دانلود مقاله طالقان (زادگاه مردان خدا)

مقدمه: یادمان طالقان طالقان (زادگاه مردان خدا) منطقه سردسیر و کوهستانی طالقان واقع در شمال غربی تهران بزرگ با قدمت تاریخی بیش از هزار سال، علاوه بر داشتن تشکیلات اداری و حکومتی، دارای قوانین و مقررات اجتماعی خاص منطقه ای بوده که بر اساس آن امور اجتماعی در هر روستا توسط اشخاص مورد تائید و انتخاب مردم اداره و اجراء می شد.

اغلب روستاهای بزرگ علاوه بر داشتن مسئولانی از قبیل: کدخدا یا دهبان، پاکار، دشتبان، میرآب و چوپان که امور اجتماعی و اداری و کشاورزی و دامداری را اجراء می نمودند، یک شخصیت علمی و مذهبی برای اجرا و انجام امور تبلیغات دینی و احکام شرعی معاملات و عقود اسلامی، و برنامه های مذهبی در ماه های رمضان المبارک، محرم الحرام، ایام سوگواری، اعیاد و میلاد چهارده معصوم علیهم اسلام و نیز مراسم نماز میت و مجالس ختم از دنیا رفتگان وجود داشت و بعضی از این روحانیون بزرگ دارای شاگردان علوم دینی نیز بودند.

منطقه طالقان علیرغم کوهستانی و سردسیر بودن و کمبود اراضی کشاورزی آبی مردمانی سخت کوش داشته و با کشاورزی و دامداری مایحتاج زندگی خود را تامین مینمودند.

زنان زحمتکش هر روستا علاوه بر انجام امور خانه داری در کنار همسران خود در فصل بهار و تابستان در کار کشاورزی یاور مردان خود بودند و در سایر فصول و اوقات فراغت به بافتن قالی و قالیچه و گلیم و جاجیم و چادر شب و پارچه کرباسی و دستکش و جوراب و شال گردن پشمی ضمن تامین نیاز خانواده با فروش مازاد آن قسمتی از نیازهای دیگر خود و خانواده خود را فراهم می نمودند، در حقیقت هر زنی بازوی کارآمد همسرش بود.

علاوه بر کشاورزی، دامداری و پرورش گاو و گوسفند در روستاها از اهمیت زیادی برخوردار بود، این کار به دو صورت انجام می گرفت یکی نگهداری گاو و گوسفند به صورت محدود در روستا در تمام فصول سال و دیگری به صورت کلی و سپردن آنها به شبان یا چوپان در طول نه ماه.

نگهداری گوسفندان نیز به دو روش انجام می شد، یکی چوپان محلی که در مقابل دریافت مزد در ازاء تعداد گوسفندان هر روستائی و چرای آنها در طول روز در مراتع و تپه های اطراف روستا و تحویل گوسفندان به صاحبان آنها در غروب هر روز و روش دیگر سپردن گوسفندان به چوپانان حرفه ای و بزرگ برای سه فصل شبانه روزی بهار و تابستان و پائیز در قبال پنیر نسبت به تعداد دام های شیری و چرای آنها در دامنه کوه های سرسبز دور دست آبادی.

علاوه بر امور کشاورزی و دامداری عده ای از اهالی هر روستا به کارهالیی از قبیل داد و ستد و خرید و فروش مواد غذائی و ملزومات زندگی و گاو و گوسفند و اسب و قاطر و چهارپا و عده ای دیگر نیز به حرفه های فنی مانند بنایی ، نجاری، خیاطی، آهنگری، مسگری و رنگرزی اشتغال داشتند.

رویهم رفته در گذشته نه چندان دور بیش از نود درصد نیازمندیهای زندگی در هر روستا توسط خود آنها تامین می شد.

از جمله فعالیت های در خور توجه و ارزنده مردم طالقان کسب علم و دانش متداول و علوم دینی و نیز آموزش آن به فرزندان پسر و دختر خود در سه ماه زمستان و اوائل بهار در مکتب خانه ها بود.

در مکتب خانه ها علاوه بر آموزش مقدماتی مانند نماز و تعلیمات دینی به تدریج آموزش قرائت قرآن مجید و سپس کتاب های رایج آن زمان و دیوان اشعار شاعران معروف و آنگاه نوشتن تدریس می شد.

پس از طی این مراحل جوانانی که دارای استعداد بالقوه ذاتی و دارای امکانات مالی خانوادگی بودند جهت تکمیل تحصیلات دانشگاهی حوزوی به شهرهای تهران، قم و نجف اشرف جهت کسب علوم و معارف اسلامی می رفتند و عده ای دیگر که توانائی مالی نداشتند به شهرهای استان مازندران و گیلان رهسپار می شوند و در طول سه فصل پائیز و زمستان و بهار با دائر نمودن مکتب خانه به شغل شریف معلمی اشتغال می ورزیدند، بنحوی که این اشخاص سهم بزرگی در امر آموزش فرزندان اهالی این منطقه داشته اند.

یکی دیگر از مشاغل پر ارزش و جاودان هنری مردم طالقان کتابت قرآن مجید، دواوین شعراء، رسائل و مراثی بزرگان شعر و ادب و نیز ساختن قلمدان های بسیار نفیس با طرح نقاشی و تذهیب بر روی قلمدان بوده و در حال حاضر به تعداد زیادی از این کارهای هنری در موزه های تهران و آستان قدس رضوی و یا نزد بازماندگان این هنرمندان موجود می باشد.

پس از جنگ جهانی دوم و تحولات اجتماعی و علمی جدید در اروپا و سپس کشورهای آسیائی از جمله کشور ما ایران و تاسیس مراکز علمی دانشگاهی به خصوص در شهر تهران، به علت نزدیکی منطقه طالقان به تهران و نیز علاقه مندی وافر مردم این خطه عده زیادی از جوانان پس از کسب تعلیمات مقدماتی به این شهر عزیمت نموده و به تحصیلات عالی اشتغال ورزیدند، ما حصل این برنامه ها ظهور شخصیت های بزرگی در مشغل استادی دانشگاه و کرسی وزارت، قضاوت و مقامات عالی فرهنگی و در زمینه علوم اسلامی در مقام مقدس مجتهد واعظ، خطیب و نویسنده در خدمت جامعه دینی و علمی ایران بوده است.

1- استان تهران – شهرستان ساوجبلاغ در فاصله 80 کیلومتری مرکز شهرستان ساوجبلاغ بخش طالقان و دهستان پائین طالقان و ده سنگ بن وجه تسمیه آن: چون در دامنه کوه واقع شده است و بر روی سنگ بنا شده است این روستا به نام سنگ بن خوانده می شود که در گذشته با همین وجه تسمیه و در حال حاضر نیز با همین وجه تسمیه یعنی چون بر روی دامنه کوه بنا شده است به نام سنگ بن خوانده می شود.

تعیین فاصله روستا تا روستاهای مجاور که عبارتند از : فاصله روستای سنگ بن تا کماکان 5 کیلومتر.

تا کلانک 15 کیلومتر.

تا شهراسر 20 کیلومتر و تا رشنا بدر 24 کیلومتر.

تا مرکز استان فاصله روستای سنگ بن 120 کیلومتر می باشد و تا شهر نیز 135 کیلومتر می باشد و تا بخش طالقان 10 کیلومتر است.

2- وسعت و موقعیت: موقعیت روستای سنگ بن نسبت به روستاهای مجاور این چنین است که در شرق زیدشت و کلانک در غرب نساء، در شمال شهراسر، رشنابدر، سوهان، کماکان و در جنوب هیچ روستایی به علت قرار گرفتن کوهستان وجود ندارد می باشد.

در شنال شرقی روستای سنگ بن، روستای آرموت قرار دارد و آردکان، دنبلید.

در شمال غربی روستا، روستای کش، کشه رو، لوهران، تکه نوبد، خوران، خورانک، موچان قرار دارد.

جنوب غربی روستای سنگ بن روستای نساء قرار دارد.

در جنوب شرقی روستای سنگ بن، روستاهای فشندک، زیدشت قرار دارد.

آب و هوا و اقلیم: میانگین بارندگی 560 میلیمتر است و در حداقل 300 و حداکثر 800 میلی متر در سال بارندگی در این روستنا وجود دارد.

دوره یخ بندان حدود 140 تا 150 روز پیش بینی می شود کرد.

ارتفاع از سطح دریا این روستا حدود 2000 تا 3000 متر می باشد.

حداقل دما 17- درجه سانتی گراد و حداکثر دما 30 درجه سانمتی گراد می باشد.

فصل بارش عموماً از اواسط آبان ماه شروع می شود و تا پایان اردیبهشت بارندگی ادامه دارد.

و طی ماه های اواسط آذر تا پایان فروردین بارش عموماً برف و تگرگ و بقیه به صورت باران می باشد.

مدت بارندگی در روستای سنگ بن 170 تا 180 روز می باشد.

و خسارات بارندگی با توجه به کوهستانی بودن این روستاو منطقه ای که در آن قرار گرفته همه ساله کشاورزان با خطر سرمازدگی باغی و کشاورزی روبه‌رو هستند.

طرح و پیشنهاد: پیشنهاد ما این است که با توجه به این که در این روست بارندگی تا حدی مناسب می باشدسعی کنیم که به کشت گیاهان مناسب به این بارندگی پرداخته و سطح زیر کشت گندم و جو را بالا ببریم زیرا هم اکنون به علت خشک سالی شدیدی که در این منطقه در این چند سال اتفاق افتاده امکان کشت وجود ندارد ولی با مناسب شدن بارندگی می توانیم امید داشته باشیم که به وسیله مردم و همچنین توجه دولت بتوانیم به کشت گندم و جو و باغداری در سطح گسترده و علمی بپردازیم.

آب و هوای روستا: آب و هوای روستا به علت کوهستانی بودن دارای تابستانهای معتدل ولی زمستان های سرد و خشک می باشد.

بادها: بادهایی که از طرف کوهستان به سمت طالقان می وزد و از 10 صبح تا 2 تا 3 بعدازظهر ادامه دارد و فصل وزش آنها پائیز و تابستان و زمستان است و جهت وزش آنها از غرب به شرق است و گاهی اوقات از جنوب به سمت شمال است.

موقع خرمن که می شد با شانه های چوبی و آهنی خرمن را باد داده و گندم و جو را از کاه جدامی کردند به این وسیله و سپس با این الکهای مختلف ریز و درشت گندم و جو را کاملاً از کاه پاک می کردند و جدا می کردند و سپس در جوالهای مخصوص بار الاغ و قاطر می کردند و به کندو که انبار مخصوص روستا بود می بردند.

پس از جمع اوری خرمن گندم ها را جهت آرد کردن به آسیاب آبی محل منتقل می کردند.

سودش این است همین که در امر کشاورزی و جدا کردن کاه و گندم کمک می کرده است.

ولی زیان آن این است که گندم موقعی که نرسیده است در حال خوشه بستن است این بادهای محلی به خوشه گندم و دانه هایش آسیب فراوان می رساند که در اصطلاح محلی می گفتند: گندم را باد گرفته یعنی خوشه سبک می شد و دانه گندم لاغر و سبک بود.

3-1-3 رطوبت هوا 3-1-3-1 رطوبت نسبی: تنها ایستگاه رطوبت سنجی که به حوضه نزدیک بوده و اطلاعات کامل و قابل اطمینانی از وضعیت نم هوا در اختیار می گذارد ایستگاه سینوتپیک قزوین واقع در غرب حوضه می باشد در جدول (10) اطلاعات مربوط به میانگین های رطوبتی نسبی در یک دوره 25 ساله از سال (86-1961) است.

براساس این جدول پیشینه رطوبت نسبی مشهود می گردد که سالانه آن 4/68 درصد و نوسان ماهانه آن بین 3/56 درصد در ماه اوت (مرداد) تا 8/80 درصد در ماه ژانویه (دی) است.

متقابلاً کمترین دیدبانیهای مشاهده شده مربوط به نیمروز است که متوسط آن برابر 2/39 درصد و میانگین ماهانه آن بین 2/25 در ماه مرداد (اوت) تا 8/61 در ماه ژانویه نوسان دارد.

میانگین سه دیدبانی (صبحگاهی، نیمروز، شامگاه) به عنوان برآیند روزانه با متوسط سالانه 51 درصد و دامنه تغییرات حدود 30 تا 71 درصد در ماه های تیر و دی را معمولاً به عنوان رژیم معرف رطوبت نسبی معرفی می نماید.

با این وجود گفتنی است که میانگین سه دیدبانی همه جا از میانگین حقیقی شبانه روزی رطوبت بالاتر است.

چه در این میانگین می بینیم حقیقتی که بین 2 تا 4 بعدازظهر حادث می شود منظور نگردیده است.

براساس این ارقام میانگین حقیقی رطوبت نسبی در طی سال برابر 47 درصد است که در مقیاس ماهانه بین 34 درصد در مرداد ماه تا 48 درصددر دی نوسان دارد.

با پیدایش بشر بر روی پهنه زمین، با گذشت زمان آدمی آموخت که نیازهای خود را برطرف سازد و هر جا آبی وجود داشت بشر در اطراف آن ساکن شد و تمدنهای ابتدایی در مناطق نزدیک رودخانه ها پدید آید.

با گذشت قرن ها، شهرها شکل گرفت و جمعیت زیاد گردید.

از طرفی انسان آموخت که از مواهب الهی بهره برداری کند ولی هیچگاه آدمی نخواسته یا نتوانسته است به بهترین شکل از نعمات خداوندی بهره ببرد.

آب در جوامع و شهرهای بزرگ کنونی دارای بار سیاسی، اجتماعی وسیعی است و همواره فکر و توجه اداره کنندگان سطح بالای جامعه را به خود مشغول داشته و به عنوان یک عنصر کلیدی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مطرح می باشند.

آب در ایران از نظر ماهیت عامل تعیین کننده خط مشی های توسعه خواهد بود، پژوهش های انجام شده بر روی آب بر این نکته تاکید دارد که چنانچه مساله جمعیت با روند کنونی افزایش یابد و کشور سعی نماید که به اهداف اقتصادی و اجتماعی خود جامع عمل بپوشاند نیازمند بهره گیری بهینه از منابع آبی موجود و توسعه منابع آبی به منظور دست یابی به خودکفائی غذایی و پیشرفت صنعتی و بهبود شرایط زندگی در همه ابعاد می باشد.

آب مایه حیات بزرگترین نعمت خدادادی است که استفاده بهینه از آن در کشور به عمل نمی آید و با اجرای پروژه های آبی خاکی در سالهای اخیر تا حد زیادی ، بسیاری از آبهای سطحی کشور مهار شده اند که الزام تداوم این نوع عملیات امری اجتناب ناپذیر است.

از طرفی هیچ طرح اجرایی بدون مطالعات قبلی قابل اجرا نبوده و تضمینی برای موفقیت آن نیست.

امروزه، در هر اقتصاد ملی پویانی، برنامه ریزی های عمران منطقه ای از ارکان اساسی رشد و توسعه به شمار می روند و لازمه هر گونه برنامه ریزی منطقی شناخت دقیقی از بستر محیط جغرافیایی مورد تجزیه و تحلیل سیستماتیک قرار گیرد.

بخش اعظم این شناخت در حیطه دانش جغرافیا قرار می گیرد زیر این شاخه از دانش بشری تمامی اجزاء نظام های اکولوژیکی متشکل از محیط طبیعی و انسانی را مورد ارزیابی و بررسی مبتنی بر مشاهده و آزمایش قرار داده، و روابط علت و معلولی حاکم بر ساخت های اکولوژیکی واحدهای جغرافیایی را تبیین می نماید.

در این راستا جغرافیای طبیعی با طراحی مدلهای فیزیکی از ساختمان سنگ شناسی، تکتونیکی، شرایط اقلیمی، خصوصیات هیدرولوژیکی، مقاومت خاک ساختار ژئومرفولوژیکی و ...

در ارتباط با قلمروهای زیستی، به ویژه فعالیت های انسانی و اکولوژیکی تاثیرات متقابل بین پارامترهای مزبور، سهم عمده ای را در ارائه معنای برنامه ریزی به منظور فراهم آوردن امکان حداکثر بهره برداری معقول از توانهای محیط طبیعی با حفظ تعادل های اکولوژیکی، عهده دار است، به هر صورت جغرافیایی طبیعی به توصیف و تشریح سیماهای سطح زمین و اتمسفر مجاور آن پرداخته و قلمرو بحث آن موضوعات عمده ای مثل اب و هوای منطقه، آب در اشکال مختلف آن، ناهمواری ها، خاکها و پوشش گیاهی را که سازند اکوسیستم ها در چشم انداز های طبیعی می باشند، در بر می گیرد در این راستا جغرافیای طبیعی با طراحی مدلهای فیزیکی از ساختمان سنگ شناسی، تکتونیکی، شرایط اقلیمی، خصوصیات هیدرولوژیکی، مقاومت خاک ساختار ژئومرفولوژیکی و ...

در ارتباط با قلمروهای زیستی، به ویژه فعالیت های انسانی و اکولوژیکی تاثیرات متقابل بین پارامترهای مزبور، سهم عمده ای را در ارائه معنای برنامه ریزی به منظور فراهم آوردن امکان حداکثر بهره برداری معقول از توانهای محیط طبیعی با حفظ تعادل های اکولوژیکی، عهده دار است، به هر صورت جغرافیایی طبیعی به توصیف و تشریح سیماهای سطح زمین و اتمسفر مجاور آن پرداخته و قلمرو بحث آن موضوعات عمده ای مثل اب و هوای منطقه، آب در اشکال مختلف آن، ناهمواری ها، خاکها و پوشش گیاهی را که سازند اکوسیستم ها در چشم اندازهای طبیعی می باشند، در بر می گیرد.

6-2 آبهای سطحی: با توجه به شرایط اقلیمی منطقه منطقه که موجب فراوانی آبهای سطحی حوضه شده و بیشتر به شکل آبراهه های اصلی و فرعی هستند.

«که در حوضه آبخیز طالقان 72 رودخانه و 25 رودخانه، فصلی وجود دارد.» که در دو طرف رودخانه طالقان شاهرود در دامنه های شمالی و جنوبی به سوی شاهرود جریان می یابند.

البته به علت بارندگی بیشتر در شمال آن، رودهای بیشتری را نسبت به جنوب داریم و به همین علت در دامنه جنوبی نسبت به دامنه شمالی پراکندگی زمین های کشاورزی در ارتباط با اب های سطحی کمتر است.

طالقان رود در داخل ارتفاعات البرز مرکزی در منطقه دره طالقان در یک مسیر شرق با کمی تمایل به شمال غرب در جریان است که پس از برخورد با الموت رود در محل شیرکوه، شاهرود خوانده می شود و پس از مسافتی در منطقه لوشان به سد منجیل می ریزد.

وسعه حوضه آبخیز طالقان رود در ایستگاه کلینگ 812 کیلومتر مربع است که منطقه مورد مطالعه به دلیل کوهستانی بودن و برفگیر بودن منطقه و خصوصیات زمین شناسی و اقلیمی آن دارای چشمه سارهای متعددی می باشد که در آبدهی رودخانه مؤثر است.

«شیب رودخانه شاهرود از ارتفاعات 2600 متری در مشرق تا ارتفاع 500 متری غرب نزدیک لوشان امتداد می یابد.

رودخانه شاهرود به طول تقریباً 205 کیلومتر از جنوب شرقی به طرف شمال غربی در جریان است.

همچنین آب رودخانه های فرعی آن که حاصل از آب شدن برف در ارتفاعات شمال و جنوب دره و جریان های فرعی مربوط به چشمه هایی است که از کوه ها جاری می شود.» رودخانه های مهمی که در منطقه طالقان جریان دارند و در واقع سرچشمه طالقان رود هستند: شاهرود: این رودخانه در حقیقت سرمنشاء اصلی طالقان رود است.

مشاهده می گردد که این رود روستاهای گته ده، گراپ، در این را مشروب کرده و سپس به چندین رودخانه فصلی و دائمی ملحق شده و طالقان رود را می سازد.

رودخانه علی زان: اینرود که از رشته کوه های شمالی منطقه سرچشمه گرفته و در نهایت در روستای جوستان به طالقان رود می ریزد.

رودخانه ناریان: این رود از شمال شرقی حوضه سرچشمه گرفته و چون از ابتدای روستای ناریان عبور می کند و اراضی آن را مشروب می کند به این اسم معروف است که به سمت جنوب در حرکت بوده و در نتیجه به رودخانه طالقان می ریزد.

رود گراپ است که از سمت مشرق سرچشمه گرفته تا این که در زیر روستای گراپ به رود گته ده پیوسته و از شرق به غرب در جریان است.

رودخانه خچیره: این رودخانه که از کوه و از کش سرچشمه گرفته و از قسمت جنوب به شمال می آید و به سر رود دیگر می پیوندد که این چهار رودخانه پس از این که بهم پیوستند به بادیزن مرسوم می گردند.

رودخانه کهر کبود: که در شمال طالقان واقع شده که از کوه عقیق سرچشمه و از شمال به جنوب جاری می شود و در نتیجه به رودخانه طالقان می ریزد.

اورازان رود: این رود از ارتفاعات 3000 متری در جنوب حوضه سرچشمه گرفته و به طرف شمال جریان دارد و روستای اورازان را مشروب کرده و در نهایت به طالقان رود می ریزد.

رودخانه زالوچای: که از ارتفاعات جنوبی طالقان سرچشمه گرفته و بعد از عبور از روستاهای ورکش و جزن و مشروب کردن آنها به طرف شمال جریان می باید و در آخر به طالقان رود می ریزد.

رودخانه خسبان: رود خسبان با مساحت تقریبی حوضه آبگیر 45 کیلومتر مربع از دامنه شمالی از ارتفاعات 4000 متری البرز کوه سرچشمه می گیرد و بدلیل ارتفاع زیاد منطقه و برفگیر بودن آن رودی دائمی را به وجود می آورد، قابل ذکر است که این رود در تابستان به مصرف آبیاری اطراف روستاهای جزنیان خسبان می رسد و مقدار آب کمتر می شود.

رودخانه حسنجون: با مساحت تقریبی حوضه آبگیر 120 کیلومتر مربع از ارتفاعات البرز کوه از کوه های شمالی طالقان سرچشمه گرفته ، از جمله شاخه های فرعی آن که به نام هرنج در ارتفاعات 2200 متری و شاخه دیگر آن کولج است که به رودخانه طالقان می ریزند.

این رود بدلیل وسعت زیاد حوضه آبگیر و ارتفاعات پربرف و سرچشمه سارها، از بزرگتریسن شاخه های طالقان محسوب می گردد.

رودخانه فلک آباد: این رود با طول تقریبی 8 کیلومتر از کوه ارچنگ واقع در رشته کوه طالقان در جنوب حوضه سرچشمه گرفته و به سمت شمال جریان دارد که در نهایت به طالقان رود می ریزد این رود در مسیر خود روستاهای زیدیشت، فشندک را مشروب می سازد.

رودخانه اوچان: که از کوههای شمال غربی طالقان سرچشمه گرفته و پس از عبور از شرق روستای اوچان به طالقان می ریزد.

البته قابل ذکر است که رودهای فرعی بسیاری در حوضه جریان دارند که در شرح همه آنها لزومی دیده نمی شود.

مطالعه و آمار برداری رودخانه طالقان از سال 1328 با تاسیس ایستگاه اندازه گیری در گلینگ توسط اداره آبهای سطحی آغاز و تا سال 1372 ادامه داشت.

و از سال 1342 طرح آبیاری دشت قزوین اقدام به اندازه گیری آب و جمع آوری آمار نموده، همچنین در سال 1347 در محل کماکان اقدام به تاسیس ایستگاه اندازه گیری آب نموده است و به دلیل مجهز بودن این دو ایستگاه از آنها استفاده شده است.

«آب در کماکان در دو گزارش شرکت مهاب قدس و شرکت ژاپنی کاژه سانیو 1/1 برابر آب در گلینگ فرض شده است.

با توجه به وسعت حوضه آبگیر در گلینگ 960 کیلومتر مربع در کماکان 1060 کیلومتر مربع و در سنگبان 1130 کیلومتر مربع و توزیع بارندگی در حوضه آبریز (کماکان 450 میلیمتر گته ده بالاترین ارتفاع 700 میلیمتر) فرض مذکور تقریباً صحیح می باشد.

پر آبترین سال مشاهده شده در این مدت 22 سال در ایستگاه گلینگ 1024 میلیون متر مکعب در سال آبی 48-1347 وکم آب ترین سال 39-1338، 207 میلیون متر مکعب می باشدومیزان متوسط یامیانگین آب رودخانه دراین مدت‌5/463 میلیون متر مکعب می باشد»چون حوضه آبگیر اینرودخانه در ارتفاعات البرز که در فصل زمستان پوشیده از برف است قرار گرفته است در نتیجه در فصل بهار حالت سیلابی پیدا می کند و حداکثر آبدهی آن در ماه های اردیبهشت و خرداد است که به تدریج کم شده و در اواخر تابستان به جریان دائم حدود دو تا سه مترمکعب در ثانیه می رسد که این وضع تقذیباً تا بهار آینده ادامه دارد.

6-2-1- دبی رودخانه طالقان: طبق جدول شماره (15) که بر اساس آمار 35 ساله تهیه شده است متوسط دبی سالانه رودخانه طالقان رود در ایستگاه گلینگ برابر 55/13 متر مکعب در ثانیه می باشد.

حجم کل متوسط سالانه آب عبارت است از : متر مکعب میلیون متر مکعب کم آب ترین سالها، سال آبی 43-42 با دبی متوسط سالانه 2196 متر مکعب در ثانیه معادل 4/67 میلیون متر مکعب در سال بوده و پر آب ترین سال، سال آبی 48 تا 47 با دبی متوسط سالیانه 89/35 متر مکعب در ثانیه معادل 4/817 میلیون متر مکعب در سال بوده است.

پراکنش دبی آب در ماه های مختلف سال در این رودخانه یکسان نبوده است.

(جدول 15) اردیبهشت با دبی متوسط 43 متر مکعب بر ثانیه پر آب ترین ماه شهریور با دبی متوسط ماهانه 4 متر مکعب کم آب ترین ماه بوده است.

6-3- آبهای زیر زمینی آب زیر زمینی همانطور که از اسمش پیداست در زیرزمین است دیده نمی شود و معلوم نیست در چه نقاطی و چه طبقاتی و چه عمقی از زمین قرار دارد.

حجم و وسعت آن چه اندازه است؟

کیفیت آن چگونه است؟

آیا اصولاً می تواند مورد استفاده قرار گیرد یا نه و برای چه مصارفی قابل استفاده است؟

اینها مطالبی است که با مطالعه و از طریق راه های مناسب می توان جواب داد تا بتوان از راههای مناسب (حفر قنات، چاه و غیره) آب مورد نیاز را از منابع زیرزمینی بدست آورد و به شکل صحیحی از آن بهره برداری نمود.

«قسمتی از نزولات جوی که سفره های آب زیرزمینی را به وجود می آورند که تجمع این آبها بستگی به قابلیت نفوذ و تخلخل زمین مربوطه دارد.

آبهای نفوذی در زیرزمین از عمق معینی بیشتر نفوذ نکرده و بر روی طبقه ای نفوذ ناپذیر که آن را سنگ کف سفره می نامند ذخیره می شود.

قسمتی را که آب در آن ذخیره می شود به نام سفره آبدار می نامند این قسمت خود به دو بخش تبخیری و اشباعی تقسیم می شود.» آن چه مدنظر است ناحیه اشباعی بوده که در آن آبهای نفوذی به صورت مولکولی نگهداری می شود که در منابع آبی، نقش مهمی دارد.

در این حوضه سفره های آب زیرزمینی در مجاورت رودخانه تشکیل شده است که این سفره ها کوچک و ارتباط هیدرولیکی با یکدیگر ندارند.

به همین علت بررسیهای هیدرولوژیکی در این زیر حوضه انجام نگرفته و از طریق بیلان هیدروکلیماتولوژی در سطح آن و ارتفاعات و تلفیق آن دو، شمای کلی بیلان آب سفره های زیرزمینی این حوضه مشخص شده است.

تغذیه آبهای زیرزمینی: مهمترین تغذیه آبهای زیرزمینی، همان آب نفوذی رودخانه ها و سیل آبهاست.

به همین دلیل در مناطق کوهستانی به دلیل فراوانی نزولات جوی تغذیه آبهای زیرزمینی به دشتها بیشتر است از جمله منطقه مورد مطالعه ما طالقان که شامل این خصوصیات است.

در ضمن در مناطق کوهستانی درجه حرارت کمتر در نتیجه تبخیر آب کمتر صورت می گیرد و مقدار نفوذ آب در زمین به علت وجود گسلها و شکاف سنگ های کوهستانی بیشتر است.

عواملی که توضیح داده شد در منطقه باعث می شود که سفره های آب زیرزمینی بسیار غنی باشد.

همین وجود مخروطه افکنه ها و طبقات قابل نفوذ و پادگانه های قدیمی از منابع ذخیره آب به شمار می روند مواد تشکیل دهنده این پادگانه که اغلب قلوه سنگ و قطعه سنگهایی است که به وسیله قطری از آهک محافظت می شود و در روی این تشکیلات مارنی قرار گرفته اند.

که بعد از هر بارندگی، آ ب پس از عبور از قلوه سنگ به طبقه مارنی رسیده و ذخیره می شود و رطوبت حاصل از آن نیز باعث می شود که یک پوشش گیاهی در روی قشر آهکی دیده شود و در چنین مواقعی است که چشمه ها پدیدار می شوند.

در منطقه طالقان به این نکته باید توجه داشت که از آبهای زیرزمینی غنی، استفاده اندکی و یا در بعضی از مناطق اصلاً استفاده نمی شود، مگر از چشمه ها، مردم در این منطقه به علت وفور آب های سطحی از یک طرف و کمبود زمین های کشاورزی از طرف دیگر، چون منطقه کوهستانی است و اغلب زمین های تراس بندی شده اند و از همه مهمتر به دلیل شرایط طبیعی منطقه و قطعه قطعه بودن مزارع از ابهای سطحی بیشتر استفاده می شود .

در ضمن بارندگی در منطه برای کشت دیم مناسب می باشد.

در مناطقی که آبهای زیرزمینی به شکل چشمه ها در سطح زمین جاری می شود سطح اساس رودخانه هاست، چرا که در مناطق کم ارتفاع به خصوص در فصل بهار که آب زیرزمینی می جوشد و نفوذ آب در تشکیلات مارنی و لیمونی و اشباع مواد به آسانی صورت می گیرد و باعث حرکت توده ای از زمین می شود.

در طالقان آن روستاهایی که از رودخانه دور هستند، از ابهای زیرزمینی به شکل چاه و قنات استفاده می کنند.

به طور کلی بیشترین استفاده از چشمه ها و کمترین استفاده از چاه و قنات می باشد.

و تنها آن دسته از روستاهایی که در دامنه های جنوبی طالقان هستند به دلیل بارندگی کم و آبهای سطحی کمتر، از قنات استفاده می کنند.

ولی در دامنه های شمالی به دلیل بارندگی بیشتر از رودهای دائمی و فصل استفاده می شود و قناتی وجود ندارد.« تعدد رشته قنات در طالقان، 19 رشته بیان گردیده است از خصوصیات رشته قنات های این منطقه این است که تعداد چاه ها و طول آنها کم است و میزان آ ب آن تابع نزولات جوی می باشد.» «تعداد چاه های عمیق 6 حلقه و نیمه عمیق 81 حلقه در طالقان آمارگیری شده است و تعداد چشمه های دائمی منطقه طالقان 570 دهنه می باشد و بالا بودن سطح سفره آب زیرزمینی را می رساند.» در بعضی از مناطق آب چشمه ها را به صورت استخر ذخیره کرده در نزدیکی روستای کرکبود و خسبان مورد استفاده شرب و کشاورزی قرار می دهند و از چشمه های آب شور در طالقان نمک به دست می آورند.

این چشمه های نمکی در سه منطقه دیده می شوند: پائین روستای وشته در منطقه ای بین روستای پشته و روستای جزن واقع شده منطقه ای در نزدیکی قریه سفنجخانی که اکثراً جنوب شرقی شهرک، مرکز طالقان را شامل می گردد.

نوع خاک و خاک شناسی روستا: منطقه بیشتر شامل ارتفاعات مرکزی البرز می شود در گوشه جنوب غربی دشت قزوین اتوبان قزوین کرج عبور می کند.

کوهها به سمت غرب تا شاهرود، سفید رود، دریاچه خزر به وسیله رود الموت و رود طالقان کشیده شده اند با قسمتی از علم کوه (4860 متر) به سمت شمال به وسیله سه هزار رود و ازا رود کشیده شده است.

قسمت جنوبی به دشت قزوین کشیده شده است، اتوبان قزوین کرج به وسیله دو جاده در دسترس می باشد.

یکی به طول 7 کیلومتر شمال غربی آبیک را به جویستان در دره طالقان متصل می نماید و دیگری از قزوین به شهرک در دره الموت کشیده شده است.

رگه های کشیده شده از سوبات پرتی کابرین پسین و پالزوئیک در قسمت های شمالی و جنوبی منطقه به وسیله سنگ های پالئوژن و نگوژن جدا شده اند.

به طور کلی منطقه از چین های شرقی به غربی و اغلب با برخورد اعضاء وارونه تاثیر پذیر شده اند.

رسوبات منطقه، اطراف علم کوه در شمال شرقی به وسیله سنگ های گرانیتی فرو رفته است.

مروری بر شکل کرسیبها در قسمت جنوبی طالقان حدود بیش از هزار متر از رسوبات پری کامبرین پسین منطقه ای دگرگون شده زیر سنگ های لالون کامبرین رار گرفته است.

قسمت زیرین حدود 400 متر کمتر از سنگ های رستی و فسیل های گیاهان شکل گرفته است.

منطقه معدنی آهکی و مرکز سلطانیه (1250-100 متر) به طور موضعی در میان سنگ های رستنی خاکستری تیره شاله و با منطقه که در یک گروه قرار می گیرد.

معدن آهک از منطقه ای شاکه سنگ های فسیلی و به وسیله قسمت اصلی قرمز رنگ سنگ های رستنی متحول شده پیشرفته است.

اینها با همدیگر منطقه باروت زایگون و تا ماسه سنگ لالون پیشرفت نموده است با مطالعه و مقایسه نمودن سنگ های قسمت شمالی رود، الموت ترتیب واقعی بسیار کمی دیده می شود.

سنگریزه لالون ( تا 650 متر) در جنوب شامل سنگ های رستنی و فسیلی به وسیله سنگ های سفید کوارتز شوسیده شده است رگه های میلا از (100 تا 700 متر) می باشد معدن سنگ آهک در پائین ترین قسمت شامل سنگ آهک فسیلی و خاک آهک روی آن می شود.

صدور به طرف سنگ های رستنی، سنگ ریزیه و کوارتز می باشد جانداران سه قسمتی (trilobites) در بستر و گرپتولیتز در سنگ های رستنی در وسط سنگ های آهکی چه پیشنهادی می گردد؟

میان اردویسین.

در مسافت زیادی از شمال اردهه در تمام معادن سلطانیه به طرف شکل گیری مبدا بر خلاف کمر است.

شرق علم کوه یک سنگ آهک صورتی 200 متری (شکل گیری لشکرک) که شامل میلا است وجود دارد که باقیمانده از دوره آخرین پری کامبرین شکل گرفته است.

دو ردیف متمرکز سنگ های پالئوزویک زبرین دیده می شود.

در قسمت جنوبی 100 متر گدازه های اولیه با لایه های نازک می باشد (رگه های جیرود) که باقیمانده از رگه های میلا می باشد.

در شمال شرقی لایه زبرین کار بنونب فروس سنگ معدن آهک سیارک (تا 600 متر) که مطابق سنگ رستنی پرکامبرین نمی باشد.

در هر دو منطقه رگه های دورود تا 150 متر از جنوب تا شمال نازک و نازک تر می شود.

قسمت بالای برجسته معدن آه دوته (تا 500 متر) در جنوب به وضوح به طور برجسته دیده می شود.

ولی با پیشرفتگی در معدن آهک مبارک در شمال وجود دارد.

در شمال دره طالقان و در قسمت جنوبی بستر سنگ آهک دیده می شود؟

رگه های نسن از صفحات قهوه ای و خاکستری سنگ آهک تا معادن رگه های الیکا (تا 250 متر) قسمت اصلی زیرین ژوراسیک رگه های شمشک (حداقل 1000 متر) از بیشترین سنگ ریزه های خاکستری به قهوه ای و سنگ های رستنی تشکیل شده است یک کوارتز گرد در قسمت زیرین در شمال وجود دارد.

در جنوب معدن زغال سنگ قرار دارد مخصوصاً قسمت زیرین آن باقیمانده از دوران سنگ های تریاسیک پیشین و ظاهراً از رگه های قدیمی تر می باشد مخصوصاً نزدیک آبیک.

شمشک تا جنوب به صورت امونیت تا معدن دالیچای ادامه دارد ( تا 60 متر) و از آنجا تا رگه های لار پیشرفت دارد که این چرخش به وسیله سنگ های رستنی خاکستری به صورت رگه های دوار تیزکوه ادامه دارد.

در شمال شمشک حداقل 1500 متر گدازه های اولیه با لایه های آهکی اپتین سمنانین به سمت پایه ادامه دارد.

دوره پالئوژن (رگه کرج) از دو قسمت متمایز تشکیل یافته است: