الکتروموتور های جریان مستقیم مانند الکتروموتور های متناوب از سه بخش اصلی تشکیل شده اند .
1-استاتور
2-آرمیچر
3-هسته
برای راه اندازی موتور های جریان مستقیم که به آنها موتور های جریان دائم هم می
گویند لازم است که به استاتور و آرمیچر هر دو برق جریان مستقیم را اعمال نماییم.
بر روی محور آرمیچر تعدادی تیغه های مسی قرار دارد که به نام کلکتور معروف می باشند.این تیغه هاکه تعداد شان متناسب با تعداد کلافهای آرمیچر می باشد به طریقی در امتدادمحور نصب شده اند که تشکیل یک شکل استوانه ای را روی محور آرمیچر می دهند به نحوی که تمام تیغه ها نسب به همدیگر و بدنه عایق می باشند،دنباله این تیغه ها به
کلاف های سیم پیچی آرمیچر که به صورت موجی یا خوابیده می باشند اتصال و لحیم شده اند .کار این کلکتور جمع کردن جریان های مثبت ومنفی می باشد که در نتیجه یکسوساز،
هم می باشد.به شکل زیر توجه نمایید.
(تصاویر و فرمول ها در فایل اصلی موجود است.)
با توجه به شکل ملاحظه می شود که کلکتور (محل اتصال + و+برق )کاری می کند که همیشه جریان مثبت زیر قطب Sاستاتور و جریان منفی زیر قطب Nاستاتور قرار میگیرند و یا برعکس وبا وجود کلکتور این وضعیت ثابت می ماند،همانطور که می دانیم کلکتور در ژنراتورها ،جریان تولید شده را که در کلافهای آرمیچر به صورت متناوب تولید می شوند،می گیرد و به صورت یکسو به بیرون می فرستد،ولی در الکتروموتور های جریان مستقیم وظیفه کلکتور این است که جریان مستقیمی را که از بیرون به ذغال های آن وصل شده است از طریق تیغه های خود می گیرد و به داخل سیم پیچی آرمیچر می فرستد به نحوی که قطبهای آرمیچر متناسب با دور آرمیچر تغییر پیدا کنند،یعنی قسمتی از آرمیچر که زیر قطب Nاستاتور قرار دارد همیشه مثلاًS و قسمت دیگری از آرمیچر که زیر قطب S استاتور قرار می گیرد همیشه N باشد.(با توجه به شکل صفحه قبل)
دور الکتروموتور های جریان مستقیم قابل کنترل و کم و زیاد شدن میباشد،هم از طریق مدار قطبهای استاتور و هم از طریق برق آرمیچر ،چنانچه جریان قطبهای استاتور را به وسیله رئوستا کم کنیم دورموتور ،زیاد می شود وبر عکس اگر جریان قطبهای استاتور زیاد شود.دور کم میشود.همچنین اگر جریان آرمیچر را زیاد نماییم .دور زیاد واگر کم نماییم دور کم میشود.
برای عوض کردن گردش یا دور موتور ها معمولاً جهت جریان آرمیچر را عوض می کنند البته با تغییر جهت جریان استاتور هم میسر است.
مصرف الکتروموتور های جریان مستقیم در صنعت کم است به علت اینکه برق جریان مستقیم به صورت معمول در دنیا وجود ندارد.(تولید برق اصولاًبه صورت متناوب است) و هزینه ای اضافی بر معمول لازم است تا یک منبع جریان دائم تهیه شود.
در الکتروموتور های جریان مستقیم دو نوع مقاومت راه اندازوجود دارد یکی رئوستایی که در مسیر آرمیچر به صورت سری قرار می گیرد به نام مقاومت راه انداز و دیگری رئوستایی که در مسیر قطبهای استاتور به صورت سری قرار دارد به نام مقاومت تنظیم دور .
معمولاًدر موقع راه اندازی موتور های جریان مستقیم،لازم است حداکثر ولتاژ مجاز در قطب های استاتور باشد،زیرا در این حالت جریان راه اندازی آرمیچر به حداقل می رسد و ضمناًدور هم کمتر از مقدارنامی است. الکترو موتورهای جریان مستقیم از لحاظ سیم پیچی و اتصالات به سه نوع تقسیم می شوند که این سه نوع عبارتند از :
1-الکتروموتور های سری
2-الکتروموتور های موازی یا شنت
3-الکتروموتور های کمپوند یا (سری موازی )
-الکتروموتور های سری
الکتروموتور های سری دارای ساختمانی هستند که سیم پیچی های استاتور و آرمیچر با همدیگر به صورت سری در مدار قرار می گیرند .طبق شکل زیر:
AB=کلاف آرمیچر
EF=کلاف سری (استاتور)
این نوع موتورها نباید بدون بار روشن شوند،زیرا اگر بدون بار کار کنند چون از نوع سری هستند دور ،بی نهایت زیاد می شود وممکن است باعث خطراطی گردد،بنابراین باید همیشه در رابطه با بار کارکنند .در ضمن برای ارتباط محور موتور با دستگاه یا بار نباید از تسمه های بافتنی استفاده کرد و حتماًلازم است از کو پلینگ های محکم و چرخدنده استفاده نمود زیرا ممکن است تسمه پاره شود و ایجاد خطراتی از نظر زیاد شدن دور موتور را سبب می شود نیروی گشتاور در الکتروموتور های سری برابر است با: