عضلانی شدن به قیمت بیماری های کشنده :
دسترسی آسان و سریع به دارو هایی که آن را نیروزا می نامند و تبلیغات وسیع و البته مخفیانه ای که برای مصرف آنها صورت می گیرد، جوانان و نوجوانان بی اطلاع و ناآگاهی را به درون این گرداب فرا می خواند که سودای حجیم شدن و پهلوانی را در سر می پرورانند.
اینچنین جوانانی که از مشتاقان ورزش هم محسوب می شوند، از طرفی با شور و اشتیاق وصف ناپذیر به مصرف هر دارویی که بتواند آنها را به راحتی ذره ای حجیم و نیرومند کند، با جامعه ای روبرو هستند که هیچگونه اطلاع رسانی شفاف و علمی و کارشناسی را در اختیار آنها قرار نمی دهد و از طرف، هیچگونه نظارتی بر کار فروشندگان نیز اعمال نمی کند. اگر اطلاع رسانی یا نظارتی هم وجود داشته باشد آنچنان ناچیز و اندک است که زیر رگبار بوق و کرنا و غوغای دلالان این عرصه لگدمال شده و به دست فراموشی سپرده می شود.
در شماره های گذشته این گزارش وضعیت باشگاه های ورزشی و اظهارات چند تن از کارشناسان و مسئولین را خواندید و همچنین از آشفته بازار داروهای نیروزا در بازار سیاه ناصرخسرو و کوچه عربها مطلع شدید که قطعا گوشه های کوچکی از این معضل را نشان می داد.
اثر داروهای هورمونی
خانم دکتر طلعت قانعی دبیر ستاد مرکزی اطلاع رسانی دارو و سموم وزارت بهداشت و درمان با اعلام این مطلب که دارو های خارج از داروخانه که در مراکز غیرمجازی مثل ناصرخسرو به فروش می رسد خارج از نظارت و کنترل وزارت بهداشت و درمان است، در تشریح دارو های هورمونی که بعضا در مواد نیروزا مخلوط می شود می گوید: «داروهای هورمونی دارای دو اثر آندروژنیک و آنابولیک هستند. اثر آندروژنیک مستقیما باعث صفات ثانویه جنسی نوع مذکر می شود و اثر آنابولیک سبب عضله سازی و افزایش حجم بدن می گردد و هنوز هیچ داروی هورمونی ساخته نشده که فقط اثرات آنابولیک داشته باشد و به هرحال مقداری اثر آندروژنیک هم دارد که در صورت مصرف این قبیل داروهای هورمونی توسط ورزشکاران معمولا این داروها سبب به هم خوردن تعادل هورمونی شده و می توانند سبب ناباروری موقت و دائم و بزرگی سینه ها شوند و در هرحال پس از قطع این داروها در همه ورزشکاران مصرف کننده، بزرگی بیش از حد سینه ها دیده شده است.
دسته دیگری از داروهای نیروزا، دارو های محرک هستند که سردسته اینها «افدرین» و مشتقات آن هستند که این داروها از نظر بین المللی و جهانی هم مردود بوده و هیچ سازمان دارویی رسمی آنها را تایید نکرده است. البته برخی از انواع ضعیفتر این داروها با مقادیر بسیار کم در داروهای ضد احتقان کاربرد دارند اما در دوز بالاتر در بازار غیرمجاز دارو جهت اثرات تحریکی تحت نامهای نیروزا و حتی چربی سوز به کار می روند.»
دبیر ستاد مرکزی اطلاع رسانی دارو و سموم وزارت بهداشت و درمان در ادامه با اشاره به قرصها و مواد تقلبی می گوید: «از آنجایی که افدرین به طور کلی ممنوع می باشد بسیاری از تولیدکنندگان و دست اندرکاران سودجو و فرصت طلب از گیاهان چینی یا هندی در قرص های ترکیبی استفاده می کنند که این گیاهان حاوی مقادیر بسیار بالایی افدرین و سایر داروهای محرک می باشند و این مسئله در واقع یک نوع تقلب به حساب می آید.»
عدم نظارت وزارت بهداشت بر داروهای ممنوعه
خانم دکتر قانعی در ادامه بحث داروهای نیروزا می گوید: «به جوانان و نوجوانان و تمام کسانی که در امر ورزش فعال هستند توصیه می کنیم هرگز از داروها و پودرهای موسوم به نیروزا استفاده نکنند چرا که با خوردن غذاهای موجود هم می توان کالری مورد نیاز بدن را تامین کرد و داروهایی که به صورت غیرقانونی و توسط دلالان و افراد سودجو به فروش می رسند کاملا از کنترل و نظارت وزارت بهداشت خارج است و چون قوه قهریه نداریم در نتیجه توان برخورد هم نداریم و وزارت بهداشت و درمان مسئولیت داروهایی را می پذیرد که در محور نظارت، کنترل و مجوز این وزارتخانه است و معمولا در داروخانه ها موجود است. موضوع داروهای ممنوعه نیروزا و یا مکمل های غیرمجاز غذایی مسئله ای بسیار بنیادی است که وزارت بهداشت توان برخورد مستقیم با عامل اصلی آن را ندارد، اما از نظر فرهنگی روی این موضوع کار کرده و به هشدار به مردم از طریق رسانه های عمومی از قبیل مطبوعات و صدا و سیما موضع خود را اعلام کرده و می کنیم و به نظر من اطلاع رسانی در این زمینه نه تنها وظیفه وزارت بهداشت بلکه یک عزم ملی و همه جانبه را می طلبد.»
استفاده درست از داروهای نیروزا
دکتر علی طاهری، رئیس کمیته اجرایی و نظارت ستاد ملی مبارزه با دوپینگ سازمان تربیت بدنی در خصوص داروهای نیروزا می گوید: «نقش مکمل ها و داروهای نیروزا فی نفسه منفی و مردود نیست و باید گفت مکمل های غذایی در شرایط خاصی مورد استفاده طبیعی بدن است، چون در زمانی که فرد ورزش می کند و فعالیت های بدنی زیادی انجام می دهد، طبیعی است که به موادی نیروزا، مقوی و پروئتین ها و غذاهای خاصی نیاز دارد، اما باید این مسئله به صورت درست و شایسته و با نظارت کامل پزشکان متخصص انجام شود که اگر اینچنین نظارتی اعمال شود، قطعا دست سودجویان و دلالان هم از دخالت در این مسئله که مستقیما با سلامت ورزشکاران مرتبط است کوتاه خواهد شد. بحث نظارتی و بازرسی و برنامه ریزی های کلان روی مکمل های غذایی و مواد دارویی در حیطه اختیارات وزارت بهداشت است و باید آنها برنامه هایی را در این راستا ارائه کنند که ورود داروهای نیروزا و یا تولید آنها در داخل کاملا تحت کنترل باشد و مصرف آنها توسط ورزشکاران زیر نظر پزشکان متخصص تغذیه صورت بگیرد.
دکتر علی طاهری در دسته بندی ویتامین ها و پروتئین ها می گوید: «ویتامین هایی هستند که محلول در آب می باشند و به راحتی دفع می شوند و اضافه بر نیاز بدن خارج خواهد شد مثل ویتامین های D و C ، اما ویتامین هایی مثل A ، B، K، E ویتامین هایی هستند که محلول در چربی بوده و اگر بیش از حد نیاز بدن مصرف شود تاثیرات منفی و عوارض ناگوار و خطرناکی را شامل می شود، مثل مشکلات گوارشی، پوستی و... و به همین دلیل است تأکید می کنیم استفاده از مکمل ها باید زیر نظر یک کارشناس تغذیه انجام بگیرد تا مشخص شود در چه شرایطی بدن به چه مکمل ها و افزودنی هایی احتیاج دارد، چرا که تمامی مکمل ها دسته بندی های خاص خود را دارد، به عنوان مثال در برخی از مکمل ها نگاه پروتئینی را بیشتر داریم و در برخی دیگر نگاه ویتامینی را بیشتر می بینیم و در برخی دیگر بحث انرژی زایی و سوخت و ساز و کالری مطرح است که هر کدام از آنها مصرف خاص خود را دارد، یعنی برخی از آنها برای ورزشکاران سرعتی باید استفاده شود، برخی دیگر از مکمل ها باید برای ورزشکاران قدرتی مورد استفاده قرار بگیرد و یا برخی هم برای کودکان و خردسالان است که اگر به این شیوه درست و منطقی پیش برویم از تبعات ضرر و زیانهای احتمالی جلوگیری می شود.»
ضرورت نظارت بر کار باشگاه ها
رئیس کمیته اجرایی و نظارت ستاد ملی مبارزه با دوپینگ سازمان تربیت بدنی در پاسخ به این سؤال که از سوی تربیت بدنی چه نوع نظارتی بر فعالیت باشگاه های ورزشی صورت می گیرد، می گوید: «این موضوع واضحی است که کار نظارتی بر باشگاه ها از سوی سازمان تربیت بدنی باید انجام شود، در تبصره ماده 5 کار صدور مجوز برای باشگاه ها و اماکن و سالن های ورزشی، کار نظارت بر این اماکن هم آمده است و هیئت های پزشکی استانها می توانند و باید کار نظارتی را بر نحوه فعالیت باشگاه ها در خصوص ورود و مصرف مواد ممنوعه و عدم ارتکاب به دوپینگ انجام دهند که این موارد شامل تهیه، توزیع، خرید و فروش و استفاده از مواد غیرمجاز دارویی است و اگر چنین اتفاقاتی به صورت عینی در یک سالن و مکان ورزشی مشاهده گردد، براساس تبصره ماده 5 عملاً مجوز آن باشگاه لغو خواهد شد.»
این مقام مسئول در پاسخ به این سؤال که آیا تاکنون اینچنین تخلفی عینی مشاهده شده و یا برخوردی از سوی سازمان تربیت بدنی با باشگاه هایی که بعضاً متخلف شناخته شده اند اعمال گردیده اظهار بی اطلاعی کرده و می گوید: «باید از رئیس فدراسیون پزشکی این سؤال را بپرسید.»
دوپینگ، مواد نیروزای کاذب
دکتر طاهری در خصوص علت انجام دادن عمل دوپینگ و استفاده از داروهای نیروزا می گوید: «مواد نیروزا را نمی گوئیم دوپینگ بلکه مواد نیروزای کاذب دوپینگ است، چون هر ماده ای را نگاه کنید ممکن است حاوی پروتئین ها، قندها وچربی هایی باشد و با توجه به کالری و انرژی که دارند نیروزا باشند و نمی توانیم آنها را دوپینگ بنامیم، اما اگر این موضوع را کالبدشکافی و آسیب شناسی علمی کنیم می بینیم با توجه به جذابیتی که به صورت خودجوش در ورزش وجود دارد و مسائلی از قبیل شهرت، محبوبیت، بعد مالی و اقتصادی و... و توقعات خانواده، مربی و جامعه از ورزشکار به وجود می آید، آن شخص دوست دارد که مثلاً ره صد ساله را یک شبه طی کند و به سرعت به یک مقام و شرایطی محبوب و دوست داشتنی و دست نیافتنی برسد و همین مسائل دست به دست هم می دهد و ورزشکار هم می بیند به جای انجام ورزشهای سخت و طاقت فرسا بهتر است که راه میانبر را انتخاب کند و از همین رو به طرف مصرف داروهای نیروزایی می رود که اغلب غیرمجاز و تقلبی است. این مسئله یک آسیب جدی برای نفس ورزش کشورمان محسوب می شود و باید اذعان داشت که کار مبارزه با داروهای غیرمجاز و ممنوعه و انجام دوپینگ توسط یک کمیته یا سازمان یا ستاد حل نخواهد شد چرا که همه نهادها، سازمانها و فدراسیون ها باید برای حل این معضل چاره ای بیندیشند و امیدواریم شاهد یک ورزش پاک در کشورمان باشیم.»
آزمایشگاه دوپینگ در ایران
رئیس کمیته اجرایی و نظارت ستاد ملی مبارزه با دوپینگ سازمان تربیت بدنی با اشاره به فعال شدن آزمایشگاه دوپینگ در کشورمان می گوید: «در مهرماه سال گذشته فاز اول آزمایشگاه کنترل دوپینگ در ایران فعال شد و براساس دستور ریاست سازمان تربیت بدنی امیدواریم که بتوانیم تا بازیهای قطر این آزمایشگاه را به مرحله استاندارد برسانیم، هرچند به صورت خیلی فنی و سریع کارهای کارشناسی آن در حال انجام است و بخش عمده ای از سخت افزارهای آن تهیه و خریداری شده و در حال حاضر تربیت نیروی کارشناسی انجام می شود که انشاءالله در آینده ای نزدیک شاهد راه اندازی و آغاز به کار آزمایشگاه کنترل دوپینگ در ایران باشیم.»