مقدمه، تاریخچه و مبانی تلفن
تلفن از نظر لغتی مرکب از دو کلمه یونانی، تله به معنی دور و فون به معنی صوت است تلفن بوسیله آقای وینستون ساخته شده و از 1256 استفاده از آن بعمل آمده است.
تلفن از جهت تاریخ مقدم بر آنست ایرانیان در 558 سال قبل از میلاد مسیح گروهی از مردانی که دارای صدای قوی بودند در بالای ساختمان میگماردند تا مطلب لازم را دهان به دهان بمقصدهای منظور برسانند.
کشیشی در سال 1197 میلادی برای ارتباط اطاقهای صومعه خویش چارهای اندیشید نقشه خود را به آکادمی علوم فرانسه تسلیم نمود و اظهار داشت که با این وسیله ممکن است از فاصله 50 فرسنگ دو نفر با یکدیگر صحبت نمایند.
در سال 1875 میلادی گروه زیادی از دانشمندان و مهندسین در راه تکمیل تلفن و اختراع مسائل زحمت کشیدند و انواع مختلفی از تلفن ساخته شده مانند شیمیاوی که طرحش بوسیله مون ریختهشد، تلفن بلوری بوسیله نیکولسون، تلفن با کندانسور نیمه هادی بوسیله رالک و جونسون، بالاخره تلفن حرارتی و … ولی هیچکدام از این اختراعات مورد توجه مردم قرار نگرفت تا زمانی که یک جوان آمریکایی قدم به میدان نهاد و این افتخار را نصیب خود کرد این جوان الکساندر گراهامبل بود.
که پس از خاتمه تحصیلات در سال 1287 به کانادا رفت و از همان راه به اختراع تلفن موفق گردید.
روزی واتسون که یکی از همکاران گراهامبل بود در اطاق جداگانه برابر دستگاهی که بدست گراهامبل ساخته شدهبود قرار گرفت و دستورهای استاد خویش را به کار بست ناگهان از آن دستگاه صدای دوست خود را شنید که میگوید آقای واتسون بیایید با شما کار دارم، وی فوراً از جای برخاست بسوی اطاق بل دوید و فریاد زد صدای شما را شنیدم به این ترتیب نخستین عبارت تلفنی دنیا در روز دهم مارس 1876 میلادی برابر با دهم فروردین ماه 1255 در شهر بوستون بر روی سیمی رویین از اطاقی به اطاق دیگر منتقل شد.
تلفن اختراعی بل خیلی ساده بود و گفتگو با آن بایستی به تناوب صورت گیرد بعلت اینکه گوشی و میکروفن آن باید یک نفر سخن بگوید و دیگری گوش کند بعدها تلفن بسرعت زیاد در تمام دنیا رایج گردید و در حدود سال 1304 به ایران وارد شد.
البته اولین تلفن در تبریز مورد استفاده راهآهن قرار گرفت که بعدها بصورت شرکت تلفن در آمد که با شرکت زیمنس آلمان قرار داد بست که هماکنون بصورت فعلی بنام وزارت پست و تلگراف و تلفن در آمدهاست.
تلفن به مفهوم لغوی عبارت است از دستگاهی که در دو عمل مشترک مورد استفاده قرار میگیرد.
1.
ارسال اطلاعات لازم به مراکز برای وصل دو مشترک.
2.
فرستادن و گرفتن اطلاعات موجود در مکالمه از طریق جریان برق.
عناصر اصلی تشکیلدهنده تلفن
عناصر اصلی تشکیلدهنده تلفن عبارتنداز:
1.
گوشی و دهنی شامل گوشی وسیلهای برای شنیدن و دهنی وسیلهای برای ارسال پیام.
2.
زنگ و مدار زنگ وسیلهای برای خبر شدن.
3.
شمارهگیر عامل اصلی ارسال اطلاعات لازم به مرکز.
4.
مدار مکالمه.
برخی مشخصات تلفنها:
1- NSR برای ایجاد فاصله زمانی کافی بین شمارهها در نمرهگیرهای جدید تعداد ایمپولزهای صادره از NSI به تعداد دو ایمپولز بیش از رقم موردنظر میباشد که این دو ایمپولز نبایستی بمدارهای بعدی متصل گردند برای این منظور کنتاکت NSR را بموازات کنتاکت NSI اتصال دادهاند این کنتاکت هنگام کار کنتاکت NSI همواره باز است و فقط در آخر کار دو ایمپولز اضافی NSI را اتصال کوتاه و حذف مینماید در طی این زمان چون چرخ فرمان هنوز بحالت آزاد خود باز نگشته است ما بین سری نمرات حداقل به اندازه دو ایمپولز فاصله زمانی بوجود آید که در صورت نمرهگیری عجولانه اشکالی در صحت ارتباطی پیش نمیآید.
2- نمرهگیری
هنگام نمرهگیری با گرداندن چرخ فرمان ابتدا کنتاکت NSA ما بین دو خط La,L1 را اتصال کوتاه میکند تا حداکثر جریان بتواند بدون مانع بگذرد پس از آنکه چرخ فرمان رها شد متناسب با رقم گرفته شده بوسیله کنتاکت NSI مدار جریان قطع و وصل میگردد و کنتاکت NSR نیز که در این هنگام باز است در آخر کار برای محو کردن دو ایمپولز اضافی بسته میشود پس از اینکه چرخ فرمان بجای خود بازگشت کنتاکت NSA را باز مینماید تا جریان تغذیه میکروفن مجدداً برقرار شود.
3- جرقه گیر
وقتی کنتاکت NSI قطع و وصل میشود جرقه تولید میکند که برای رفع مضرات آن بموازات کنتاکت، خازن زنگ را با مقاومتی(معمولاً 100 اهم) به کنتاکت U1 متصل نمودهاند.
4- مکالمه دو جانبه
در دستگاه های تلفن داخلی دگمهدار میتوان مکالمه با مشترک شهری را بوسیله فشاردادن دکمه زمین(T) موقتاً قطع و با گرفتن نمره همکار اداری دیگری با او مذاکره و شور کرد(چنانچه امتیاز مکالمه دو جانبه در مراکز تلفن خودکار داخلی جهت مشترک با مشترکین منظور شده باشد عمل مکالمه دو جانبه امکانپذیر خواهد بود) در این مدت مشترک شهری بدون اینکه از مکالمات داخلی مطلع شود با دستگاه مرکز تلفن خودکار داخلی ارتباط برقرار مینماید.
5- مکالمه مجدد
با فشاردادن دکمه زمین(T) میتوان مکالمه با همکار اداری را قطع و دوباره با مشترک شهری مکالمه را ادامه داد و همچنین همکار اداری میتواند با فشاردادن دکمه زمین خود مذاکره شهری را به تلفن خود مرتبط نماید.
6- ختم مکالمه و قطع ارتباط
با نهادن گوشی بر روی قلاب بر اثر وزن گوشی و فشردهشدن فنر قلاب کنتاکت U1 باز شده و مدار جریان که بوسیله U1 برقرار شدهبود قطع میشود.
اصول ششگانه فوق برای مکالمه کار مراکز تلفن و چگونگی برقراری ارتباط اتوماتیک کمال اهمیت را دارا میباشد.
ضمناً در مدار گوشی تلفنهای مدرن یک عدد دیاک قرار دارد تا صداهای اضافی و تقههای کار رلهها و غیره را حذف یا تضعیف نماید تا باعث ناراحتی گوش نگردد.
خود شنوایی
با توجه به نقشه ساده دستگاه های تلفن ملاحظه میگردد که چون هنگام مکالمه جریان میکروفن نیز از مدار گوشی میگذرد لذا گوینده سخنان خود را از طریق گوشی نیز میتواند بشوند.
چنانچه تمامی جریان میکروفن از مدار گوشی بگذرد در تحت شرایط خاصی ممکن است بعلت هم پیوستگی صوتی گوشی و میکروفن(از طریق هوا) باعث سوتکشیدن در گوشی شود و همچنین بلند بودن صدای گوینده در گوشی نیز سبب ناراحتی میگردد برای رفع این نقیصه کافی است که بجای تمامی جریان میکروفن فقط مقداری از آن در مدار گوشی القاء گردد.
برای این منظور ترانسفورماتور مخصوصی که به بوبین اندیکسون معروف میباشد که دارای دو پیچک(سیمپیچ) 95 و 35 اهمی است که برای خود شنوایی فقط پیچک 35 اهمی آن در مدار میکروفن قرار دارد و پیچک 95 اهمی بانضمام مقاومت 400 اهمی بطور موازی با میکروفن اتصال دادهشدهاست.
تعمیر تلفن
نکاتی چند در مورد تعمیر تلفن:
1.
زمانیکه صدا از گوشی شنیده نمیشود ولی صدا از طریق میکروفن منتقل میشود.
* یکی از سیم های مربوط به گوشی(زرد یا سبز)از داخل پاره شده که بایستی کابل گوشی دهنی کلاً تعویض گردد.
*کپسول گوشی سوخته بایستی تعویض شود.
*کپسول گوشی در محل خود کنتاکت نمیکند.
2- صدا از گوشی شنیده میشود ولی صدا از طریق میکروفن منتقل نمیشود اغلب این عیب در اثر زدن تلفن به پریز برق پیش میآید.
* یکی از سیمهای مربوط به میکروفن(سفید- قهوهای)از داخل قطع است که باید کابل گوشی دهنی بطور کلی تعویض شود.
*کپسول دهنی سوخته است باید تعویض شود.
* کپسول دهنی در محل خود بخوبی کنتاکت نمیکند.
* بوبین اندیکسون سوخته است بایستی تعویض شود.
چنانچه صدا ضعیف منتقل شود علت در خرابی بوبین اندیکسون و یا دهنی میباشد بایستی تعویض شود.
* بوبین اندیکسون سوخته است بایستی تعویض شود.
چنانچه صدا ضعیف منتقل شود علت در خرابی بوبین اندیکسون و یا دهنی میباشد بایستی تعویض شود.
3- تلفن سالم است زنگ نمیزند.
*سیمهای اتصالی(قهوهای سفید) مربوط به زنگ در محل خود وصل نمیباشد.
*بوبین زنگ سوخته است بایستی زنگ تعویض شود.
* خازن یک میکروفارادی در مدار قرار نگرفته است.
*چکش زنگ با آزادی حرکت نمیکند بایستی تنظیم شود.
4- چنانچه شمارهگیر دارای عیب باشد.
* شمارهها اشتباه گرفته میشود بایستی قسمتهای متحرک شمارهگیر تحت نظر متخصص تنظیم گردد.
5- چنانچه به تلفن زنگ بخورد و ارتباط کامل داشتهباشد اما شمارهگیر نتوانیم با این تلفن انجام دهیم.
*در اتصال سیم تغذیه به خط سیم سبز شده که بایستی تعویض شود و سیم سفید و قهوهای به خط وصل گردد.
6- تلفن خوب قطع و وصل نمیکند.
*کنتاکتهای کثیف شده باید تمیز گردد(نباید از سوهان یا سمباده استفاده کرد).
7- صدای تقتق از گوشی شنیده میشود.
*دیود قطع یا خراب است باید تعویض شود.
دستگاههای مراکز تلفن خودکار داخلی تاریخچه تلفن مهمترین وسیله ارتباط جمعی است که در سال 1876 میلادی توسط الکساندر گراهامبل آمریکایی اختراع شد و دیری نپایید که مراکز مغناطیسی برای ارتباط مشترکین دایر گردید.
استقبال روزافزون مشترکین تلفنی از طرفی و عدم توجه تلفنچیها یه خواستههای آنان از سوی دیگر موجب گردید که مخترعین و دانشمندان سیستمی را بوجود آورند که به تنهایی قادر باشد کلیه امکانات ارتباطی تلفنی در اختیار متقاضیان قرار داده و دست تلفنچی را از مدار ارتباط قطع نماید.
در سال 1889 میلادی سنگ بنای اصلی مراکز تلفن خودکار(سلکتور) توسط شخصی بنام استروجر امریکایی نهاده شد و پس از آن قدمهای موثری در راه پیشرفت این صنعت برداشته شد و کلیه دگرگونیهایی که در سیستم مراکز تلفن خودکار بوجود آمدهاست نتیجه اقدامات اولیه استروجر میباشد.
در جنگ جهانی اول تایمن کادر تلفنچی مراکز مغناطیسی برای مؤسسات اشکال بزرگی بوجود آورده که برای رفع این مشکل سازندگان مراکز تلفن دست به ساختن مراکز تلفن خودکار داخلی با مقیاس بسیار وسیع و گستردهای زدند.
در سال 1920 مراکز خودکار داخلی کراسبار در سال 1944 مراکز تلفن خودکار XY در سال 1945 مراکز تلفن خودکار EMD و بالاخره در سال 1957 سیستم ESK به بازار عرضه گردیده.
تاریخچه تلفن در ایران در سال 1317 هجری شمسی شخصی بنام دوستعلیخان امتیاز تلفن را از دولت موقت گرفت و اولین مرکز تلفن مغناطیسی با تغذیه محلی(مرکز سانترال) در خیابان اکباتان نصب و مورد بهرهبرداری قرار گرفت و پس از اندکی مدتی بر اثر کثرت متقاضیان تلفنی و تشویق آقای داور بودجه آن از 10 میلیون ریال به بیست میلیون ریال افزایش یافت.
استقبال مردم از تلفن دولت را بر آن داشت که شرکت سهامی تلفن ایران را که بعدها به شرکت مخابرات ایران تغییر نام داد تاسیس و ابتدا ارتباط تلفنی را در تهران و سپس در شهرستانها برقرار کند و امروزه شبکه ارتباط تلفنی خودکار در تمام نقاط ایران دایر و مشترکین میتوانند علاوه بر ارتباط شهری و کشوری از ارتباط با کشورهای مختلف بهرهمند گردند.
سیستم مراکز تلفن خودکار تعریف مراکز تلفن خودکار شامل وسایل و تجهیزاتی میباشد که فرامین صادره از نمرهگیر را(در سیستم خودکار تلفنهای مشترکین دارای نمرهگیر است که بوسیله آن میتوان ارقام شماره موردنظر را گرفت و در تلفنهای جدید دکمهداری که به بازار آمدهاست بجای نمرهگیر ده دکمه(صفر تا نه) وجود دارد که با فشار روی هر یک از آنها رقم موردنظر گرفته خواهد شد) و به حرکات مکانیکی تبدیل شده و در پایان عمل شمارهگیری مشترکین را بدون دخالت تلفنچی به یکدیگر مربوط مینماید.
* انواع مراکز تلفن خودکار الف) مراکز تلفن خودکار شهری مراکز تلفن خودکار شهری برای ارتباط تلفنی خودکار مشترکین شهر، منطقه و کشور طرحریزی و ساخته شدهاست.
اینگونه مراکز با ظرفیت 10000 شماری ساخته میشود و در صورتی که یک شهر یا یک منطقه به بیش از 10000شماره نیازمند باشد از دو یا چند مرکز که با کابل بینالمرکز به یکدیگر مربوط شدهاند استفاده میشود.
ب) مراکز تلفن خودکار داخلی مراکز تلفن خودکار داخلی مراکزی هستند با مقیاس وسیع که برای ارتباط داخلی اعضاء مؤسسات، ادارات، هتلها و … مورد استفاده واقع میشوند.
ظرفیت مراکز خودکار داخلی بین ده تا دههزار شماره و حتی نامحدود ساخته میشوند و ساختمان آنها از نظر کاربرد با سیستم شهری کاملاً متفاوت میباشد.
* اصول کار مراکز شهری اساس ساختمان مراکز تلفن خودکار شهری را دو سیستم راه جوی(VW) و جستجوکننده (AS) تشکیل میدهد.
الف) سیستم راهجوی در این سیستم دستگاه تلفن هر مشترک به یک سلکتورگردان به نام راهجوی یا مقدم که در مرکز تلفن قرار دارد مرتبط است.
(شکل 3) ساختمان یک مرکز تلفن خودکار شهری پنج رقمی را در سیستم راهجوی تلفن مشترک صداکننده(متقاضی) تا تلفن صداشونده(مورد تقاضا) را نشان میدهد که ذیلاً بشرح کار و وظیفه هر یک از طبقات مدار میپردازیم: 1- تلفن مشترک متقاضی صداکننده تلفن هر مشترک با دو رشته سیم روپوشدار(کابل) و از طریق جعبه تقسیمهای مختلف به زیر زمین در مرکز تلفن وارد میشود و از آنجا به تقسیمات اصلی MDF هدایت میگردد.
2- آلات محافظت برای محافظت دستگاهها و متصدیان مراکز تلفن خودکار از خطرات احتمالی برقهای هوایی (صاعقه) و شهری(220 ولت) خطوط تلفن مشترکین را مجهز به فیوز برقگیر مینماید.
علاوه بر مسایل حفاظتی فوق هر قسمت از دستگاه مجهز به فیوزهای اصلی و فرعی میباشد که قسمتهای مختلف دستگاه را از خطر نابودی بر اثر افزایش ولتاژ و یا اتصالیهای داخلی محافظت مینماید.
3- TA(خط مشترک) دو سیم خط مشترک پس از عبور از TA وارد دستگاه مرکز تلفن که معمولاً در طبقه بالای MDF قرار دارد وارد شده و به قسمت(خط مشترک) میرود.
در مراکز تلفن خودکار مجموعه دو رله T و R به خط مشترک یا TA معروف است که وظیفه هر یک از دو رله را مورد بررسی قرار میدهیم: توجه: قبل از تشریح قسمتهای بعدی دستگاه ذکر این نکته ضروری است که برابر آمار و ارقامی که مهندسین طی سالهای متمادی و بر اثر تجربه بدست آوردهاند در شلوغترین موقع ارتباط(معمولاً بین 10 تا 12 صبح) از صد مشترک تلفنی بین ده تا دوازده مشترک گوشیهای خود را بمنظور عمل شمارهگیری از روی تلفن برمیدارد و بنابراین نیازی نیست که برای هر مشترک تلفنی یک راه ارتباطی منظور و مخارج تلفن را چند برابر افزایش داده و به علاوه هر چقدر تجهیزات یک مرکز تلفن بیشتر باشد نگهداری و مراقبت از آن مشکلتر خواهد شد.
4- سلکتور مقدم یا راهجوی(VW) همانطوریکه گفته شد در مراکز تلفن خودکار برای هر صد مشترک تلفنی دوازده راه ارتباطی پیشبینی شدهاست که با برداشتهشدن گوشی از روی تلفن یکی از راههای مذکور(در صورت آزاد بودن راه) در اختیار مشترک قرار میگیرد تا بتواند با عمل شمارهگیری به مشترک موردنظر دست یابد.
برای آنکه هر مشترک قادر به انتخاب راه جهت عمل شمارهگیری باشد به هر یک از مشترکین یک سلکتورگردان که از رله R فرمان میگیرد دادهشدهاست.
خروجی سلکتور راهجوی که ده تا دوازده خط میباشد به ده یا دوازده راه ارتباطی موجود متصل است که با برداشتهشدن گوشی از روی تلفن رله R به کار افتاده و به سلکتور راهجوی مشترک فرمان گردش خودکار را برای پیدا کردن راه آزاد میدهد و این سلکتور قدمبهقدم حرکت کرده و خروجی خود را آزمایش میکند تا به خروجی آزادی (راه آزاد) برسد.
بمحض رسیدن به آن متوقف شده و بوق آزاد را برای مشترک ارسال میدارد چنانچه در یک دور گردش نتواند راه آزادی پیدا کند عمل را مجدداً تکرار میکند و آنقدر به گردش خود ادامه میدهد تا راه آزادی بیابد.
و در فاصلهایکه سلکتور به دنبال راه آزاد میگردد مشترک هیچ علامتی را دریافت نمیکند و باید منتظر بوق آزاد بماند.
5- IGW(سلکتور نخستین گروه یا ثبتکننده رقم اول) پس از آنکه سلکتور راهجوی با گردش خود یکی از سلکتورهای نخستین گروه را که در حقیقت همان راه آزاد ارتباطی میباشد در اختیار مشترک قرار دهد و با ارسال بوق آزاد او را متوجه میسازد که میتواند رقم اول شماره موردنظر خود را بگیرد.
در این هنگام مشترک متقاضی اولین رقم شماره را میگیرد و با فرمان نمرهگیر سلکتور نخستین گروه(IGW) تا قدم یا دکاد(حرکت عمودی یا کلی) موردنظر بطور عمودی رانده شده(بطور مثال برای رقم شش، شش قدم برای رقم 9، 9 رقم و …) و بوق آزاد قطع میگردد.
در فاصله زمانی دو رقم(در تمام نمرهگیرها 200 میلی ثانیه برای این زمان پیشبینی شدهاست).
بازوهای این سلکتور حرکت افقی خود را برای جستجوی گروپ سلکتور بعدی آغاز میکند و همانند سلکتور راهجوی قدمبهقدم پیش میرود تا به اولین گروپ سلکتور آزاد بعدی رسیده و روی آن متوقف گردد ولی چنانچه سلکتور نتواند در 10 رقم افقی خود به نتیجه برسد روی قدم یازدهم ( قدم آخر) میایستد و بوق اشغال را برای مشترک متقاضی ارسال میدارد تا از ادامه عمل شمارهگیری خودداری نماید.
6-IIGW(گروپ دوم سلکتور) پس از آنکه سلکتور اول یکی از سلکتورهای گروه دوم را انتخاب و روی آن متوقف گردید با علامت سکوت مشترک متقاضی را متوجه ادامه عمل شمارهگیری میکند و پس از آنکه مشترک رقم دوم از شماره موردنظر را گرفت این سلکتور همانند سلکتور نخستین با فرمان نمرهگیری بطور عمودی تا به دکاد(قدم) معین پیش رفته و سپس در حرکت افقی بطور خودکار برای پیداکردن یکی از سلکتورهای گروپ سوم بازوهای خود را بر روی نگینها میراند تا اولین سلکتور آزاد را در اختیار بگیرد و در صورتی که سلکتورهای گروپ سوم را پیدا نکند روی قدم آخر توقف نموده و بوق اشغال برای مشترک متقاضی ارسال میدارد.
7- IIIGW(گروپ سلکتور سوم) و IVGW(گروپ سلکتور چهارم) و… عمل کلیه گروپ سلکتورها نظیر یکدیگر میباشد بطوریکه هر گروپ سلکتور برای ثبت یک رقم بکار میرود و تعداد گروپ سلکتورهای یک مرکز برابر با تعداد ارقام شماره منهای دو.
گروپ سلکتور آخر پس از ثبت رقم بدنبال سلکتور آخر یا سلکتور خط(LW) میگردد.
8-LW(سلکتور خط یا سلکتور آخر) ثبت دو رقم شماره مشترک مورد تقاضا از وظایف این سلکتور است.
گروپ سلکتور آخر پس از پیدانمودن سلکتور خط(آخرین سلکتور) آنرا به خط مشترک اتصال داده با علامت سکوت او را متوجه ادامه عمل شمارهگیری میکند.
مشترک رقم ماقبل آخر را میگیرد.
با فرمان نمرهگیر سلکتور خط بازوهای خود را در حرکت عمودی بالا میرود تا به دکاد(قدم) رقم گرفته شده برسد و بر روی آن میایستد و منتظر میماند تا مشترک رقم آخر را بگیرد و با گرفتهشدن رقم آخر بازوهای سلکتور در حرکت افقی قدمبهقدم جلو میرود تا به نگین موردنظر برسد و با یک لحظه توقف روی خط مشترک مورد تقاضا اشغال یا آزاد بودن خط مشترک مورد تقاضا را آزمایش میکند.
الف) سلکتور خط از آزمایش خط مشترک مورد تقاضا و آگاهی از اشغال مشترک بدون درنگ بطور خودکار تا قدم یازدهم(در حرکت افقی) پیش رفته و متوقف میگردد و در همین موقع با ارسال بوق اشغال مشترک متقاضی را از اشغال مشترک مورد تقاضا آگاه ساخته و به وی میفهماند باید مدار ارتباطی را قطع و مجدداً عمل شمارهگیری را از سر بگیرد.
ب) چنانچه خط مشترک مورد تقاضا آگاه باشد سلکتور خط بازوهای خود را روی نگین مشترک متوقف ساخته و جریان زنگ را برای مشترک مورد تقاضا و شبه زنگ را برای مشترک متقاضی ارسال داشته و آنان را از برقراری یک ارتباط تلفنی آگاه میسازد.
9- TA(خط مشترک مورد تقاضا) فرمان TA مشترک مورد تقاضا از LW(سلکتور خط) صادر میشود و به همین دلیل است تا زمانی که مشترک متقاضی گوشی را روی تلفن بگذارد مشترک مورد تقاضا قادر به انجام عمل شمارهگیری نخواهدبود.
10- ماشین سیگنال علائم سمعی که برای آگاهی مشترکین از مرکز تلفن خودکار فرستاده میشود بوسیله ماشین سیگنال تهیه و زمان آنها تنظیم میگردد.
الف) بوق آزاد بوق آزاد با فرکانس 425 سیگنال در ثانیه و بطور ممتد برای مشترکین متقاضی فرستاده میشود تاآنان را از وجود راه آزاد جهت شمارهگیری آگاه سازد.
ب) بوق اشغال بوق اشغال با فرکانس 425 سیگنال در ثانیه و بطور منقطع( با زمان قطع و وصل مساوی) برای مشترکین متقاضی ارسال میدارد تا آنان را از عدم سلکتور آزاد بعدی جهت ادامه عمل شمارهگیری و اشغال مشترک مورد تقاضا آگاه سازد.
پ) شبه زنگ شبه زنگ با فرکانس 425 سیکل در ثانیه و همزمان با زنگ( با زمان یک ثانیه وصل و چهار ثانیه قطع) برای مشترک متقاضی ارسال میگردد تا وی را از ارسال زنگ برای تلفن مشترک مورد تقاضا مطلع سازد.
ت) تیکرتین تیکرتین با فرکانس 425 سیکل در ثانیه و با آهنگ تیکتاک زمانی برای دو مشترک درحال مکالمه ارسال میگردد که تلفنچی یا اپراتور روی خط آنان وارد شدهباشند.
زنگ زنگ با فرکانس 25 سیکل در ثانیه و با آهنگ یک ثانیه وصل و چهار ثانیه قطع برای تلفن مشترک مورد تقاضا ارسال میگردد.
کنتور مکالمه برای ثبت تعداد مکالمات مشترک تلفنی کنتور مکالمهای پیشبینی شدهاست تعداد مکالمات مشترکین متقاضی را ثبت مینماید.
در مکالمات تلفنی داخلی کنتور مکالمات مشترک متقاضی یک شماره ثبت میکند و درمکالمات مسافت راه دور( از شهرستانی به شهرستانی دیگر) برحسب بعد مسافت در هر چند ثانیه یک شماره ثبت میکند.
زمانی کنتور مکالمه برای مشترک متقاضی یک شماره ثبت میکند که مشترک مورد تقاضا گوشی را از روی تلفن بردارد و در مکالمات مسافت راه دور کنتور مکالمه به دستگاه زمانسنجی متصل میگردد که خود مسئول تهیه و ارسال پالس برحسب بعد مسافت میباشد.
سیستم جستجوکننده در سیستم راه جوی دیدیم که به هر مشترک تلفنی یک سلکتور گردان به نام VW دارای ده یا دواده نگین آن به یکی از راههای ارتباطی مربوط میگردد تخصیص داده شدهاست که با برداشته شدن گو.شی از روی تلفن سلکتور راهجوی وظیفه دارد با فرمان خودکاری که از مرکز تلفن دریافت میکند بدنبال راه ارتباطی آزاد جهت عمل شمارهگیری بگردد.
وجود سلکتور گردان راهجوی برای هر مشترک تلفن معایب زیر را د رسیستم بوجود میآورد: 1.
افزایش قیمت مرکز بعلت کاربرد وسایل و تجهیزات اضافی مسلماَ قیمت مرکز هم افزایش مییابد.
2.
بالارفتن هزینه نصب با افزایش وسایل اضافی قیمت نصب خودبخود بالا خواهد رفت.
3.
مشکل سرویس و تعمیر و نگهداری هر چقدر وسایل و تجهیزات مراکز اضافه شود سرویس و تعمیر و نگهداری مرکز مشکلتر خواهد شد.
4.
جایگیری بیش از حد بر ای نصب سلکتورهای راهجوی باید محل مناسب و جای بیشتری در نظر گرفته شود.
5.
خرابی بیش از حد معمول برای بعضی از سلکتورها بعلت کار مداوم بعضی از مشترکین تلقنی بعلت کار زیاد و استفاده مکرر از تلفن باعث گردیده که سلکتورهای گردان آنها زودتر از سایر سلکتورها خراب و نیاز به سرویس پیدا میکند.
6.عدم استفاده از بعضی از سلکتورهای تلفنی راهجوی بعضی از مشترکین تلفنی بعلت آنکه از تلفن در حد معمول استفاده نمیکنند سلکتورگردان راهجوی آنها بدون استفاده خواهد ماند.
برای رفع معایب فوق سیستم خودکار دیگری بنام جستجوکننده(AS ) جانشین سیستم راهجوی VW گردیده است که در این سیستم بجای یکصد سلکتورگردان راهجوی برای صد مشترک تلفنی فقط ده یا دوازه سلکتور جستجوکننده که هر سلکتور دارای یکصد نگین و سرنگین آن به خط ارتباسطی یک مشترک منتهی میگردد نصب گردیده است.
هر سلکتورگردان AS معمولاَ یکصد مشترک تلقنی را در خود جای میدهد و بازوهای آن به یک راه ارتباطی مربوط میگردد.
برای آنکه یکی از سکلتورهای جستجوکننده(AS ) که خود دارای یک راه ارتباطی میباشد در اختیار مشترک متقاضی قرار گیرد دو سلکتور دیگر به نام AO پیشبینی شده که وظیفه آنها قراردادن یکی از سلکتورهای آزاد AS به مشترک مورد تقاضا میباشد.
به هر سلکتور AO ، 500 مشترک و شش سلکتور AS داده شدهاست تا به ترتیب تقدم( مشترکی که زودتر گوشی را از روی تلفن بردارد تقدم خواهد داشت.) سلکتور AS را در اختیار مشترک متقاضی قرار دهد چنانچه یکی از سلکتورهای AO خراب شود سلکتور دوم طبقه اول را بعهده خواهد گرفت.
با برداشته شدن گوشی تلفن مشترک متقاضی از روی تلفن سلکتور AO مربوط به این مشترک بدنبال یکی از سلکتورهای جستجوکننده میگردد و چنانچه سلکتور جستجوکننده آزادی نباید آنقدر به گردش خود ادامه میدهد تا یکی از سلکتورهای مذکور آزاد گردد و در این موقع سلکتور AO ، سلکتور آزادشده را در اختیار مشترک قرار داده و خود از مدار خارج میگردد.
پس از آنکه سلکتور جستجوکننده در اختیار مشترک متقاضی قرار گرفت این سلکتور بازوهای خودرا برای پیداکردن مشترک متقاضی به گردش در میآورد تا به خط مشترک برسد و در این موقع روی خط مشترک متوقف شده و بوق آزاد را برای وی میفرستد ادامه کار دستگاه هنگام شمارهگیری و بعد از آن نظیر سیستم راهجویی بوده وتفاوتی با آن ندارد.( شکل 3 شمای یک مرکز 5 شماره را در سیستم AS از مشترک صداکننده تا مشترک صداشونده را با ماشین سیگنال و کنتور نشان میدهد) نکته قابل توجه در این سیستم آن است که سلکتورهای AS ( جستجوکننده) را به ترتیب در اختیار مشترکین متقاضی قرار میگیرد در هر سلکتوری که آزاد شود در حالت استراحت باقی میماند تا تمام سلکتورها به ترتیب در مدار مشترکین قرار گیرد و بعلاوه وقتی مشترک متقاضی گوشی خود را روی تلفن بگذارد، سلکتور AS در روی نگین مشترک بیحرکت باقی مانده تا برای رفتن روی قدم صفر و حرکت برای جستجوی مشترک متقاضی کار اضافی انجام ندهد و همیشه حرکت خود را از همان جایی شروع میکند که در آن نقطه متوقف شدهاست.
* منابع تغذیه در مراکر تلفن خودکار شهری برای تغذیه رلههای سلکتورها و دهنی مشترکین تلفن از سه سیستم تغذیه که معمولاَ ولتاژ 60 ولت مستقیم میباشد استفاده میشود.
الف) سیستم تغذیه از برق شهری در این سیستم منابع تغذیه ولتاژ 220 ولت شهر را از طریق ترانسفورماتور کاهنده که به ولتاژ مورد نیاز دستگاه تبدیل و پس از یکسوسازی و صافکردن به مصرف تغذیه دستگاه میرسانند منابع تغذیه که حداکثر جریان خروجی هر یک از آنها 60 آمپر میباشد بار دستگاه یکی پس از دیگری وارد مدار میگردند و با کاهش بار دستگاه نیز از مدار خارج میشوند.
ب) سیستم تغذیه از باطری تر تغذیه دستگاه مراکز تلفن خودکار همیشه از برق شهر تأمین میگردد مگر آنکه به عللی برق شهر قطع گردد که در این حالت بطورخودکار، تغذیه از دستگاه از باطریهای تر موجود که همیشه در حالت شارژ میباشد تأمین خواهد شد.
پ) سیستم ژنراتور جریان مستقیم در مراکز تلفن خودکار شهری پیشبینی ژنراتور جریان مستقیم شده است تا در صورتی که متصدیان دستگاه احساس کنند که قطع بودن برق شهر آنقدر بطول میانجامد که باتریهای موجود قادر به تأمین تغذیه دستگاه نمیباشد موتور دیزل ژنراتور را بکار انداخته و تغذیه دستگاه را از ژنراتور تأمین نمایند.
مراکز تلفن خودکار داخلی * تعریف مراکز تلفن خودکار داخلی مراکزی هستند که بمنظور ارتباط تلفنی مشترکین داخلی با یکدیگر و ارتباط آنان با خارج و بالعکس طرح ریزی و ساخته شده اند.
ظرفیت اینگونه مراکز بین 10 تا 10000 شماره و حتی نامحدود میباشد که برحسب نوع سفارش استفادهکننده در محل نصب خواهد شد.
گرچه تا چندی پیش در ساختمان مراکز خودکار، داخلی ازسلکتور( همانند مراکز شهری) استفاده میشد ولی امروزه زیربنای این مراکز را رنه تشکیل میدهد و با پیشرفتهایی که در صنعت الکترونیک حاصل شدهاست سیستم کار مرکز دخلی نیز بر پایه الکترونیک استقرار گردیده است.
* قمستهای اصلی و اساسی مراکز تلفن خودکار داخلی برای آنکه یک مرکز تلفن خودکار داخلی بتواند ارتباط تلفنی مشترکین داخلی را با یکدیگر و مشترکین داخلی را با مشترکین شهری( خارجی) و بالعکس برقرار کند باید حداقل از قسمتهای اساسی زیر برخوردار باشد.
الف) میانراه داخلی همانگونه که در مرکز تلفن خودکار شهری تعدادی راه ارتباطی(ده یا دوازه درصد مشترکین) مشتمل بر گروپ سلکتورها و سلکتور خط وجود دارد که با عمل شمارهگیری مشترک متقاضی میتواند از طریق یکی از راهها به مشترک مورد تقاضا دست یابد که در صورت عدم وجود راه آزاد (وجود راه آزاد با بوق آزاد و عدم آن با علامت بوق اشغال مشخص میگردد) عمل شمارهگیری به نتیجه نخواهد رسید در مراکز تلفن خودکار داخلی نیز باید راهی وجود داشتهباشد تا دو مشترک داخلی را(متقاضی و مورد تقاضا) برای انجام مکالمه تلفنی به یکدیگر مربوط نماید.
راه ارتباط تلفنی مشترکین داخلی با یکدیگر میانراه داخلی نامیده میشود که اهم وظایف آن به شرح زیر میباشد: 1.
تغذیه دهنی تلفن مشترکین داخلی(متقاضی و مورد تقاضا).
ارسال بوقهای آزاد- اشغال و شبه زنگ برای مشترک متقاضی.
ارسال جریان زنگ برای تلفن مشترک متقاضی.
ارسال بوق تیکر تن برای دو مشترک در حال مکالمه(متقاضی و مورد تقاضا).
دریافت ایمپولزهای جریان منقطع نمرهگیر تلفن مشترک متقاضی و تغییر صورتدادن آنها به منظور ضبط و یا ارسال برای ضبطکننده.
6.
آزمایش خط مکالمه مشترک مورد تقاضا قبل از آنکه مدار مکالمه دو مشترک را اتصال دهد.
توجه: تعداد میانراههای داخلی مراکز تلفن خودکار معمولاً 10 تا 12 درصد ظرفیت مرکز میباشد و در صورت سفارش خاص کارخانه سازنده تعداد میانراهها تغییر خواهدداد.
ب) میانراه خارجی در مراکز تلفن خودکار داخلی برای ارتباط مشترکین داخلی با مشترکین شهری(خارجی) و بالعکس راهی پیشبینی شدهاست که به میانراه خارجی معروف است و وظایف زیر را عهدهدار است: 1.
دریافت زنگ از مرکز شهر(خارج) و تبدیل به علائم سمعی و بصری و ارسال آنها برای تلفن و تلفنچی.
دریافت بوقهای آزاد، اشغال، شبهزنگ و تیکرتین از مرکز شهر و ارسال آنها برای مشترک متقاضی داخلی.
ارسال زنگ برای مشترک مورد تقاضای مشترک شهری.
تغذیه دهنی مشترکین داخلی.
دریافت ایمپولزهای(جریان منقطع) نمرهگیر مشترک و تغییر و ارسال آنها برای مرکز شهر.
انجام مکالمه دو جانبه: در بعضی از مراکز تلفن خودکار داخلی تسهیلاتی وجود دارد که مشترک داخلی مورد تقاضای مشترک شهری میتواند به منظور شور و مشورت با همکار اداری خود موقتاً مشترک شهری را در مدار ارتباطی نگهداشته و پس از شور و مشورت با همکار اداری خود مجدداً با مشترک شهری به مکالمه ادامه دهد و یا در صورت لزوم مشترک شهری را به مشترک داخلی مورد شور انتقال دهد.
مثال: مشترک شهری پس از گرفتن شماره یک مؤسسه و ارتباط با مشترک مورد تقاضای داخلی با وی شروع به گفتگو میکند.
در حین مکالمه تلفنی مشترک داخلی لازم میبیند که درباره موضوع مورد بحث با یکی از همکاران اداری خود شور و مشورت کند لذا به مشترک شهری میگوید گوشی و دکمه جلوی تلفن را فشار میدهد.
با فشار روی دکمه جلو تلفن موقتاً مدار ارتباطی مشترک داخلی و شهری قطع شده مشترک روی خط باقی میماند و مشترک داخلی بوق آزاد داخلی را به منظور انجام عمل شمارهگیری دریافت میکند و پس از گرفتن شماره مشترک داخلی مورد تقاضا و شور و مشورت با وی میتواند مشترک داخلی را با فشار دکمه جلو تلفن(همانند مشترک شهری) روی خط نگهداشته و با مشترک شهری به مکالمه بپردازد(این عمل را میتواند هر چند مرتبه که بخواهد تکرار کند) و در صورت لزوم میتواند مشترک شهری را به مشترک داخلی پاس کند(به مشترک داخلی میگوید که دکمه جلو تلفن را فشار دهد و خود گوشی را روی تلفن میگذارد).
پ)ماشین سیگنال وسیله اعلام خبر به مشترکین داخلی در مراکز تلفن خودکار داخلی ماشین سیگنال است که مشابه ماشین سیگنال مراکز شهری سیگنال 425 سیکل در ثانیه(بوقهای آزاد و اشغال و شبهزنگ و تیکرتین) و 25 سیکل در ثانیه(جریان زنگ) را با این اختلاف که بوق آزاد آن با مورس (بوق بوق بوق بوق بوق) میباشد تهیه و برای مشترکین داخلی ارسال میدارد.
ت) منابع تغذیه ولتاژ کار مراکز تلفن خودکار بیست و چهار یا چهل و هشت یا شصت ولت مستقیم میباشد که از دو راه تأمین میگردد.
برق شهر ولتاژ 220 ولت متناوب شهری وارد منبع تغذیه(رکتی فایر) دستگاه شده و از طریق ترانسفورماتور کاهنده به ولتاژ موردنیاز دستگاه تبدیل و پس از یکسوسازی و صافشدن برای تغذیه به دستگاه داده میشود.
باطریهای تر در مراکز تلفن خودکار داخلی علاوه بر منبع تغذیه(رکتی فایر) یک سری باطری تر نیز پیشبینی شدهاست( مراکز کوچک تا 10 شماره فاقد باطریتر هستند) تا در مواقعی که برق شهر قطع میگردد تغذیه دستگاه را تأمین کنند.