کلیات گیاه شناسی
زرشک درختچه ای است دارای ساقه ای خاردار که ارتفاع آن تا 4 متر نیز میرسد . چوب این درخت قهو ه ای ، قرمز و یا زردرنگ می باشد . برگهای آن بیضی شکل با دندانه های اره ای و گلهای آنخوشه ای و زردرنگ است
شاخه های زرشک تیغ زیادی درد . میوه زرشک قرمز رنگ ، گوشتی بیضوی شکل و دارای طعمی ترش است
قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه ، پوست رشه و ساقه ، برگ گل و میوه آن است .
ترکیبات شیمیایی:
در تمام قسمت های این گیاه آلکالوئیدهای بربرین Berberine ، اکسیاکانتین Oxyaconthine ، بربامین Berbamine وجود دارد . مقدر آلکالوئید در پوست ریشه زرشک بیشتر از قسمت های دیگر این گیاه است .
میوه زرشک دارای حدود 4% مواد قندی ، 65 اسید مالیک و اسید تارتاریک و مقدایر صمغ می باشد .
زرشک گونه های مختلف درد که مهم تر از همه آنها دو نوع است که یکی بنام زرشک بی هسته و دیگری زرشک با هسته (دارای دو هسته) میباشد .
خواص داروئی:
خواص طبی زرشک
زرشک از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است میوه زرشک خواص زیر را درد:
1)قابض است
2)تقویت کننده قلب و کبد است
3)بواسیر خونی را درمان می کند
4)خونریزی را برطرف می کند
5)برای برطرف کردن بیماریهای کبدی مفید است
6)صفرا بر است
7)دم کرده زرشک را برای برطرف کردن ناراحتی های دهان غرغره کنید .
خواص ریشه و پوست ساقه
1)صفرا بر و مسهل است
2)کبد را پاک و تقویت می کند
3)اعمال دستگاه گوارش را منظم می کند
4)وء هاضمه را از بین می برد
5)بی اشتهایی را برطرف می کند
6)برای رفع یبوست مفید است
7)در درمان یرقان و زردی موثر است
8)نقرس و رماتیسم را برطرف می کند
9)خانم هائیکه بین دو عادت ماهیانه خونریزی دارند باید برای برطرف کردن آن از ریشه و ساقه زرشک استفاده کنند .
10)آنهائیکه مبتلا به ورم طحال هستند می توانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند .
11)واریس را درمان می کند .
12)برای معالجه بواسیر نافع است .
13)برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است .
14)فشار خون را پائین می آورد
15)برای شست وش وی چشم می توانید از جوشانده ریشه و ساقه و زرشک استفاده کنید .
خواص برگ زرشک
1-آب آوردگی بدن را برطرف می کند .
2-اسهال های مزمن را درمان می کند .
3-برگ زرشک دری مقدر زیادی ویتامین C می باشد بنابراین در درمان بیماری اسکوربوت اثر مفید درد .
4-جویدن برگ زرشک باعث محک شدن لثه و دندان می شود .
5-درموقع آنژین و گلو درد ، دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید .
طرز استفاده:
جوشانده زرشک : مقدر 20-10 گرم پوست ریشه یا ساقه و یا میوه زرشک را در یک لیتر آب ریخته و آنرا بجوش بیاورید سپس آنرا از روی اجاق برداشته بگذارید برای مدت 10 دقیقه بماند . این جوشانده را صاف کرده و با شکر یا عسل شیرین کنید . مقدر مصرف روزانه آن سه فنجان در فاصله بین غذاهاست .
تنطور زرشک : این تنطور را می توانید از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها خریدری کنید . مقدر مصرف آن 20-10 قطره سه بار در روز می باشد .
دم کرده زرشک : مقدر 40 گرم زرشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید مدت 10 دقیقه بماند سپس آنرا با شکر یا عسل مخلوط کنید . مقدر مصرف آن سه فنجان در روز و در فاصله بین غذاهاست .
مضرات :
مصرف مقدر زیاد زرشک و یا ساقه و برگ آن برای زنان حامله مناسب نیست زیرا رحم را تحریک می کند و ممکن است باعث سقط جنین شود.