بررسی های انجام شده در سالهای اخیر نشان داده است با وجود آنکه مرغدار ایرانی از بهترین نژادهای مرغ و مواد اولیه و حتی وسایل و لانه های پیش ساخته خارجی استفاده می کند، معهذا راندمان تولید به طور اسفناکی پایین است. علت این امر را در ظاهر می توان بالا بودن ضایعات و به خصوص تلفات در مرغداری های ایران دانست.
در اغلب مرغداری ها میزان تلفات و هزینه تولید به مراتب بیشتر از حد قابل تصور است زیرا هر ساله مقدار زیادی ارز به صورت مواد اولیه پرورش طیور از کشور خارج می گردد و در ازای آن محصولی که در داخل کشور تولید می شود از نظر کمی و کیفی به هیچ وجه قابل مقایسه با استانداردهای قابل قبول نیست. در ماه های اخیر با توجه به تغییر آب و هوایی بیماری برونشیت در مرغداری های کشور به شدت شایع گشته لذا لازم دانستیم جهت مرغداران عزیز نکاتی را یادآور شویم.
بیماری های طیور ممکن ات به صورت عفونی و غیر عفونی باشد که هر یک از آن ها از نظر عوامل تولید ممکن است به طبقات مختلفی تقسیم شوند.
بیماری های عفونی به طور کلی به دو دسته تقسیم میشوند:
1-عفونی غیرمسری
2-عفونی مسری
عفونی غیر مسری:
عفونت در بدن پرنده بیمار رشد و نمو نموده ولی به پرندگان دیگر منتقل نمی شود.
عفونی مسری (ویروسی):
این نوع بیماری قابل سرایت بوده و از مرغ مبتلا به افراد سالم گله منتقل می شود و اغلب بیماری های خطرناک جزء این دسته طبقه بندی می شوند.
بیماری ها بر حسب مدت و دوره ابتلا به فرم ها ی حاد تحت حاد و مزمن تقسیم می شوند. از نظر عضو مبتلا بیماری ممکن است به بیماری های دستگاه تنفس، دستگاه گوارش دستگاه عصبی و غیره تقسیم می شوند.
در بیماری برونشیت عفونی ویروس از گروه Corona بوده و این ویروس به وسیله ترشحات پرنده مبتلا از طریق هوا منتقل می شود. همچنین ممکن است ویروس به وسیله لباس و یا وسایل منتقل گردد و مرحله نهفته بیماری از 18 تا 48 ساعت می باشد.
حال جهت پیشگیری رعایت بهداشت را به عنوان علم سلامتی معنی کرده اند در این بین عمده ورودی های آلودگی به واحد مرغداری را می توان موارد زیر دانست:
1-ماشین حمل غذا و دادن مرغ:
اغلب دیده شده است که کامیون و یا گونی هایی که برای حمل این مواد به کار می رود به علت تماس داشتن با مرغداری های گوناگون آلودگی را از یک مرغداری به مرغداری دیگر منتقل می کند. برای جلوگیری از این امر توصیه می شود که در صورت امکان از ماشین های اتوماتیک مضصوص حمل غذا که بدون دخالت دست پر و خالی می شود استفاده گردد در غیر این صورت مواد اولیه ویا غذای آماده بایدبه وسیله ماشین های اختصاصی و گوناگون حمل شود که هیچ گونه آلودگی نداشته باشد. از طرف دیگر چنانچه از کامیون های کارخانجات سازنده غذای دام استفاده می شود باید سعی کرد که ماشین قبل از ورود و پس از خروج از مرغداری به خوبی ضدعفونی گردد.
2-ورود افراد مختلف به مرغداری ها:
افرادمختلف به خصوص کسانی که از نظر شغلی مانند دکتران دامپزشک ویزیتورهای دارویی و کارگران و امثال آن که با مرغداری های مختلف سرو کار دارند ممکن است آلودگی را از یک مرغداری به مرغداری دیگر منتقل نمایند. از این رو باید سعی کرد که مستقیما وارد لانه نشوند. اگر ورود آن ها ضروری است باید کفش و لباس خود را تعویض نمایند و یا روی آن ها لباس و کفش دیگری بپوشند. ضدعفونی کفش ها در جلوی درب ورودی لانه برای ویزیتور اجباری است.
نشانه های بیماری:
حال اگر از نشانه های بیماری بخواهیم آگاه گردیم باید بدانیم که در طیور جوان ترشحات بینی نشانه اصلی بیماری می باشد . همچنین سرفه و نفس نفس زدن نشانۀ دیگری از بیماری است. نگارندگان در مراحل ابتدایی عطسه های متوالی را نیز مشاهده نموده اند. جوجه مرغ هایی که در سنین پایین تراز دو هفتگی به ویروس حاد برونشیت مبتلا می شوند اوی دوکت یا مجرای تولید تخم آنها دچار صدمه شود این امر در سنین تخمگذاری سبب کاهش تولید می گردد.
در طیور بالغ معمولا نفس نفس زدن و سرفه ممکن است دیده شود اما ترشح بینی کمتر دیده شود. در مرحله تخمگذاری کاهش تولید تخم مرغ نیز دیده می شود همچنین تعدادتوجهی تخم مرغ ها دارای قالب غیر عادی و پوسته ضخیم می شوند. وقتی که تخم مرغ شکسته میشود سفیده آن آبکی گشته و گاها بهبودی پس از چند هفته حاصل می شود.
میزان تولید تخم مرغ ندرتا به میزا ن قبل از بیماری می رسد . این بیماری در حال حاد اغلب با
توام می شود و در حقیقت زمینه را برای این بیماری آماده می سازد. C.R.Dبیماری
تلفات بیماری در سن پایین تر از 6 هفتگی اغلب به حدود 25 درصد می رسد در طیور بالغ معمولا میزان تلفات قابل توجه نیست ولی ضایعات اقتصادی آن مهم می باشد.