مقدمه
در حال حاضر در بیشتر کشتارگاههای صنعتی بخشی از منابع سود آوری این تاسیسات قسمت صنایع جنبی کشتارگاه و استفاده از مواد حاصل از کشتار دام می باشد. از نظر اقتصادی بر این عقیده هستند که سودی که از این بخش حاصل می گردد به مراتب بیشتر از بخش کشتار دام و تولید گوشت می باشد. که می تواند در بالانس هزینه ها وسود سالانه نقش موثر داشته باشد زیرا در بسیاری از موارد هزینه های کشتار دام و آماده سازی گوشت به مراتب بیشتر از هزینه دریافت شده به ازای واحد آن می باشد.
از یک دام کشتاری –پوست –روده-آلایش خوراک-خون-ضایعات غیر قابل مصرف –چربی خوراکی و بسیاری از مواد شیمیایی استحصال می گردد، صنایع جنبی و تولیدات حاصل از آن در کشتارگاهها علاوه بر ارزش اقتصادی آن از نظر بهداشتی اهمیت فراوان دارد زیرا:
1-مواد حاصله در همان مجتمع قرار گرفته و مصرف می شود و در اثر انتقال خطرات بهداشتی برای محیط زیست و اشاعه امراض دامی وبیماری مشترک را ندارد.
2-از نظر اقتصادی نیاز به هزینه های اضافی جهت جمع آوری و انتقال و یا افزایش آنها ندارند.
3-اشتغال سازنده و مفیدی را ایجاد می نماید.
بنابراین آنچه به طور خلاصه می توان بیان کرد این است که صنایع جنبی کشتارگاهها سبب می شود تا دام به عنوان مواد اولیه وارد و متعاقب عملیات و مراحل تولید فرآورده هایی از مجتمع های کشتارگاهی خارج کرد . این فرآورده ها شامل:
1-گوشت و انواع مختلف آن
2-روده شرت شده و آماده مصرف جهت پوشش سوسیس و کالباس و تولید نخ قابل جذب
3-پوست به صورت سالامبور و یا کراست و در برخی از مجتمع ها بصورت چرم.
4-روغن غیر خوراکی و صنعتی
5-روغن خوراکی
6-بعضی از مواد اولیه جهت ساخت دارو مثل غده لوزالمعده-صفرا –خون(تولید انسولین)
7-آلایش خوراک دام مثل جگر-قلوه-زبان و مغز
8-جمع آوری شاخ جهت مصارف صنعتی-داروئی و بخصوص لایه خارجی شاخ گاو میش
9-پودر گوشت-استخوان وخون
10-پلاسما برای صنایع دارو سازی همچنین تولید نوعی چسب
11-کنسرو گوشت جهت مصرف انسانی
12-غذای حیوانات
13-کود جهت مصارف کشاورزی –حاصل از سانتریفوژن فاضلاب(فاضلاب حاصل از کشتارگاه به عنوان کود ازته ارزش زیادی در کشاورزی دارد)
14-فرآورده های گوشتی به صورت سوسیس و کالباس –گوشت خشک شده و سایر فرآورده ها.
15-ژاتین حاصله از استخوان در مرحله تولید پودر استخوان.
ضمناٌ کارخانجات یا قسمت های تولید قوطی کنسرو-پلاستیک زنی و نخ سازی را نیز می توان جزئی از واحد فعال مجتمع های کشتارگاهی و صنایع جنبی وابسته به آن به حساب آورد.
روده:
استفاده از روده کوچک گوسفند و بز و همچنین روده کوچک گاو از مدتها پیش در جهت پوشش های طبیعی و قابل مصرف فراوردهای گوشتی(سوسیس و کالباس) در بسیاری از کشورهای جها ن مرسوم بوده و هست. و از طرفی روده کوچک گوسفند جهت تولید نخ های بخیه قابل جذب نیز استفاده می شود. بخش قابل استفاده و با ارزش روده لایه sumbucsusal است که از فیبرهای کاژن تشکیل شده است.بنابراین جهت تولید روده قابل مصرف قسمتهای داخلی و خارجی روده بوده و از آن جدا می شود. کلاژن یک پلی پپتید است که تحت تاثیر آنزیم ها هضم و جذب می شود.
نحوه عملیات کارگاهی تولید روده )روده پاک کنی شرت):
روده پس از استحصال از دام کشتاری به منظور طی مراحل بعدی به کارگاه لش گیری منتقل می شود. در این قسمت ابتدا روده از مزانتر یا روده بند و سایر بافت ها از جمله چربی جدا شده و محتویات آن خارج می شود.این قسمت ازروده پاک کنی می تواند توسط دستگاه و ماشین های مکانیکی صورت پذیرد.