مقدمه
مصرف بالای انرژی در ساختمانهای مسکونی یکی از عمدهترین مشکلات کشورهای در حال توسعه است که دارای اثرات اقتصادی و زیست محیطی میباشد . مصرف انرژی در ایران بدلیل شرایط اجتماعی و فرهنگی در حد بالایی میباشد. طبق آمار موجود سالانه حدود 150000 تا 200000 واحد مسکونی جدید در سطح کشور ساخته میشود. از آنجائیکه بخش ساختمان با مصرف بیش از 40 درصد کل انرژی تولید شده در کشور و صرف هزینهای معادل 30 درصد از درآمد حاصل از فروش نفت، بیشترین میزان مصرف انرژی را به خود اختصاص داده است، لذا بهینهسازی مصرف انرژی در ساختمان تأثیرات مثبتی بر اقتصاد خانواده و نیز ملی خواهد داشت. بیشترین تلفات انرژی در واحدهای مسکونی و آپارتمانی مربوط به دیوارهای خارجی میباشد که میتوان با انجام راهکارهایی از اتلاف انرژی جلوگیری کرد. امروزه ساختمانهای ساخته شده در کشورهای پیشرفته از لحاظ مصرف انرژی درجهبندی میشوند مثلاً در استرالیا منازل را به منظور استفاده بهینه از انرژی توسط برنامه کامپیوتری ارزیابی میکنند و اصطلاحاً به آنها ستاره اعطا میشود. یعنی به هر میزانی که یک ساختمان از لحاظ مصرف انرژی بهینه باشد به همان میزان به آن ساختمان ستاره داده میشود. در کشور ما نیز میتوان با انتخاب ساختمان بهینه در راستای بهرهوری انرژی قدم برداشت.
برق ساختمان
1. اتاقهای نشیمن و اتاقهایی که از آنها بیشتر استفاده میشود در طرف جنوب ساختمان قرار گرفته باشد به این ترتیب از نور طبیعی خورشید استفاده کرده و در زمستان نیز بیشترین بهره را از گرمای خورشید ببرید. 2. بهتر است اتاقهای پذیرایی، ناهارخوری، خواب و نشیمن در طرف جنوب و بقیه جاها مانند آشپزخانه، سرویس بهداشتی. حمام، انباری و مانند آن در طرف شمال قرار گرفته باشد. 3. به منظور کاهش تلفات حرارتی، دودکشهای موجود در ساختمان بسته شده باشند و به جای بخاری از سیستم حرارت مرکزی استفاده شده باشد. 4. مسیر مستقیمی برای حرکت هوای بیرون در ساختمان پیشبینی شده باشد که در تابستان به خنک کردن ساختمان کمک کند. 5. اتاقهایی که کاربرد همانند دارند در کنار هم قرار گرفته باشد. بویژه اتاقهایی که کاربرد خاص دارند را از بقیه اتاقها جدا شده باشد. این کار به شما کمک میکند تا فقط اتاقهایی را گرم کنید که در آنها زندگی میکنید . 6. بخشهایی از ساختمان که نیاز به آب دارند نزدیک هم قرار گرفته باشد. این قسمتها عبارتند از آشپزخانه، دستشویی و حمام . با اینکار طول لولههای آب کم میشود و در نتیجه حرارت کمتری از لولههای آب گرم به هدر میرود. 7. سقف تا ارتفاع 7/2 متر پایین باشد. اگر این کار انجام نشده است میتوانید تمام و یا فقط سقف بعضی قسمتها را پایین بیاورید. برای این کار میتوانید از سقفهای کاذب استفاده کنید. بالا بودن سقف باعث افزایش تلفات حرارتی میشود. بیشتر حرارت تولید شده توسط بخاری یا شوفاژ در سقف جمع میشود و قسمت پایین اتاق که ما در آن قرار داریم گرم نمیشود. در این حالت هم مصرف انرژی بالا میرود و هم آسایش ساکنین تأمین نمیشود. 8. در صورت عدم امکان کاهش ارتفاع سقف به 7/2 متر ، نصب یک پنکه سقفی کمک بسیار زیادی به گرم کردن خانه میکند. روشن کردن پنکه در زمستان با دور کم نه تنها خانه را سرد نمیکند، بلکه با راندن هوای گرم جمع شده زیر سقف به پایین، دمای اتاق را یکنواخت میکند و از تلفات حرارت میکاهد. 9. در ساختمان چند طبقه نباید راهپلهها را در فضاهایی که نیاز به گرمایش دارند قرار داد زیرا در این صورت هوای گرم از مسیر راه پله بالا رفته و به هدر میرود. قسمتهای راهپله باید به وسیله یک در از محیط زندگی جدا شود. 01. ساختمان از مصالح سنگین که، ظرفیت حرارتی بالا دارند، مانند بتن و آجر که باعث افزایش پایداری حرارتی خانه میشود یعنی با تغییر دمای هوای بیرون، هوای داخل زیاد سرد یا گرم نشود، ساخته شده باشد. 11. تا جایی که امکان دارد پنجرهها در سمت جنوب ساختمان نصب و از قرار دادن هر گونه مانع بر سر راه ورود نور و گرمای خورشید خودداری شده باشد. بهتر است اندازه پنجرهها نیز تا حد امکان کم باشد. 21. پنجرههای سمت شمال ساختمان باید تا حد امکان، کوچک باشد. زیرا خورشید از سمت شمال تابشی ندارد و نصب این پنجرهها تنها باعث هدر رفتن حرارت بیشتر میشود. 31. برای خنک کردن ساختمان در فصل تابستان بهتر است، که در مواقع لازم هوا آزادانه در کل ساختمان حرکت کند. به این ترتیب در روزهایی که هوای بیرون خنک تر از هوای داخل ساختمان است، میتوان بدون نیاز به کولر یا دیگر دستگاههای خنککننده، ساختمان را خنک کرد. پس بهتر است که دارای پنجرههایی با امکان باز شدن مقدار زیاد باشد. 41. برای جلوگیری از تلفات حرارتی پنجرهها، نصب پنجره دوجداره در جاهایی که استفاده از پرده ممکن نیست یا جاهایی که پنجره بزرگ وجود دارد، تعبیه شده باشد. 51. بر روی پنجرههای جنوبی سایبان، حصیر یا پوششهای کدر قرار داشته باشد تا جلوی ورود گرمای خورشید را بگیرد و پنجرههای شرقی از بیرون با حصیر، پرده و یا پوششهای کدر کنترل شده باشد. 61. بیشترین استفاده از نور طبیعی را از پنجرههای جنوبی برده باشد. 71. دیوار اتاقها و دیگر قسمتهای داخل ساختمان با رنگهای روشن رنگآمیزی شده باشد. 81. در اتاق نشیمن و اتاقهایی که از آنها بیشتر استفاده میشود، دارای لامپهای مهتابی یا کممصرف باشد . 91. ساختمان دارای لامپهای متعدد در داخل سقف نباشد زیرا مصرف برق بالا میرود و تعویض آنها پرهزینه است. 02. برای هر لامپ از کلید جداگانه استفاده شده باشد.
دانستنی هایی درباره برق ساختمان
اشاره : امروز نقش تأسیسات برق در امر ساختمان سازی و بطور کلی ساخت وساز ، نقشی غیر قابل انکار و کاملاً محسوس بنظر می رسد ، سازمان نظام مهندسی ساختمان استان برای آگاهی مهندسان برق و سایر رشته های هفتگانه اقدام به تدوین مقاله ای تحت عنوان " نحوه عبور کابل های تغذیه تابلو طبقات" نموده است که برای آگاهی شما از این موضوع ، در زیر می آید.
اطلاعات مربوط به نحوه عبور کابل های تغذیه تابلو طبقات :
1- محل عبور کابلهای تغذیه تابلوی برق واحد های طبقات را می توان مطابق یکی از روش های زیر انتخاب نمود :
1-1-داکت اختصاصی کابل های برق ، در حاشیه را ه پله عمومی ساختمان ( توضیحات پیوست می باشد)
2 –1 - رایزر آدم رو مخصوص تأسیسات ساختمان ( حداقل ابعاد 80*80) با استقرار کابل ها درون سینی کابل و یا لوله برق.
3-1 – کناره داخلی راه پله اضطراری، با استقرار کابل های در سینی کابل و یا لوله برق
4-1- نورگیر ساختمان ، با استقرار کابل ها در سینی کابل و یا لوله برق
2- محل تابلوی برق هر واحد می تواند یکی از مکان های زیر باشد:
1-2- ابتدای ورودی آشپزخانه ( محصور کابینت ها نبوده ، فاصله لازم از لوله ها وشیرهای تأسیسات مکانیک داشته باشد ، پشت یخچال ، فریزر و لباس شویی قرار نگیرد، بالای پیش خوان نباشد)
2-2- جنب و یا محدوده در ورودی باشد ( درون کمد لباس آویزان نباشد ) . سمت اطاق های خواب بوده و در محدوده مبلمان اطاق پذیرایی نباشد.
3-2- در محدوده بیرون آشپزخانه و یا مکان مناسب و مورد تأیید باشد.
ملاحظات :
الف : در تراس ، راه پله ، حمام، توالت ،اطاق خواب ، انبار، روی دیوار با عرض کمتراز cm70و با ضخامت کمتراز 20cm نباشد.
ب : در محلی نصب شود که لوله کابل برق تغذیه تابلو از محل داکت تا تابلو برق بیش از دو عدد خم 90 درجه برقی نداشته باشد. شعاع خمش کابل = 8 ( قطر خارجی کابل + قطر هادی بزرگترین رشته کابل ).
پ : مسیر لوله کابل برق تغذیه تابلو با لوله های تأسیسات مکانیک تلاقی نداشته و از حمام و توالت و آشپزخانه عبور ننماید.
ج : در ساختمان های بتنی و در زمان اجرا ضروریست به اندازه ابعاد تابلو ( 45*35*17 ) در دیوار مربوطه و همچنین برای لوله های برق عبوری از مقاطع ، فضای خالی پیش بینی و اجرا گردد.
د: ارتفاع نصب cm210 از بالای تابلو تا کف تمام شده باشد.
موارد توضیحی برای محل های استقرار و عبور کابل های تغذیه واحدهای طبقات:
2- موارد مربوط به داکت :
1-3- داکت به طور انحصاری فقط برای کابل های برق می باشد.
2-3- ابعاد داکت دقیقاً برابر با سطح مقاطع تعداد کابلهای عبوری به اضافه فضای لازمه بین کابل ها برای انتقال حرارت و مهار کردن و عملیات لازم به اضافه فضای خالی برای اضافه نمودن کابل در آینده و به صورت رزرو ،خواهد بود.
3-3- محل استقرار داکت دقیقاً پشت دیوار پاگرد راه پله و یا راهرو مشاع و مشترک طبقات می باشد.
4-3- محل داکت به گونه ای انتخاب و اجرا گردد که در هیچ مقطعی با تیرآهن و یا تیرچه و یا هر عامل انسداد و محدود کننده ی دیگری تلاقی نداشته باشد.
5-3- داکت از پایین ساختمان تا بالاترین سقف می بایست اجرا گردد.
6-3- دیوار اطراف داکت باید حداقل cm12باشد.
7-3- در پاگرد و راهرو و مشاع و مشترک هر طبقه می بایست یک دریچه با عرضی برابر پهنای داکت و حداقل cm 30 و بلندی cm 30-25 جهت مهار کردن کابل ها و عملیات کشیدن و گذاشتن و خارج کردن کابل از درون داکت و به فاصله ی حداقل cm20 از سقف ، تعبیه و ایجاد نمود.