دانلود تحقیق قیمت تمام شده

قیمت تمام شده

مقدمه

قیمت تمام شده یکی از ابعاد مهم در رقابت است. ایجاد تعادل این مؤلفه با سایر ابعاد رقابت یعنی کیفیت و زمان مستلزم اعمال مدیریت بر آن است. برای اینکه بتواند از قیمت تمام شده در رویکردها و تکنیکهای مختلف مدیریت استفاده نمود، لازم است ابتدا قیمت تمام شده را به شکل صحیح و مناسب محاسبه نمود. محاسبه قیمت تمام شده مستلزم تخصیص هزینه های انجام شده به انواع محصولات تولیدی شرکت است که به این فرآیند اصطلاحاً هزینه هابی گفته می شود. در این بخش ابتدا رویکردهای مختلف برای هزینه یابی ( محاسبه قیمت تمام شده) مورد بحث و بررسی و مقایسه قرار می گیرند. و در ادامه هزینه یابی بر مبنای فعالیت و مبانی آن تشریح می گردد.

اشکال جدیدی از اطلاعات بهای تمام شده تحت عنوان هزینه یابی برای تحقق اهداف مدیریت هزینه بکار برده می شوند که شناخت روشها و رویکردهای هزینه یابی در محاسبه، درک و تحلیل بهای تمام شده ضروری و سودمند است.

انواع رویکردهای هزینه یابی

هزینه یابی چرخه عمر

بهای تمام شده و هزینه های یک محصول را از ابتدای تولد تا مرگ آن ( در چرخه عمر محصول) با استفاده از مراحل عمر یک محصول به عنوان هدف بهای تمام شده، تجمیع و تجزیه و تحلیل می نماید.

2- هزینه یابی زنجیره ارزش

در این رویکرد، اطلاعات بهای تمام شده مربوط به مرزهای سنتی سازمانی گسرترش یافته و عرضه کنندگان معامله گران و مشتریان را نیز در بر می‌گیرد. در این رویکرد برای محاسبه بهای تمام شده هدف و دستیابی به اهداف استراتژیک، بهای تمام شده و سهم هر یک از اعضای زنجیره ارزش مورد توجه و تأکید قرار می گیرد.

3- هزینه یابی ویژگی/کارکرد

در این رویکرد، اهداف کاهش بهای تمام شده بر منبای ارتباط با نیازهای مشتری و اهمیت نسبی این نیازها، به اجزای محصول تجزیه و تخصیص می یابد. به عنوان مثال اگر کاهش 20% بهای تمام شده در سال اول مد نظر باشد به تفکیک اجزای محصول ممکن است کاهش 10% مواد اولیه مصرفی و 10% در سایر هزینه ها به عنوان اهداف کمی معنی شوند.

4- هزینه یابی محرک طراحی

این رویکرد تأثیر طراحی روی بهای تمام شده زنجیره ارزش و چرخه عمر و همچنین اثقر تغییر ویژگیهای محصول روی بهای تمام شده نهایی، را مورد توجه قرار می دهند.

5- هزینه یابی عملیات

اطلاعات بهای تمام شده را در ارتباط با عملیات تولید و ساخت خاص مورد بررس قرار می دهد که مستقیماً در فرآیند عملیاتی دخالت دارند.

6- هزینه یابی استاندارد

یک سیستم حسابداری مدیریتی است که براساس ساعاتی که ماشین آلات و نیروی کار در یک دوره زمانی معین در اختیار بخش تولید بوده است، هزینه ها را به محصولات اختصال می دهد. سیستم هزینه استاندارد مدیران را به ساختن محصولات غیر ضروری یا ترکیب اشتباه محصولات ترغیب می کند چرا که در این صورت مدیران می‌توانند با بهره برداری کامل از ماشین ها و نیروی کار خود، هزینه تمام شده محصول را به حداقل برسانند.

7- هزینه یابی کیفیت

هزینه های صرف شده برای جلوگیری از شکست ها و فعالیتهای ارزیابی به علاوه زیان های ناشی از شکست درونی و برونی، این روش کمک می کند که از هزینه های حصول اطمینان و تضمین کیفیت یا هزینه هایی که در زمان فقدان کیفیت ایجاد می گردد و بر بهای تمام شده مؤثر است، آگاهی یافت. در نمودار زیر مدل اقتصادی هزینه های کیفیت اراه می شود( جواهر دشتی ، 1381)

هزینه یابی کیفیت مزایا و کاربردهای زیر را دارا می باشد:

-شناسایی مراکز هزنیه که موجب کاهش کیفیت هستند.

کمک به کاهش بهای تمام شده محصول.

 ایجاد توازن رقابتی بیشتر در مقابل رقبا.

سرمایه گذاری و انجام اقدامات اصلاحی برای رسیدن به شرایط استاندارد ( شرایط هدف).

 امکان بهبود تولید محصول.

 تسهیل سنجش اقامات اجرایی و پارامترکاری.

 مقاصد انگزیشی، طرح ریزی و کنترل هزینه های آتی.

8- هزینه های سفارش کار

در این روش اطلاعات عناصر بهای تمام شده یعنی مواد، دستمزد و سربار مرتبط با هر سفارش کار و تولید محصول خاص جمع آوری و قیمت تمام شده هر سفارش از طریق تقسیم جمع بهای تمام شده بر تعداد واحدهای تولید شده در آن سفارش به دست میآید هدف از اجرای این سیستم، محاسبه سود سفارش است. لازم به ذکر است هزینه سربار در این روش شامل سربار تولیدی و غیر تولیدی است.

9- هزینه یابی مرحله ای

این سیستم نشان می دهد که بهای تمام شده تولید مربوط به یک دوره مالی چگونه بین مراحل مختلف تولید تقسیم شده است.

10- هزینه یابی کایزن

این سیستم، بهای تمام شده محصول را در فرآیند بهبود مستمر محاسبه می نماید. کایزن یعنی بهبود مستمر که نوعی استراتژی رقابتی است و مستلزم صرف هزینه ( مصرف منابع) می‌باشد. بنابراین ارزیابی اقتصادی کایزن، مستلزم محاسبه هزینه های اجرای آن است. نمودگرهای زیر ارتباط هزینه یابی کایزن با هزینه یابی استاندارد را نشان می دهد.

حسابداری مدیریت و اهداف آن

یکی از پیامدهای تکامل حسابداری، توسعه وظایف و نقش حسابداری در اداره امور واحدهای اقتصادی است به نحوی که حسابداری را از نقش سنتی خود که ثبت و گزارش رویدادها و فعالیت های مالی بوده به مبنای اساسی در تصمیم گیری ارتقاء داده است.

حسابداری مدیریت به این جنبه از حسابداری می پردازد. یعنی اطلاعاتی را که توش حسابدرای مالی و حسابداری بهای تمام شده تهیه می شود با کاربرد روش ها و تکنیک های ویژه برای تصمیم گیری های مدیریت آماده و در عین حال با ارائه و توضیح مدل های مقداری، امکان اتخاذ تصمیمات درست را بر اساس اطلاعات داده شده معرفی و تشریح می‌کند. در حسابداری مدیریت برحسب نیاز از مدل های اقتصاد خرد، پژوهش عملیات،‌ آمار و ریاضیات استفاده می شود.

مطابق بیانیه انجمن ملی حسابداران آمریکا، حسابداری مدیریت اینگونه تعریف شده است:

«حسابداری مدیریت عبارت است از فرآیند شناسایی، اندازه گیری، جمع آوری، تجزیه و تحلیل، تدارک، مشارکت و ارتباط با اطلاعات مالی مورد استفاده مدیریت در برنامه ریزی،‌ ارزیابی و کنترل عملیات داخل سازمن»

اهداف و وظایف اصلی حسابداری مدیریت

با توجه به تعریف فوق از حسابداری مدیریت، اهداف متنوعی را بنگاه های اقتصادی دنبال می کنند که حسابداران مدیریت در تحقق آن نقش مؤثری دارند. از جمله مهمترین اهداف بنگاه های اقتصادی می توان به موارد زیر اشاره نمود که بسیاری از موارد مرتبط با هم هستند:

1- حداکثر نمودن ارزش شرکت و ثروت سهامداران

2- افزایش سودآوری بنگاه اقتصادی

3- افزایش رشد بنگاه اقتصادی

4- کاهش بهای تمام شده و مدیریت هزینه ها

5- افزایش تنوع بازار

6- افزایش کیفیت محصول

7- توجه به مسئولیت های اجتماعی بنگاه های اقتصادی

8- تأمین منافع همه ذینفعان

9- و موارد مرتبط دیگر

در راستای تحقق اهدا فوق چهار وظیفه اصلی و محوری برای حسابداری مدیریت به عنوان تصمیم ساز اصلی در سازمان می توان برشمرد.

1- تأمین اطلاعات مورد نیاز مدیران برای تصمیم گیری و برنامه ریزی

این وظیفه در واقع بر ابعاد عملیات و استراتژیک حسابداری مدیریت تأکید می نماید. در بعد عملیاتی، چهار تکنیک فرآیند تصمیم گیری ، مدل های پیش بینی، برنامه ریزی و بودجه بندی کاربرد دارند. بعد استراتژیک حسابداری مدیریت نیز با مبحث کمک به فرآیند برنامه ریزی راهبردی محقق می گردد.

2- کمک به مدیران در رهبری و کنترل فعالیت های عملیاتی

مدیران برای تصمیم گیری به مجموعه متنوعی از اطلاعات مربوط به فرآیندهای تولید و فروش و ارائه خدمات نیاز دارند. حسابداری مدیریت با بهره گیری از تکنیک ها و رویکردهایی نظیر هزینه یابی بر مبنای فعالیت[1]، زنجیره ارزش[2]، هزینه یابی هدف[3]، مدیریت کیفیت جامع[4] و هزینه یابی کیفیت[5] در این حوزه به مدیران کمک می نماید.

3- انگیزش مدیران و کارکنان برای فعالیت در راستای هدف های سازمان

جهان کسب و کار امروز، تنوع گسترده سهامداران شرکت ها را شاهد می باشد. به طور معمول هر سهامدار فقط بخش بسیار ناچیزی از سهام یک شرکت را در اختیار دارد. ضمناً گزارش عمومی به سمت تفکیک مالکیت کار مدیریت (کنترل) شرکت ها وجود دارد. با توجه به این تفکیک سئوالی که پیش می آید این است که صاحبان شرکت ها چگونه می‌توانند در حوادث و رویدادهای درون شرکتشان اثرگذار باشند و در نحوه مدیریت شرکت نظارت نمایند. مشکلی که به وجود می آید تحت عنوان «مسأله نمایندگی یا تئوری نمایندگی[6]» از آن نام برده می شود که هزینه نمایندگی را نیز در برمی گیرد. تکنیک های مدیریت بر مبنای فعالیت[7] و بودجه بندی بر مبنای فعالیت[8] و مقایسه عملکرد واقعی با بودجه در زمینه کاهش مسأله نمایندگی و ایجاد انگیزه برای فعالیت مدیران در راستای منابع سهامداران نقش مهمی ایفا می نمایند. همچنین از شاخص ارزش افزوده اقتصادی (EVA) به عنوان پایه در سیستم های انگیزشی و پاداش می توان استفاده نمود که در این حالت مدیران برای افزایش ارزش و ثروت سهامداران مورد تشویق قرار می گیرند.

4- سنجش و ارزیابی عملکرد بخش های تابعه، مدیران و سایر کارکنان

ارزش افزوده اقتصادی[9] و دیگر شاخص های مبتنی بر ارزش نظیر سیستم جامع ارزیابی عملکرد[10]، حسابداری سنجش مسئولیت[11]، از مهمترین تکنیکها و رویکردهای حسابداری مدیریت در حوزه سنجش و ارزیابی عملکرد به شمار میرود.

تاریخچه تکامل و تحول حسابداری مدیریت

سیر تکامل دانش حسابداری مدیریت را دو مقطع زمانی میتوان دسته بندی نمود:

الف – معرفی تکنیکهای حسابداری مدیریت و بهای تمام شده قبل از دهه 1950

1- قدیمی ترین (قرن 19 در آمریکا) : حسابداران از جمع هزینه های مواد خام،‌دستمزد مستقیم و سربار بهای تمام شده محصول را تعیین می نمودند و حسابداری بهای تمام شده همچنین به عنوان ابزاری برای ارزیابی عمکرد مدیران زیردست مورد استفاده قرار میگرفت.

2- تکنیکهای اندازه گیری بهای تمام شده برای تجزیه و تحلیل بهره وری و تعیین سودآوری محصولات در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به وجود آمدند (تدوین استانداردها برای نظارت بر هزینه ها و کارایی مواد و کارکنان،‌ کاربرد تحلیل انحرافات هزینه های واقعی و استاندارد همزمان با رواج تفکر مدیریت علمی باهدف کنترل عملیات)

3- رویه های حسابداری مدیریت دو پونت در طی دوره ای که مدیران به بهره وری و عملکرد سرمایه توجه نشان دادند، امکان ارزیابی عملکرد سرمایه را فراهم نمودند (بازده سرمایه گذاری )

4- ایده توجه بیشتر به کارکنان و مشتریان به عنوان منابع بلندمدت سودآوری نیز به قبل از دهه 1950 بر می گردد.

ب – معرفی تکنیکهای حسابداری مدیریت و بهای تمام شده بعد از دهه 1950

از دهه 1950 تا کنون بیش از سی تکنیک حسابداری مدیریت و بهای تمام شده به وجود آمده اند که بیشترین این تعداد مربوط به دو دهه گذشته می باشد. این نوآوریها را به شرح زیر میتوان نام برد:

1- نوآوریهای دهه 1950 (جریانات نقدی تنزیل شده[12] ، مدیریت کیفیت جامع[13]، نمودارهای مشتری[14] و قیمت گذاری انتقال بهینه[15] )

2- نوآوریهای دهه 1960 (تکنولوژی کامپیوتر،‌بودجه بندی هزینه فرصت[16]، بودجه بندی بر مبنای صفر[17]، درخت تصمیم، برنامه ریزی مسیربحرانی[18]، مدیریت بر مبنای هدف (MBO) [19]

3- نوآوریهای دهه 1970 (اقتصاد اطلاعات[20]، تئوری نمایندگی[21]، تولید بهنگام (JIT) [22]، واحدهای کسب و کار استراتژیک، منحنی تجربه ، مدیریت پرتقوی، برنامه ریزی منابع مواد، تنوع بخشی، سازمان ماتریسی و جایگاه یابی مجدد محصول[23])

4- نوآوریهای دهه 1980 [هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) ، هزینه یابی هدف، مدیریت ارزش افزوده، تئوری محدودیت ، یکپارچگی عمودی و الگوبرداری) (محک زدن رقبا)][24]

5- نوآوریهای دهه 1990 (مهندسی مجدد فرآیندهای کسب و کار ، آرایش وظیفه ای کیفیت، برون سپاری[25]، شرکت منافع[26]، شایستگی های محوری، رقابت مبتنی بر زمان و سازمان یادگیرنده)

6- بورنناک و اولسون (327 P. 1999) با مرور نوآوریهای دو دهه اخیر در زمینه حسابداری بهای تمام شده و حسابداری مدیریت، تکنیکهای زیر را به عنوان تکنیکهای نوین مطرح در این زمینه ها بر شمردند:

- هزینه یابی بر مبنای فعالیت[27]

- مدیریت فعالیت [28]

- مدیریت مبتنی بر فعالیت[29]

- سیستم اطلاعات مالی

[1] - Activity Based Costing (ABC)

[2] - Value Chain (VC)

[3] - Target Costing (TC)

[4] - Total Quality Management (TQM)

[5] - Quality Costing (QC)

[6] - Agency Problem or Agency Theoruy

[7] - Acticity Based Management (ABM)

[8] - Activity Based Buldgement (ABB)

[9] - Economic Value Added (EVA)

[10] - Balanced Scord Card (BSC)

[11] - Responsibility Accounting

[12] - discount cash flows

[13] - Total quality management

[14] - Custom charts

[15] - Optimum transfer pricing

[16] - Opportunity cost budgeting

[17] - Zero-based budgeting

[18] - critical path scheduling

[19] - Management by objectives

[20] - Information economics

[21] - Agency theory

[22] - Just-in-time scheduling

[23] - Product repositioning

[24] - Benchmarking

[25] - Outsourcing

[26] - Gainsharing

[27] - Activity Based Costing (ABC)

[28] - Activity Management (AM)

[29] - Activity Based Management (ABM)