ارزش گذشت
گذشت و ایثار دو واژه مقدس در ادبیات ماست . همیشه و هر زمان در طول تاریخ بشریت " از خود گذشتگی " جایگاهی بسی ژرف در ارزش های انسانی داشته است و از جمله خصوصیات اخلاقی والا به شمار می رفته است .
ذشت و ایثار دو واژه مقدس در ادبیات ماست . همیشه و هر زمان در طول تاریخ بشریت " از خود گذشتگی " جایگاهی بسی ژرف در ارزش های انسانی داشته است و از جمله خصوصیات اخلاقی والا به شمار می رفته است .هر جامعه ای بسیاری از پیشرفت های خود را مرهون و مدیون افرادی بوده است که در راه ایجاد آبادی و ترقی سرزمین خود از خواسته ها و امیال خود گذشتند و رفاه و آسایش و امنیت مردم را بر رفاه و آسایش و امنیت خود ترجیح دادند.
چنین اشخاصی تاثیرگذارترین افراد هر جامعه ای هستند. چه در میان بزرگان و اندیشمندان هر سرزمین مانند امیرکبیر که بزرگترین نقش را در زمان خود در پیشرفت و ترقی ایران داشت و در نهایت جان خود را در این راه فدا نمود و چه در واحدهای کوچکتر مانند خانواده که ممکن است که یکی از اعضاء آن مانند پدر، مادر یا برادر زندگی هر یک از دیگر اعضاء خانواده را دگرگون نماید. اینکه انسان تنها خود را نبیند و فقط به خواسته های خود فکر نکند، برای دیگران ارزش قایل شود و به خواسته های آنها بهاء دهد بزرگواری است و آنجا که به خاطر دیگری تمایلات خود را زیر پا بگذارد ، گذشت و فداکاری است . برای گذشت و ایثار باید خیلی بزرگوار بود و برای بزرگوار بودن باید خیلی انسان بود.اما برای انسان های واقعی این گذشت و بزرگواری آنچنان دلپذیر و لذت بخش است که هرگز آن را با خودخواهی های دیگران عوض نمی کنند و احساس رضایت حاصل از این ایثار را بر حس خودخواهی ترجیح می دهند.فداکاران از فداکاری خود خشنودند اما هرگز ظالمان از ظلم خود لذت نمی برند مگر آنکه شخصیتی بیمارگونه داشته باشند.هرآنچه که انسان را به انسان بودنش نزدیک می کند و او را در مسیر تکاملی خود پیش می برد احساس والایی از هستی به او می بخشد و هر آنچه که او را در مسیر حیوانی پیش می برد احساس پستی و رذالت را در او زنده می کند و بسوی درجات پایینی از انسان بودن سوق می دهد.
دکتر فرانکل پزشک روان شناسی بود که در سال های جنگ جهانی به جرم یهودی بودن سالها در اردوگاههای آلمان اسیر بود .همه افراد خانواده او به دست نازی ها در کوره های آدم سوزی کشته شدند. او که در بیمارستان و دانشگاه اتریش برای خود موقعیتی داشت و پزشک و محقق موفقی به شمار می رفت زمانی که به دست نازی ها اسیر شد،هرگز با او رفتاری انسانی نکردند.دکتر فرانکل پس از آزادی تمامی خاطرات دوران اسارت خود را در کتابی به نام "انسان در جستجوی معنی " به رشته تحریر درآورد.او در تحقیقات و نتیجه گیری های خود برای هستی و زندگی و بودن مفهومی انسانی پیدا کرد و هر کس که در این درجه از درک مفهوم زندگی و انسان عاجز می ماند، یا در ناامیدی می مرد و یا با خشم و نفرت زندگی می کرد. او در تمام سال های سخت اسارت هرگز ارزش های اخلاقی و انسانی را زیر پا نگذاشت و حتی از سربازان آلمانی یاد کرده که در موقعیت های سخت بدون اطلاع مافوق های خود به اسرای بیمار کمک می کردند و این کار در آن شرایط برای یک سرباز که می دانست در صورت اطلاع مافوقش چه مجازاتی در انتظار اوست گذشت و فداکاری است .در میان اسراء نیز کسانی بودند که حاضر می شدند از قرص نان خود کمتر بخورند و قسمتی از آن را به دوست بیمارشان بدهند.
در شرایط سخت و بحرانی است که خوبی کردن مفهوم واقعی خود را می یابد و به قولی روزگار سخت است که خمیره و ذات انسان ها را می نمایاند . چراکه در روز خوشی گذشت و نیکی کردن چندان زحمت و انرژی نمی برد . شما اگر ده میلیون تومان پول داشته باشید صد هزار تومان آن را می توانید به کسی که به سختی به آن محتاج است ببخشید اما اگر همین صد هزارتومان را داشته باشید چه ؟ مسلما پاسخ این پرسش به منش و دیدگاههای افراد بستگی دارد. دکتر فرانکل در کتاب خود به این نکته اشاره کرده که آنهایی که بهترین بودند هرگز بازنگشتند و در حقیقت آنقدر از خود برای دیگران مایه گذاشتند که دیگر از خودشان چیزی باقی نمانده .آیا می ارزد به خاطر چند سالی یا چند صباحی بیشتر عمر کردن انسانیت را بفروشیم.آیا در این معامله سود می کنیم.پایمال کردن حق دیگران به خاطر کمی بیشتر خوردن یا پوشیدن یا داشتن.آیا این داشتنها ارزش این همه فرومایگی را دارد.
سعی کنید در زندگی گاهی خود را به جای دیگران بگذارید.فقط از زاویه دید خود به مسائل نگاه نکنید. فقط خود را نبینید.در این جهان میلیون ها انسان زندگی می کنند. حس بشردوستانه احساس تنهایی و انزوا را می زداید.اگر ذره ای به خدا ایمان دارید بدانید که پاداش و ثمره گذشت شما هرگز بی پاسخ نخواهد ماند. آنچه را که از خود برای دیگران خالی می کنید خداوند برای شما پرخواهد کرد. شما اگر راه لذت بردن از زندگی را بیابید از یک دسته گل به اندازه یک گلستان رایحه استنشاق خواهید کرد و اگر فقط حرص و طمع داشتن را داشته باشید نه تنها از آنچه که دارید لذت نخواهید برد بلکه فقط بیش از پیش انباشته کرده و در طمع بازهم بیشتر داشتن خواهید سوخت . به ملاحظه ارزش های اخلاقی مطمئن باشید هرگز پشیمان نخواهید شد از این که در حق دوست ، خانواده یا همسایه خوبی کرده باشید. این یک سخن قدیمی است که می گویند از انسان یکی خوبی می ماند و یکی بدی . مسلما شما خود این را تجربه کرده اید .اگر در شرایط سختی بسر برده اید و دوستی دست شما را گرفته و نجاتتان داده ، هرگز فراموش نمی کنید و دور از انصاف است که فراموش کنید و اگر کسی دلتان را شکسته یا نمکی روی زخمتان ریخته بازهم فراموش نمی کنید و حتی دیدن آن شخص شما را به یاد زخم زبانهای او می اندازد حتی اگر شما بزرگی کرده و او را بخشیده باشید.معمولا آینده غیر قابل پیش بینی است .هر شرایطی ممکن است برای انسان پیش آید .اگر شما صاحب یک زندگی معمولی باشید و اتفاقی برای یکی از نزدیکان شما رخ دهد چقدر احساس مسوولیت می کنید؟ برادر یا خواهری به همراه همسرش در تصادفی کشته شوند و تنها کودک خردسالی از این واقعه تلخ برجای بماند که به جز شما کسی را ندارد.او را چقدر به آغوش می فشارید.در خانواده خود می پذیرید؟ با او مانند فرزندانتان رفتار می کنید؟یا فقط متاسف می شوید و فکر می کنید در قبال این حادثه شما مسوول نیستید.اگر وضع مالی خوبی دارید و برادری دارید که از لحاظ مالی در مضیقه به سر می برد حاضرید سهم الارث خود را به برادرتان ببخشید یا فکر می کنید وضع نامناسب او ربطی به شما ندارد و ارث پدری حق شماست .
آیا گذشتن از اندکی پول لذتبخش تر از داشتن کمی پول اضافی نیست ؟ در رفع مشکلات اعضای خانواده ، خواهر ،برادر ،فرزند یا دوست چقدر نقش دارید.حاضرید کمتر سیگار بکشید و یک بسته مداد رنگی به فرزندتان بخرید. حاضرید از وقت استراحت خود بزنید و به دیدن خاله یا عمه ای بروید که به کمک فکری یا درد دل با شما نیاز دارد. حاضرید چند روزی به جای همکار بیمارتان بیشتر کار کنید. در غم و شادی با دیگران شریک باشید زیرا در گروهها غمها تقسیم می شوند و شادیها ضرب می شوند.نترسید که نیکی کنید و فراموش شود من هرگز محبت دیگران را فراموش نکردم.دیگران هم هرگز محبت شما را فراموش نمی کنند.
هنر عفو و بخشش
یادیگیری و آموختن گذشت و عفو در زندگی و گذشت در مورد کسانی که باعث رنجش ما می شوند ، می تواند ما را به ژرفای روحمان رهنمون شود و به سودی سرشار نایل آید. این راهی است نو و بی تنش برای صیانت نفس و راهی برای مقابله با فشارهای عصبی و شاید مهمترین راه بهبود سلامت باشد.
یست که نیش خیانت و رفتار ناشایست و یا سوءاستفاده و شیادی را تحمل نکرده باشد؟ کیست که از نتیجه خشم و غضب و بیماری آگاه نباشد ، همه ما سخت به نتیجه این اعمال آگاهیم ،اما دیگران این طور نیستند.نتیجه آخرین تحقیقات نشان می دهد که یادیگیری و آموختن گذشت و عفو در زندگی و گذشت در مورد کسانی که باعث رنجش ما می شوند ، می تواند ما را به ژرفای روحمان رهنمون شود و به سودی سرشار نایل آید. این راهی است نو و بی تنش برای صیانت نفس و راهی برای مقابله با فشارهای عصبی و شاید مهمترین راه بهبود سلامت باشد.
کنفرانسی که در شهر آتلانتا برگزار شد ، متجاوز از چهل محقق نتایج آخرین تحقیقات و یافته هایشان را درباره گذشت و عفو در بوته نقد و بررسی گذاشتند که چطور به آرامش دست یابیم . یکی از بررسی ها نشان می دهد که ما با چشم پوشی نسبت به اشتباهات دیگران و لجوج نبودن و رشک نبردن می توانیم رنج ها و آلامی که در طول زندگی به وجود می آید ، را کاهش داده و التیام بخشیم . یافتن راه حل هایی که مانع از گذشت و اغماض ما نسبت به یکدیگر می شود ، و نیز راه حل نزاع و کشمکش های طولانی و تداوم آنها در میان زنان از جمله موارد دیگر است .در واقع ما می بایست گذشت را جایگزین این کدورت ها کنیم. یکی از مسایلی که به طور اجمالی مورد بحث و بررسی واقع شده ، تحقیقی است که در کمپین برای مرکز تحقیقات عفو و گذشت صورت گرفته ،آنها از MRI برای ثبت و کاوش در مغز و فعالیت های آن استفاده کرده اند تا دریابند ، مغز انسان چطور درباره مسایلی مثل آشتی فعالیت می کند. در این تحقیقات به این نکته پی برده اند که در قسمت چپ مغز و قسمت های به هم چسبیده بین شیارهای آن فعالیتی در جریان است به نام مرکز دماغی و دارای تورفتگی هایی می باشد ، همه ما در مغزمان دارای چنین بخشی هستسم که به آن گذشت می گویند.
همچنین در قسمت فوقانی مغز بخشی است به نام مرکز احساسات ، این بخش سعی در پاکروبی و ترمیم بخش هایی دارد که ما در خلال زندگی روزمره مان دچار عصبیت و یا آسیب های جسمانی می کند.همچنین این بخش کمک به بهبودی روح و جسم ما می کند و سبب ترمیم بخش هایی می شود که آسیب دیده اند .ولی ما چطور این کار را انجام می دهیم ؟ و معنی و رابطه آن با عفو و گذشت چیست ؟
لاسگین مدیر پروژه عفو و گذشت دانشگاه استفورد و نویسنده کتاب گذشت به خاطر خوبی یکسان است تاکید بسیار دارد برای این که گذشت و عفو الزاما به معنای چشم پوشی کامل از گناه کسی نیست و نباید فرد را کاملا گناهکار قلمداد کرد،بلکه می بایست هر دو طرف منازعه را مقصر دانست . داوطلبانی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند بر این امر صحه می گذارند.همچنین این پژوهش نشان می دهد به لحاظ شرایط روحی و جسمانی این افراد شاداب ترند و خواب بهتری دارند.لاسکین می گوید : هیچ چیز کشنده تر از این نیست که با ما رفتاری توام با خشم و غضب یا با حالتی تند و گزنده صورت گیرد.