مواد هوشمند و مواد حافظه دار
چکیده
برای رفاه اقتصادی کشور از آنجایی که هزینه ایجاد زیرساختهای شهری بخش اصلی ثروت ملی را تشکیل می دهد ، توسعه مواد ساختمانی و سیستمهای با راندمان بالا ، کم هزینه و با دوام مهم است . تحقیق و پژوهش درباره مواد هوشمند می تواند قسمتی از مسائل و مشکلات زیرساختهای شهری را حل نماید . فناوریهای نوین هوا فضا ، پزشکی و مهندسی عمران و شهرسازی در آینده بطور قطع تاثیر زیادی از مواد هوشمند خواهند گرفت . آلیاژهای حافظه دار یکی از این مواد هستند که با قابلیتهای بی نظیر خود، فصل جدیدی را در صنایع مختلف از جمله در مواد ساختمانی و تاسیسات شهری گشوده اند.
مقدمه
عصر دانش؛ پیش به سوی انقلاب صنعتی دوم
نوتردیدی نیست که اصلی‌ترین عامل تعیین کننده پیشرفت وتوسعه جامعه در شرایط متحول کنونی جهان، مسأله چگونگی برخورداری از دانش، آموزش و پژوهش و وضعیت نیروی انسانی کارآمد است. در تحولات شتابان امروز جهان، نقش مزیت بخشی همه عوامل طبیعی، اقتصادی و استراتژیک جای خود را به سرعت به میزان بهره‌مندی از علوم و فنون می‌دهد و در حال حاضر، برتری رقابتی یک کشور، بیش از آنکه به منابع طبیعی به ارث رسیده یا ظرفیت موجود صنعتی متکی باشد به " مزیت رقابتی تکنولوژیک " کشور وابسته است که تجلی آن را می‌توان در عرضه محصولاتی‌نو، با کیفیت، دوام و با قیمتی ارزان مشاهده نمود.
این تأثیر البته حالت تعاملی و متقابل دارد بدین صورت که با توسعه بیشتر جامعه یعنی با افزایش میزان آگاهی، خردمندی و توسعه انسانی و بیشتر شدن اعتماد متقابل، بسط عدالت اقتصادی، اجتماعی و تسهیل تطابق انسان با محیط و به طور اخص رفع نیازهای زندگی، رفع موانع اداری و مالی، رفع محدودیت بودجه وگرفتاریهای آموزشی، رفع تنگناهای فیزیکی، بسط آزادی ومشارکت همگانی، زمینه برای گسترش مؤسسات آموزشی و پژوهشی، افزایش تعداد محققان و بهبود کمی و کیفی تولیدات علمی نیز بیشتر فراهم می‌شود. این امر در بعد نظری انسانها را آگاهتر و در بعد عملی آنها را در تعیین سرنوشت خویش تواناتر می‌سازد و این خود به توسعه اجتماعی- انسانی بیشتر کمک می‌کند. اصولاً نظامهای معاصر تولید به فرآیند نوآوری تکنولوژیک، که به علت رقابت و تقسیم شدن بازارهای جهانی تسریع شده، وابسته است. از اینرو خصیصه اصلی سرمایه گذاریهای نوین، دیگرتقسیم تکنیکی نیروی کار یا تولید انبوه نیست بلکه فرآیند مداوم " نوآوری تکنولوژیک " است که از روشهای" تولید انعطاف پذیر" بدست می‌آید و تقاضا برای آن پیشرفت علم را باعث می‌شود. لذا توسعه آتی به پیشرفت علم وابسته است و می‌توان به صراحت گفت که علم و تکنولوژی گرچه نمی‌توانند همه مشکلات را حل کنند اما نقش مؤثری در توسعه آینده کشورها ایفا می‌کنند که می‌تواند مورد توجه کشورهای درحال توسعه قرار گیرد. برای بهره‌برداری از علم و تکنولوژی و هدایت تحولات تولیدی، اتخاذ استراتژیهای چندبعدی بلندمدت ضرورت دارد که بایستی بر تمامی جنبه¬های موجود در روند اختراعات، از آموزش عمومی پایه ای گرفته تا تجربه‌های علمی دانشمندان، مهندسان، ومدیران متمرکز گردد.
البته باید به این مطلب توجه داشت که هر چند نقش اساسی علم و تکنولوژی در توسعه اقتصادی است و به کمک آن می‌توان خطرات ناشی از مصرف شدید منابع، رشد جمعیت، کمبود انرژی و تخریب محیط زیست را بر طرف نمود، تا جائیکه گفته اند «محیط فعالیت بشر محدود است اما این محدودیت تابعی از تکنولوژی است»، لیکن سهم علم و تکنولوژی در توسعه و بهبود زندگی افراد به همین بخش محدود نمی‌گردد و در هر یک از ابعاد ذیل که نیازهای فردی یک جامعه توسعه یافته هستند می‌تواند دخیل باشد یعنی:
- سلامت و صحت فردی و محیطی
- رفاه اجتماعی بر مبنای همامنگی اجتماعی و عدالت
- حقوق سیاسی نظیر آزادی، احترام و موقعیت فردی
- حرمت داشتن ارزشها و باورهای فرهنگی
با در نظر گرفتن این مباحث، طبعاً کشور ما نیز نمی‌تواند از آنچه که امروزه انقلاب جهانی تکنولوژی نامیده می‌شود دور بماند. روند فوق‌العاده سریع تحولات در عرصه فناوریهای نوین به ویژه بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، فناوری اطلاعات و انقلاب در مواد نو و ساخت و تولید آنها قطعاً آینده ما را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد و بر همه ارکان کشور و نظام واجب است که هر چه سریعتر تدابیر ویژه و فوق‌العاده‌ای برای هماهنگی با این موج عظیم بیندیشند.
پدیده‌هایی نظیر اصلاح ژنتیک، مشابه‌سازی انسان و دستکاری ژنهای آن، مواد هوشمند، ساخت و تولید چالاک و مولکولی، میکروسیستم‌های یکپارچه، کامپیوترهای در مقیاس نانومتر و غیره را اگر امروز درک نکنیم فردا قطعاً دیر خواهد بود.
همچنین کلان روندهای امروز جهان تکنولوژی که علاوه بر روند سریع تحولات آن به موضوعاتی نظیر تشدید ماهیت چند رشته‌ای تکنولوژی و رقابت بر سر راهبری آن و نیز استمرار جهانگرایی و مسائل امنیتی و دفاعی ناشی از آن می‌پردازند بایستی مورد توجه قرار گیرد.
ظهور نتایج این تحولات، مسائلی را نیز به دنبال خواهد داشت. همچنان که درک توده مردم از تأثیرات بالقوه این روندها بر فرهنگ و زندگی افزایش می‌یابد، بایسته است که تصمیم‌هایی در مورد مسائل گوناگون اخلاقی، اقتصادی، قانونی، محیطی، ایمنی و دیگر دغدغه‌های اجتماعی اتخاذ شود. احتمالاً مهمترین این مسائل عبارتند از: حریم خصوصی اشخاص، شکاف اقتصادی، تهدیدها و واکنشهای فرهنگی، اخلاقیات بیولوژیک به ویژه مسائلی همچون "به نژادی"، مشابه‌سازی انسان و اصلاح ژنتیک که شدیدترین واکنشهای اخلاقی و معنوی را به همراه خواهند داشت.
ماهیت این مسایل بسیار پیچیده است، زیرا از یک سو بر مسیر پیشرفت تکنولوژی و از سوی دیگر مستقیم و غیرمستقیم، بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند. شهروندان و سیاستگذاران نیازمند آنند که درباره تکنولوژی، اطلاعات کاملی کسب کنند تا با تشخیص و تحلیل این تعامل‌های پیچیده بتوانند مناقشاتی را که پیرامون تکنولوژی وجود دارد به درستی بفهمند. چنین تلاش‌هایی، مانع از اخذ تصمیم‌های ساده‌انگارانه می‌شوند؛ منافع تکنولوژی را با ملاحظه ارزش‌های فردی بیشینه می‌سازند، و نقاط عطفی را در فرآیند تصمیم‌گیری مشخص می‌کنند که در آنها تصمیم‌ها می‌توانند نتایج مطلوبی به بار آورند بدون آنکه مسائل نادیده و تحلیل نشده بتوانند این تصمیم‌ها را خدشه‌دار کنند.