پیشینه مطالعاتی: محدوده مطالعاتی درشهرستان روران استان واقع گردیده است.
مطالعلت زمین شناسی در این نواحی همانند سایر نواحی ایران با بررسیهای به مقیاس 000/1:250 بوده است حوزه آبریز – در شیت زمین شناسی 000/1:250 میناب واقع است که به عنوان بخشی از پهنه ساختاری –رسوبی مکران محسوب می شود که در آن پی سنگ از نوع پوسته های اقیانوسی است که با – نسبتاً ضخیمی از رشته های فلیشی و مولاسی کرتاسه پسین پلیوس پوشیده شده اند.
این بررسیها توسط تیمی مشترک از کارشناسان شرکت مهندسین پاراگن استرالیا و سازمان زمین شناسی کشور طی سالهای اولیه انقلاب اسلامی انجام شد.
زمین شناسی همچون Bailey, child, Dalaei, Jones, swain, smith, pooyai, motamedi, peterson تحت رهبری دکتر مورگان ، مک گال و مهاجر اشجعی این تحقیقات را با تهیه نقشه 000/100 :1 زمین شناسی میناب در سال 1359 به پایان رسانیده اند.
علاوه بر این بررسیهایی پایه ای توسط سازمان زمین شناسی کشور مطالعات و بررسیهای دیگر زمین شناسی در قالب پروژه های عمران ، اکتشافها و ...
در منطقه به انجام رسیده است.
به عنوان نمونه می توان به طرح پی جویی مواد معدنی خاص در میناب 1371 (سازمان صنایع و معادن استان هرمزگان) طرح پی جویی سنگهای تزئینی و نما در میناب ، رودان و جاشک 1378 (مهندسین مشاور تحقیقات معدنی خاک --) پی جویی مواد معدنی کانیهای فلزی در سطح استان هرمزگان 1376 (سازمان صنایع و معادن و سازمان زمین شناسی کشور) شناسایی عناصر گروه پلاتین در نواحی --- و فاریاب 1379 (سازمان زمین شناسی کشور) پی جویی ذخایر متامورفیک ها اولترامانیک در ایران در منطقه میناب 1366 (سازمان زمین شناسی کشور) مطالعات زمین شناسی محور و مخزن سد استقلال میناب وزارت نیرو پژوهش در ژئومورفولو-- -- دینامیک جلگه میناب پایان نامه کارشناسی ارشد 1378 نقش فرسایش و رسوب در تعیین الگوی مورفولوژیک بخش تحتانی رودخانه میناب پایان نامه کارشناسی ارشد 1380 ژئو شیمی و زمین شناسی – کروسیت فاریاب استان هرمزگان پایان نامه کارشناسی ارشد 1374 مطالعه پترولوژی ، پترو گرافی و ژئوشیمی سنگهای اولتراوائیک – پایان نامه کارشناسی ارشد 1376 مطالعات زمین شناسی و ژئومورفولوژی مرحله توجیهی آبخیز شمیل واحدی شرکت خدمات مهندسی بهار 1379 مطالعات ژئوفیزیکی برداشت و تفسیر اطلاعات مغناطیسی سنجی منطقه رودان پایان نامه کارشناسی ارشد 1375 مطالعات ژئوفیزیک دشت توکهور جغین ، شرکت مهندسی منابع آب 1372 مطالعات ژئوفیزیک منطقه رودان ، دفتر بقررسیهای منابع آب بخش آبهای زیر زمینی 1366 در این گزارش جهت بررسی واحدهای چینه سنگی از راهنمای نقشه زمین شناسی 000/100: 1 میناب همراه با – --- آن از طریق فتوژئولوژی عکسهای هوایی منطقه استفاده شده و از منابع دیگری همچون 1987 hubber,1993,1985,1983 ma call و..
نیز بهره گیری شده است.
اکنون با ارج نهادن به زحمات کلیه زمین شناسان و محققینی که در راستای طرحهای عمرانی دیگر به بررسی منطقه پرداخته اند سعی نمائیم داده ها یمورد نیاز جهت مطالعات اجرایی آبخیز داری را بر اساس شرح خدمات خواسته شده در حد بضاعت ارائه نمائیم.
5- موقعیت و شرایط جغرافیایی: آنجزبرنطین بین تحقیقات جغرافیایی تا طول شرقی و تا عرض شمالی در فاصله حدود 50 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان رودان قرار گرفته که وسعتی در حدود 6867 هکتار دارد.
حداکثر ارتفاع در آن متر و حداقل ارتفاع در خروجی آن متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
آبادیهای کهنوشتری ، استهرو ، پا سفید ، دره جایی ، بالا شهر و سرخلان و گراب به ترتیب از غرب به شرق و در امتداد جاده اسفالته برنطین به منوجان در این حوزه آبخیز واقع شده اند.
این آبادیها عمدتاً تا در حاشیه رودخانه اصلی جنینی واقع هستند بطوریکه عمده آب کشاورزی و شرب آنها توسط چاههای دستی و حفاری شده در آبرفتهای و گادگانه های حاشیه این رودخانه تامین می شود.
آبادیهای متروکه و قدیمی کهورک و استهرو در پی خشک سالی های هفت ساله اخیر کاملا خالی ا زسکنه شده و چشمه های آنها دارای کمترین آبدهی طی سال اخیر بوده است .
اما سایر آبادیها حاشیه رودخانه (اصلی) کم و بیش از اسیب های خشکسالی در امان مانده اند.
راه دسترسی به حوزه همان جاده آسفالته رودان به برنطین و سپس به روستاهای پا سفید تا گراب می باشد که راههای فرعی و خاکی درجه 2 و 3 جهت رسیدن به استهرو (امام زاده) و آب کهورک و همچنینباغات جدید الاحداث حاشیه رودخانه جنین و کهنوشتری از آن منشعب می شوند.
دره های اصلی زیر حوزه ها تا چند کیلومتر خروجیرا با ماشینهای کمک دار قابل دسترس است اما به واسطه خندق های عمیق در آبرفتهای مخروط افکنه ای به یکباره غیر قابل عبور شده و بایستی تا انتها بوسیله کوهپیمایی پیمایش شوند.
نقشه شماره 1 موقعیت و راههای دسترسی به این حوزه را نشان می دهد.
این حوزه آبخیز بر اساس وضعیت توپوگرافی ، زمین شناسی و شبکه آبراهه ها و جمع بندی گروه مطالعاتی به هفت زیر حوزه مستقل و دو پارسل غیر مستقل (int) تفکیک شده است.
نقشه شماره 2 وضعیت توپوگرافی و شبکه هیدرو گرافی همراه با تقسیمات زیر حوزه ها را به مقیاس 000/50 :1 نشان می دهد.
هوا در این منطقه بسیار گرم و اختلاف درجه حرارت روزانه و سالیانه بسیار متفاوت است.
ریزش باران منحصراً در اواخر پاییز و زمستان و گاهی اوایل بهار به صورت رگبار اتفاق می افتد.
شغل اکثر مردمان ساکن حوزه کشاورزی و با غداری بود .
و عده ای نیز به فعالیتهای خدماتی و اداری در حوزه شهرستان مشغولند.
دام موجود در حوزه نیز بیشتر از نوع گله ها ی بزرگتر گوسفندی می باشد.
جدول شماره 1 مشخصات مهم فیزیوگرافی زیر حوزه ها و کل آبخیز برنطین را جهت بهره برداری در معرض دید قرار می دهد 6- زمین شناسی عمومی: استان هرمزگان در جنوب ایران و در شمال تنگه هرمز قرار دارد و جایگاه جغرافیاییاین استان و قرار گیری آن در فصل مشترک سه پهنه ساختاری – رسوبی زاگرس-مکران و ایران مرکزی سبب گردیده تا استان هرمزگان جایگاه زمین شناسی و ساختاری ویژه ای داشته باشد.
به همین لحاظ از دیدگاه زمین ساختاری استان هرمزگان را می توان به سه پهنه یازون تقسیم نمود: الف- پهنه ایران مرکزی که درپایانه شمال استان هرمزگان قرار دارد.
ب- پهنه ایران مرکزی که درپایانه شمال استان هرمزگان قرار دارد.
ج- پهنه مکران که شامل نواحی واقع در خاور میناب تا خاور جاسک است.
نقشه شماره 3 زمین شناسی عمومی استان هرمزگان و موقعیت حوزه آبخیز برنطین را بر روی آن نشان می دهد.
از آنجا که محدوده حوزه آبخیز برنطین در پهنه – واقع شده است ویژگیهای زمین شناسی عمومی و ساختاری پهنه مذکور تشرع می گردد.
نواحی واقع درخاور شهرستان و گسل میناب به عنوان بخشی از پهنه ساختاری ، رسوبی مکران شناخته شده است که ویژگیهای پی سنگی و الگوی ساختاری ویژه ای بر آن حاکم است که با سایر نواحی استان هرمزگان تفاوتهایی آشکار دارد./ دراین بخش ، برخلاف بخش مربوط به زاگرس ، پی سنگ از نوع پوسته های اقیانوسی است که با توالی نسبتاً ضخیمی (حدود 10000 متر) از رشته های فلشیی و مولاسی کرتاسه پسین پلیوسن پوشیده شده اند.
بخش افیولیتی پی سنگ ، در حاشیه شمالی و رسوبهای فلشیی- مولاسی در قسمتهای میانی و جنوبی – دارد.
پوسته اقیانوسی پی سنگ شامل مجموعه ای از سنگهای اولترا مافیک نظیر پریدوتیت ، گابرو – به همراه رسوبهای رادیولاریتی و کربناتی پلاژیک است که به هم ریختگی تکتونیکی به شدت با یکدیگر مخلوط شده و با آمیزه های رنگین سایر نواحی ایران قابل قیاس می باشندو در – گسترده این آمیزه ها که محدوده حوزه آبخیز نطبین نیز بر روی آنها واقع شده اند وجود کرومیت ، کانیهای گروه پلاتین ، مس و ...
می تواند در خورتوجه باشد.
فلشیی ها و مولاس های ترشیاری که پوشش رویی پی سنگ را تشکیل می دهند نواحی واقع بین حاشیه شمالی استان تا سواحل دریای عمان را زیر پوشش دارند.
این سنگها در یک روند شمال به جنوب سن کمتری دارند.
جوان ترین آنها تواریهای سست و کم سیمان آوارهایی پلیوس و کوارتزی است که بویژه نواحی نزدیک به ساحل مکران را پوشانده اند.
زون گسلی میناب دریک روند شمالی- جنوبی سبب گردیده تا در حد خاوری بخش مکران استان هرمزگان ساختارها اگر شکلی قابل توجه داشته باشند.
ولی درسایر نواحی ساختارهای تکتونیکی روند خاوری-باختری دارند که درنتیجه عملکرد گسله های تراستی به صورت منشورهای فزآینده نا بر جا به سمت جنوب حرکت کرده اند به همین دربیشتر نواحی حدهای زمین شناسی از نوع گسلهای طولی است که روند آنها با چین های ناحیه همخوان و موازی است.
نقشه شماره 3 6-1-فتوژئولوژی و تدقیق نقشه زمین شناسی: بر پایه اطلاعات موجود از نقشه های زمین شناسی 000/250 :1 و 000/100 :1 شیب میناب منتشر شده توسط سازمان زمین شناسی کشور و اطلاعات تکمیلی بدست آمده از فتوژئولوژی عکسهای هوایی به مقیاس 000/400 :1 تهیه شده توسط سازمان نقشه برداری کشور در سال 1374 و تصویر ماهواره لندست ETm سال 2002 میلادی از منطقه مطالعاتی و انجام بازدیدها و پیمایش های صحرایی واحدهای چینه سنگی در رخساره های ژئومورفولوژیکی ، عناصر ساختار ، الگوی شبکه هیدرو گرافی و سایر اشکال و پدیده های زمین شناسی و زیست شناسی حوزه ابخیز برنطین شهرستان رودان استخراج شده است.
6-2- چینه شناسی و سنگ شناسی: هدف از مطالعات چینه شناسی ، بررسی موقعیت چینه های سنگی ، وضعیت ساختمانی سازنده ها و سن هر یک از آنها از نظر توالی زمان زمین شناسی به همراه تقسیم بندی آنها از نظر خواص هیدرووینامیکی و فیزیولوژیکی به منظو رشناخت و ارزیابی آنها در زمینه چگونگی تاثیر بر فرسایش پذیری ، رسوب زدایی ، نفوذ پذیری ، رخساره ای ژئومورفولوژیکی ، سیل خیزی و ...
می باشد.
ضمنا مطالعه و شناخت رخساره های رسوبی و سنگ شناسی در زمان و مکان تاریخ و حوادث زمینی را در منطقه بر ما معلوم میدارد.
چینه شناسی نقش مهمی را در زمینه های مختلف سنگ شناسی ، تکنونیک و زمین ساخت منطقه در رشته و به عبارت بهتر چینه شناسی پایه مطالعات زمین شناسی و ژئومورفولفوژی در یک حوزه آبخیز می باشد.
حوزه آبخیز مورد مطالعه در زون زمین شناسی مکران قرار داشته که تاکنون تقسیم بندی چینه شناسی ارائه نشده است.
– و تقسیم بندیهای موجود نیز مورد و غیر رسمی می باشد به همین دلیل واحدهای جینه شناسی ارائه نشد.
در این گزارش بازالتها و کاربردهای سر – شده همراه با قطعات عمدتاً آهکی پلاژیک و رادیولاریت می باشد.
بخش های اعظم آن که برنگ سیاه تا سبز تیره دیده می شوند بازالتی تا دلریتی بوده که با علامت b بر روی نقشه نشان داده شده اند این واحد با وسعت 8/94 هکتار در زیر حوزه های B_int, B6, B5, B4, B1 دیده می شود (عکس شماره 1) گدازه های آتش فشانی و گاهی خاکسترهای آتش فشانی از جمله عناصر مهم مجموعه اینولیستی موجود در گستره طرح هستند که ترکیب کانی شناسی گوناگون و ساختار بالشی (pillow lava) دارند.
بیشتر این گدازه های انیولیتی بر اثر پدیده های دگرسانی بعدی ترکیب اولیه خود را از دست داده اند.
ولی ترکیب عمومی از لکوبازالت تا اسپیلیت متغیر است.
عکس شماره 1 اولترا مانیک ها دسته دیگری از سنگهای مجموعه های آمیزه رنگین در منطقه هستند که در میان آنها رزبورژیت با ترکیب کانی شناسی اولیرین و اورتوپیروکسن در صد بالاتری دارند.
پریدوتیتها نام عمومی این سنگهاست که دارای بیش از 85 درصد کانیهای فرومنزین و حدود ده درصد بلژیوکلازهای کلسیک هستند و کانه های مامانیثیت ایلمنیت ، کرومیت و ...
در آنها دیده می شوند.
پریدوتیت ها بر حسب نوع کانی فرو منیزین که همراه اولیوین در آنها وجود دارد طبقه بندی می شوند.
اولیوین این سنگها معمولاً فرستریت است ولی در بعضی از انواع تفریق شده و انواع متوسط اولیون یاهور تونولیت مکن است وجود داشته باشد.پیروکس منوکلینیک آنها دیو پسید و اوژیت است ، پیروکس ارتورومبیک معمولاً انستانیت بوده ولی هیپرستن نیز گاهی دیده می شود.آمفیبل ها معمولاً برنگهای قهوه ای یا سبز رنگ اند.
میکای این سنگها معمولاً بی رنگ تا قرمز روشن یا فلوگوپیت قهوه ای رنگ است.
مجموعه – منطقه در اکثر موارد بشدت خورد شده و به هم ریخته بود و دگرسانی شدیدی متحمل شده اند در نتیجه این دگرسان شدن سنگهای اولترامانیک مجموعه آمیزه رنگین سرگانتینی شده اند.
مجموعه افیولیت های فوق که متشکل از اولترامانیک های سرپانتینی شد.
بالیه بندی نسبتاً خوب می باشند با علامت ub برروی نقشه زمین شناسی منطقه نشان داده شده اند.
این سنگها که در اطراف روستای کهنوشتری و زیر حوضه B1,B_int دیده می شوند جمعاً 5/45 هکتار وسعت دارند (عکس شماره 2) در این – سنگهای اولترامانیک یاد شده به نسبت های متفاوت دگر سان شده و درصد سرپانتینی شدن آنها متفاوت است.
عکس شماره 2 سنگهای اولترامانیک لایه بندی شده سرپانتینی شده در مجاورت آهکهای پلاژیک در ضلع جنوب غربی آبخیز برطنین (شمال و شمال شرق کهنوشتری) پریدوتیت ها بر حسب نوع کانیها به دونیت ها رزبوژیت (اولوین+ انستاتیت یا هیپرستن) ، ورلیت (اولیووین+ اوژیت)لرزولیت (اولیوین + هردوپیروکسن ها) تقسیم بندی می شوند که در گستره طرح تحت تاثیر دگرسانی عمدتاً سرپانتینی شده اند و گاهی کلا به سرپانتینیت تبدیل شده اند.
این مجموعه با علامت sr بر روی نقشه نشان داده شد.
و در کلیه زیر حوضه های ابخیز برطنین به جز b6 و B7 به وسعت کلی 8/831 هکتار – یافته اند (عکس شماره 3) سرپانتینیت سنگی است که قسمت عمده آن از سرپانتین تشکیل شده گر چه اولیوین و پیروکس دگرسان نشده نیز ممکن است هنوز در آن دیده شود.
تمام کانیهای این سنگها بی شکل هستند.
انواع پر اولیوین آنها مخصوصاً رونیت ها دارای بافت موزائیکی با دانه های مساوی است.
اندازه دانه ها از متوسط تا خیلی درشت تغییر میکند.
سنگهایی که دارای بافت لانه ریز باشند کمیاب هستند.
انواع پرفیری آنها نیز خیلی نایاب است.
ساخت لایه ای در این سنگها بخصوص در پریدوتیت هایی که در منطقه شمال کهنوشتری دیده می شوند با وجود لایه های کرومیت مشخص تر قابل تشخیص می باشند.
دانه های اولیوین مکن است نیمه موازی بوده و بافت نیمه جریانی به سنگ داده باشد.
عکس شماره 3 دسته دیگری از سنگهای آمیزه رنگین گابروها هستند.
پس از ارترمافیک ها فراوان ترین سنگهای بازیک درشت لانه مجموعه های افیولیتی هستند که از نظر سیما و ساخت در بیشتر جاها به صورت توده ای هستند ولی گاهی ساخت لایه ای نیز دارند که این نظم مدیون مراحل انجماد ماگمایی و در اثر فرآیند نشت بلوری می باشد.
در مورد خاستگاه گابروها در این مجموعه افیولیتی سه امکان تفریق مالهای اولترا مافیک اولیه، ذوب قسمتهای بالای پوسته اقیانوسی و تزریق ماگمای بازیک جوان تر در یک مرحله بعدی پیشنهاد شده است.
گاربروها در مجموعه افیولیتی حوزه آبخیز برنطین بدلیل پراکندگی واحدهای کوچک آن قابل نقشه برداری نیستند ولی در مخلوط و آمیزه رنگین فوق بنحوی قابل تشخیص هستند در یک مورد گابروها همراه با آبفیولیت ها رخنمون کوچکی را در سر آبخیزهای B3 و B7 به وسعت کلی 2/2 هکتار بوجود آمده اند.
گاهی سنگ های گابرویی در اثر دگرسانی استاتیک به مجموعه ای از گارنت گروسولاریت، کلریت، ایدوکرانه و زدو دیانیت تبدیل شده اند نام این گابروها دگرسان شده که سیمای عدسیهای سفید رنگ کوچک دارند رودنگیت می باشد.
می توان چنین نتیجه گرفت که این سنگها همزمان با پدیده سرپانتین شدن در پریدوتیت ها تشکیل شده اند.
عکس شماره 4 عکس شماره 5 آبفیولیت ها رشته دیگری از شنهای موجود در مجموعه افیولیت منطقه می باشند که گسترش نسبی کمتری به سایر سنگهای این مجموعه داشته و از دگرسانی و تجزیه ادلیوسین و سرپانتین تحت تأثیر محلولهای هیدروترمال بوجود می آیند غالباً به شکل رگه های کوچک سانتیمتری یا کوچکتر به صورت الیاف موازی دیده می شوند که سنگ میزبان را به صورت شبکه درهمی فرا می گیرند نوع آزبست فراوان ترین آبفیول بود که بصورت محدودی در شنهای گسترده طرح گاهاً قابل مشاهده اند.
در آمیزه رنگین علاوه بر سنگهای آذین اولترامافیک سنگهای رسوبی و آذر آواری آهکی، سیلیسی (رادیو لاریت) نیز دیده می شود این مجموعه یا آمیزه که عمدتاً از سنگهای رسوبی و آزآواری تشکیل شده اند و مقدار سنگهای آذرین فوق بازیک آزنها به نسبت کم می باشد در نقشه با علامت CM1 نشان داده شده اند.
این آمیزه یا همتانت چنان با هم مخلوط شده است که سنگهای آهکی، رادیولاریتی و آذرآواری و آذین آن قابل تفکیک نیستند.
ولی عمده سنگهای آن رسوبی بوده و از نوع آهکهای پلدژیک، رادیولاریت،فیلیت، چرت و شیل آهکی می باشد.
(عکس شماره 7و8 ).
این آمیزه بدلیل وجود انواع مختلف سنگهای فوق با رنگهای متعدد الوان بوده و به سادگی بر روی زمین از سایر واحدهای اولترامانیک و آهکهای پلدژیک قابل تشخیص هستند.
وسعت این مجموعه یا همتافت رسوبی (Sedimentary Association )در گستره طرح 1760 هکتار بود.
که در کلیه زیر حوزه رخنمون یافته است و بیش از 25 درصد سطح این آبخیز را تشکیل داده اند.
رخنمونهای بزرگتری از آهکهای پلدژیک نواحی عمیق دریا نیز در آمیزه های فوق قابل تفکیک هستند که با علامت L بر روی نقشه نشان داده شده اند.
این آهکها به رنگ سفید تا کرم رنگ بوده که لایه بندی در آنها عمدتاً به هم ریخته و شکستگیها در آنها فراوان هستند بدین سبب بلوکهای آهکی جدا شده از سطوح درزه ها بر روی نشیب دامنه پایین دست آنها قابل مشاهده اند این بلوکهای سنگی منابع سنگی بالقوه بوده و قابل بهره برداری جهت احداث سازه های آبخیزداری هستند.
این آهکها نسبتاً وسعت زیادی داشته بطوریکه در کلیه زیر حوزه های این آبخیز در سطحی معادل 4/633 هکتار معادل 2/9 درصد از سطح حوزه رخنمون یافته اند.
عکسهای شماره 7 تا 9 مجموعه آمیزه های رسوبی و افیولیتی گسترده طرح را نشان می دهند.
سن این آمیزه های افیولیتی بر اساس روش سن مطلق آرگون 40- آرگون 39 حدود میلیون سال (ژوراسیک میانی ) تا 95 میلیون سال (کرتاسه) بدست آمده است (هانیس وهمکار 1980 ) این در حالی است که میکروسنگواره های موجود در آهکهای پلدژیک نیز سن کرتاسه پایانی تا پالئوسن را نشان میدهند.
وسعت کلی آمیزه رنگین دار آبخیز برنطین معادل 49 درصد سطح آن می باشد.
عکس های 9-6 رسوبات مخروطهای طغیانی QF1 قدیمی تر بوده که تنها در زیر حوزه های B1 و B2 و B-int قابل مشاهده اند که از نظر ارتفاعی کمی بلندتر از مخروط افکنه های جوان بوده و مشرف شدن روان آبها بر روی سطح آنها با دشواری امکان پذیر بوده در حالیکه نهشته های آبرفتی طغیان جوان همچنان فعال بوده و روان آبهای جاری در سطوح آنها همچنان پخش شده و رسوبگذاری و رسوب برداری در حال حاضر نیز ادامه دارد بدلیل دانه بندی درشت دانه استعداد پخش سیلاب داشته و قابلیت ذخیره سازی منابع آب زیر سطحی و زیر زمینی را تا حدود 20 درصد حجم خود دارند.
وسعت مخروط افکنه های قدیمی 7/240 هکتار و مخروط افکنه های جدید حدود 2/765 هکتار وسعت دارند.
و در مجموع 6/14 درصد از سطح آبخیز برنطین را به خود اختصاص داده اند.
نهشته های آبرفتی طغیانی قدیمی نیز استعداد پخش سیلاب داشته ولی بدلیل ارتفاع بیشتر امروزه جریان سطحی سیلاب در سطح آنها کمتر جریان می یابد و برای پخ سیلاب نیاز به احداث سازه های انحراف آب جهت بالا آوردن ارتفاع آب و مشرف نمودن آب بر سطح آنها دارند.
ضمن آنکه پوشش گیاهی متراکم تری در سطح آنها به چشم می خورد.
بر روی دانه های سنگی گسترده طرح واریزهای بلوکی و درشت دانه حاصل از فرسایش فیزیکی آهکها و سایر سنگهای افیولیتی دیده می شود که بصورت موردی و در سطوح کوچک بود.
بطوریکه نمی توان آنها را بصورت پلیگدن بسته بر روی نقشه با مقیاس 25000 :1 نشان داد.
جدیدترین رسوبات موجود در گسترده طرح آبرفت های درشت دانه موجود در بسته شریانی آبراهه های فصلی زیر حوزه های فرعی و اصلی است.
بسته کانالهای آبراهه های اصلی بصورت شریانی و ناهموار می باشد که در 5 مورد بدلیل بوجود آمدن جریانهای خطی آشفته سیلابی خندقهای بسیار بزرگی در این آبرفتها به عمق 3 تا 10 متر پدیدار شده است.
بدلیل وجود جریانهای سیلابی عریض با ضخامت کم و رسوبات جریان را واریزه ای و عدم وجود ریز دانه ها پوشش گیاهی در سطح آنها بندرت دیده می شود و بوته ها منفردی نیز که به سطح آنها دیده می شود از گونه های شن دوست و بسیار قانع از نظر مواد غذایی می باشند رسوبات این آبرفتها نی زن بسیار مهمی را برای آبهای زیر قشری و سدهای زیرزمینی در بعضی مکانها دارند که با توجه به وضعیت تبخیر زیاد منطقه پتانسیل مناسبی جهت نگهداری آب سیلابها در این مخازن زیر زمینی جهت مصارف بعدی است.
رسوبات این آبرفت ها درشت دانه جور نشده، ناهمگن ونابالغ (Immature ) هستند و درشت دانه های آنها عمدتاً از جنس آهک، باز است، گابرو و اولترامافیک بوده و ریز دانه های در حد ماسه و سیلت مربوط به واحدهای فیلیتی، شیل آهکی و ماسه سنگ ها و سیلیستتونها است.
در بین آنها دانه های چرتی قرمز رنگ نیز دیده می شود.
ضخامت آبرفت بستر رودخانه ها بسیار متغیر بوده و به سمت خروجی حوزه ها افزایش می یابد.
رسوبات آبرفتی حاشیه رودخانه، اصلی جغین دارای جور شدگی و گردشدگی و همگنی بیشتری بوده و در دوره Sub Mature (نیمه بالغ) قرار می گیرند.
آبرفت بستر رودخانه ها در مجموع حدود 241 هکتار از سطح آبخیز برنطین معادل 9/5 درصد از سطح آنرا به خود اختصاص داده اند.
نقشه شماره 4 پراکنش واحدهای چینه سنگی و زمین شناسی گسترده آبخیز مورد مطالعه را در معرض دید قرار می دهد.
در جدول شماره 2 نیز مساحت این واحدها در زیر حوزه های فرعی و کل آبخیز برنطین آورده شده است.
لازم به یادآوری است در مناطقی که بر روی اراضی کواترنر باغات و اراضی کشاورزی واقع شده باشند واحد جداگانه ای تحت عنوان QA در تفسیر عکسهای هوایی منطقه بر روی نقشه زمین شناسی تفکیک و ارائه شده اند این مناطق در محدوده گسترده طرح حدود 572 هکتار می باشند که عمدتاً بر روی اراضی آبرفتی پادگانه های حاشیه رودخانه جغین واقع شده اند و بوسیله آبهای زیر زمینی (آب چاه) و تأسیسات آبیاری قطره ای مشروب می شوند.
بدیهی است وسعت این اراضی با توجه به انجام عملیات آبخیزداری قابل افزایش نیز خواهد بود.
عکس.........
6-4- تکتونیک، عناصر ساختاری، لرزه زمین ساخت و ارائه نقشه مربوطه : حوزه آبخیز برنطین در زون زمین ساخت مکران واقع شده است.
مکران نوعی اشتقاق درون قاره ای به سن ژوراسیک پسین کرتاسه پیشین در سکوی ایران است که با توجه به رفتار امواج صوتی و سرعت امواج در پی سنگ با اقیانوس زایی همراه بوده است به همین دلیل پی سنگ ناحیه نوعی پوسته اقیانوسی با میانگین حدود 7 کیلومتر است (گلنی و همکاران 1990) که با توالی ستبری از رسوب های فلیش گونه تا شیه مولاس پوشیده شده است.
در یک راستای شمالی به جنوب پوشش رسوبی روی پی سنگ جوان تر است گستره آبخیز برنطین در بخش شمال غربی مکران بر روی مجموعه ای از پوشه های اقیانوسی و رسوبات پلدژیک ژوراسیک، کرتاسه بالا قرار گرفته است.
آمیزه های افیولیتی اقیانوسی فوق که بطور عمده در کنار گسلهای فعال نشان دهنده ناآرامی های شدید تکتونیکی منطقه می باشند.
بر اساس نوشته ارشری و فورستر (1982) در ناحیه مکران دو زون مشخص وجود دارد که نامبردگان آن را مکران شمالی و مکران جنوبی نامیده اند زون شمالی را باید یک افیولیت ملانژ واقعی نامید که در آن مشخصات کامل یک مجموعه افیولیت را می توان مشاهده کرد در حاشیه شمال همین مجموعه افیولیتی نامبردگان دگرگونی فشار زیاد- حرارت متوسط شامل مجموعه گلوکوفان، لاوسونیت، ژارئیت، پومپله ایت، آلبیت، کلریت و اسفت را مشاهده کرده اند.
براساس فسیلهای موجود در رسوبات این ملانژ تکتونیکی سن آنها را ژدراسیک تا پانئوسن تعیین شده است.
به نظر نامبردگان افیولیت های مذکور از یک دیفت اقیانوسی نشأت گرفته اند و با نهشته های زمان تشکیل خود مخلوط شده اند.
ولی با توجه وجود رسوبات پلدژیک به سن کرتاسه بالدی- پالئوسن، سن استقرار مجموعه را باید پالئوسن دانست.
در همین ناحیه می توان به رگه های با ارزشی تالک و آزبست دست یافت.
اگرچه سن جایگزینی نهایی این مجموعه افیولیتی را همگان کرتاسه پایانی- پالئوسن می دانند ولی براساس نوشته هانیس و همکاران هدرنبلندهای یک آیفبولیت وابسته به اولترامانیک ها مکران غربی با روش آرگون 40- آرگون 39 حدود میلیون سال (ژوراسیک میانی) به دست آمده است.از نگاه زمین ساختی تا کنون مکران را به سه روش تقسیم بندی کرده اند، نخستین و ساده ترین تقسیم بندی تقسیم مکران به دو بخش شمالی (مکران داخلی) و جنوبی(مکران بیرونی) است.
این دو بخش پی سنگ افیولیتی دارند و با باریکه ای از پوسته قاره ای از یکدیگر جدا شده اند.
ارشدی(1982) پوسته قاره ای جدا کننده مکران شمالی از مکران جنوبی را لبه جنوبی بلوک لوت می داند که پس از جدا شدن به درون حوضه فلیشی مکران رها شده است.
مک کال (1985) پوسته قاره ای مورد نظر را ادامه جنوب خاوری زون سنندج- سیرجان در پهنه مکران می داند.
افتخارنژاد این پوسته قاره ای را جدا کننده نوار افیولیتی بیرونی از درونی می داند.
فرهودی و کریگ (1977) با توجه به روند فزاینده سن نهشته ها از جنوب به شمال، دگر شکلی موجود و فزونی گرفتنی ارتفاع، مکران را نوعی سیستم کمانی جنبا دانسته اند که در شکل گیری آن، فرو دانش پوسته اقیانوسی عمان به مکران نقش بنیادی داشته است.
در نظریه دیگر پهنه مکران به دو بخش پایین افتاده جازموریان (حوزه پیش کمان در حال فرونشینی) و بخش بالا آمده جنوبی که از کوههای بشاگرد تا ژرفای اقیانوس عمان ادامه دارد و خود از دو بخش حوضه شیب و پرشدگی ژرفنا تشکیل شده است.
به عقیده مک کال (1985) پهنه مکران شامل 4 ایالت زمینی ساخت است که محدوده حوزه آبخیز برنطین در پهنه کانت فرعی یا زون گسترش کانت مانند قرار گرفته است.
این بخش در اواخر ژوراسیک با اوایل کرتاسه شکل گرفته و تا اوایل ائوسن حوضه کانتی باریکی را تشیکل می داده است.
دراین پهنه مجموعه ای از سنگهای افیولیتی به همران رسوبهای آهکی پلدژیک کرتاسه بالا و فلیش های آهکی پالئوسن به صورت مخلوط برونزد دارند.
در چهار گوش نقشه 000/100 :1 زمین شناسی میناب محدوده مورد مطالعه در بلوک تکتونیکی آمیزه رنگین یا افیولیتی قرار گرفته که توسط دو زون گسله با روند شمال غرب جنوب شرق از سایر بلوکهای غربی و شرقی خود جدا شده است.
این بلوک در غرب توسط گسله های پالمی و زندان از بلوک نهشته های اولیگوسن و میوسن تفکیک شده است.
گسله های فوق با سازکار معکوس تا راندگی با شیب به سمت شمال شرق سبب همبری غیر متعارف بلوک آمیزه های رنگین با نهشته های رسوبی اولیگو- میوسن در ناودیسهای پالمی و سی سی شده است.
در حاشیه خاوری بلوک آمیزه افیولیتی بلوک باجگان با نهشته های دگرگون شده بواسطه گسله های دستگرد و رودان قرار گرفته است.
گسله های رودان و دستگرد نیز دارای روند شمال غرب- جنوب شرق بود.
و شیب به سمت شمال شرق دارند.
گسله رودان شاخه جدا شده ای از گسله اصلی بشاگرد در ادامه غربی این گسله می باشد که روند شمال غرب- جنوب شرق یافته است.
به عقیده نبوی 1355 گسل میناب به احتمال زیاد به وسیله گسل قطعه شده است بطوریکه دنباله آن را می توان در طرف دیگر گسلهای بشاگرد و زاگرس مشاهده کرد.
گسل میناب یا گسل زندان قسمتی از امتداد اورال- عمان- ماداگاسکار با روند شمالی- جنوبی و در بخش شرقی شهرستان میناب واقع شده است.
به نظر قریشی 1985 ساختارهای آن یک گسله امتداد نفر راستگرد است که مرز بین دو صفحه همگرای قاره ای زاگرس و پوسته اقیانوسی فعال دریای عمان را در جنوب مکران تشکیل می دهد.
کازمین و دیگران (1986) خط عمان را که جدا کننده تصادم قاره- قاره زاگرس (در سمت چپ) و فرورانش پوسته اقیانوس خلیج فارس به زیر مکران است (در سمت راست) از نوع گسل ترانسفورم نوع قوس- قوس در نظر می گیرند.
بنابراین ادامه خط عمان در ایران یعنی گسل میناب هم به باید گسل ترانسفورم نوع قوس- قوس باشد که در سمت مشرق افیولیت ملانژها و فلیش های اولیگو میوسن مکران و در سمت مغرب تنها سازندهای آغاجاری را می توان مشاهده کرد.
به نظر فالکن (1967) حرکت افقی از نوع راستگرد در پی سنگ این ناحیه احتمالاً در کرتاسه پسین- ترشیر صورت گرفته است، در گستره آبخیز برنطین از عناصر ساختاری چین، گسله های و درزه ها تنها گسله ها و درزه ها قابل مشاهده اند و ساخت های کاهی از کی چین مشخص وجود ندارد.
ولی ساختهای تک چین یا تک شیب بصورت درهم ریخته و بسیار آشفته در پریدوتیت های لایه بندی شده و تا حدودی فیلیت ها و آهکها قابل تشخیص است.
منطقه فوق بدلیل درهم ریختگی شدید بشدت گسله و دارای شکستگیهای فراوان بوده بطوریکه شکستگیهای اصلی عمدتاً روند شمالی-جنوبی تا شمال غرب جنوب شرق دارند.
بدلیل وجود گسله های رودان، میناب، بشاگرد و ...
خط زمین لرز، در حوزه فوق زیاد می باشد.
کما اینکه سوابق لرزه خیزی در این استان نشان دهنده ثبت قدیمی ترین زمین لرزه دستگاهی به بزرگی 8/5 ریشتر در تاریخ 19/6/1905 بوده و آخرین زمین لرزه به وقوع نیز در همین پاییز سال جاری به بزرگای حدود 6 ریشتر در قشم رخ داده است.
بزرگترین زمین لرزه دستگاهی رویداد.
در استان هرمزگان در تاریخ 6/11/1990 در مختصات 47/55 و 23/28 و عمق کانون 8 کیلومتر با بزرگای 6/6 ریشتر در مقیاس امواج سطحی بوده است.
بدلیل آنکه از فاکتورهای طبیعی غیر قابل تغییر توسط انسان می باشند فلذا نقش آنها در یک حوزه آبخیز بصورت متعادل مفید خواهد بود ضمن آنکه کنترل و تنظیم پدیده های مرتبط با آن خارج از قوه انسان بوده و فقط می توان در راستای پیشگیری از مشکلات بعدی نقش آنها را در تخریب سازه ها مدنظر قرار داد و سعی نمود تا از نقش مثبت آنها بخصوص در مواردی مانند نفوذپذیری و کاهش استعداد سیل خیزی زیر حوزه ها استفاده نمود و با بطور مثال در زون خرد شده گسله 6 و افزایش تراکم شدید درزه ها در طرفین و بخصوص فرادیواره نسبت به کاهش رسوبزایی این مناطق با پوشش گیاهی اقدام نمود و در این مکانها کمتر از سازه بهره گیری نمود نقشه شماره 5 عناصر ساختاری گسلها و چین های منطقه را نشان داد.