دانلود مقاله مواد اولیه پروتئین حیوانی در تغذیه طیور

مواد اولیه پروتئین حیوانی در تغذیه طیور

پودر ماهی

انواع مختلف پودر ماهی از قبیل پودر ماهیهای : ساردین ، شاه ماهی ،‌تون ، آنچوی و امثال آن با ترکیبات مختلف در بازار جهانی وجود دارد .

مقدار پروتئین و اسید آمینه های پودر ماهی بسته به نوع ماهی تهیه شده از آن مختلف است و لی به طور کلی مقدار پروتئین پودر ماهی مرغوب نباید کمتر از 55 درصد باشد .

جدول شماره 41 مقدار پروتئین و اسید آمینه های اصلی در چند نمونه آرد ماهی را نشان می دهد .

جدول 41 – مقدار متوسط اسید آمینه های اصلی در چند نمونه آرد ماهی

 گرم اسید آمینه در          آرد ماهی       آرد ماهی         آرد ماهی          آرد ماهی 

100 گرم ماده ازته      منهان آمریکا     آنچووی پرو     آنچووی شیلی   شگ ماهی نروژ

آرژنین                              0/6                     65/5              9/5                 85/5

گلیسین                             75/6                    1/6               6/9                 15/6  

هیستیدین                          3/2                      25/2              6/2                5/2

ایزولوسین                         4/4                      6/4                8/4                5/4   

لوسین                               1/7                      5/7                6/7                15/7

لیزین                                55/7                    5/7               0/8                 6/7        

متیونین                             8/2                      0/3                05/3              8/2

سیستین                             9/0                      9/0                9/0                9/0

فنیل آلانین                       95/3                     2/4                3/4               3/47/3

تیروزین                            2/3                      55/3              4/3               0/3     

ترئونین                             95/3                    1/4                3/4               9/3         

تریپتوفان                           0501                  15/1             20/1              00/1 

والین                                1/5                      2/5                4/5                3/5

درصد پروتئین خام              62                     7/64                67                   3/75

پودر ماهی دارای 3-8 درصد چربی می باشد .

املاح اصلی مانند منگنز ، آهن ،‌ید نیز به مقدار کافی در پودر ماهی وجود دارد .

به اضافه از نظر ویتامین ها بخصوص ویتامین دسته B بخصوص کولین و و   و اسید پانتوتنیک ، نیاسین نیز قابل توجه می باشد .

از این رو اهمیت پودر ماهی در تغذیه انواع طیور بسیار زیاد می باشد و تقریباً در تمام جیره های غذائی طیور و مواد کنسانتره مخصوص طیور ، پودر ماهی و یا ترکیبات آن وجود دارد .

در موقع استفاده از پودر ماهی در کنسانتره و جیره غذائی طیور پرورشی باید توجه نمود که ناخالصی در آن وجود ندشته و نیز فاشد نشده باشد .

پودر گوشت و خون :

پودر گوشت و خون نیز یکی از مواد اولیه جهت تامین پروتئین در جیره غذائی طیور می تواند باشد .

پودر گوشت و خون از مازاد کشتارگاههای دائمی و کنسرو سازی ، لاشه حیواناتی که در کشتارگاه به علل مختلفی برای انسان غیر قابل مصرف تشخیص داده می شوند ، تشکیل می گردد .

همچنین ضمائم قرمز لاشه ( کبد ، قلب ، قلوه ، سر ) ، ضمائم سفید لاشه ( مجاری معده و روده ، ششها ، دستها و پاها ) و سایر پسمانده کشتارگاهها ( خون ، استخوان ، اندام تناسلی و گاهی حتی شاخ و سم ) در تهیه پودر گوشت مورد استفاده قرار می گیرد .

از این رو بسته به اینکه مواد اولیه بیشتر شامل چه قسمتهائی باشد پودر گوشت موجود در بازار به سه دسته تقسیم می کنند :

آرد گوشت پر استخوان (حاوی 45 درصد پروتئین خام )

آرد گوشت کم استخوان (حاوی 50 درصد پروتئین خام )

آرد گوشت بی استخوان (حاوی 53-55 درصد پروتئین  )

پودر گوشت دارای مقدار قابل توجهی پرولین و مخصوصاً لیزین است ولی اسید آمینه های نوع میتونین ، تریپتوفان ، هیستیدین ه تره اونین و پرولین آن نسبت به پودر ماهی کمتر است .

مقدار چربی در آرد گوشت بین 7-14 درصد است .

پودر گوشت بسته به نوع تهیه دارای مقادیر فراوان کلسیم و فسفر می باشد ، به علاوه حاوی مقادیر قابل توجهی از عناصر کمیاب (مس ، منگنز ، آهن ) است ، از این رو معمولاً در تغذیه طیور پودر گوشت را هیچگاه به عنوان تنها منبع پروتئینی در جیره انتخاب نمی کنند .

بلکه به علت بعضی کمبود ها و محدودیت هائی که در آن وجود دارد ، به عنوان مکمل غذا همراه با پودر ماهی به کار می برند . 

بلکه به علت بعضی کمبود ها و محدودیت هائی که در آن وجود دارد ، به عنوان مکمل غذا همراه با پودر ماهی به کار می برند .

پودر خون : خون در بین مواد حاصله از مازاد کشتارگاهی منبع خوبی از پروتئین های خام است .

از همه حیوانات خون گرم ، می توان پودر خون تهیه کرد ولی معمولاً خونی که در کشتارگاههای دام جمع آوری می شود .

از گاو و گوسفند و احیاناً بز و شتر می باشد سابقاً خون کامل را بعد از منعقد کردن ، در اتوکلا و تا حرارت 140 درجه سانتیگراد حرارت داده و سپس تحت فشار در دیگهای چرخان خشک می نمودند .

در حال حاضر از دستگاههائی استفاده می کنند که در آن خون کامل به صورت پودر پاشیده و به طریقه اسپری خشک می گردد .

پودر خون از نظر پروتئین بسیار غنی است .

معمولاً بین 5/77 – 11/87 درصد (به طور متوسط 82 درصد )ماده از ته دارد .

خون دارای مقدار زیاد لیزین (9/9 درصد ) و مقدار کمی ایزولوسین ، تریپتوفان ، آرژنین ، و میتونین است .

مواد معدنی آن در حدود 5/0 درصد و مواد چربی آن بسیار فقیر است .

پودر خون با داشتن مقدار فراوان مواد ازته معمولاً همراه با غلات از نظر پروتئین خام و لیزین ضعیف است ، در فرمول به کار می رود .

پودر بقایای کشتارگاههای طیور طبق برسی انجام شده در ایران درصد مواد غیر قابل مصرف لاشه طیور پس از کشتار بدون توجه به جنسیت آنها به قرار زیر است : - خون 7/1 درصد - پرها 7 درصد - سر و پا 65/8 درصد - اندرونه ها و امعاء و احشاء 59/6 درصد - مجموعاً 9/23 چنانچه از 7 درصد پر ، 2 درصد آن را شاهپرها حساب کنیم ، بقایای غیر قابل استفاده در کشتارگاههای طیور که به دور ریخته می شود را مجموعاً می توان رقمی در حدود 9/18 درصد منظور نمود که متاسفانه در ایران قسمت اعظم این بقایا بدون استفاده به دور ریخته می شود در حالی که با نصب دستگاههای مخصوص در کنار کشتارگاههای طیور می توان به طور متوسط از هر سه کیلو گرم بقایای مزبور یک کیلو گرم پودر بقایا برای تغذیه دام و طیور و ماهی تولید نمود .

پودر بقایا چنانچه به طور مطلوب تهیه و چربی آن به خوبی گرفته شود .

دارای میزان کافی پروتئین خام می باشد .

از نظر ویتامین و اسید آمینه ها نیز غنی است به طوری که لیزین آن در حدود 7/2 درصد و میتونین آن در حدود 1 درصد است .

طرز تهیه پودر ضایعات یا بقایای کشتارگاههای طیور بدین ترتیب است که پس از کشتار امعاء و احشاء و سر و پا ها و شاهپر ها را وارد سرند متحرک می کنند و به وسیله عمل گریز از مرکز (سانتریفوژ) آنها را در آب شستشو می دهند و سپس مواد را در مخزن پخت که دارای حرارت 140 درجه سانتیگراد است ، به مدت 3-4 ساعت حرارت می دهند و چربی آن را تا حد امکان جدا می کنند .

پودر پر : پودر پر منبع خوبی از پروتئین غذایی است که می توان آن را به غذای دام و طیور و ماهی به کار برد .

پودر پر خام دارای مواد غیر قابل هضم می باشد ولی چنانچه با حرارت و رطوبت هیدرولیز شود ، به طور رضایت بخش قابل هضم می شود ، از این رو معمولاً به مدت 18 ساعت در حرارت 121 درجه قرا می گیرد .

در نتیجه پودر هیدرولیز شده با قابلیت هضم آن به میزان قابل توجهی بالا می رود .

در دستگاههای جدید ، هیدرولیز شده دارای مقدار قابل توجهی پروتئین (80-85 درصد) و مقداری اسید آمینه ضروری است .

پودر پر از نظر اسید آمینه نوع لیزین ،‌ضعیف است و از نظر تریپتوفان و هیستیدین نیز دچار کمبود می باشد .

مواد معدنی پودر پر در حدود 4 درصد و میزان فسفر آن سه برابر کلسیم است .

پودر پر حاوی 2-3 درصد چربی بوده و ویتامینهای موجود در آن به خصوص ویتامین های دسته B در حدود دانه غلات می باشد .

در جیره های حاوی سویا و ذرت تا حدود 5 درصد پودر پر هیدرولیز شد ه بدون اشکال مورد استفاده قرار داد ، ولی در عمل اغلب حداکثر مقدار قابل استفاده در حدود 2-3 درصد جیره غذائی می باشد .

جدول 42 ترکیب بقایای کشتارگاه طیور و پودر پر هیدرولیز شده را به عنوان مقایسه نشان می دهد : پودر شیر و مواد حاصله از آن : از شیر و مازاد کارخانجات لبنیات سازی از قبیل شیر چربی گرفته (پس چرخ ) ، شیر خشک ،‌دوغ حاصل از کره گیری و لاکتوسرم یا آب پنیر و سرانجام کشک در جیره غذائی ماهی و طیور استفاده می شود .

در ایران با توجه به مصرف این مواد در تغذیه انسان و نیز کمبود شیر و فراورده های آن ترجیح داده می شود که تمام فراورده های کارخانجات لبنیات سازی و مازاد آنها به مصرف تغذیه انسان برسد ولی چون در جیره های عادی امکان استفاده آن ممکن است در ایران در آینده نزدیک وجود داشته باشد ، به طور مختصر به عنوان یک ماده اولیه پروتئینی در مورد این فراورده ها اشاره می شود .

پودر لاکتوسرم یا آب پنیر : لاکتوسرم مازاد صنعت پنیر سازی است که به صورت پودر تهیه می گردد .

آب پنیر در حقیقت همان شیر بی چربی است با این تفاوت که کازئین یا ماده ازته اصلی آن گرفته شده است .

جدول 42 – ترکیب پودر مازاد کشتارگاه طیور و پودر پر از نظر اسید آمینه های ضروری شرح پودر مازاد کشتار پودر پر هیدرولیز گاهی طیور شده پروتئین 8/58 3/85 رطوبت ـــ 9/4 آرژنین 0/4 ـــ سیستین 69/0 0/4 گلیسین 9 /5 ـــ هستیدین 5/1 ـــ ایزولوسین 0/2 ـــ لوسین 7/3 ـــ لیزین 7/2 7/1 متیونین 00/1 42/0 متیونین + سیستین 69/1 42/4 فنیل آلانین 1/2 ـــ تره ئونین 0/2 ـــ تریپتوفان 0/2 ـــ والین 6/2 ـــ از نظر مواد پروتئینی پودر لاکتوسرم ضعیف است و مقدار پروتئین آن در حدود 13 درصد می باشد .

از نظر اسید آمینه های نوع لوسین 5/15٪ و ترهاونین 5/5٪ و لیزین 2/8٪ ولی از نظر اسید آمینه ای گوگرد دار و گلیسین فقیر می باشد .

از نظر ویتامین های محلول در چربی ، ضعیف و از نظر ویتامین های محلول در آب به ویژه ریبوفلاوین و اسید پانتوتننیک مناسب است .

تحقیقات اخیر نشان داده است که تاثیر پودر لاکتو سرم مشابه با تاثیر مخمرها می باشد .

و سبب بالا رفتن قابلیت هضم و جذب می گردد .

از این رو می توان از آن به عنوان یک مکمل مناسب به خصوص در جیره هائی که به طور عمده از مواد اولیه نباتی تشکیل شده ، استفاده نمود .

پودر شیر چربی گرفته (پس چرخ ) پودر شیر پس چرخ معمولاً ازشیری تهیه می شود که قسمت اعظم چربی آن گرفته شده باشد .

مقدار چربی که در این شیرها وجود دارد در حدود 1/0 تا 5/0 درصد است .

شیر پس چرخ دارای 38 درصد مواد ازته می باشد .

درصد اسید آمینه ها و نوع آن به قرار زیر می باشد : ـ آرژنین 1/1 درصد ـ لیزین 3/2 درصد ـ لوسین 3/3 درصد ـ والین 381/ درصد ـ متیونین 98/0 درصد ـ هیستیدین 84/0 درصد ـ فنیل آلانین 58/0 درصد کشک : کشک از دوغ یا شیر پس چرخ که قیمت زیادی ندارد ، تهیه می گردد چون اگر این مواد تبدیل به کشک نشوند ، نگهداری آنها با مشکلات فراوان توام خواهد بود .

کشک علاوه بر داشتن مقادیر معتنابهی املاح معدنی ، حاوی مقدار زیادی مواد پروتئینی است .

برای تهیه کشک در ایران از روشهای سنتی و همچنین از دستگاههای مکانیکی استفاده می شود .

ارزش غذائی کشک طبق آزمایشهائی که در ایران صورت گرفته است ، به مقدار زیر می باشد : ـ ماده خشک 5/92 درصد ـ ماده ازته 60 درصد ـ ماده چربی 23/10 درصد ـ مواد معدنی 06/7 درصد ـ کلسیم 4/0 درصد ـ فسفر 55/0 درصد ـــ نوع و درصد اسید آمینه های کشک به قرار زیر است : ـ آرژنین 2 درصد ـ لیزین 95/4 درصد ـ متیونین 02/2 درصد ـ هیستیدین 63/1 درصد ـ لوسین 84/6 درصد ـ فنیل آلانین 85/2 درصد ـ والین 85/1 درصد محدودیت های استفاده از کشک در جیره های غذائی میزان متغیر مواد معدنی آن است (بین 9/3 – 1/13 درصد) که بستگی به میزان نمک یا کلرو سدیم آن دارد .

از این رو کشک هائی که در بازار ایران به فروش می رسد بر حسب مبداء و مخصوصاً روش تهیه و عرضه آن باید استاندارد شود .

(طرز تهیه کشک در نواحی مختلف ایران فرق دارد و ترکیب شیمیائی آن هم تفاوت می کند .

) همان طور که در فوق اشاره شد ،‌متاسفانه در ایران به علت کمبود شدید شیر و فراورده های آن ، بهتر است این مواد تماماً به مصرف انسان رسیده و از استفاده از آن در وضع فعلی در جیره های غذائی دام و طیور و ماهی ، خود داری شود و در صورت امکان تنها برای تنظیم اسید آمینه ها در غذای آماده مقادیر کمی از آنها به کار رود .

مواد اولیه پروتئینی با منشاء گیاهی در تغذیه طیور ـ کنجاله ها برای تامین پروتئین جیره غذائی طیور به میزان زیاد معمولاً‌ از کنجاله ها استفاده می شود .

کنجاله ها عبارت از باقیمانده دانه های روغنی است که پس از استخراج روغن آنها به صورت آرد یا پلت به مصرف غذای دام و طیور و ماهی می رسد .

معمولی ترین دانه های روغنی که برای روغن کشی به کار می روند ، عبارتند از : ـ تخم پنبه ـ سویا ـ بادام زمینی ـ آفتاب گردان کنجاله تخم پنبه : دانه پنبه را پس از جدا کردن الیاف و گرفتن کرکهای آن (لینتر گیری ) شکسته و از مغز دانه تحت اثر حرارت و فشار و حلالهای آلی ، روغن آن را استخراج می نمایند .

کنجاله تخم پنبه در ایران تولید می شود و یکی از منابع پروتئینی گیاهی ارزان قیمت برای تغذیه دام و طیور و ماهی است .

ترکیب شیمیائی کنجاله تخم پنبه بسته به نوع تهیه آن فرق می کند و به قرار زیر می باشد : ـ رطوبت 6-12 ـ خاکستر 6-5/7 درصد ـ سلولز 6/4 ـ 17 درصد ـ کلسیم 14/0 ـ 6/2 ـ مواد پروتئینی 15-49 درصد ـ عصاره غیر ازتی 18-33 درصد ـ مواد چرب 9/1 ـ 9 درصد ـ فسفر 46/0 ـ 13/1 درصد چون کنجاله تخم پنبه دارای مقدار متفاوتی پیگمان گوسی پول است که مصرف آن موجب مسمومیت می گردد ، از این رو هیچوقت به عنوان تنها منبع پروتئینی گیاهی در جیره های غذائی نباید به کار رود بهتر است به عنوان قسمتی از پروتئین گیاهی مصرف گردد .

کنجاله سویا : از دانه سویا پس از روغن گیری به دست می آید و یکی از بهترین و متداولترین منابع تامین پروتئین گیاهی در جیره های غذائی می باشد که علاوه بر پروتئین کافی دارای مقادیر لازم اسید آمینه های ضروری و ویتامین های دسته B می باشد .

ترکیب شیمیائی کنجاله سویا که به طریق حرارت و فشار و حلالهای آلی به دست آمده به قرار زیر می باشد .

ـ مواد ازته حداقل 42 درصد ـ مواد چربی حداقل 5/0 درصد ـ مواد سلولزی حداکثر 7 درصد ـ عصاره غیر ازتی حداکثر 27 درصد ـ رطوبت حداکثر 5/12 درصد کنجاله سویا دارای مقادیر لازم اسید آمینه های نوع لیزین و متیونین و سیستین می باشد .

توام کردن این کنجاله با پودر ماهی ، ترکیب بسیار مناسبی را از نظر تامین اسید آمینه های ضروری در جیره های غذائی به کار برده می شود .

در ایران مقداری از این کنجاله تولید و مقداری نیز از خارج وارد می گردد .

کنجاله آفتاب گردان : از دانه های آفتاب گردان پوست کنده پس از روغن کشی به دست می آید .

در کشور شوروی سابق و کشور های اروپای شرقی به مقدار وسیع تولید و در جیره های غذائی دام و طیور و ماهی مورد استفاده قرار می گیرد .

ترکیب شیمیائی کنجاله آفتاب گردان به قرار زیر می باشد (بسته به نوع دانه و نحوه تهیه ) ـ رطوبت 5/7 – 8/13 درصد ـ مواد پروتئینی 30-53 درصد ـ چربی 8/0 – 13 درصد ـ سلولز 7-15 درصد ـ خاکستر 3/4 – 7/ 7 درصد عصاره غیر ازته 20-30 درصد ـ فسفر 04/0 درصد چ ـ کلسیم 43/0 درصد کنجاله بادام زمینی ـ آراشید از دانه بادام زمینی پس از روغن کشی به دست می آید و دارای بوئی شبیه به باقلای تازه بوده و مزه آن شیرین و مطبوع می باشد .

ترکیب شیمیائی متوسط این کنجاله به قرار زیر می باشد : ـ موا پروتئینی 40-50 درصد ـ مواد چرب 2-8 درصد ـ سلولز 3-6 درصد ـ خاکستر 5/3 -4 ـ عصاره غیر ازتی 35-45 درصد ـ فسفر 6/0 -8/0 درصد ـ کلسیم 13/0 درصد ترکیب اسید آمینه و مقدار ویتامین کنجاله ها ، در جداول آخر این مبحث ذکر خواهد شد .