آب در اسطوره
یکی از مسائل خیلی مهم زندگی بشر، مسئله دسترسی به آب و روشهای نگهداری و استفاده از آن بوده است. این مسئله در روزگار غار ( دوران کهن سنگی و نو سنگی) حالت بسیار حادی داشته است.
بشر آن قدر درگیر مسائل مربوط به آب بود که موفقیتش در ساختن ظروف سفالی مانند معجزهای باعث دگرگونی در روش زندگی او شد. اما چندهزارسال زندگی سخت باعث شده بود که موضوع آب به یکی از اصلیترین دغدغههای ذهنی انسان تبدیل شود. به همین دلیل بین ملتهای تاریخی، داستانها و افسانههایی در مورد آب ساخته و پرداخته شد. تمام این اسطورهها مربوط به اهمیت آب پاک و روشهای استفاده از آن بود.
در ایران باستان ایزد بانوی آبهای پاک به نام آناهیتا اردیسوَره از فراوانی و پاکی آبها مراقبت میکرد. این ایزد بانو چشمهها، نهرها، رودها، دریاچهها و دریاها را پر از برکت و پاکی میکرد.
در ایران باستان، پلها و ساختمانهای پیرامون چشمهها و سدها همگی برای خوش یمنی به نام این ایزدبانو نام گذاری میشدند. هنوز نامهایی نظیر پل دختر، بند دختر، چشمه دختر، بین مردم نواحی مختلف، یادگار احترام به این ایزدبانوست.
در تاق بستان کرمانشاه نقشی از آناهیتا باقی مانده است: بانویی بلند بالا و شکوهمند که ظرفی در دست دارد و آب از آن جاری است.
در شهر کنگاور نزدیک کرمانشاه، بزرگترین معبد شناسایی شده ناهید هنوز پابرجاست.
روی ظرفهای سفالی روزگار نوسنگی برای برکت و پاکی آب، نقش و نگار پرندگان آبزی و بزکوهی به عنوان نگهبانان آب، به فراوانی نقش شده است.
در یکی از بخشهای اوستا توصیف آناهیتا با جزئیات کامل سروده شده است.
یکی از داستانهای اسطورهای بسیار زیبای ایرانی، داستان مبارزه اَپوش دیو خشکی با تیشتره فرشته باران و آب است. در این داستان اپوش به شکل اسب سیاه دم کُل نیرومند و تیشتره به صورت اسب سفید زرین لگام شکوهمند توصیف شده است. اپوش باعث خشکی و شوری و تلخی و پلیدی آبها و تیشتره سبب باریدن باران، جاری شدن آب پاک و رفع شوری و تلخی آب میشود.
در ایران باستان حفاظت و احترام به آبها از دستورالعملهای بسیار مهم زندگی اجتماعی بوده است و مردم با نذر و نیایش برای پاکی آبها آرزو میکردند. در کنار هر چشمهای عبادتگاهی ساخته میشد و همه مردم نسبت به این موضوع مسئول بودند.
مولکولها و یونها
گازهای نادر [نجیب] ( هلیم، نئون، آرگون، کریپتون، گزنون و رادون) تنها عناصری هستند که در طبیعت به صورت اتمهای منفرد یافت میشوند. سایر عناصر و نیز تمام ترکیبات، به صورت ترکیبی از اتمها وجود دارند. مولکولها و یونها دو نوع ذره مهم هستند که از اتمها به وجود میآیند.
مولکولها
مولکول ذرهای است مرکب از دو یا چند اتم که به یکدیگر محکم پیوستهاند. در فرآیندهای شیمیایی و فیزیکی، مولکولها به صورت واحد عمل میکنند. برخی از عناصر و بسیاری از ترکیبات به صورت مولکول وجود دارند.
یونها
یون ذرهای است مرکب از یک اتم یا گروهی از اتمها که حامل بار الکتریکی هستند. یونها بر دو نوعند:
۱. کاتیون که یک بار مثبت دارد، زیرا یک یا چند الکترون را از دست داده است.
2. آنیون که یک بار منفی دارد، زیرا یک یا چند الکترون به دست آورده است.
ایزوتوپ
ایزوتوپ به هر یک از اتمهای گوناگون یک عنصر شیمیایی گفته میشود که تعداد پروتونهای آن مساوی ولی تعداد نوترونهای آن متفاوت است. بعضی از عنصرهای شیمیایی مانند آلومینیوم ، طلا، فلوئور و فسفر فقط یک نوع اتم دارند. اما بیشتر عنصرها چندین ایزوتوپ طبیعی دارند. مثلاً ئیدروژن در طبیعت به صورت سه ایزوتوپ، و قلع به صورت ده ایزوتوپ یافت میشود. امروزه، به طور مصنوعی ایزوتوپهای دیگری نیز از اتمها میسازند. مثلاً طلا ایزوتوپ طبیعی ندارد، ولی ایزوتوپ مصنوعی آن را در پزشکی به کار میبرند. خواص شیمیایی ایزوتوپهای یک عنصر تقریباً یکسان است، زیرا تعداد پروتونها و الکترونهای آنها مساوی است، اما بعضی از خواص فیزیکی ایزوتوپهای یک عنصر، مانند وزن اتمی و چگالی آنها، متفاوت است، زیرا تعداد نوترونهای آن مساوی نیست.