SCR: عناصری هستند که برای کلید زنی توان بالا از آنها استفاده میشود. مهمترین عنصر SCR تریستور میباشد لذا اکثر مواقع نام SCR مترادف با تریستور (Thyristur) میباشد. که میتواند بعنوان کلید دو جهته همانند دیود از حالت قطع بحالت هدایت برود.
ساختمان تریستور:
تریستور یک المان نیمه هادی چهار لایه با ساختمان PNPN و سه پیوندPN است. که سه ترمینال آند، کاتد و گیت دارد. شکل زیر برش تریستور و علامت مداری آن را نشان میدهد.
) اگر (با یاس معکوس) دیودهای D1 و D3 در بایاس معکوس بوده و لذا تریستور بمانند یک دیود در بایاس معکوس عمل کرده و تا حد ولتاز شکست بهنی جریان نشتی ناچیزی در جهت آند به کاتد جاری میگردد.
2) در حالتی که ، دیود D2 در بایاس معکوس بوده و دیودهای D1 و D3 در بایاس مستقیم قرار دارند. با افزایش ولتاژ تا حد ولتاژ VBO که ولتاژ شکست مستقیم نام دارد، شکست بهمنی اتفاق میافتد، با وقوع شکست بهمنی در دیود D2 لایه P توسط الکترونهایی که از کاتد میآیند خنثی شده و تریستور همانند یک دیود در حال هدایت عمل میکند. جریان آند باید از یک مقدار مشخص به نام جریان تثبیت کننده IL بیشتر باشد تا تریستور به هدایت خود ادامه دهد. در غیر این صورت با کاهش ولتاژ VAK، تریستور به حالت قطع خواهد رفت.
3) بعد از روشن شدن تریستور و هدایت، جریان در تریستور تا زمانی که جریان آند از مقدار IH (جریان نگهدارنده) کمتر نشده ادامه خواهد یافت.
4) اگر چه تریستور را میتوان با بیشتر کردن VAK از VBO روشن کرده لیکن چنین کاری تخریب کننده است. در عمل با**** VAK از VBO با اعمال یک ولتاژ مستقیم بین گیت و کاتد (تزریق جریان از طریق گیت) تریستور را روشن مینماید.
با توجه به توضیحات فوق منحنی مشخصه V-i تریستور به صورت بالا خواهد بود.
افزایش بیشتر جریان گیت باعث کاهش بیشتر ولتاژ شکست مستقیم شده تا جائیکه تریستور بصورت یک دیود معمولی در آید. با عبور جریان گیت (از 100 تا 150 میلی آمپر با ولتاژ VAK ، 1 تا 10 ولت) SCR بحالت وصل میرود لذا SCR یکسو کننده است که عبور جریان آن کنترل شده است یعنی
حالت وصل (هدایت ) تریستور:
گفتیم که تریستور را میتوان با افزایش جریان آند روشن کرد که انجام این کار به یکی از طرق زیر قابل انجام است:
گرمایی: اگر دمای یک ترانزیستور بالا باشد تعداد زوج الکترون و حفره در پیوندها افزایش یافته در نتیجه جریان نشتی زیاد گشته، موجب روشن شدن تریستور میگردند. این نوع روشن شدن موجب اتلاف حرارتی میگردد و از آن پرهیز میگردد.
نور: اگر بطرقی نور به پیوندهای یک تریستور بتابد تعداد زوج الکترون **بیشتر شده و تریستور وصل میشود.
ولتاژ بالا: اگر ولتاژ VAK بزرگتر از ولتاژ شکست مستقیم VBO باشد جریان نشتی گذرنده برای شروع هدایت تریستور کافی خواهد بود. این نوع هدایت کردن مخرب بوده و لذا از آن دوری میگردد.
زیاد : اگر سرعت افزایش ولتاژ آند- کاتد زیاد باشد، جریان شارژ کننده پیوندهای خازنی لایهها ممکن است برای روشن تریستور کافی باشد. جریان شارژ کننده بزرگ ممکن است به تریستور صدمه بزند. از اینرو، تریستور باید در مقابل بزرگ محافظت گردد.
جریان گیت: که معمولترین روش هدایت کردن تریستور است. اگر تریستور در بایاس مستقیم باشد، تزریق جریان گیت از طریق اعمال ولتاژ مثبت گیت بین ترمینالهای گیت و کاتد موجب روشن شدن تریستور میگردد، شکل زیر جریان آند را پس از اعمال سیگنال گیت نشان می دهد. بین اعمال سیگنال گیت و هدایت تریستور یک تأخیر زمانی وجود دارد که به نام زمان وصل ton معروف است.
ton مجموع td و tr است که در روی شکل مشخص شدهاند.
t3 را زمان صعود ، td را زمان تأخی مینامند.
ton = tr + td (زمان وصل تریستور)
tr: مدت زمانیکه طول میکشد تا جریان آند تریستور از 10% مقدار نهایی به 90%مقدار نهایی برسد.
td: فاصله زمانی بین برقراری 10% جریان گیت (IG 1/0 ) و 10% جریان حالتِ وصل (It 1/0 ) میباشد.
نکات لازم در طراحی مدارهای تحریک (کنترل )گیت:
سیگنال گیت پس از روشن شدن تریستور قابل حذف است. سیگنال فرمان به گیت، تلف توان در پیوند گیت را افزایش میدهد.
وقتی که تریستور در بایاس معکوس باشد، سیگنال گیت نباید وجود داشته باشد زیرا بدلیل افزایش جریان نشتی ممکن است صدمه ببیند.
عرض پالس گیت tG باید بیشتر از زمان لازم برای افزایش جریان نگهدارنده باشد در عمل عرض پالس گست tG را معمولاً بیشتر از ton انتخاب میکنند.