مثال یک بررسی اجمالی در تأسیسات مختلف نشان میدهد که در دو تأسیسات مشابه برای یک امر معین مثل ایستگاههای تقویت فشار گاز که دارای یکنوع عملیات و یک بازدهی می باشد علیرغم اینکه عملیات احداث و مونتاژ دستگاهها همزمان به مرحله اجرا گذاشته شده است لیکن با توجه به اینکه پیمانکار اجرائی آن یک شرکت آلمانی بوده کلیه سیستمها و وسائل و ماشین آلات آن آلمانی و در تأسیسات مشابه چون پیمانکاران آن انگلیسی یا فرانسوی بوده و دستگاهها از نوع فرانسوی یا انگلیسی و تأسیسات مشابه سومی ترکیبی از وسائل و دستگاههای همه کشورهای مشترک المنافع یا باصطلاح چند ملیتی بوده است.

لذا شرکت ملی گاز بالاجبار می باید برای هریک از تأسیسات چندین سری لوازم و قطعات یدکی از کشورهای مختلف خریداری و در انبارهای متعدد ذخیره نماید که این امر خود موجب افزایش تعداد اقلام و لوازم یدکی در انبارها گردیده و سرمایه های مملکت صرف خرید و نگهداری قطعات در انبار بشود در حالیکه اگر قبل از اجرا و واگذاری طرحها به پیمان بجای ملاحظات سیاسی به مسائل فنی و آتی توجه میشد سرمایه های کشور انبارها راکد نمی ماند و مزایای بی شمار دیگری در این رابطه بهدر نمی رفت.

بنابراین با هدف کاهش وابستگی به بیگانگان و تقلیل مشکلات ناشی از تنوع کالاها و ایجاد یک برنامه منظم در مصرف کالاها و جلوگیری از تعدد وسایل و دستگاهها و پراکندگی نوع اجناس معرفی و نهایتاً تأمین مناسبترین نوع کالا و رعایت  صرفه و صلاح در مصارف لازم است کلیه اجناس و وسایل و قطعات در یک سیستم مشخص و با اختصاص شماره های طبقه بندی و کالا کد گذاری شوند.

سیستم طبقه بندی و استاندارد کالا باید بر مبنای تعاریف مشخصی از کالاها و اصطلاحات پی ریزی گردد.

در سیستم طبقه بندی و استاندارد کالای شرکت ملی گاز تعاریف زیر بعنوان زیر بنا و اساس مورد استفاده قرار گرفته اند.

تعاریف

کالاهای پروژه و خرید مستقیم (یا کالاهای غیر موجودی انبار)

به کالاها و اجناسی گفته می شود که نیاز شرکت به آن غیر مستمر بوده و فقط در مقاطع زمانی خاص ( برای اجراء پروژه خاص) به مقدار معینی مورد نیاز خواهند بود.

این نوع کالاها بلحاظ اینکه مصرف همیشگی و مستمر ندارند بعنوان کالای موجودی انبار شناخته نشده و کد گذاری نمی شود.

و فقط بصورت یکدسته کلی از کالاها بعنوان کالاهای غیر موجودی انبار شناخته می شوند مانند ماشین آلات و دستگاههای مورد نیاز پروژه ها.

کالاهای موجودی انبار

در مقابل کالاهای غیر موجودی انبار کالاهایی هستند که نیاز شرکت به آن مستمر و مداوم بوده و عمدتاً در نگهداری تأسیسات و عملیات جاری پالایش و انتقال گاز مورد مصرف مستمر می باشند.

این نوع کالاها بلحاظ نیاز مستمر و ضرورت ذخیره در انبارها بایستی کدگذاری و طبقه بندی شوند و مطابق برنامه منظمی و متناسب با نیاز و روند مصرف سفارش کدگذاری و در انبار جایگزین شوند تا عملیات جاری شرکت هیچگاه بدلیل کمبود و یا تأخیر در تهیه کالا دچار اختلال نگردد.

قطعات یدکی و کالاهای مصرفی از قبیل لوله، اتصالات، شیر آلات، ابزار و مواد شیمیائ و از این قبیل کالاها جزو کالاهای موجودی انبار می باشند.

کالاهای موجودی در انبار خود به سه دسته تقسیم می شوند:

الف) کالاهای عمومی (استاندارد) (GENERAL ITEMS)

اصطلاحاً  به کالاهائی گفته می شود که قابل تأمین از منابع عمومی بوده و تولید و فروش آنها منحصر به سازنده و منبع خاصی نمی باشد و برای خرید و تهیه آن می توان از منابع عمومی تولید کننده آن کالا استعلام بها و بر اساس بهترین پیشنهادات اقدام بخرید نمود.

شرح و مشخصات این نوع کالاها معمولاً با توجه به استانداردهای معتبر اعم از داخلی (ISIRT) یا خارجی تنظیم میگردد و نباید در تنظیم شرح آنها به نام سازنده یا فروشنده خاصی اشاره کرد یا از شماره های فنی اختصاصی سازندگان و فروشندگان (PART NO) در تنظیم شرح و مشخصات آنها استفاده نمود.

مانند انواع لوله، اتصالات، کابل برق و از این قبیل نکته قابل ذکر اینکه متأسفانه بعضی از سازندگان و فروشندگان علاوه بر معرفی کالاها و قطعات خاص خود کالاهای  عمومی را نیز لابلای لیست قطعات یدکی اختصاصی خود بعنوان قطعات اختصاصی و با شماره پارت نامبرهای اختصاصی خود معرفی می نماید لیکن باید توجه داشت که اینگونه اقلام بدلیل اینکه قابلیت شناسایی عمومی دارند و مشخصات آنها از لحاظ ابعاد و اندازه، نوع جنس بکار برده شده و روشهای ساخت و کنترل کیفیت با استفاده از کتب استاندارد معتبر جهانی قابل شناسایی و مشخص می باشد نباید بهیچوجه آنها را کالای اختصاصی تلقی کرد و بصورت کالای اختصاصی از آنها خریداری نمود.

بنابراین آنالیست یا تحلیل گر طبقه بندی کالا باید دقت کافی نماید که مبادا کالاهای عمومی را بعنوان کالاهای اختصاصی سازندگان / فروشندگان خاص طبقه بندی و کدگذاری نماید.

ب) کالاهای اختصاصی (SPECIAL ITEMS)

اصطلاحاً به کالا ها و قطعاتی گفته می شود که فقط باید از منبع خاص تأمین شود.

مشخصات این نوع کالاها بصورت اختصاصی و بر اساس کدها یا پارت نامبرهای اختصاصی سازنده یا فروشنده خاص مربوطه تنظیم می گردد و معمولاً باید برای تأمین آنها از طریق همان متبع خاص ذکر شده در شرح و مشخصات کالا اقدام گردد.

قطعات یدکی ماشین آلات از نوع کالاهای اختصاصی هستند که بدلیل اینکه مورد مصرف آنها در ماشین و دستگاه خاص می باشد منبع تأمین آن نیز سازنده یا فروشنده مربوط به همان ماشین و دستگاه خاص می باشد زیرا جزئیات اطلاعات مربوط به ساخت قطعه و نقشه آن منحصراً در اختیار همان سازنده یا فروشنده خاص می باشد مانند میل لنگ و یا میل سوپاپ یک انجیل خاص که مشخصات آنها از طرف سازنده در حد فقط یک شماره فنی (PART NO) در اختیار خریدار قرار داده شده است.

قطعات یدکی ماشین آلات از نوع کالاهای اختصاصی هستند که بدلیل اینکه مورد مصرف آنها در ماشین و دستگاه خاص می باشد منبع تأمین آن نیز سازنده یا فروشنده مربوط به همان ماشین و دستگاه خاص می باشد زیرا جزئیات اطلاعات مربوط به ساخت قطعه و نقشه آن منحصراً در اختیار همان سازنده یا فروشنده خاص می باشد مانند میل لنگ و یا میل سوپاپ یک انجیل خاص که مشخصات آنها از طرف سازنده در حد فقط یک شماره فنی (PART NO) در اختیار خریدار قرار داده شده است.

غیر از قطعات یدکی کالاهای اختصاصی دیگری هستند مانند بعضی از مواد شیمیائی خاص (مثل فالکو شماره 19) که باید از تولید کننده خاص مربوطه خریداری شوند.

مصرف این نوع کالاها نیز بدلایل فنی و ایمنی بصورت اختصاصی تعیین گردیده است و جهت تأمین کالاها الزاماً باید از همان سازنده و با همان مارک مشخص شده خریداری گردد و معمولاً نباید با کالای مشابه دیگری از سازنده دیگری جایگزین گردد در شرایط اضطراری و با کسب مجوز لازم.

تعریف استاندارد بطور کلی استاندارد مناسب ترین الگو و معیاری است که توسط یک مرکز صلاحیت دار رسمی پذیرفته می شود و بصورت مدون در اختیار دست اندرکاران موضوع استاندارد قرار میگیرد تا آن را مورد استفاده و عمل قرار دهند.

مشخصات استاندارد در شرکت ملی گاز ایران به مشخصاتی گفته می شود که به تأیید و تصویب کمیته عالی استاندارد رسیده باشد.

استاندارد نمودن کالا استاندارد نمودن کالا در شرکت اصطلاحاً به معنی تنظیم مجموعه مشخصاتی از کالاست که در مقابل نیازهای شرکت دارای شرایط فنی – ایمنی و اقتصادی مناسب باشد.

مشخصات کالا معمولاً شامل مشخصات طرح، مشخصات فیزیکی، شیمیائی، مواد اولیه و روشهای کنترل کیفیت و کیفیت بازدهی در مرحله کاربردی باشد.

ضرورت شناخت تنوع کالاها برای اینکه بتوان کالاها و قطعات مصرفی یک تأسیسات بزرگ شبیه تأسیسات شرکت ملی گاز را طبقه بندی و استاندارد نمود ابتدا باید یک بررسی کلی از انواع وسایل ، دستگاهها، اجناس و قطعات مصرفی آن تأسیسات بعمل آورد و با در نظر گرفتن تنوع آنها فهرست کلی اقلام را تهیه نمود.

این فهرست کلی برای کالاهای صنعت نفت (صنایع نفت و گاز و پتروشیمی) قبلاً توسط شرکت نفتی SHELL تهیه شده است و شرکت ملی نفت ایران آن را بعنوان الگوی استاندارد سیستم طبقه بندی و استاندارد کالای خود برگزید و به تبع آن شرکتهای ملی گاز و پتروشیمی نیز از آن استفاده می نمایند.

این فهرست کلی از کالاها اصطلاحاً بنام راهنمایی طبقه بندی کالا (CODING SCHEDULE) و یا فهرست عمومی کالاهای صنعت نفت تدوین یافته و در اختیار تحلیل گران و آنالیست های طبقه بندی و استاندارد کالای صنعت نفت قرار گرفته است.

در مواردی نیز که وسایل و دستگاههای جدیدی در سطح صنعت مورد استفاده قرار بگیرد که نوع آن و یا خانواده آن در این فهرست قبلاً پیش بینی نشده است با رعایت چهارچوب و اصول فهرست و رعایت توازن در آن نوع جدید کالا به فهرست اضافه خواهد گردید.

این فهرست از 6 رقم تشکیل شده و گنجایش طبقه بندی حدود یک میلیون کالاهای مختلف را دارد.

بعبارت دیگر این فهرست 6 رقمی بترتیب از سمت چپ از 3 بخش دو رقمی تشکیل شده که اولین دو رقم از سمت چپ شامل یکصد گروه اصلی از انواع کالاست (از 00 تا 99) و دومین دو رقم از سمت چپ که گروه فرعی کالا نامیده می شود نیز شامل یکصد گروه فرعی و بهمین ترتیب سومین دو رقم از سمت چپ نیز شامل یک گروه زیر فرعی تنوع کالایی هر گروه فرعی را در بر میگیرد.

طراحی و تدوین این فهرست عمومی از تنوع کالاها معمولاً توسط گروههای کارشناسی کالا مرکب از متخصصین رشته های مختلف صنعت انجام گردیده و.

یا میگردد در گروه کارشناسی مزبور این فهرست را با راهنمایی های مناسب هر گروه اصلی تدوین و جهت طبقه بندی انواع کالای مختلف صنعت در اختیار تحلیل گران (آنالیست ها) طبقه بندی کالا قرار میدهند تا با توجه به راهنمایی های ارائه شده نسبت به کدگذاری اجناس و قطعات اقدام نمایند.

برای استفاده بهتر از این فهرست، آن را به دو صورت مختلف یکی بترتیب شماره ای بنام کتابچه راهنمای طبقه بندی کالا (CODING SCHEDULE) و دیگری را به ترتیب حروف الفبا و بنام کتابچه فهرست عمومی الفبایی کالاها (GENERAL INDEX) تنظیم می نمایند.

فهرست عمومی الفبایی کالاها همچنین مورد استفاده متقاضیان کالا هنگامی که متقاضی می خواهد از روی نام کالا به شماره ردیف 6 رقمی کالا دست بیابد قرار میگیرد.

نمونه ای از فهرست عمومی شماره ای و فهرست عمومی الفبایی کالا را در ضمیمه انتهایی جزوه ملاحظه خواهید نمود.

لیست گروههای اصلی طبقه بندی کالا (دو رقم سمت چپ) که در سیستم طبقه بندی و استاندارد کالای صنعت نفت مورد استفاده قرار میگیرد و در اوراق ضمیمه ملاحظه خواهید نمود.

فهرست گروه ها اصلی طبقه بندی کالا الف: حفاری و تولید گروه 1 : ماشین آلات حفاری و کل حفاری گروه 2 : ماشین آلات تولید و سیمان گروه 3 : ابزار آلات حفاری و تولیدی گروه 5: ابزار آلات سیمانکاری و کل حفاری گروه 6 : ابزار آلات تعمیرات گروه 7 : ابزار دقیق حفاری گروه 8 : ابزار دقیق کنترل کل حفاری و تولید گروه 9 : کالاهای حفاری ، کل حفاری و سیمانکاری گروه 10 : کالاهای مورد استفاده در استخراج و تولید گروه 11 : دکل حفاری و متعلقات گروه 12 : دستگاههای عملیاتی و زمین شناسی و لرزه نگاری ب) تأسیسات و ماشین آلات، عمومی گروه 12 : دیگ بخار و متعلقات گروه 14 : موتورهای احتراقی (بغیر از اروپائی، انگلیسی و آمریکائی) گروه 15 : موتورهای بخاری ، رفت و برگشتی گروه 16 : توربینهای بخاری گروه 17 : موتورهای احتراقی (اروپائی) گروه 18 : موتورهای احتراقی (انگلیسی) گروه 19 : موتورهای احتراقی (آمریکائی) گروه 20 : توربینهای گازی گروه 21 : کمپرسورهای پمپمهای خلاء (اروپائی) گروه 23 : کمپرسورهای پمپمهای خلاء (انگلیسی) گروه 25 : کمپرسورها، پمپهای خلاء (بغیر از اروپائی ، انگلیسی و آمریکائی) گروه 26 : پمپ های رفت و برگشتی ( بغیر از اروپائی و انگلیسی و آمریکائی) گروه 27 : پمپهای رفت و برگشتی (اروپائی) گروه 28 : پمپهای رفت و برگشتی (انگلیسی) گروه 29 : پمپهای رفت و برگشتی (آمریکائی) گروه 30 : پمپهای دورانی و گریز از مرکز (بغیر از اروپائی ، انگلیسی و آمریکائی) گروه 31 : پمپهای دورانی و گریز از مرکز (اروپائی) گروه 32 : پمپهای دورانی و گریز از مرکز (انگلیسی) گروه 33 : پمپهای دورانی و گریز از مرکز (آمریکائی) گروه 34 : پمپهای متفرقه گروه 36 : دستگاههای بالابر گروه 37 : دستگاههای جاده سازی، کانال کنی و ساختمان گروه 38 : ماشین آلات متفرقه گروه 40 : تأسیسات گاز و ضمائم آن گروه 41 : تأسیسات پتروشیمی ، ضمائم و مشتقات گروه 42 : تأسیسات فرعی، ضمائم و متعلقات گروه 43 : تأسیسات پالایشگاهها، ضمائم و متعلقات گروه 44 : تأسیسات واحدهای بسته بندی و لوازم مربوطه ج) حمل و نقل گروه 45 : اتومبیلهای (اروپائی) گروه 46 : اتومبیلهای (غیر اروپائی) گروه 47 : کامیونها و اتوبوسها (اروپائی) گروه 48 : کامیونها و اتوبوسها (غیر اروپائی) گروه 50 : تراکتورها و تریلرها (کاترپیلار) گروه 51 : لکوموتیوها، واگنها و دستگاههای راه آهن گروه 52 : وسائط نقلیه دریائی، کوچک گروه 53 : وسائط نقلیه دریایی، نفتکش گروه 55 : وساط متفرقه نقلیه، متعلقات وسائط نقلیه گروه 56 : دستگاههای مربوط به تعمیرگاه و ابزار آلات مربوط به اتومبیل گروه 57 : هواپیمائی د) متعلقات ماشین آلات ، آلات متحرکه، تسمه ها گروه 58 : متعلقات ماشین آلات، آلات متحرکه ، تسمه ها گروه 59: قطعات یدکی ابزار دقیق و وسائل اندازه گیری گروه 60 : ابزار دقیق، وسائل اندازه گیری و درجه ها هـ ) لوازم ساختمانیف مخازن و دستگاههای کارگاهی گروه 61 : مخازن و اسکلتهای فلزی گروه 62 : ابزارهای ماشین آلات کارگاهی، ضمائم و متعلقات گروه 63 : ابزارهای هوائی (بادی) و متعلقات گروه 64 : دستگاههای جوشکاری و دیگر وسائل کارگاه و) وسائل الکتریکی گروه 65 : مولدها، مبدلها، انباره ها، یکسو کننده ها، وسائل حفاظت کننده کاتدی گروه 66 : موتورهای برقی و قطعات گروه 67 : راه اندازها و وسائل قطع و وصل برقی گروه 68 : سیمها – کابلها و متعلقات گروه 69 : لامپها، اتصالات لامپها و متعلقات گروه 70 : لوله های برقی ، اتصالات مربوطه، فیوزها و ادوات مورد استفاده در برق منازل گروه 71 : دستگاههای مخابراتی و الکترونیکی گروه 72 : کامپیوتر، لوازم و ابزار آلات دقیق سیستمهای کامپیوتر ز) کالاهای لوله ای شکل ، شیرها و اتصالات گروه 73 : شیلنگها و اتصالات شیلنگها گروه 74 : کالاهای لوله ای شکل گروه 75 : شیر آلات گروه 76 : اتصالات و فلنجها ج) مصالح ساختمانی ، فلزات و سخت افزار ساختمانی گروه 77 : مصالح عمومی و الوار گروه 78 : شمشها و ورقه های فلزی ، پلاستیکی و غیره گروه 79 : طناب سیمی ، طناب تابیده – زنجیره و قرقره گروه 80 : مصالح و سخت افزار ساختمانی گروه 81 : سخت افزار عمومی و پیچ و مهره ها ط: ابزار آلات و وسائل آب بندی گروه 83 : ابزار آلات کوچک گروه 85 : وسائل آب بندی و اجناس عایق بندی ی : رنگها، روغنها و مواد شیمیائی گروه 86 : رنگها، جلادهنده ها و غیره گروه 87 : روغنها و فرآورده ها گروه 88 : مواد سمباده ای ، براق کننده ها و ترکیبات بطور عمومی گروه 89 : مواد شیمیائی گروه 90 : لوازم و مایحتاج آزمایشگاهی ک : تجهیزات پزشکی و داروها گروه 91 : لوازم و تجهیزات پزشکی، داروها و لوازم متفرقه طبی ل : مبلمان ، لوازم منزل ، دفتر و انبار گروه 92 : مبلمان، لوازم منزل و مایحتاج باشگاه گروه 93 : اجناس تدارکاتی و ملزومات دفتر و انبار گروه 94 : اجناس تدارکاتی فروشگاه گروه 95 : پارچه، مواد نساجی و کالاها چرمی و لباس گروه 96 : دستگاههای آتش نشانی و ایمنی، سلاح و مواد منفجره گروه 97 : دستگاهها و کالاهای توزیع و بازاریابی (منجمله تبلیغات) طراحی فهرست جامع (6 رقمی) طبقه بندی کالا با شناسایی کلی تنوع کالاها و آگاهی از کالاهای مختلف مورد استفاده در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی کار طراحی فهرست جامع طبقه بندی کالا یعنی دسته بندی های اصلی، فرعی و زیر فرعی امکان پذیر میگردد.

شناسایی کلیه لوازم و وسایل و کالاهای مورد استفاده در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی به عهده کارشناسان فنی و با تجربه ای می باشد که آشنایی کافی علمی و عملی با صنعت داشته و انواع کالاها و قطعات و ماشین آلات و ابزار آلات را بخوی می شناسند.

اساس و چهارچوب این فهرست مبتنی بر 3 مجموعه دو رقمی از تنوع کالاهاست که هرکدام از این مجموعه ها زیر مجموعه دسته اصلی تر است بعبارت دیگر این فهرست 6 رقمی شامل 3 بخش یا 3 دسته تنوع کالایی است که از سمت چپ به ترتیب گروه اصلی و دو رقم بعد گروه فرعی و دو رقم سوم گروه فرعی تر تدوین گردیده است.

و بطور کلی تنوع کالاهای صنایع نفت و گاز و پتروشیمی را یکصد نوع اصلی (99 – 00) و هر نوع اصلی به نوبه خود به یکصد نوع فرعی ( 99 – 00) و هر نوع فرهی باز به نوبه خود به یکصد نوع فرعی تر (99 – 00) تقسیم گردیده است.

این مجموعه در کل تنوع کالاهای صنایع نفت و گاز و پتروشیمی را تا حدود یک میلیون نوع پیش بینی نموده است.

در دسته بندی های فرعی هریک از گروههای اصلی دیدگاههای متفاوتی وجود دارد که بعضی از آن ها بشرح زیر می باشند : دسته بندی بر حسب نام کالا و بترتیب حروف الفباء دسته بندی بر حسب نوع کالا و اندازه و یا ظرفیت آن دسته بندی بر حسب نام سازندگان کالا بترتیب حروف الفباء دسته بندی بر حسب شماره فنی قطعات کارخانجات سازنده دسته بندی بر حسب کاربردهای متفاوت از کالا دسته بندی بر حسب مواد بکار رفته شده در کالا این طراحی با ظرفیت متنوعی حدود یک میلیون نوع کالا برای صنایع نفت و گاز و پتروشیمی بسیار مناسب بوده و این امکان را فراهم خواهد ساخت که چنانچه بخواهند برای جزئیات قابل توجه کالا را از هم دیگر مجزا و با کدهای متفاوت نشان دهند قابلیت لازم را خواهد داشت و براحتی امکان پذیر خواهد بود.

بدیهی است واحدهای صنعتی کوچکتر ممکن است با استفاده از همین طراحی و الگو ولی از تقسیم بندی های کوچکتر استفاده نمایند بدون اینکه مشکلی در اختصاص کد شناسایی مجزا برای هر کالا بر ایشان ایجاد گردد.

بخش دوم : طبقه بندی کالا مقدمه همانطور که میدانید لازمه استمرار حیات یک مجموعه زنده نظم است.

سیستم کالای یک سازمان نیز بعنوان زیر مجموعه زنده از کل سازمان احتیاج به نظم دارد.

پراگندگی و مشخص نبودن کالاها مدیریت را مختل کرده و به حیات طبیعی سازمان لطمه می زند.

طبقه بندی کالا در حقیق روشی است در جهت ایجاد نظم در طبقه بندی کالا ابتدا باید اقلام را استاندارد نمود و در ردیف ها و گروههای منطقی قرار داد و به هریک از اقلام شماره ای اختصاص داد.

شرح اقلام نیز به صورتی مفهوم و روشن تدوین یافته و پس از چاپ و تکثیر در سطوح لازم بین مسئولات سازمان منتشر می گردد.

طبقه بندی کالا آهنگ موزونی را در ارتباط کالایی سازمان ایجاد کرده و زبان مشترکی را در جهت برقراری ارتباط صحیح بین قسمت های مختلف سازمان ارائه می دهد.

تدارکات، انبارها، حسابداری کالا، خرید ، ادارات مصرفه کننده طراح مهندسی، بازرسان فنی و مدیران اجرایی همه با یک زبان مشترک و یکنواخت صحبت خواهند کرد و همزبانی خود عامل اصلی نظم است این نظم دارای فواید و مزایای مشهود زیر است : تسریح در ارتباطات بدون شک استفاده از شماره های طبقه بندی کالا در مکاتبات یا ارتباطات مخابراتی ساده تر از استفاده از شرح های نامنظم و طولانی می باشد بنابراین با طبقه بندی کالا سرعت ارتباطات افزایش یافته و از تلف شدن منابع حیاتی وقت و نیروی انسانی جلوگیری خواهد شد.

کاهش اشتباهات نوشتن شرح نامنظم و طولانی کالا برای تشریح کالای مورد درخواست توسط هر قسمت از سازمان غالباً باعث بروز اشتباهاتی می شود لذا تخصیص شماره های هماهنگ و منطقی به هریک از اقلام کار احتمال اشتباه را کاهش می دهد.

این امر مخصوصاً در اسناد مربوط به درخواست و تحویل کالا از انبار به متقاضیان و انتقال کالا در درون سازمان اهمیت فراوان دارد.

ایجاد سهولت در تنظیم فرم ها معمولاً در تدارکات و عملیات کالا از فرم های متعددی چون برگ تقاضا، درخواست کالا از انبار، برگ انتقال کالا از انباری به انبار دیگر، بارنامه برگ سفارش کالا، سیاهه خرید و غیره استفاده می شود.

استفاده از شماره طبقه بندی نوشتن فرم های یاد شده را ساده تر می کند.

در سازمان های بزرگ صنعتی و اجرایی مانند شرکت ملی گاز ایران که تعداد فرم ها قابل توجه است اهمیت این مسئله کاملاً محسوس می باشد.

4- کمک به استاندارد نمودن کالا با طبقه بندی نمودن کالاها و مجتمع نمودن اقلام هم خانواده تصویر روشنی از تعدد و تنوع اقلام بدست می آید و در نتیجه می توان از تعداد اقلام مشابه کاست و همان تعداد را جهت رفع نیازمندی های کالایی سازمان استاندارد کرد.

برای مثال چنانچه 6 نوع پیچ و مهره به طول 110 و 120 و 130 و 140 و 150 و 160 میلیمتر و ضخامت مشابه وجود داشته باشد شاید بتوان تنها 3 قلم از آنها را جهت مصرف در سازمان استاندارد کرد و با همان 3 قلم جوابگوی نیازهای سازمان بود و 3 قلم دیگر را از لیست اقلام طبقه بندی شده حذف کرد و بدین طریق از تنوع و تعدد اقلام کاسته شده و موجودی انبارها از نظر اقتصادی در سطح بهینه و مطلوب تری قرار می گیرد.

تسهیل عملیات انبارداری طبقه بندی کالا عملیات انبارداری از قبیل دریافت، نگهداری و توزیع کالا را آسان تر می کند برای مثال قفسه بندی و چیدن اقلام در انبار صورت منطقی و منظم پیدا می کند.

کمک به عملیات خرید علاوه بر ایجاد سهولت بیشتر در مکاتبات و ثبت عملیات خرید با طبقه بندی کالا این امکان پدید خواهد آمد که واحد خرید را می توان برحسب گروههای مختلف کالا سازماندهی کرد به محوی که هر قسمت آن مسئول گروه معینی از کالا باشد.

بدین طریق جمع آوری و تنظیم فهرست نیازهای واحدهای مختلف عملیاتی خصوصاً در سازمانهای بزرگ، تمرکز بیشتری یافته و خریدهای کلی و یکجا که غالباً با صرفه تر می باشد امکان پذیر می شود.

کمک به حسابداری کالا ثبت سریع و دقیق اطلاعات حسابداری و کنترل حسابهای مالی بدون داشتن سیستم طبقه بندی بسیار مشکل و در اکثر موارد تقریباً غیر ممکن است.

این امر خصوصاً در عملیات هزینه یابی و قیمت گذاری محسوس است.

کمک به مکانیزه کردن (کامپیوتری) سیستم ها بدون استفاده از سیستم طبقه بندی کالا، استقرار سیستم مکانیزه انبارها و کنترل موجودی کالای انبارها امکان پذیر نخواهد بود.

طبقه بندی و استاندارد نمودن کالا در شرکتهای تولیدی به کار طراحی کمک فراوانی می نماید.

ممکن است تصور شود که استاندارد کردن کالا آزادی عمل طراحان را محدود کرده و از قدرت خلاقیت آنها می کاهد.

این تصورات ناصحیح است زیرا استاندارد کردن کالاها طراح را از درگیری در جزئیات اختصاصی رهانیده و برعکس آزادای عمل بیشتری به او میدهد.

بارها مشاهده شده که کالاهای پیش بینی شده در طرح با کالاهای موجود استاندارد شدته مشابه و قابل تعویض اند تعداد قطعات قطعات عمومی نه تنها وقت طراح را تلف می کند بلکه در مراحل مختلف تولید مشکلاتی را بوجود می آورد برای مثال مهندسی که در پی طراحی یک دستگاه تولیدی جدید است هیچ به طراحی تازه ای در مورد پیچ و مهره و مفتول و ورق آهن بکار برده شده در طرح نمی پردازد در مورد این قبیل اقلام همه می پذیرند که باید از استانداردهای فراگیر موجود استفاده شود.

چرا که استاندارد کردن این اقلام کاربرد آنها را محدود نمی کند و تعداد بی شماری کالاهای مختلف از ترکیب آنها ساخته می شود.

بدون شک در این موارد طبقه بندی و استاندارد کالا از تعداد قطعات کاسته و به اقلام مشابه نظام داده و در تمام مراحل طرح و تولید اثرات مثبتی خواهد داشت.

طبقه بندی کالا در صنعت نفت در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی که اصطلاحاً به آن صنعت نفت می گویند صدها هزار قلم کالا با مشخصات فنی / تدارکاتی مختلف وجود دارد و کمتر کالایی را می توانی یافت که در این صنعت عظیم مصرف نداشته باشد.

از پیچ و مهره ساده گرفته تا وسایل ابزار دقیق و الکترونیک از پوشاک گرفته تا وسایل آتش نشانی و از مته حفاری گرفته تا مواد خوراکی و دارویی.

این گستره وسیع کالا، سیستم طبقه بندی کالا مؤثری را طلب می کند سیستمی که انواع مختلف کالا را به نوعی منطقی در خود جای داده و قابلیت انعطاف فراوانی برای پذیرش اقلام جدید، جابجائی آنها و حذف اقلام قدیم داشته باشد و با توجه به ماهیت فعالیت صنایع نفتی دائماً اقلام جدیدی به این صنعت اضافه شده و اقلام فراوانی از رده خارج می شوند.

سیستم طبقه بندی کالا در اکثر شرکت های نفتی عمدتاً بر اساس سیستم شرکت نفت شل (SHELL) بنا شده است.

سیستم یاد شده که اصطلاحاً سیستم طبقه بندی استاندارد کالا MATERIAL AND EQULPMENT STANDARDS AND CODE و اختصاراً MESC خوانده می شود ابتدا در سال 1932 به صورت شماره های هفت رقمی طرح شده است ولی در سال 1936 بعلت ضرورت گسترش به شماره های هشت رقمی تغییر یافت.

در اواسط سال 1946 بار دیگر نحوه شماره گذاری آن دگرگون و به شماره های ده رقمی تغییر یافت و از آن تاریخ تاکنون چهارچوب آن تغییری نکرده است.

اصول این سیستم هم اکنون در بیش از 150 شرکت نفتی و غیر نفتی و در 80 کشور مورد استفاده قرار میگیرد.

با انعقاد قرارداد کنسرسیوم و تشکیل شرکتهای عامل نفت ایران در مناطق نفت خیز جنوب ایران و پالایشگاه آبادان، مکانیزه نموده عملیات، سود آور تر کردن و کم هزینه تر شدن فعالیتها سیستم و روشهای شرکت ملی نفت در برنامه کار قرار گرفت، بدین ترتیب که عمل بررسی و تجدید نظر در هریک از عملیات سیستمها و روشها به یکی از شرکتهای تشکیل دهنده کنسرسیوم سپرده شد در این رابطه جهت اعمال تحولات علمی در سیستم کالا از متخصصین شرکت نفتی «شل» هلند کمک گرفته شد.

کارشناسان مربوطه به منظور انجام این مهم سیستم سفارشات و کنترل موجودی را در شرکت نفت پی ریزی و برای طبقه بندی نمودن اجناس و کالاهای مصرفی و قطعات یدکی در حوزه قرارداد پالایشگاه آبادان سیستم طبقه بندی و استاندارد کالا (MESC) را پیاده نمودند.

زمانیکه کار طبقه بندی اجناس و کالا در انبارهای حوزه عملیات قرار داد تا حد زیادی به ثمر رسید فکر استفاده از این سیستم در سایر تأسیسات و مراکز شرکت ملی نفت نیز قوت گرفت.

با این ترتیب طبقه بندی و استاندارد کالا در صنعت نفت ایران دارای سابقه طولانی است و طی این مدت سعی شده است که با تحولات و تغییرات فنی و علمی در سطح بین المللی همگام و هم جهت باشد.

با ایجاد و تأسیس هر واحد عملیاتی جدید در صنعت نفت، برپائی سیستم سفارشات و کنترل موجودی بر مبنای سیستم طبقه بندی و استاندارد کالا از واجبات و ضروریات شمرده می شود و بدین ترتیب هر واحد جدید نیز لامحاله به جریان طبقه بندی و استاندارد کالا میپیوندد و چنانچه بطور سیستماتیک عمل شود با آغاز بهره برداری، انبارها و لوازم مصرفی و قطعات یدکی با شرح و مشخصات کافی جهت هرگونه مراجعه بعدی در کتب مربوطه درج و در دسترس واحدهای متقاضی قرار خواهد گرفت.