پست های برق و ترانسفورماتور
پستها به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند. پست های داخلی خود به سه دسته پست فشار قوی باز، نیمه‌باز و بسته تقسیم می‌شوند. پستها دارای ترانس و تابلو ها و سکسیونر ها، دژنکتورها، فیوزها، فیدرها، باس‌ها و باس‌بارها و … هستند. در پستهای باز و نیمه باز کلیه لوازم و وسایل در یک قسمت مشخص به نام سلول و در پست های بسته در تابلو نصب می‌گردند.
یکی از مهمترین اجزای پست ترانس ها هستند. ترانسفورماتور ها به دو نوع خشک و روغنی تقسیم می‌شوند و دارای گروه‌های برداری متفاوتی هستند، همچنین دارای روشهای خنک‌سازی مختلفی می‌باشند، برای افزایش ولتاژ معمولاً از ترانسهای افزاینده با سیم پیچ ثانویه مثلث و برای کاهش ولتاژ معمولاً از ترانس کاهنده با سیم پیچ ثانویه ستاره یا زیگزاگ استفاده می‌شود.
مشخصات ترانس ها در ارتفاع 1000 متر از سطح دریا و در درجه حداکثر 40 درجه و حداقل 25- درجه در فضای باز و 5- درجه در فضای بسته و با ولتاژ ورودی سینوسی و متقارن استاندارد شده است. در صورت شرایط متفاوت باید هنگام سفارش به کارخانه سازنده موارد متفاوت اعلام شود.
ترانسفورماتور های مورد بحث در این فصل ترانسهای روغنی هستند. مشخصات الکتریکی این ترانسها عبارتند از: قدرت اسمی از 50 تا 1600 کیلوولت آمپر و فرکانس نامی 50 هرتز، ولتاژ اولیه 11، 20 یا 33 کیلوولت و ولتاژ ثانویه 231 یا 400 ولت و امکان تنظیم ولتاژ %5 در طرف اولیه وولتاژ امپدانس اسمی %4 برای ترانسهای 50 تا 200 کیلوولت آمپر و %6 برای ترانسهای 250 تا 1600 کیلوولت آمپر و گروه اتصال YZ 5 برای ترانسهای 50 تا 200 کیلوولت آمپر و Dy 5 برای 250 تا 1600 کیلوولت آمپر.
چند مشخصه ساخت مهم
الف مواد عایقی به انواع C. H, F, B, E, A, Y تقسیم می‌شوند که حد حرارتی به ترتیب در آنها 90، 105، 120، 130، 155، 180 و بزرگتر از 180 درجه است. در ترانسهای روغنی از دسته A و در ترانسهای خشک از دسته H, F, B استفاده می‌شود.
ب انواع روشهای انتقال حرارت در ترانسها عبارتند از: هدایت حرارت از قسمتهای مختلف به سطح ترانس، تبادل حرارتی با عایق گازی، تبادل حرارتی با عایق مایع. همچنین برای تبادل حرارتی بهتر، ترانسهای تا 630 کیلوولت آمپر، منبع ترانس دارای جدار پرده‌ای و برای ترانسهای 630 تا 1600 کیلوولت آمپر، ترانس دارای جداره با لوله خنک‌کننده است.
ج برای جلوگیری از ورود رطوبت باید در مسیر هواکش سیستم رطوبت‌گیر سیلیکاژل استفاده شود.
د برای حفاظت ترانسفورماتور در برابر خطرات گاز اضافی و پایین رفتن بیش از حد سطح روغن از حد مجاز از رله بوخ هولتس استفاده می‌شود.
ه بدنه ترانس باید مجهز به دو ترمینال اتصال زمین و هر ترمینال مجهز به دو محل اتصال برای وصل به هادی زمین باشد.
و برای حفاظت ترانس هایی که از فیوز به جای دیژنکتور در آن استفاده می‌شود جداولی برحسب ولتاژ و کیلوولت آمپرنامی برای انتخاب فیوز وجود دارد که می‌توان از آنها استفاده کرد.
نصب ترانسفورماتور
نصب ترانسها به دو صورت انجام می‌گیرد: 1 نصب در داخل ساختمان 2 نصب در فضای آزاد
1) نصب در داخل ساختمان:
الف دو نوع اتاق ترانسفورماتور وجود دارد در نوع اول ترانسفورماتور همسطح کف زمین و در نوع دو ترانس در سطحی بالاتر از کف نصب می‌شود. البته نوع دوم ترجیح‌دارد ولی اجرای آن در همه جا امکانپذیر نیست.
ب ابعاد اتاق ترانسفورماتور به سه دسته که برای ترانسهای با حداکثر توان 630 کیلوولت آمپر اتاق کوچک است و برای ترانسهای بالاتر از 630 کیلوولت آمپر ابعاد اتاق بزرگ و خیلی بزرگ است. ابعاد اتاق کوچک: طول 4، عرض 3 و ارتفاع 7/4 متر، ابعاد اتاق بزرگ: طول 3/4، عرض 2/3متر و ارتفاع 7/4 متر و ابعاد اتاق خیلی بزرگ: طول 5/4 متر، عرض 5/3 متر و ارتفاع 3/5 متر. همچنین ابعاد با توجه به رشد بار در آینده باید انتخاب شود تا امکان استفاده از ترانسهای با قدرت بیشتر بدون لزوم انجام تغییرات بنایی فراهم باشد. در هر حال فضای آزاد اطراف ترانس نباید از 8/0 متر کمتر باشد. (توجه کنیم در انتخاب ارتفاع اتاق، تهویه طبیعی در نظر گرفته شده است).
ج جهت سهولت نقل و انتقال باید اتاق ترانسفورماتور نزدیک مرکز ثقل‌بار و در طبقه همکف باشد همچنین باید یکی از جبهه‌های آن رو به فضای آزاد باشد و در برابر این جبهه تا فاصله 5 متر هیچ مانعی نباشد در اصلی باید در همین جبهه باشد و این جبهه باید در جهتی انتخاب شود که تابش آفتاب به آن حداقل باشد یعنی رو به شمال باشد. در مواردی که ترانس در طبقات یا روی بام نصب می‌شود از ترانس خشک باید استفاده شود، در این حالت استفاده از حایل آتش منتفی خواهد بود.
د در شرایط عادی تهویه اتاق ترانس به صورت طبیعی صورت می‌گیرد اما در مناطق گرمسیری استفاده از هواکشهای برقی با ترموستات لازم است. همچنین برای جلوگیری از تعریق در اتاق ترانسفورماتور باید گرمکن برقی مجهز به ترموستات نیز پیش‌بینی شود.
ه در زیر ترانس، باید حوضچه‌ای نصب شود که ابعاد آن باید حداقل برابر ابعاد خارجی بزرگترین ترانس و عمق آن با ظرفیت روغن ترانس متناسب باید باشد، و بر روی حوضچه ریلهای مناسبی برای قرار دادن چرخ‌ها تعبیه می‌شود و در اطراف حوضچه شیارهایی برای عبور کابلها در نظر گرفته می‌شود. همچنین در زیر محل استقرار ترانس و پایین‌تر از مسیر عبور هوای خنک، باید حائلی مشبک که دارای پوشش ضد زنگ باشد و روی آن حداقل 20 سانتی‌متر شن یا سنگ گرانیت شکسته است پیش‌بینی شود. زیر حائل آتش نیز باید سطح شیبداری ساخته شود تا روغن نشت شده به چاهک منتقل شود.
و ترانس باید به گونه‌ای نصب شود که اگر محور طولی ترانس به موازات در باشد، بوشینگ‌های فشار قوی رو به داخل اتاق باشد و اگر محور طولی ترانس عمود بر در باشد روغن نمای مخزن انبساط رو به در اطاق باشد.