دانلود مقاله وجه تسمیه شهرستان ارومیه

پیش‌گفتار در پی تهیه نقشه‌های به مقیاس 000/250: 1 که 138 برگ آن در سیستم UT.M پهنه کشور را می پوشاند،‌ شایسته بود فرهنگ جغرافیایی نوینی که هر جلد آن حاوی تفسیر آبادیهای یکبرگ نقشه باشد تهیه و توزیع گردد فرهنگ جغرافیایی 10 جلدی گذشته اداره جغرافیایی ارتش (فرهنگ رزم‌‌آرا) در زمان خود فرهنگ جامعه و مناسبی بوده است ولی با گذشت زمان و دگرگونیهای زیادی که در شهرها و روستاهای کشور پدید آمد ضرورت تدوین فرهنگ جغرافیایی جدیدی را بیش از پیش آشکار ساخت.

بدین منظور از اردیبهشت ماه سال 1353 هجری شمسی گروههای پژوهشی و گردآوری اطلاعات جغرافیایی به روستاها اعزام گردیدند.

در این فرهنگ شرح همه ‌ شهرها و آبادیهای کوچک و بزرگ و حتی مزارع بطور اختصار آورده شده است.

مزارع غیرمسکونی در شرح روستایی که به ن وابسته است نام برده شده است.

نام و مشخصات رودها، دشتها و کوهها، و دیگر عوارض طبیعی که روی نقشه‌ نشان داده شده‌اند در شرح آبادیهایی که به آنها نزدیک هستند آورده شده و همچنین کوشش شده است که بناهای تاریخی و آثار باستانی و زیارتگاه‌های موجود در آبادیها و یا پیرامون آنها نیز منظور گردد.

برای گردآوری دانستنیهای این فرهنگ علاوه بر اطلاعات جمع‌آوری شده در محل،‌ آوری شده در محل، از تحقیقات پژوهشگران نیز استفاده شده است.

مقدمه موضوع جامعه‌شناسی روستایی:‌ جامعه‌شناسی روستایی یکی از رشته‌های جامعه‌شناسی است که از لحاظ روش و موضوع با جامعه شناسی عمومی ارتباط نزدیک دارد، بدین معنی که در جامعه شناسی روستایی نیز از روشهای پهنانگر و از فنون رایج در رشته‌های جامعه شناسی نظیر پرسشنامه و مصاحبه و نمونه‌گیری استفاده می‌شود.

ویژگی این رشته از جامعه شناسی آن است که به بررسی شکل‌‌بندیهای اجتماعی و فرهنگی مربوط به جوامع روستایی می‌پردازد و بدین ترتیب زمینه کار آن شامل سیستمها و خرده سیستمهای موجود در جامعه روستایی از قبیل انجمنها،‌ گروهها،‌ نهادها، ارزشها، هنجارها، قشرها و انواع پدیده‌های اجتماعی است که حیات جامعه روستایی را تشکیل می‌دهد.

به دیگر سخن، اگر علم جامعه‌شناسی روستایی را می‌توان رشته‌ای از جامعه‌شناسی دانست که بطور کلی پدیده های جامعه روستایی را با روش علمی مورد بررسی قرار می‌دهد.

جامعه شناسی روستایی در بررسیهای خود از رشته‌های متعدد علوم اجتماعی یاری می‌گیرد که مهمترین آنها عبارتند از جغرافیای انسانی، جمعیت شناسی، اقتصاد،‌ تاریخ و آمار.

هر یک از این رشته‌ها بطور مستقیم یا غیرمستقیم با جامعه شناسی روستایی مرتبط است: بنابراین، جامعه شناس روستایی الزاماً باید حداقل آشنایی لازم را با آنها داشته باشد .

این نکته را بایستی خاطر نشان ساخت که از یک طرف،‌ تحقیق و ارزیابی اساس آگاهیهای لازم برای توسعه ‌روستایی محسوب می‌شود و از طرف دیگر، دگرگونهای جامعه ‌ روستایی در قرن حاضر را باید با تکنولوژی نیز در ارتباط قرار داد،‌ زیرا نتایج و یا عواقب اجتماعی ورود فنون جدید در جامعه روستایی به منزله پدیده‌های جدید می تواند مورد بررسی قرار گیرد و بر اساس آن تصمیمات لازم اتخاذ شود.

به عنوان مثال کاهش مهاجرتهای فصلی در پی ورود ماشین و استفاده از آن در امر درو و بذر پاشی و بسته‌بندی و غیره و یا جذب گروههای خوش نشین به وسیله ‌ صنایع تبدیلی و تولیدی درون منطقه ‌ روستایی موجب کاهش بیکاری و در ضمن مانع مهاجرتهای وسیع از روستا به شهر می شود.

همچنین این تحقیق با عنوان «جامعه شناسی روستای امامزاده ‌ ارومیه» که مربوط به درس جامعه شناسی روستایی رشته ‌ خدمات پرورشی مقطع کاردانی تحت نظارت جناب آقای استاد دکتر رستگار گردآوری و در دو بخش و چهار فصل تهیه گردیده که امید است پذیرا واقع گردد.

با تشکر مطالعات مونو گرافیک:‌ به منظور تکمیل بررسیهای اجتماعی – اقتصادی مناطق، در هر منطقه یک ده به عنوان نمونه انتخاب شده و کلیه ‌ جنبه‌های اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی آن با روش «ژرفایی» مورد بررسی قرار گرفته است.

بدین ترتیب از سال تأسیس این مؤسسه تاکنون دهها جلد مونوگرافی روستایی منتشر شده است.

بخش اول: بررسی جامعه شناسی روستایی شهرستان ارومیه فصل اول: بررسی کلیات جامعه شناسی روستای امامزاده از توابع شهرستان ارومیه در استان آذربایجان غربی با عنوان «روستای امامزاده» روستای امامزاده EMAMZADEH این ده از نظر تقسیمات کشوری که مرکز دهستان بکشلو چای می‌باشد به بخش مرکزی وابسته بوده و تحت نظارت فرمانداری شهرستان ارومیه فعالیت نموده و در استان آذربایجان غربی واقع است.

در طول جغرافیایی َ12 ْ45 و عرض جغرافیایی َ32 ْ37 واقع بوده و ارتفاع متوسط آن 1291 متر است.

در آب و هوای دشتی و معتدل نیمه خشک قرار دارد و فاصله میان این روستا با شهر ارومیه که مرکز استان می‌باشد 9 کیلومتر می‌باشد که در شرق شهرستان ارومیه واقع است.

رودخانه شهر چای که مشهورترین رودخانه ‌شهرستان ارومیه می‌ باشد و از داخل شهر ارومیه عبور می‌کند از 2 کیلومتری شمال غربی این آبادی یعنی روستای امامزاده می‌گذرد.

دریاچه ارومیه نیز در 5 کیلومتری جنوب شرقی آبادی قرار گرفته است.

جمعیت این روستا 109 خانوار بوده که به زبان ترکی تکلم می‌کنند و دین اهلی این دیار هم اسلام و مذهب شان شیعه می‌باشد.

ساکنان این روستا به کار و پیشه‌ هایی همچون کشاورزی،‌ باغداری،‌ دامداری، پرورش زنبور عسل و نیز کارگری مشغول هستند.

کشت در این منطقه بصورت آبی، آب کشاورزی،‌ و آشامیدنی از چاه عمیق،‌ چاه معمولی و چاه نیمه عمیق (از طریق لوله کشی) انجام می‌گیرد.

فرآورده‌هایی که از این روستا تولید و بدست می‌آید انگور، سیب درختی، گوجه‌فرنگی، خیار،‌ تخمه آفتابگردان را شامل می‌شود و محصولاتی که تولید گردیده مازاد بر مصرف آن علاوه برمرکز شهرستان به شهرها و استانهای همجوار و حتی به خارج از کشور صادر می‌شود رستنی‌هایی که در این منطقه نمایان است عبارتند از گیاهان خاکشیر و شیرین بیان که کاربرد دارویی دارند و همچنین پوشش گیاهی برای چرای دام نیز وجود دارد.

از جانوران و پرندگان موجود در منطقه ‌ روستا نیز می‌توان روباه، خرگوش و کپک را نام برد.

امکانات رفاهی و خدماتی این روستا نیز عبارتند از: دبستان، مدرسه راهنمایی،‌‌ 21 باب مغازه ، نمایندگی کفش ملی،‌ حمام، غسلخانه، مسجد،‌ حسینیه، شرکت تعاونی روستایی،‌ شعبه نفت، دفتر مخابراتی، شورای اسلامی ده، مرکز خدمات کشاورزی، دهداری،‌ پاسگاه انتظامی، پاسگاه مقاومت بسیج، کارگاه نجاری، کارگاه جوشکاری و درب و پنجره‌سازی و کارگاه بلوک‌زنی سیمانی.

همچنین این روستا دارای برق و به سیستم شبکه برق سراسری متصل است و مرکز بهداشتی و درمانی نیز در این دیار وجود داشته و خانه ‌بهداشت هم فعالی است.

از همه مهمتر که لام بود در اول بحث قید گردد این است که این روستا زیارتگاه امامزاده محمد و ابراهیم می‌باشد که بخاطر بودن این مکان متبرکه بصورت زیارتگاه امامزاده، نام روستا نیز با عنوان روستای امامزاده از آن اقتباس شده است.

در روز پنجشنبه به تاریخ 1/2/1384 ضمن مصاحبه مشخص شد که علاوه بر سایر و سایل نقلیه 4 دستگاه اتوبوس سازمان اتوبوسرانی که هم اکنون توسط بخش خصوصی اداره می شود جهت ایاب و ذهاب اهالی روستا در نظر گرفته شده که در مدت یک ساعت رفت و برگشت ارتباط اهالی روستان را با مرکز استان که همان شهرستان ارومیه می‌باشد برقرار می‌سازد که کرایه هر نفر مسافر نیز به مبالغ هفتصد ریال (هفتاد تومان)‌ تعیین گردیده است.

اهالی روستان در مواقع ضرر و زیان که از طریق طبیعت و یا حوادث غیرمترقبه مثل سرمازدگی باغات و درختان و یا بعضی امکانات زراعی که باید در دسترس قرار گیرند تا محصولات خوبی داشته باشند از مسئولان مربوطه و دولتی گله مند بودند که چرا رسیدگی نمی‌شود.

همچنین در تاریخ 7/4/1385 طبق بررسی‌ای که از اداره ‌ترویج و مشارکت مردمی وزارت جهاد کشاورزی در تهران انجام شد مسئول مربوطه اعلام نمودند که در آن روستا نیز اصلاحات ارضی صورت گرفته اما برای چگونگی اصلاحات ارضی که مشخص شود در کدام مرحله از مراحل اصلاحات، اصلاحات آن منطقه صورت گرفته است باید از امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی شهرستان ارومیه اقدام شود.

فصل دوم: ارتباط مسائل روستایی با مرکز شهر کلیات جمعیتی بر اساس سرشماری عمومی سال 1370 استان آذربایجان غربی بالغ بر 2.279224 نفر جمعیت داشته است.

47 درصد آن شهرنشین و 53 درصد روستانشین می باشند.

در همین سال شهرستان ارومیه با 630.560 نفر جمعیت که 56 درصد آن شهرنشین و مابقی روستانشین بوده اند بیشترین جمعیت استان را در خود جای داده است بر اساس یافته‌های جمعیتی در همین سال «بطور مطلق» اکثریت جمعیت ساکن بوده و در مرکز استان (ارومیه) سکونت داشته اند.

از عمده ‌ دلایل عمده افزایش جمعیت شهرنشین در این مرکز را می‌توان عوامل اقتصادی، جذابیت و مهاجرت پذیری ذکر نمود.

از عمده‌ دلایل عمده افزایش جمعیت شهرنشین در این مرکز را می‌توان عوامل اقتصادی، جذابیت و مهاجرت پذیری ذکر نمود.

جدول شماره 2: تعداد جمعیت کل کشور،‌ استان، شهرستان به تفکیک ساکن در نقاط شهری و روستایی جدول شماره 3: مقایسه جمعیت کشور، استان و شهرستان ساکن در نقاط شهری و روستایی «سال 1370» جدول شماره 4: مقایسه اوضاع جمعیتی شهرستان ارومیه در طی دو سرشماری عمومی «1370 و 1365» جدول شماره : مقایسه بعد خانوار در طی سرشماری سال‌های «65-55-45- 1335» --جدول شماره 6: مقایسه نسبت جنسی جمعیت در طی سرشماری‌ های سال‌های «70-65- 1355» جدول شماره 7: توزیع جمعیتی شهرستان ارومیه نسبت به استان در طی سالهای «70-65-55-1345» ترکیب جمعیتی از مقایسه جمعیت شهرستانهای تابعه استان در فاصله سه سرشماری عمومی (در طی سالهای 70-65-1355) مجموعاً نشان می دهد که حدود جمعیت استان در طی سالهای ذکر شده در شهرستان اورمیه ساکن بوده اند این شهرستان با 522 هزار کیلومتر مربع «مساحت» حدود 27 درصد جمعیت استان را در خود جای داده است که خود مبین موقعیت ممتاز و ویژه شهرستان ارومیه نسبت به سایر شهرستانهای استان می‌باشد.

هم چنین نسبت شهرنشینی در این شهرستان در حال افزایش می‌باشد.

به مدد آب و هوای مناسب که مناسب که امکانات مطلوبی را برای فعالیت‌های کشاورزی و صنایع تبدیلی کشاورزی بوجود آورده است همگی موجبات رشد و توسعه شهرستان و شهر ارومیه گردیده و در نتیجه تراکم زیاد جمعیت را در این شهرستان موجب گردیده است.

از طرفی روند و رشد جمعیت مهاجر بسوی شهرهای استان بخصوص ارومیه در طی سالهای بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی در سطح بالایی بوده ولی در مقام مقایسه با سطح ملی و کشوری از نسبت شهرنشیینی پائینی برخوردار می‌باشد.

در سالهای اخیر بیش از جمعیت شهرنشین استان در شهر ارومیه (مرکز استان) سکونت داشته‌اند که خود نشانگر مهاجرت جمعیت سایر شهرستانهای استان به این مرکز فعالیت‌های اقتصادی استان بوده و هست.

جدول شماره 8: مقایسه جمعیتی بخشهای تابعه شهرستان ارومیه طبق آخرین تقسیمات، 1373.

جدول شماره 9: مقایسه نرخ رشد جمعیت شهرستان ارومیه ب: مهاجرت: بالاترین میزان دفع جمعیت با رقم 1233 مورد مهاجرت در دهستان چایباسار جنوبی پلدشت و پائین ترین مهاجر فرستی 64 مورد مربوط به دهستان بکشلوجای ارومیه است.

بیشترین میزان جذب جمعیت مهاجر را دهستان بکشلو ارومیه با 220 خانوار داراست و کمترین میزان جذب مهاجر در دهستان رهال خوی با 3 مورد مشاهده می‌شود.

از 1220 مورد مهاجرت که از روستاهای دیگر شهرستانهای کشور به شهرهای استان انجام گرفته شهر ارومیه 458 مورد را در خود جای داده است.

در حال حاضر روند مهاجرت رو به کاهش بوده بنحویکه در سال 1366 پائین‌ترین مورد مهاجرت یعنی 230 مورد مشاهده شده‌است.

«علل مهاجرت روستائیان استان مرکزی شهری» مهاجرت یا حرکات جمعیتی در اصل معلول فطری جذب و دفع اجتماعی اقتصادی می‌باشد و غرض از دفع، تأثیر عوامل نابسامان و ناخوشایند محیط زندگی مهاجرین و غرض از جذب، تأثیر عوامل مورد پسند و خوشایند مناطق مهاجرپذیر است.

علت‌‌ مهاجرت‌ روستائیان به شهرها: علت مهاجرت روستائیان به شهرها و پیوستن نیروی کار مولد و مفید به قشر مصرف کننده شهر را باید در عوامل ذیل جستجو نمود.

1- وجود جمعیت مازاد نسبت به سطح زمین کشاورزی و توزیع نابرابر زمین 2- عدم امکانات و یا محدودیت اشتغال در مشاغل غیرکشاورزی در روستاها 3- اختلاف درآمد سرانه و سالانه خانوارهای شهری و روستایی 4- بالا بودن هزینه‌های تولید کشاورزی 5- تمرکز امکانات عمومی خدماتی در شهرها 6- ترویج و گسترش شغلهای کاذب و پردرآمد شهری (دستفروش و دلالی) 7- عمومیت موضع ریسک و عدم حتمیت در کشاورزی که از بین علل فوق کمبود درآمد از همه موثرتر می‌باشد.

میزان جمعیت باسواد: استان آذربایجان غربی بیشترین درصد افراد بی‌سواد را بعد از استانهای سیستان و بلوچستان و کردستان در سطح کشور دارا می‌باشد که این عده اکثراً در مناطق روستایی،‌ بخصوص مناطق کردنشین استان سکونت دارند.

بر اساس نتایج سرشماری سال 1370 حدود 30/66 درصد جمعیت 6 ساله و بالاتر شهرستان ارومیه باسواد بوده‌اند و نسبت باسوادی در مناطق شهری 01/78 درصد و در نقاط روستایی 51/50 درصد بوده است.

از بررسی وضعیت باسوادان شهرستانهای استان به نتایج زیر می رسیم: از کل جمعیت 6 ساله و بالاتر شهرستانهای استان، شهرستان ارومیه با نسبت 30/66 درصد در مقام دوم قرار دارد.

بر اساس تجزیه و تحلیل سرشماری سال 1370 بیسوادی جامعه روستایی اثرات مضاعف زیادی در عقب ماندگی کشاورزی و استفاده از تکنیک‌های کشاورزی دارد.

استان آذربایحان غربی بعد از استانهای سیستان و بلوچستان و کردستان بیشترین افراد بی‌سواد را دارا بوده که این امر بعلل مختلفه از جمله ناامنی‌های چند دهه اخیر بخصوص در مناطق کردنشین استان، پائین بودن سطح فرهنگی مردم، اعتقادات سنتی بخصوص در مورد دختران و عامل جغرافیایی که در پراکندگی نامنتاسب روستاها و صعب العبور بودن آنها مزید بر علت بوده و هم چنین به دخالت بعضی از عوامل اقتصادی و معیشتی بخصوص در جوامع روستایی نیز می‌توان اشاره نمود.

زندگی روستایی در استان آذربایجان: حیات روستایی در این استان مبتنی بر نظام دهقانی و ایلی بوده است.

مطابق آمار سال 1370 کل جمعیت روستایی استان 1.198621 نفر می‌باشد که در 3035 آبادی ساکن هستند، از طرفی شهرستان ارومیه با مساحت 5898 کیلومتر مربع و 274512 نفر جمعیت روستایی،‌ 90/22 درصد جمعیت روستایی استان را تشکیل می‌دهد که در 667 آبادی سکونت دارند و فعالیت‌های عمده و اصلی این گروه از روستائیان همواره زراعت و دامداران می‌باشد.

در بعضی از نواحی استان نیز که طبیعت و شرایط مناسب برای رشد مراتع بوده و بهره‌برداریهای زراعی از زمین با مشکلات و دشواری‌های چندی توأم می‌باشد، ساخت حیات روستایی ایلی است.

ایلات و عشایر کوچ‌رو استان که دارای نظام اقتصادی شبانی بوده و از طریق دامداری امرار معاش می‌کنند در مناطقی از شهرستانهای ماکو، مهاباد، سردشت و اطراف شهرستان ارومیه وجود دارند.

ساختار دهقانی نیز بصورت غالب در حیات روستایی استان مطرح بوده، که زمینه اصلی فعالیتهای تولیدی این قشر از روستائیان از دیرباز زراعت بوده است دامداری نیز نقش جانبی و مکمل در تولید داشته و منابع تعلیف دام نیز غالباً محصولات علوفه‌ای و مراتع اطراف روستاها می باشند.

در بخشهایی از قلمرو ساخت ایلی منطقه نیز که شرایط مناسبی برای فعالیت‌های زراعی پیدا شده، اسکان دایمی جوامع ایلی را پذیرا گردیده که ناامنی‌های مناطق کردنشین استان بخصوص بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی نیز منجیل بوده است.

ویژگیهای روستاهای استان در آذربایجان غربی گذشته از عوامل طبیعی و اقلیمی که اثر انکارناپذیری در نحوه استقرار روستاها و شکل مساکن روستایی دارند باید خصوصیات قومی را نیز بر آنها افزود بطوری که اکراد بنا به ویژگی‌های قومی، کوهپایه‌ها و دامنه‌ کوهها را که مشرف بر جلگه‌ها هستند جهت سکونت برگزیده‌اند درحالی که آذری ها و کشاورزان آسوری و ارمنی زندگی در کنار رودها و جلگه‌ها را بر مرتفعات ترجیح داده‌اند.

با توجه به عوامل فوق از نظر شکل چند نوع روستا در این منطقه بچشم می‌خورد.

روستاهایی که در جلگه‌ها در امتداد رودها و آب بندها ساخته شده‌اند.

روستاهایی که در دره‌ها ساخته شده‌اند و روستاهای پایکوهی،‌ در روستاهای پرآب حوضه دریاچه اورمیه و کناره رودها، اقتصاد روستایی همواره بر محور کشاورزی استوار است، گر چه این ناحیه پس از کناره دریای خزر از بهترین امکانات کشاورزی ایران بهره گرفته است.

بعلت شرایط و طبیعت مناسب منطقه جهت رشد و مراتع، دامپروری نیز از مقام برجسته‌ای برخوردار است بطوریکه روستائیان استان اکثراً به پرورش انواع دامها مبادرت کرده‌اند و فرآورده‌های دامی همواره در کنار فرآورده‌های کشاورزی نه تنها در منطقه،‌ بلکه بخارج از اینان نیز صادر می‌ شود.

جالب توجه اینکه فراوانی آب و حاصلخیزی خاک نه تنها باعث رونق کشاورزی گردیده بلکه باعث شده که صنعت قالی باقی در این ناحیه رونق چندانی نداشته باشد و این صنعت دستی به حوزه تکاب و خوی محدود گردد،‌ و اساساً صنعت قالب بافی در بین عشایر منطقه نیز رواج ندارد.

از طرفی در روستاهای کردنشین استان بعلت شرایط خاص جغرافیایی و زندگی کوچ‌نشینی پرورش، دامهای سنگین جای خود را بدامهای سبک داده و اقتصاد دامپروری بر اقتصاد کشاورزی غلبه داشته و منحصراً به کشت درختان میوه،‌ گندم و توتون اختصاص یافته است.

به علت خاصلخیزی خاک و فراوانی آب نه تنها از جمعیت روستاهای حوضه دریاچه ارومیه و کنار رودها کاسته نشده بلکه مهاجرین جدید جای خود را به کسانی که بشهرهای مجاور کوچ نموده‌اند داده‌اند، در نواحی کم آب و دور افتاده اسان نیز بعلت کمبود امکانات مهاجرت روستائیان باعث متروک شدن و ویرانی بعضی از روستاها گردیده است (روستاهای اطراف تکاب)، به هر حال تفاوت در بافت، تمرکز و سایر ویژگیهای روستاهای استان را می‌توان تابیعی از عوامل طبیعی، سیاسی و اقتصادی دانست.

شهرستان ارومیه در یک نگاه کشاورزی و محدوده‌ آن: شهرستان ارومیه بوسیله جبال اقکان داش (‌ ارتفاعات قوشچی) و ساری داش از منطقه سلماس و در جنوب بوسیله جبال حاج عبدالل و کسکوداغ و آلوق داغ از منطقه اشنویه و سلدوز جدا می‌شود مساحت این منطقه که در دامنه شرقی جبال زاگرس و غرب دریاچه ارومیه واقع است قریب 30 هزار هکتار بوده که در حدود 80 هزار هکتار از آن در جلگه واقع شده و قسمت عمده آن برای زراعت و باغداری مورد استفاده می‌باشد.

در این شهرستان کشت گندم و جو (بشکل آبی و دیم) صیفی کاری،‌ صیفی کاری، حبوبات،‌ علوف، چغندرقند و توتون و باغداری (مخصوصاً باغات انگور و سیب) معمول می‌باشد.

اراضی کشاورزی شهرستان ارومیه بطریق زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اراضی که تحت کشت سالیانه می‌باشند.

133067 هکتار اراضی که فقط برای کشت گندم استفاده می‌‌شود.

47943 هکتار باغات میوه و انگور 45766 هکتار اراضی بایر و مراتع 350000 هکتار این شهرستان بعلت داشتن سه عامل اصلی در تولیدات کشاورزی آب،‌ زمین و نیروی کار، منطقه‌ای مستعد کشاورزی است و نیرو دهنده اقتصاد اکثریت جمعیت شهرستان می‌باشند که در متن روستاها روزگار می‌گذرانند و تنها پیشه آنها کشاورزی و فعالیت‌های جنبی آنست.

کشاورزی رکن اساسی اقتصاد شهرستان بوده که این تک پایه بودن اقتصاد همواره با صنایع تبدیلی کشاورزی توأم بوده است.

محصولات عمده شهرستان ارومیه شهرستان ارومیه از مناطق عمده کشاورزی استان آذربایجان غربی است وفور آبهای سطحی الارضی و تحت الارضی و حاصلخیزی خاک آن که نتیجه‌رسوبات رودخانه‌های عمده محلی است و همچنین گسترش فرهنگ کشاورزی مردم در توسعه‌ کشاورزی این شهرستان نقش عمده‌ای داشته است.

این شهرستان از نظر کشاورزی یکی از مراکز عمده تولید محصولات کشاورزی و دامداری است که از دوره‌های باستان تا عصر کنونی رواج داشته است مراتع بزرگ و چراگاههای وسیع در نقاط مختلف باشکال کوهستانی و جلگه‌‌ای موجب بسط دامداری در این شهرستان شده و غذای عمده‌ دامها علفهای چراگاههای طبیعی است.

بر اساس آمار سال 1365 اداره طرح و بررسیهای کل کشاورزی استان آذربایجان غربی سطح زیر کشت محصولات عمده کشاورزی شهرستان ارومیه به شرح زیر است: جدول شماره 10: سطح زیر کشت محصولات عمده کشاورزی شهرستان ارومیه جدول شماره 11: مقایسه سطح زیر کشت محصولات کشاورزی شهرستان نسبت به استان سال 1371 باغداری: شهرستان ارومیه از عمده‌ترین مناطق باغداری استان محسوب می‌گردد علاوه بر این کاشت و نگهداری درختان غیر میوه‌ای نیز در سطح این شهرستان در کنار رودخانه‌ها و حاشیه باغات رواج کامل دارد در این زمینه وجود 2123 هکتار قلمستان، گویای این امر می‌باشد.

(76 درصد باغات و 5/6% قلمستانهای استان در شهرستان ارومیه متمرکز می‌باشد بغیر از سیب و انگور سایر میوه‌جات هسته‌دار،‌ بادام، گردو و گلابی نیز از محصولات عمده باغی این شهرستان محسوب می گردند.

لازم به ذکر است که قسمتی از محصول سیب و انگور این استان سالیانه صادر شده و مابقی به صورت کنستانتره و آب میوه درآمده و به بازار مصرف داخلی و گاهاً صادر نیز می‌گردد.

با توجه به بازارهای مصرفی وسیع در جمهوریهای تازه استقلال یافته آسیای میانه که نیازمند فرآورده‌های مصرفی می باشند و با عنایت به اینکه گرایش غالب استان در زمینه تولید محصولات کشاورزی و باغی می‌باشد می‌توان در زمینه صنایع تبدیلی مواد غذایی و باغی گامهای اساسی را برداشت.

وضعیت باغداری در شهرستان ارومیه «آمار سال 1371» مساحت کل باغات 45766 هکتار محصولات عمده: سیب، انگور و انگور و انواع میوه‌جات هسته‌دار بخش صنعت: چون اقتصاد مناطق کشاورزی (شهری و روستایی)‌‌ متأثیر از فعالیتهای کشاورزی است.

فلذا آن دسته از صنایع بیشتر توفیق می‌یابند که در ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با این بخش فعالیت می‌نمایند و به عبارت ساده‌‌تر نهادهای این بخش را تهیه می‌کنند و یا از تولیدات و ضایعات این بخش تغذیه می‌کنند.

صنایع روستایی صنایع روستایی عبارتند از صنایع متناسب با مناطق روستایی که در قالب صنایع تبدیل کشاورزی و دامی، صنایع کوچک و صنایع دستی جهت ایجاد اشتغال و درآمد متناسب با درامد شهری و تعادل اقتصادی بین شهرها و روستاها و جلوگیری از مهاجرت و در نهایت رشد و توسعه و احیاء مناطق روستایی انجام می‌گیرد.

صنایع روستایی جهاد سازندگی استان با تحت پوشش قرار دادن و نظارت بر کارگاههای صنایع روستایی استان توانسته است با ایجاد کارگاههای متناسب روستایی و اشتغال جوانان روستایی در زمینه‌های صنایع غذایی، سلولزی، نساجی،‌ کانی‌های غیرفلزی و صنایع فلزی روستایی نقش عمده‌ای در اقتصاد روستایی استان ایفا نمایند.

جدول شماره 12: صنایع روستایی استان صنایع دستی صنایع دستی از جمله صنایع غیر وابسته و سنتی می‌‌باشند که تولید آنها از موارد اولیه بوم بوده و نشانگر سلیقه و سنن، آداب و رسوم اهالی هر منطقه می‌باشد.

صنایع دستی بویژه فرض بعنوان منبعی برای جذب ارزی خارجی بوده و در مقایسه با صادرات دیگر کالاهای غیرنفتی از اهمیت زیادی برخوردار است.

راهها و حمل و نقل راهها از جمله شریانهای حیاتی محسوب می گردند که بر کلیه فعالیتهای اقتصادی و غیر اقتصادی تأثیر می گذارد و بر چند نوع است از قبیل راه‌آهن،‌ راه آسفالت و راه شنی که هر کدام جایگاه خاصی در پیشرفت دارند از مرکز استان آذربایجان غربی (ارومیه) راهها متعدد آسفالته ، شنی و غیره ارتباطات بخشها و روستاهای تابعه و بویژه سایر شهرستانهای استان را به جاده‌ها اصلی کشور متصل می‌نماید.

در ضمن بعد از ارتباطات جاده‌ای مهمترین عامل ارتباطی فرودگاه و راههای هوایی می‌باشد.

- داشتن شرایط ویژه جغرافیایی هر منطقه‌ای با وجود راههای مناسب و حمل و نقل و گمرکات آن منطقه حتی در سطح بین‌الملل می‌تواند نقش مهمی در جهت صادرات محصولات زراعی تولید شده ایفا کند.

بخش دوم: کتاب شناختی فصل اول: مشخصات کتاب شناختی و فهرست مطالب آن کتاب مشخصات کتاب شناختی عنوان: نگاهی جامعه شناختی به مسائل اعتبارات روستایی در ایران نویسنده: دکتر مهدی طالب ناشر: معاونت ترویج و مشارکت مردمی وزارت جهاد سازندگی خدمات نشر: مؤسسه خدمات فرهنگی چشمه حروفچینی: مؤسسه فرهنگی امیر لیتوگرافی: نگاران چاپ و صحافی: صنوبر زمان و نوبت چاپ: پائیز 1372 – چاپ اول تیراژ: 3000 نسخه قیمت: - فهرست مطالب عنوان صفحه پیش‌گفتار 1 تذکر 3 مقدمه 7 هدف بررسی 9 اهداف اختصاصی 11 شیوه‌ بررسی 12 بخش اول- نظام اعتبار و مبادله در جامعه روستایی تا اصلاحات ارضی 107-13 فصل اول: ویژگیهای اقتصادی و اجتماعی جامعه‌ روستایی تا اصلاحات ارضی52-15 1-1- روابط اقتصادی در جامعه روستایی تا سال 1341 16 1-2- نظام بهره‌برداری ارباب و رعیتی 17 1-2-1- عوامل تولید 18 2-2-1- مدیریت 19 3-2-1- رابطه شهر و روستا 22 3-1- ویژگیهای زارعین 27 4-1- مبادلات 33 1-4-4- مبادله‌جنس با جنس (محصول با محصول) 37 2-4-1- مبادله‌ خدمت با جنس 43 3-4-1- مبادله‌ خدمت با جنس 45 فصل 2: اعتبارات در جامعه‌ روستایی 107-53 (1) وام برای تولید زراعی 54 (2) وام برای امور مصرفی 56 1-2- مالک 59 2-2- منابع غیر رسمی 62 1-2-2- دکانداران شهری یا تجار محلی 62 2-2-2- سلف خران 64 3-2-2- رباخوران یا نزولخوران 65 4-2-2- میدان داران 66 3-2- منابع رسمی 68 1-3-2- وضعیت منابع رسمی اعتبارات کشاورزی تا اصلاحات ارضی 68 1-1-3-2-1- هدف بانک طی سالهای (1341-312)‌ 71 2-1-3-2- منابع مالی بانک طی سالهای (1341-1312) 72 الف- سرمایه 72 ب- سپرده‌ها 74 ج- وصولیها 74 3-1-3-2- شرایط اعطای وام و انواع وامها طی سالهای (1341-1312) 74 4-1-3-2- وامهای پرداختی بانک کشاورزی طی سالهای (1341-1312) 77 الف: دوره قبل از برنامه‌اول عمرانی کشور (1327-1312) 77 2-3-2- صندوقهای روستایی 79 1-2-3-2- مقررات صندوقهای تعاون روستایی در سال 1325 82 2-2-3-2-تأمین سرمایه ‌صندوق در سال 1325 83 3-2-3-2- محل تشکیل و چگونگی عملیات صندوقهای تعاون 84 3-3-2- شرکتهای تعاونی 86 4-3-2- مصارف وامهای بانک 91 1-4-3-2- مصارف وامها در طی سالهای (1327-1312) 91 2-4-3-3- دوره‌ همزمان با برنامه اول عمرانی کشور (1334- 1327) 92 جدول شماره 1- آمار انواع وامهای پرداختی بانک کشاورزی طی سال 1333 بر حسب مبلغ و تعداد 94 3-4-3-3- دوره همزمان با برنامه‌ دوم عمرانی کشور (1341- 1334)‌ 95 5-3-2- اعتبار کشاورزی برای مالکان 99 6-3-2- نتیجه‌گیری 104 بخش دوم- نظام اعتبار و مبادله در جامعه‌ روستایی از اصلاحات ارضی تا انقلاب اسلامی 358-109 فصل یک: 1- عوامل موثر در دگرگونیهای اجتماعی و اقتصادی جامعه روستایی در ایران 128-111 1-1- اصلاحات ارضی 113 2-1- آثار و نتایج مراحل مختلف اصلاحات ارضی در ایران 115 1-2-1- از نظر اجتماعی 118 2-2-1- از نظر سیاسی 120 3-2-1- از نظر اقتصادی 121 3-1- تعاونیهای روستایی به عنوان جانشین مالک 123 4-1- مدیریت اقتصادی روستا بعد از تقسیم زمینها 126 فصل 2: مبادله در جامعه روستایی در سالهای 57-1340 154-129 1-2- عوامل تغییر 130 2-1-2- گسترش ماشینهای کشاورزی و مکانیزاسیون 135 جدول شماره 2- وضعیت جمعیت به تولید و مصرف برخی از محصولات کشاورزی در سالهای 57-1340 140 3-1-2- سایر عوامل تغییر 141 2-2- تغییر در مبادرت خانوارهای زارع 143 1-2-2- مبادله جنس با جنس 145 2-2-2- مبادله‌ خدمت با خدمت 146 3-2-2- مبادله‌خدمت با جنس 147 4-2-2- مبادله‌ جنس با پول 149 فصل 3: اعتبارات روستایی (بانک کشاورزی ایران) 203-155 1-3- بانک کشاورزی از اصلاحات ارضی تا انقلاب اسلامی 155 2-3- اهداف بانک در این دوره 157 الف- هدف بانک طی دوره اول 157 ب- هدف بانک طی دوره ‌دوم 158 3-3- منابع مالی بانک کشاورزی طی سالهای 1357-1341 158 الف- سرمایه 159 ب- سپرده‌ها 159 4-3- شرایط اعطای وام طی سالهای 1357- 1341 162 الف- بخش تعاونی 162 ب- بخش غیرتعاونی 163 1- اعتبارات جاری کشاورزی 163 الف- اعتبارات کوتاه مدت 163 ب- اعتبار در حساب جاری 164 2- اعتبارات توسعه کشاورزی 165 الف- اعتبارات میان مدت 165 ب- وامهای بلند مدت 165 5-3- وامهای پرداختی بانک کشاورزی طی سالهای 1357-1341 166 الف- پرداختهای بانک کشاورزی طی سالهای 1349-1341 166 مصارف وامهای پرادختی بانک کشاورزی طی سالهای 1349-1341 173 ب- پرداختهای بانک کشاورزی طی سالهای 1349 تا 1357 176 جدول شماره 3- وامها اعطایی بانک به بخشهای تعاونی و غیر تعاونی طی سالهای 57-49 179 جدول شماره 4- وامها اعطایی بانک به شرکتها تعاونی روستایی به صورت فصلی180 جدول شماره 5- وامها اعطایی بانک به اعضاء تعاونیها بطور مستقیم طی سالهای 57-49 181 جدول شماره 6- وامها اعطایی بانک به شرکتها و اتحادیه‌های تعاونی روستایی طی سالهای 57-49 182 جدول شماره 7- وامها اعطایی بانک به اعضاء تعاونیها بصورت نظارت شده طی سالهای 57-49 183 6-3- فعالیتهای مربوط به افزایش تولیدات کشاورزی (همکاری با سازمانها و مؤسسات وابسته به وزارت کشاورزی) 186 7-3- فعالیتهای مربوط به همکاری با وزارت و امور روستاها 189 8-3- فعالیتهای مربوط به اجرای برنامه‌های دولت (توزیع وجوه اداره شده) 190 9-3- طرحهای اعتبارات نظارت شده 191 الف- طرح مشترک 193 ب- طرح مجتمع 194 10-3- مصارف وامهای پرداختی بانک تعاون کشاورزی طی سالهای 1357-1349 196 1-10-3- توزیع جغرافیایی وامهای پرداختی بانک کشاورزی طی سالهای 1357-1349 198 11-3- نتیجه 200 فصل 4: تاریخچه بانک توسعه کشاورزی 236-204 1-4- اهداف و وظایف بانک توسعه کشاورزی ایران 205 2-4- شرایط پرداخت اعتبارات بانک توسعه کشاورزی 206 3-4- منابع مالی بانک توسعه کشاورزی 211 1-3-4- منابع دولتی 211 2-3-4-منابع داخلی 213 الف- استقراض از سیستم بانکی داخلی 213 ب- سپرده‌ها 216 1- سپرده‌های مخصوص طرح 216 2- سپرده‌های مدت دار 216 ج- انتشار اوراق قرضه 217 3-3-4- استقراض از منابع خارجی 218 4-3-4- وصولیها 221 4-4- پرداختهای بانک توسعه‌ کشاورزی طی سالهای 1347 تا 1357 221 1-4-4- طرحهای مصوب بانک توسعه بر اساس نوع فعالیت طی این دوره (57-47) 228 2-4-4- طرحهای مصوب بانک توسعه کشاورزی بر اساس توزیع جغرافیایی طی این دوره 057-47) 232 5-3- نتیجه بانک توسعه کشاورزی 234 فصل 5: سازمان مرکزی تعاون روستایی 293-237 1-5-هدف سازمان 238 2-5- مشخصات شرکتهای تعاونی روستایی 242 1-2-5- تعداد شرکتهای تعاونی 242 جدول شماره 8- توزیع تعداد شرکتهای تعاونی روستایی از آغاز تا سال 1369 243 2-2-5- تعداد اعضای شرکتهای تعاونی روستایی 245 جدول شماره 9- تغییرات تعداد اعضای شرکتهای تعاونی روستایی از بدو تشکیل تا سال 1369 248 3-2-5- سرمایه تعاونیهای روستایی 249 جدول شماره 10- تغییرات سرمایه شرکتهای تعاونی روستایی از بدو تشکیل تا سال 1369 252 1-3-2-5- علل عدم افزایش سرمایه اعضاء 253 4-2-5- فعالیت اعتباری شرکتهای تعاونی روستایی 255 جدول شماره 11- توزیع تغییرات تعداد وام و تعداد اعضای تعاونیها از سال 42-1369 258 جدول شماره 12- توزیع تغییرات تعداد کل وام و متوسط وام هر عضو از بدو تأسیس تاکنون 260 جدول شماره 13- توزیع درصدی انواع وامهای پرداختی توسط تعاونیهای روستایی (مبلغ کل به میلیون ریال) 267 جدول شماره 14- توزیع تعداد و مبلغ متوسط وامهای پرداختی توسط تعاونیها در یک دوره شش ساله 269 جدول شماره 15- توزیع تغییرات ذخایر تعاونیهای روستایی از بدون تأسیس تا زمان مطالعه 271 5-2-5- سایر فعالیتهای شرکتهای تعاونی روستایی 272 1-5-2-5- خرید و فروش محصولات تولیدی کشاورزان 272 2-5-2-5- تهیه و تأمین کالاهای مصرفی روستائیان 277 3-5-2-5- فعالیتهای فنی و خدماتی 279 جدول شماره 16- فعالیتهای شرکتهای تعاونی روستایی در طرحهای افزایش تولید 281 جدول شماره 17- توزیع تغییرات نهاده‌ها کشاورزی توزیع شده توسط تعاونیهای روستایی 283 نمودار شماره (1)- توزیع چگونگی تهیه نهاده‌های کشاورزی (زراعی) از منابع رسمی (سازمانهای دولتی) 285 3-5- اتحادیه‌های تعاونی روستایی 289 جدول شماره 18- توزیع تعداد اتحادیه‌های تعاونی روستایی در طول بیست سال فعالیت 290 جدول شماره 19- توزیع تغییرات سرمایه‌ اتحادیه‌ها در طول فعالیت 292 فصل 6: منابع غیر رسمی اعتبارات روستایی 243-294 1-6- توسعه‌ فعالیت منابع غیررسمی 296 2-6- ویژگیهای کلی هر یک از منابع غیررسمی 297 - منطقه جنوب 301 قرارداد 305 منطقه ورامین 308 نمونه سوم مرکبات منطقه شمال 312 1-2-6- دکانداران 317 2-2-6- پیله وران 319 3-2-6- رباخواران 322 فصل 7:‌ ویژگیهای منابع تأمین کننده اعتبارات مورد نیاز روستائیان 358-324 1-7- ویژگیهای عمده مطالعات مورد استفاده 324 2-7- منابع درآمد 326 جدول شماره 20- برخی از اطلاعات کلی راجع به خانوارهای نمونه‌ روستایی327 جدول شماره 21- توزیع سهم (به درصد) هر یک از منابع معیشت در درآمد ناخالص خانوارهای روستایی 328 جدول شماره 22- توزیع دریافتی و پرداختی خانوارهای مورد بررسی به ریال و درصد 329 3-7- دریافتی و پرداختی خانوارهای روستایی 330 جدول شماره 23- شاخص متوسط وام دریافتی خانوارهای مورد بررسی 332 جدول شماره 24- نسبت (به درصد) هزینه‌های مربوط به هر یک از منابع درآمد از رابطه با کل درآمد حاصل از آن منبع 335 جدول شماره 25- نوع و مقدار متوسط هزینه‌های زراعی و باغداری به ریال 336