نانو فیلتراسیون و کاربرد آن در تصفیه آب
جمعیت جهان در حال افزایش و منابع آب آشامیدنی رو به کاهش است؛ بنابراین ممکن است جهان در آینده با مشکل کمبود آب مواجه شود. افزایش مصرف آب و کمبود حاصل از آن که بر اثر آلودگی نیز تشدید میشود سبب شدهاست تا تأمین آب بهداشتی به یکی از دغدغههای اساسی جامعه جهانی تبدیل شود. امراض ناشی از آلودگیهای آب هرروزه هزاران و شاید دهها هزار نفر را میکشد.
توانایی بازیافت آب، امکان دسترسی به یک منبع مناسب برای مصارف گوناگون را ایجاد میکند. با به کارگیری فناوریهای الکتریکی و مکانیکی به سادگی میتوان آب آلوده را برای استفاده در کشاورزی و یا حتی برای مصارف خانگی بازیافت نمود. بدینترتیب فیلترنمودن آب با فیلترهای نانومتری، تحولی عظیم در بازیافت و استفاده مجدد از آبهای صنعتی و کشاورزی ایجاد میکند. فیلترهای فیزیکی با منافذی در حد نانومتر میتوانند باکتریها، ویروسها و حتی واحدهای کوچک پروتئین را صددرصد غربال کنند. با جداسازهای الکتریکی که یونها را به وسیله صفحات ابرخازن جذب میکند میتوان نمکها و مواد سنگین را جذب کرد. بررسی فعالیتهای مختلف دنیا، شامل برنامههای در دست اجرا و برنامههای آتی مراکز صنعتی و پژوهشی، نشان میدهد که حوزه تصفیه یکی از حوزههای کاربرد فناورینانو در صنعت آب است؛ و با بهرهگیری از آن، هزینههای تصفیه آب به میزان زیادی کاهش خواهد یافت.
دو زمینه اصلی در این عرصه عبارتند از:
فیلترهای نانومتری به منظور افزایش بازیابی آب در سیستمهای موجود؛نانوحسگرهای زیستی به منظور تشخیص سریع و کامل آلودگیهای آب.
در این مقاله به بررسی تعدادی از کاربردهای فناورینانو در صنعت آب میپردازیم.
نانوفیلتراسیون
فناوریهای جدید، امکان تولید آب نانوفیلتر شده را در مقیاس انبوه فراهم میکند. آب تصفیهشده به وسیله نانوفیلتراسیون به اندازه آبمعدنی تصفیهشده ارزش دارد. با استفاده از نانوفیلتر، مواد معدنی لازم برای سلامت انسان در آب باقی مانده و مواد سمی و مضر، از آن حذف میشود. نانوفیلتراسیون یک روش مفید بین روشهای اسمز معکوس و اولترافیلتراسیون است. اولترافیلتراسیون به دلیل بالاتر بودن مقدار آلایندههای معدنی و قلیایی نسبت به حد مجاز و روش اسمز معکوس به دلیل تولید خلوص بیش از حد محصول و بالا بودن قیمت دارای نقایصی هستند.
دانشمندان دانشگاه باناراس (Banaras) روش سادهای برای تولید فیلترها با استفاده از نانولولههای کربنی توسعه دادهاند که قادر به حذف مؤثر آلایندههای میکرو و نانومقیاس از آب و نیز حذف هیدروکربنهای سنگین از نفت خام است. استفاده از نانولولههای کربنی در ساخت فیلترها سبب سهولت در تمیز کردن، افزایش استحکام، قابلیت استفاده مجدد و مقاومت آنها در برابر گرما میشود. این فیلترها دارای دقت بسیار مناسبی در کاربردهای مختلف هستند، به عنوان مثال قادرند پولیوویروسهایی با اندازه 25 نانومتر را به خوبی پاتوژنهای بزرگتری مانندE. Coil و باکتریهای استافیلوکوک، از آب حذف نمایند. نانوفیلتراسیون دارای مزایایی مانند قیمت پایین، و کنترل مقدار کاهش آلایندهها در آب تصفیه شده است.
شرکت آرگوناید (argonide) در حال استفاده از نانوفیبرهای اکسید آلومینیوم با اندازه دو نانومتر برای تصفیه آب است. فیلترهایی که از این فیبرها ساخته شدهاند، میتوانند ویروسها، باکتریها و کیستها را از بین ببرند.
شیرین سازی آب به وسیله نانوغشاها
غشاء نانو لولهای
محققان آزمایشگاه ملیLawrence Livermore با همکاری دانشگاه برکلی کالیفرنیا غشاهایی با حفرههایی از جنس نانولولههای کربنی ساختهاند که به کمک آن امکان جداسازی ارزانتر گاز و مایع فراهم میشود. در حال حاضر اغلب غشاهای موجود از جنس مواد پلیمری هستند که برای کاربردهای دما بالا مناسب نیست. استفاده از این نوع غشاها نمیتواند توازن قابل قبولی بین ورودی غشا و قابلیت انتخاب آن برقرار نماید، یعنی ورودی بالا منجر به کاهش انتخابپذیری است و بالعکس؛ اما دانشمندان با استفاده از نانولولههای کربنی توانستهاند این دو امر به ظاهر متضاد را با هم جمع و امکان انتخابپذیری خوب همراه با ورودی بالا را فراهم کنند.