مقدمه:
پر واضح است که شناسایی اسیب های سازمانی و عوامل پیش برنده و اثر گذار سازمانی،سازمان را قادر می سازد تا با رفع موانع تغییر و تحول سازمانی و تقویت عوامل اثر بخش و مثبت سازمان بستر رشد و شکوفایی استعداد های انسانی و بهبود سیستم های مدیریتی را فراهم اوردو در راستای ارتقای کیفیت زندگی کاری کارکنان گام بر دارد. در فصل یک تحقیق سعی می شود طرح کلی تعریف و ترسیم شود
.در این فصل ابتدا مساله و موضوع پزوهش بیان می شود و این که ایا بین عوامل اثر گذار سازمانی و بهبود کیفیت زندگی کاری در سازمان رابطه وجود دارد یا خیر؟
هم چنین اهمیت و ضرورت پژوهش مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت هدف ها، فرضیه ها ، ادبیات و پیشینه ی تحقیق و متغیر های پژوهش مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
1-2 بیان مساله
بررسی و شناخت عوامل موثر در محیط داخلی سازمان ها همواره یکی از ضرورت ها و دغدغه های مدیران و کارکنان در راستای تحقق هدف های سازمانی بوده است. پر واضح است که شناسایی عامل های اثر گذار در محیط درونی سازمان و کیفیت تعامل این عوامل با همدیگر و متقابلا با عوامل محیط خارجی ،سازمان را قادر می سازد تا در عرصه رقابت و رشد شتابان تکنو لوژی اطلاعات و فناوری های تولید و خدمات به رشد ، بالندگی و بقای خود کمک رسانیده و موجبات تغییر اینده سازمان را فراهم اورند. در این تحقیق سعی شده است این عوامل در قالب مدل شش بعدی وایز بوردا مورد مطالعه قرار گرفته و نقش هر یک از انها در پویایی و ارتقاء فرهنگ سازمانی یاد اوری شود.
در عصر جدید سازمان هایی قادرند از طریق افزایش کیفیت زندگی کاری کارکنان به ارتقاء جو و فرهنگ سازمانی،افزایش میزان اثر بخشی و کارایی و ایجاد بهره وری بپردازند که توانسته باشند عوامل درون سازمانی خود را شناسایی و با تقویت نقاط قوت و برطرف نمودن ضعف های سازمانی به این مهم دست یابند. تحقیقات انجام گرفته نشان می دهد ژاپن ازطریق ارتقاء کیفیت زندگی کاری توانسته است 40% بهره وری سازمان ها را افزایش دهد.
امروزه لازمه تحقق بخشیدن به هدف های سازمان، شناخت اسیب های سازمانی و عوامل اثر گذار درون سازمانی نظیر:
1هدف ها .
2ساختار.
3ارتباطاط.
4پاداش.
5رهبری.
6مکانیز های سازمان.
می باشد و در واقع مساله اصلی ما در این تحقیق است که انتخاب موضوع پژوهش چه مشکلی از مسایل سازمان را می تواند حل کند و چه راه حلهایی را برای تقویت عوامل درون سازمانی و افزایش کیفیت زندگی کاری کارکنان می تواند ارئه دهد و مفید مؤثر واقع شود. از انجا که یکی از مهم ترین مسائل و مشکلاتی که سازمان های امروزی را با چالش مواجه نموده است عوامل باز دارنده و اسیب شناسی سازمانی است که بر روی زندگی کاری کارکنان اثر می گذارد. ما در این تحقیق به دنبال پاسخ دادن به این سوال هستیم که:
ایا بین قدرت و ضعف عوامل شش گانه درون سازمانی و کیفیت زندگی کاری کارکنان رابطه وجود دارد یا خیر؟
1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش
یکی از دلایل انتخاب موضوع تحقیق ، جست و جو و شناسایی عوامل پیش برنده و باز دارنده درون سازمانی که هم می تواند بستر شکوفایی و ارتقاء توانمندی ها و اثر بخشی سازمان را فراهم نموده و با اثر گذاری بر روی کیفیت زندگی کارکنان به این مهم دست یابد و بالعکس در صورت عدم شناسایی ضعف ها و اسیب های سازمانی و بی توجهی به نقاط قوت ،موجبات کاهش کیفیت زندگی کاری کارمندان و مدیران را به دنبال اورد . عوامل شش گانه سازمانی به دو صورت مثبت و بازدارنده قادرند بر اجزاء عمده کیفیت زندگی کاری اثر گذار باشند:
در اهمیت نظری تحقیق می توان گفت که نتایج و دستاوردهای تحقیق می تواند مورد بهره برداری و استفاده مدیران قرار گرفته و از این طریق به تقویت نقاط قوت و بر طرف کردن نقاط ضعف سازمان و افزایش زندگی کاری کارکنان بپردازد.
در اهمیت کاربردی تحقیق می توان گفت که نتایج، دستاوردها و پیشنهادهای ارائه شده تحقیق ، سازمان را قادر می سازد تا با استفاده کاربردی و عملی موجبات کاهش اسیب های سازمانی را فراهم اورده و با افزایش کیفیت زندگی کاری کارکنان و مدیران ، زمینه های کارامدی سازمان، افزایش رضایت مردم و کارکنان را بهتر از گذشته تهمید کند
1-4 اهداف پژوهش
هدف اصلی:تعیین رابطه بین عوامل سازمانی و کیفیت زندگی کارکنان
هدف فرعی:
1:تعیین رابطه هدف و کیفیت زندگی کارکنان
2:تیین رابطه ساختار و کیفیت زندگی کارکنان
3:تعیین رابطه ارتباطات و کیفیت زندگی کارکنان
4:تعیین رابطه پاداش و کیفیت زندگی کارکنان
5:تعیین رابطه رهبری و کیفیت زندگی کاکنان
6: تعیین رابطه مکانیزم ها و کیفیت زندگی کارکنان
5-1 فرضیه های پژوهش
فرضیه اصلی: بین متغیر ها و عوامل درون سازمانی و کیفیت زندگی کاری کارکنان رابطه و همبستگی مستقیم وجود دارد
فرضیه های فرعی:
1-بین هدف و کیفیت زندگی کاری رابطه مستقیم وجود دارد
2-بین ساختار و کیفیت زندگی کاری رابطه مستقیم وجود دارد
3-بین ارتباطات و کیفیت زندگی کاری رابطه مستقیم وجود دارد
4-بین پاداش و کیفیت زندگی کاری رابطه مستقیم وجود دارد
5-بین رهبری و کیفیت زندگی کاری رابطه مستقیم وجود دارد
6-بین مکانیزم ها و کیفیت زندگی کاری رابطه مستقیم وجود دارد
6-1 متغیر های پژوهش
1) متغیر مستقل : عوامل سازمانی
2)متغیر وابسته : کیفیت زندگی کاری
3) متغیر های تعدیل کننده: جنسیت کارکنان، سوابق خدمتی،تجربه،تحصیلات، مهارت و تخصص کارکنان
4) متغیر های کنترل: جنسیت،تجربه،سابقه و تخصص مدیران
تعاریف متغیر ها
تعاریف تئوریک عوامل سازمانی
هدف : سازمان ها برای کسب مؤفقیت و ایجاد مزیت رقابتی و شایستگی های منحصر به فرد وخلق ارزش برای مشتریان خود نیازمند به هدف گذاری دقیق و این که در جه وضعیتی هستیم؟ فلسفه و دلیل وجودی سازمان چیست؟ به کجا باید برسیم؟ و چگونه به هدف های سازمان دست یابیم اقدام به تعیین هدف های کوتاه مدت ،میان مدت وبلند مدت و هدف های استراتژیک می کنند به هر میزانی که هدف ها شفاف ، روشن و قابل وصول باشد و کارکنان نیز هدف های سازمان را به نفع خویش بدانند سازمان قادر است برای تحقق هدف گام بر دارد
ساختار:
ساختارهای سازمانی متاثر از هدف ها و استراتژی، تکنولوژی و اندازه سازمان می باشد.به هر میزانی که ساختار تشکیلاتی و منابع انسانی و سلسله مراتب سازمانی مر تبط با استراتژی ، ماموریت ها و ابعاد تکنولوژی و اندازه سازمان طراحی و اجرا شده باشد ، سازمان را قادر می سازد تا برای تحقق هدف و تامین رفاه و اسایش کارکنان گام بر داشته و کیفیت زندگی کارکنان را ارتقا بخشیده و بستر افزایش اثر بخشی و کار امدی و بهره وری منابع انسانی و سازمانی را فراهم اورد.
ارتباطات:
در هر سازمان و گروهی ، ارتباطات چهار نقش اساسی را از قبیل کنترل( از طریق سلسله مراتب اختیار) ، ایجاد انگیزه( از طریق شفاف نمودن شیوه های انجام کار و روش بهبود عملکرد)، ابراز احساسات ( از طریق تخلیه افراد از استرس ها و فشار های روانی )
و اطلاعات ( ارایه اطلاعات برای تصمیم گیری مناسب و ارائه راه حل) ایفا می کند .
پاداش:
برقراری سیستم عادلانه و مطلوب پرداخت به عنوان یک سازو کار یک پارچه کننده اساسی که از طریق ان تلاش های واحد های فرعی مختلف و کارکنان ان ها به سمت تحقق هدف و رشد کیفیت زندگی کاری کارکنان و تحقق هدف های استراتژیک سازمان تلقی شده و به فعالیت ها جهت داده می شود .
رهبری :
سبک های رهبری و مدیریتی در هر سازمانی می تواند در صورتی که اعتقاد به مشارکت و دخالت دادن کارکنان در تصمیم گیری ها و بر مبنای تفویض اختیار و مشورت با کارشناسان داشته باشد سازمان را به سمت هدف های خود به پیش برد و از همه مهم تر تولید انگیزش و نفوذ در بین کارکنان قادر است تا روحیه و انگیزه کاری کارکنان را افزایش داده و موجبات ارتقاء کیفیت زندگی کاری کارکنان را فراهم اورد.
مکانیزم ها :
هر سازمانی باید ابتدا از خود سؤال کند ایا ما از تکنولوژی ها مناسب و جدید برای ایجاد هماهنگی بین واحد های سازمانی و کارکنان خود برخورداریم یا خیرو به چه میزانی کارکنان سازمان با این تکنولوژی ها اشنا بوده و برای بهره برداری و خلق ارزش افزوده اموزش دیده اند وایا سرعت،دقت و صحت انجام کارها مرتبط با تکنولوژی سازمان می باشد یا خیر.
ب) تعاریف تئوریک یک عناصر کیفیت زندگی کاری
کیفیت زندگی کار کارکنان هر سازمانی می تواند از عناصر زیر تشکیل شود و مجموعه ای که این عناصر و برایند نقطه نظر کارکنان و دید گاه ها و نگرش مدیران و هم چنین وضعیت عوامل داخلی سازمان و تغییرات محیط داخلی قادر است کیفیت زندگی کاری سازمان را شکل دهد.
نظام پرداخت حقوق و دستمزد .
سیستم مزایا و به ویژه مزایای خدامات پرسنلی.
داشتن شانس انتخاب شغل دیگر در سازمان .
انیت شغلی و اعتماد به نفس .
نداشتن تنش و استرس کاری .
برخورداری از مدیریت تعارض .
مشارکت در فرایندهای تصمیم گیری و تصمیم سازی.
دموکراسی در محل کار و ازادی فردی در روش های انجام کار
سهیم بودن در سود و منافع سازمان .
10- وجود نظام کارامد بیمه و بازنشستگی.
11-امکانات رفاهی و ارتباطات خانوادگی.
12-چهار یا پنج روز کار در هفته و سایر موارد.
مقدمه فصل 2 :
در این فصل سعی می شود مروری بر پیشینه پژوهش شامل مفاهیم و تعاریف عوامل شش گانه سازمانی و کیفیت زندگی کاری کارکنان داشته باشیم . ویژگی ها و ابعاد عوامل سازمان مورد بحث قرار گرفته و مفاهیم و نظریه های ی مرتبط با عوامل سازمانی مورد بحث قرار می گیرد . هم چنین در این فصل به مطالعات پیشینه پژوهش ناظر بر عوامل داخلی سازمان در داخل و خارج از کشور اشاره می شود.
هدف های سازمان
پیتر سنگه اهداف نظام بهسازی منابع انسانی را در سه دسته خلاصه کرده است او در تحقیقات خود پیرامون نظام سازمان های یاد گیرنده بر روی ارتقاء فرهنگ سازمانی و روند تغییر پذیری و تحول خواهی سازمان چنین می گوید:
دسته اول هدف های سازمانی :
تامین اهداف استراتژیک سازمان ایجاب می کند که قابلیت ها و مهات های که برای انجام وظایف محوله و ایفای نقش انها لازم است به تناسب نیاز و ضرورت تقویت گردد.علاوه بر مهارت ها و تخصص ها و مهارت های مورد نیاز ، ایجاد روحیه تعاون ،کار مشترک و دسته جمعی ،پذیرفتن اگاهانه قوانین و مقررات ، شیوه ها ی رهبری اداری ،مدیریت،از جمله ویژهگی های است که در تامین اهداف سازمانی کمک می کند
دسته دوم اهداف کارکنان:
وحدت و تناسب بین شخصیت افراد و مسؤلیت های واگذاری به انها و دانش و مهارت توانایی انجام کار در وجود انسان ایجاد رضایت می کند. به عبارت دیگر انسان هر چه بهتر بتواند کاری را انجام بدهد از خود و نتیجه کار خود راضی تر است. کاردانی نه تنها به استحکام و اتکای به خود می افزاید بلکه به عنوان یک سرمایه ارزنده حرفه ای و تخصصی ،اطمینان بخش زندگی مطلوب تر در اینده است . به عبارت دیگر هر قدر نظام اموزش بهتر و بیشتر بتواند توانایی های بالقوه افراد را به بالفعل در اوردنه تنها انسان در خود اعتبار و ارزش والاتر می بیند،بلکه جامعه نیز به او ارج بیشتری می نهد و این خود از هر جهت تقویت کننده روح و روان انسان است.
دسته سوم اهداف اجتماعی:
اهداف اجتماعی سمت دهنده اصلی برنامه ها و عملیات مؤسسات و سازمان های مختلف می باشد. توجه به اهداف مزبور مدیران و کار کنان را قادر می سازد تا بر مبنای ایدئولوژی، فرهنگ، نظام اقتصادی ، شعائر ملی ،اهداف و نحوی حرکت به سوی آنها ر در ارگان های مربوطه ترسیم و با تنگن های محیط شغلی از مواضعی مشخص و شناخته شده بر خوردار نماید. به تابیر ساده تراگر جامعه نباشد،سازمان در جامعه بی معنی است و مفهومی ندارد. طبیعی است که فرا بینشی یا درک عمیق تر مسائل اقتصادی ، اجتماعی،سیاسی که در واقع رابطهمستقیم با اهداف اجتماعی دارند، برای طراحان و تصمیم گیرندگان رده های بالا تر سازمان اهمیت بیشتری بر خوردار است(میر سپاسی،206،1384)
گفته شده که جامعه و اهداف ان ،محاط است بر کلیه ارگان های که در ان رشد و نشو و نما می کنند که در واقع ان را فرا سیستم یا نظام فراگیر نام نهاد. بنابراین اهداف اجتمایی سمت دهنده ی اصلی بر نامه ها و عملیات مؤسسات و سازمان های مختلف می باشد توجه به اهداف مزبور مدیران و کارکنان را قادر می سازد تا بر مبنای ایدئولوژی ، برنامه های اموزشی و پرورشی کارکنان و مدیران در رابطه با اهداف سازمان به حداقل باید در جهت تامین تدریجی هر دو نیاز فوق مجهز و کارکنان را به تناسب نیاز از این گونه توانایی ما را هر چه بیششتر برخوردار نماید(میر سپاسی247)
اهم مزایای نیل به اهداف سازمان: اهم مزایایی که در جهت نیل به اهداف سازمان می توان برای اموزش و بهسازی کارکنان قایل شده،به شرح زیر خلاصه می شود
الف)بهبود در نحوی انجام وظیفه و کم کیف کار.
ب)امکان جایگزین کردن متخصص ها در شرایط اضطراری
پ)امکان استفاده از منابع داخلی و کاعش هزینه ها از این راه
ت)کاهش حوادث و ضایعات
ث)ایجاد ثبات بیشتر در سازمان
ج)کاهش میزان تفاوت ها وافزایش قدرت خود کاری
د)و بالاخره با توجه به لزوم قابل انعطاف شدن نظام مدیریت منابع انسانی در راستای استراتژی ها ی سازمان،چند مهارته کردن مدیران و کارکنان سازمان.