در پست های فشار قوی به منظور اندازه گیری مقدار جریان و یا حفاظت تجهیزات توسط رله های حفاظتی الکتریکی ازترانسفورماتورهای جریان استفاده می شود که دارای دو وظیفه اصلی می باشند :
1 پایین آوردن مقدار جریان فشار قوی بطوری که قابل استفاده برای اندازه گیری از قبیل آمپر متر و مگا واتمتر و کنتورهای اکتیو و راکتیو و همچنین رله های حفاظتی جریانی باشد .
2 ایزوله کردن و جدا کردن دستگاه های اندازه گیری و حفاظتی از ولتاژ فشار قوی در اولیه .
بطور کلی ترانسفورماتور های جریان اولیه آنها در مسیر جریان مورد حفاظت و یا اندازه گیری قرار گرفته و در ثانویه آن ، با نسبتی معین جریانی متفاوت داریم مثلاً ترانس جریان با نسبت 200/1 یعنی ترانسی که بازای 200 آمپر در طرف اولیه 1 آمپر در طرف ثانویه ( به شرط برقراری مدار ) ایجاد می کند .
طبعاً هر قدر جریان اولیه تغییر کند جریان در طرف ثانویه نیز به همان نسبت تغییر می کند .
ولی به خاطر محدودیت هسته ترانس جریان برای عبور خطوط قوای مغناطیسی این قاعده تا حد معینی از افزایش جریان ارتباط دارد .
به خاطر حفاظت وسایل اندازه گیری در برابر ضربه های ناشی از اضافه جریان معمولاً ازترانس جریان نهایی استفاده می شود که هسته آنها خیلی زود اشباع می شود .
برعکس برای اینکه سیستمهای حفاظتی دقیقتر عمل کنند به ترانس جریانهای احتیاج داریم که هر چه دیرتر اشباع بشوند مثلاً ده ، پانزده یا بیست برابر جریان نامی .
طرز کار ترانس جریان نیز بدین صورت است که جریان مدار از اولیه آن عبور کرده و باعث ایجادخطوط قوای مغناطیسی می شود این خطوط قوا به نوبه خود درثانویه ایجاد جریان می کند .
جریان موجود در سیم پیچ ثانویه خطوط قوای دیگری را در هسته بوجود می آورد که جهت آن مخالف جهت خطوط قوای اولیه بوده و آنرا خنثی می کند چنانچه مدار ثانویه ترانس جریان در حالی که ترانس در معرض جریان اولیه است باز شود .
خطوط قوای مربوط به ثانویه صفر شده و در هسته فقط خطوط قوای مربوط به اولیه باقی می ماند که این خطوط قوای هسته را گرم کرده و باعث سوختن ترانس جریان می شود .
لذا همیشه اخطار می شود که ثانویه ترانس جریان که درمدار قرار گرفته باز نشود یا به مداری با مقاومت بیشتر از حد مجاز متصل نشود .
پارامتر های اساسی در C.t ها
1- نقطه اشباع 2 کلاس و دقت ترانس جریان
3 نسبت تبدیل ترانس 4 ظرفیت ترانس جریان
1 نقطه اشباع ترانس : ترانسفورماتورهای جریان برایجدا کردن مدار دستگاههای سنجش و حفاظتی از شبکه فشار قوی بکار می رود و اصولاً طوری انتخاب می شوند که در شرایط عادی و اضطراری شبکه بتواند بخوبی کار کند و جریان ثانویه لازم را برای دستگاههای اندازه گیری و حفاظتی تأمین کند اما مسئله اصلی این است که درهنگام اتصال کوتاه چون جریان اولیه ترانسفورماتور زیاد است بالطبع جریان ثانویه نیز زیاد خواهد شد ولی باید ترانسفورماتور جریان طوری عمل کند تا این جریان زیاد نتواند ازدستگاههای اندازه گیری عبور کرده و دستگاه را بسوزاند علاوه بر آن که این جریان نباید سبب فرمان غلط به دستگاههای حفاظتی شده و یا اینکه مانع عمل آنها شود بعبارت دیگر باید ترانسفورماتورهای جریان طوری ساخته شود که در جریان های زیاد اشباع شده و مانع شود جریان زیادی از دستگاههای اندازه گیری عبور کند ولی برای رله های حفاظتی وضعیت فرق نی کند و ترانسفورماتور جریانی مورد احتیاج است که درجریانهای زیاد اشباع شده و جریان زیاد را تا حد معینی اجازه دهد تا از رله های حفاظتی عبور نماید مشخصه مغناطیسی یا تحریک C.T بستگی به جنس هسته تعداد حلقه های سیم پیچی و سطح مقطع و طول هسته دارد برای یک نوع C.T و هسته های مختلف برای آن ، منحنی های مغناطیسی آنها مشخص شده است .
مشاهده می شود که با درنظر گرفتن جنس هسته مقدار چگالی فلو با توجه به تغییرات نیروی تحریک تغییر نموده و منحنی مختلف حاصل می شود .
تغییرات جریان ثانویه را با توجه به تغییرات جریان اولیه ملاحظه می کنیداگر جنس هسته ازنوع آهن نیکل دار انتخاب شود مطابق منحنی c برابر جریات حساس است و اگر از نوع a انتخاب شود تا ده برابر و برای b تا 15 برابر جریان ثانویه حساس و بعد از آن اشباع شده و اجازه نمی دهد نقطه kp که آنرا مقطه شروع اشباع knee point می گویند بازای افزایش 50% جریان تحریک ولتاژ تنها 15% افزایش می یابد .
مشاهده می شود از نقطه kp به بعد نسبت تبدیل C.T معلوم نیست وجریان ثانویه تقریباً ثابت است تنها اندکی افزایش خواهد داشت.
بنابراین نقطه kp در انتخاب ترانسفورماتور جریان پارامتر مهمی است وحتماً باید مد نظر باشد .
2 کلاس و دقت اندازه گیری ترانس جریان
مبدل های جریان اصولاً برای کلاس های 0.5,0.2,0.1,1,2,5 و10p20 و10p10 و5p20 و5p10 می باشد .
بنابراین کلاس ترانسفورماتور های جریا اصولاً یکی از اعداد بالاست .
اگر کلاس ترانسفورماتور جریان بصورت apn نشان داده شده باشد اصولاً a مقدار خطای جریان بر حسب درصد وn مضربی از جریان نامی اولیه می باشد مثلاً در ترانسفورماتور 5p10 یعنی تا ده برابر جریان نامی ترانسفورماتور جریان مقدار خطا 5% خواهد بود مشخصات نسبت تبدیل ترانسفورماتور جریان را برای 10p5 و 10p10 در بارهای مختلف نشان می دهد .
برای ترانسفورماتور10p5 در 5 برابر جریان نامی خطای حاصل ده درصد است اما درده برابر جریان نامی خطا به سی درصد می رسد بنابراین ترانسفورماتور مذکور با این کلاس برای سیستم حفاظتی مناسب نیست اما خطای ترانسفورماتور10p10 در ده برابر جریان نامی فقط دردرصد می باشد و این امر نشان می دهد که ترانسفورماتور با کلاس 10p10 برای حفاظت مناسبتر می باشد و اصولاً اکتیوتر است به همین دلیل است که اصولاً ترانسفورماتور های مخصوص رله حفاظت سیستم ها باید متناسب با بار دستگاههای حفاظتی و دارای عدد ازدیاد جریان 25>n>10 و کلاس یک باشد بطوریکه هم بزودی اشباع تشود وهم اینکه دقت خوبی داشته باشد البته انتخاب این c,t اصولاً تسنگی به نوع حفاظت و وضعیت سیستم دارد .
اما ترانسفورماتور جریان مخصوص دستگاههای امدازه گیری باید دارای عدد n>5 باشد تا ترانسفورماتور بزودی اشباع شده و مانع سوختن دستگاههای اندازه گیری گردد .
3 نسبت تبدیل ترانس جریان :
جریان اولیه c,t طبق استاندارد Iee-185 مطابق اعداد زیر می باشد .
اصولاً در انتخاب جریان اولیه یکی از اعداد زیر انتخاب شود :
10-12.5-15-20-25-30-40-50-6-75-100-125-150Amp در صورتیکه نیاز به جریان اولیه بیشتری باشد باید ضریبی از اعداد بالا انتخاب گردد .
جریان ثانویه ترانسفورماتور جریان نیز طبق IEe-185 مطابق اعداد1-2-5 می‌باشد که بر اساس نیاز یکی از اعداد فوق باید انتخاب شود برای انتخاب نسبت تبدیل ترانس c,t باید جریان اولیه را متناسب با جران های دستگاههای حفاظت شونده و بار دستگاه های که لازم است بار آنها اندازه گیری شود انتخاب کرد جریان ثانویه c,t را اصولاً می توان مطابق فاصله دستگاه های اندازه گیری و حفاظت c,t انتاب کرد : اگر فاصله کم باشد جریان ثانویه 5 و اگر ترانسفورماتور جریان از محل دستگاههای سنجش و یا حفاظتی دور باشد بهتر است بجای جریان ثانویه 5 آمپر از جریان 1 آمپر استفاده کرد زیرا افت توان و ولتاژ در سیمهای رابط کمتر خواهد شد .
جریان ثانویه ترانسفورماتور جریان نیز طبق IEe-185 مطابق اعداد1-2-5 می‌باشد که بر اساس نیاز یکی از اعداد فوق باید انتخاب شود برای انتخاب نسبت تبدیل ترانس c,t باید جریان اولیه را متناسب با جران های دستگاههای حفاظت شونده و بار دستگاههای که لازم است بار آنها اندازه گیری شود انتخاب کرد جریان ثانویه c,t را اصولاً می توان مطابق فاصله دستگاههای اندازه گیری و حفاظت c,t انتاب کرد : اگر فاصله کم باشد جریان ثانویه 5 و اگر ترانسفورماتور جریان از محل دستگاههای سنجش و یا حفاظتی دور باشد بهتر است بجای جریان ثانویه 5 آمپر از جریان 1 آمپر استفاده کرد زیرا افت توان و ولتاژ در سیمهای رابط کمتر خواهد شد .
4ـ ظرفیت ترانس جریان ظرفیت ترانسفورماتر جریان عبارتست از حاصلضرب جریان نامی ثانویه ترانسفورماتور جریان در مقدار افت ولتاژ ناشی از گردش این جریان در مدار تغذیه شونده از c,t که برحسب V.A بیان می شوند .
طبق استاندارد IEe-185 مقدار ظرفیتهای ترانسفورماتورهای جریان تا 0V.A برابر صورت زیر استاندارد نموده اند :25-5-10-15-30-(VA) از 30VA به بالا را اصولاً بر حسب نیاز انتخاب می نمایند .
برای اینکه مقدار خطا درترانسفورماتور های جریان به مقدار محاسبه شده باقی بماند لازم است مقدار توان گرفته شده از c.t معادل مقدار توان ترانسفورماتور باشد .
در این حالت باید مجموع مقاومتهای مدار خارجی سیم پیچ ثانویه حتی المقدور برابر مقاومت خارجی نامی ترانسفورماتور باشد .
تا از خراب شدن آن جلوگیری به عمل آید و در ضمن از خراب شدن دستگاه های اندازه گیری نیز حفاظت شود .
با توجه به مطالب گفته شده در انتخاب ظرفیت c,t باید قدرت مصرف کلیه وسایلی که از ثانویه تغذیه میشوند در نظر گرفت .
در زیر مصرف یک سری از وسایل اندازه گیری و رله ها مشخص شده است .
نوع وسیله قدرت به ولت آمپر (VA) آمپر متر 3 آمپر متر ثابت 5-10 وات متر 3 متر 5-10 رله اضافی جریان زمانی 8-5 رله حرارتی 9-16 رله قدرت 1-5 رله دیستانس 4-30 رگولاتور ولتاژ 35-135 رله دیفرانسیل 0.1-0.4 طول و سطح مقطع سیم برای 5A قدرت مصرفی (VA) 2.5mm2100m 5/3 4mm-100m 2.2 6mm2-100m 1.5 10mm2-100m 0.9 تذکر : می توان قدرت مصرفی کارها را از رابطه Ris2 نیز بدست آورده که R مقاومت سیم بر حسب اهم و Is جریان ثانویه ترانسفورماتور جریان می‌باشد .
انواع ترانسهای جریان ازنظر ساختمان c.t ها از نظر ساختمان داخلی به دو دسته کلی تقسیم می شوند : 1ـ نوع حلقه ای Ring Type : در این نوع ترانس جریان که عمدتاً از هسته و سیم پیچ ثانویه نشکیل شده است شکل ظاهری ترانس بصورت یک حلقه ایست که سیم طرف فشار قوی از میان این حلقه عبور کرده و حکم اولیه ترانس را دارا می‌باشد .
2ـ نوع پایه ای Past Type : در این نوع ترانس جریان به شکل یک ستون می‌باشد که قسمت فوقانی آن محل ورود و خروج سیم فشار قوی می باشد و سرهای ثانویه از پایین ترین قسمت ترانس جریان گرفته می شود که خود به دو نوع تقسیم می گردد : الف) هسته بالا (Top Core) ب) هسته پایین (Tank Type) در نوع هسته بالا سیم پیچ ثانویه و هسته ترانس در قسمت فوقانی قرار رگفته است و سیم فشار قوی مستقیماً از هسته عبور می نماید و مجموعاً توسط مقره اتکائی بوشینگی از پایه و زمین جدا می گردند .
سیمهای ثانویه از سوراخ وسط مقره بوشینگی بطرف پایین هدایت شده و به جعبه ترمینال c.t متصل می گردند .
ضمناً از روغن عایق نیز برای عایقبندی سیم پیچی ثانویه و اولیه و هسته نسبت به هم استفاده می گردد .
در نوع هسته پایین هسته و سیم پیچهای ثانویه در قسمت تحتانی c,t قرار گرفته است و مقره بوشینگی بر روی آن قرارگرفته است و در قسمت بالا به عنوان نقطه اتکا برای سیم فشار قوی عمل می نماید و این سیم از طریق سوراخ وسط مقره بوشینگی بطرف پایین قرار گرفته است هدایت شده و مجدداً پس از عبور از هسته بطرف بالا بر می گردد .
مزایا و معایب c,t های هسته پایین و هسته بالا نسبت به یکدیگر : 1ـ در c,t های هسته بالا چون هسته و سیم پیچهای ثانویه دربالا قرار گرفته است نیاز به استحکام مکانیکی ویژه ای دارد و بایستی دارای فونداسیونی باشد که در مقابل باد و طوفان و زلزله و نیروهای دینامیکی ناشی از جریان اتصال کوتاه ترانس جریان را نگه دارد .
در صورتی که در c,t های هسته پایین نیاز فوق کمتر خواهد بود .
2ـ درترانسهای هسته پایین چون سیم فشار قوی مسیر کل بوشینگ را بصورت رفت و برگشت طی نموده و از طرفی به قسمت پایین که به زمین نزدیکتر است وارد می شود لذا عایقبندی آن بمراتب از هسته بالا که سیم فشار قوی مسیر کوتاهی درداخل c,t طی می کند و در قسمت بالای مقره بوشینگی قرار گرفته است مشکلتر می باشد .
3ـ در ترانسهای هسته پایین به هنگام اتصال کوتاه سیمهای فشار قوی رفت و برگشت چون حامل جریان خیلی زیادی هستند نیروهای زیاد بر هم وارد می نمایند و موجب خسارت دیدن c,t می گردند .
در صورتی که این حالت درترانسهای جریان هسته بالا وجود ندارد .
4ـ میدان مغناطیسی در هسته ترانس جریان هسته بالا بعلت اینکه سیم فشار قوی مستقیم و عمود بر سطح مقطع حلقه هسته عبور می نماید یک میدان یکنواخت می باشد .
در صورتی که این میدان در ترانس جریان هسته پایین غیر یکنواخت می باشد و ترانس هسته پایین در معرض ناپایداری حرارتی قرار دارد .
3ـ3ـ3) مشخصات الکتریکی ترانسهای جریان هر ترانس جریان با پارامترهای ومشخصات زیر که بر روی پلاک آن ثبت شده است مشخص می گردد: 1ـ جریان اولیه بر حسب آمپر 2ـ جریان ثانویه های مختلف بطور جداگانه بر حسب آمپر 3ـ ولتاژ نامی بر حسب کیلو ولت 4ـ مقدار ظرفیت و بار مجاز یا Borden هر یک از ثانویه ها بر حسب ولت آمپر 5ـ جریان دینامیکی قابل تحمل توسط c,t به هنگام بروز اتصال کوتاه بر حسب کیلومتر آمپر(Idyn) 6ـ جریان حرارتی قابل تحمل توسط c,t بر حسب کیلو آمپر (Ith) 7ـ کلاس دقت هر کدام ازثانویه ها ، کلاس دقت مشخص کننده مقدار خطای c,t در نسبت تبدیل می باشد بصورت apn نشان داده می شود .
ترانسفورماتورهای ولتاژ Voltage or potantial transformer ترانس ولتاژ به ترانسفورماتوری گفته می شود که ولتاژ را با نسبت معینی تغییر داده و برای وسایل حفاظتی یا اندازه گیری قابل استفاده می سازد .
از آنجائیکه ساختن دستگاههای حفاظت و یا اندازه گیری که بتواند مستقیماً درارتباط الکتریکی با ولتاژهای فشار قوی قرار بگیرند مقدور نیست لذا از ترانسهای ولتاژ استفاده می شود .
ترانسهای ولتاژ دو وظیفه عمده به عهده دارند :1ـ ایزوله کردن دستگاه اندازه گیری از شبکه 2ـ کاهش فشار الکتریکی به مقدار قابل سنجش ( انواع ترانسفورماتورهای ولتاژ) 1ـ ترانسفورماتورهای اندکتیو ( مغناطیسی ) 2ـ تقسیم کننده های مقاومتی 3ـ تقسیم کننده خازنی ترانس اندوکتیو : برای ولتاژهای متوسط (6.6kv تا66kv ) ترانس یا تقسیم کننده خازنی : درولتاژهای بالاتر از 66kv ترانس با تقسیم کننده مقاومتی : کاربرد آزمایشگاهی و در سیستمهای قدرت کاربردی ندارد .
معمولاً v,t های فشار قوی بین خط و زمین قرار می گیرند یعنی ولتاژ فازی به آنها اعمال می شود ( بطور مثال و….) در نتیجه باید مقدار امپداتس سیم پیچ اولیه خیلی بالا باشد و عایقبندی سیم پیچ هر چه ولتاژ بالاتر می رود زیادتر و مشکلتر خواهد بود به همین منظور در ولتاژ خیلی بالاتر از Cvt استفاده می شود ولتاژ اعمال می شود و در ثانویه که مقدار دور آن خیلی کم است ولتاژ ولت روی هر کر ظاهر می‌شود .
خروجی v,t را معمولاً بصورت (a) سر کلاف و (n) ته کلاف مشخص می نماید که شمارش تعداد کرهای یک v,t با اعدایکه در سمت چپ حروف گذاشته می شود .
ولتاژ بین کر اول فاز R با کر اول فاز S ، 110 ولت می باشد که خروجی v,t ها را برای سه فاز بصورت ستاره اتصال می‌دهند و به مصرف می رسانند .
کلیه مصرف کننده ها باید به شکل موازی با v,t (خروجی) ، در ابتدای خروج سیم پیچ ثانویه از v,t یک عد فیوز قرار می دهند .
در ولتاژهای بالا روش اقتصادی این است که از c.v.t استفاده شود چون در v,t عایق بندی و ایزوله کردن سیم پیچ نسبت به پایه استراکچر مسئله عمده و پرخرجی خواهد شد .
ولی در Cvt توسط یک سری خازن که درمدار قرار می دهند ولتاژ را پایین میآورند وولتاژ کم را به یک سیم پیچ اولیه داده ( حدود 10kv ) و از ثانویه 110v خروجی گرفته می شود .
دو مجموعه خازن C1 وC2 درمدار دیده می شود مجموعه C1 ظرفت آن پایین و مجموعه C2 با ظرفیت بالا می‌باشد درنتیجه XC1 خیلی بالا و XC2 خیلی پایین خواهد بود و به همین نسبت ولتاژ فاز بازمین که به cvt اعمال می شود به نسبت مقاومت افت می‌نماید و از دو سر مجموعه خازن C2 ( ولتاژ کم ) گرفته می شود و به سیم پیچ اولیه v,t داده می شود .
استفاده از خازن در cvt بدو منظور است : 1ـ با استفاده از خازن متوالی به طور سری ولتاژ پایین آمده و بدینوسیله حجم ترانس و عایق بندی آنرا کاهش می دهند واقتصادی تر می باشد و بخصوص در ولتاژهای بالا.
2ـ از خازن می توان بعنوان کوپلاژ سیگنال PLC به خط فشار قوی استفاده نمود .
مشخصات الکتریکی ترانسهای ولتاژ 1ـ ولتاژ برحسب کیلو ولت 2 ـ ولتاژ ثانویه ها بر حسب ولت 3ـ مقدار ظرفیت یا بار مجاز یا Burden بر حسب ولت آمپر + 4ـ کلاس دقت که مشخص کننده میزان خطا در نسبت تبدیل می باشد و غالباً با یک عدد نشان داده می شود که تعیین کننده میزان درصد خطا درولتاژ نامی می‌باشد .
خروج دستی ترانسفورماتور جهت سرویس وتعمیرات کنترل بار ترانسفورماتور های در مدار وکاهش بار از طریق شبکه 20 کیلو ولت ( در صورت نیاز) خارج نمودن خازنهای مربوطه بستن فیدر 20 کیلو ولت ارتباط در صورت باز بودن با زنمودن فیدر 20 کیلو ولت ترانسفورماتور جابجائی تغذیه داخلی پست بر روی ترانسفورماتور های دیگر با زنمودن دیژنکتور 63 کیلو ولت در پست مبدا باز نمودن سکسیونرهای طرفین دژنکتور یا عقب کشیدن دپار در پست مبدا بیرون کشیدن فیدر 20 کیلو ولت ترانسفور ماتور زمین کردن سر کابل 20 کیلو ولت ترانسفور ماتور در پست مقصد خارج نمودن فیدر خازن در پستهای کوژلکس وکالریماک (مستقیماً به شینه 20 کیلو ولت ترانسفورماتور در محوطه وصل است) زمین کردن سر کابل 63 کیلو ولت در پست مبدا صدور اجازه کار به اکیپ تعمیرات توسط اپراتور یا مسئول مانور با هماهنگی مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه بر قدار کردن ترانسفور ماتور پس از پایان کار سرویس وتعمیرات برگشت دادن اجازه کار توسط اکیپ تعمیرات به اپراتور یا مسئول مانور اعلام مراتب توسط اپراتور یا مسئول مانور به مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه برداشتن زمین از سر کابل 20 کیلو ولت ترانسفورماتور در پست مقصد برداشتن زمین از سر کابل 63 کیلو ولت در پست مبدا جا زدن دپار یا بستن سکسیونرهای طرفین دیژنکتور در پست مبدا جا زدن فیدرهای خازن وترانسفورماتور وصل دیژنکتور 63 کیلو ولت در پست مبدا وصل فیدر 20 کیلو ولت ترانسفور ماتور در صورت بر قدار بودن سر کابل 20 کیلو ولت ترانسفورماتور با زکردن فیدر 20 کیلو ولت ارتباط در صورت نیاز در مدار قرار دادن خازنها در صورت نیاز تبصره : کلیه موارد انجام عملیات در پستها با اطلاع وموافقت مرکز دیسپاچینگ مربوطه انجام می شود .
عملیات در پستهای فوق توزیع دارای باسبار 63 کیلو ولت الف) عملیات هنگام بی برق شدن پست اعلام عملکرد رله ها به مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه باز نمودن دیژنکتورهای 63 کیلو ولت ورودی در صورت عدم خروج خودکار باز نمودن دیژنکتورهای 63 کیلو ولت خروچی ( در صورت موجود بودن ) باز نمودن دیژنکتورهای 63 کیلوولت ترانسفورماتور های 20/63 کیلو ولت باز نمودن فیدرهای 20 کیلو ولت ترانسفورماتور ها خروج خازنها در صورت عدم قطع خود کار فیدر خازنها همزمان با قطع فیدر 20 کیلو ولت ترانسفور ماتور ها باز نمودن فیدرهای 20 کیلو ولت ارتباط در صورت بسته بودن قبل از بی برقی باز نمودن فیدرهای 20 کیلو ولت خروجی اعلام مراتب به مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه ب ) نحوه بر قدار کردن پست ریست کردن رله ها به درخواست مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه بر قدار کردن کابلها یا خطوط تغذیه کننده از پست مبدا ( در صورت که از پست مبدا بی برق شده باشد ) وصل دیژنکتورهای 63 کیلو ولت ورودی وصل دیژنکتورهای 63 کیلو ولت خروجی ( در صورت موجود بودن پس ازاعلام آمادگی در پست تغذیه شونده ) وصل دیژنکتورهای 63 کیلو ولت ترانسفور ماتورها وصل فیدرهای 20 کیلو ولت ترانسفور ماتور ها وصل فیدرهای 20 کیلو ولت خروجی با هماهنگی دیسپاچینگ های توزیع وصل فیدر ارتباط ( در صورت بسته بودن ) قفل از بی برق شدن پست در مدار قرار دادن خازنها طبق دستور العمل بهره بر داری ا زخازنها نرمال کردن وضعیت مانور در پستهای تغذیه شونده از خروجیهای منشعب از باسبار 63 کیلو ولت اعلام مراتب به مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه ج) بدون برق کردن یکی از باس بارهای 63 کیلو ولت جهت سرویس وتعمیرات کنترل بار ترانسفور ماتور ها وخط یا کابل ورودی کاهش با رجهت خروج ترانسفور ماتور منشعب از باسبار از طریق شبکه 20 کیلو ولت ( در صورت نیاز ) خروج خازنهای مربوطه طبق دستور العمل مربوطه وصل فیدر 20 کیلو ولت ارتباط درصورت باز بودن با زنمودن فیدر 20 کیلوولت ترانسفور ماتور مربوطه جابجائی تغذیه داخلی پست روی ترانسفور ماتور دیگر باز نمودن دیژنکتور 63 کیلو ولت ترانسفور ماتور باز نمودن دیژنکتور 63 کیلو ولت خروجی از باسبار ( در صورت موجود بودن ) پس از انجام مانورهای لازم در پست تغذیه شونده باز نمودن دیژنکتور 63 کیلو ولت ورودی به باسبار جدا نمودن سکسیونر ارتباط بین باسبار مورد نظر وباسبارهای مجاور بیرون کشیدن دپار یا جدا کردن سکسیونرهای طرفین دیژنکتور های ورودی وخروجی باز نمودن دیژنکتور 63 کیلو ولت در پست مبدا درصورت نیاز به بی برق شدن سرخط یا سرکابل در پست مقصد زمین کردن سرخطها وسرکابلهای منتهی به باسبار در صورت نیاز صدور اجازه کار بنام سرپرست اکیپ توسط اپراتور یا مسئول مانور باهماهنگی قبلی مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه د) بر قدار کردن یکی از باس بارهای 63 کیلوولت پس از پایان سرویس وتعمیرات برگشت دادن اجازه کار توسط سر پرست اکیپ به اپراتور یا مسئول‌مانور اعلام مراتب به مرکز دیسپاچینگ مربوطه توسط اپراتور یا مسئول مانور برداشتن سکسیونر زمین از کلیه سرخطها وسر کابلها در پستهای مبدا ومقصد (تغذیه کننده وتغذیه شونده ) جازدن دپار یا بستن سکسیونرهای طرفین دیژنکتورهای ورودی وخروجی در پستهای مبدا ومقصد بستن سکسیونر باز شده بین باسبارهای 63 کیلو ولت وصل دیژنکتورهای 63 کیلو ولت تغذیه کننده در پست مبدا وصل دیژنکتورهای 63 کیلو ولت ورودی وخروجی ( در صورت موجود بودن ) وصل دیژننکتورهای 63 کیلو ولت ترانسفور ماتور ها منشعب از باسبار وصل فیدرهای 20 کیلو ولت ترانسفور ماتورها باز کردن فیدر 20 کیلوولت ارتباط درصورت نیاز در مدار قرار دادن خازنها در صورت نیاز نرمال کردن کلیه مانورهای انجام شده از طریق شبکه 20 کیلوولت نرمال کردن تغذیه داخلی پست نرمال کردن مانور شبکه 63 کیلوولت در پست تغذیه شونده از خروجیهای 63 کیلوولت .
ه) بی برق کردن کلیه باس بارهای 63 کیلو ولت جهت سرویس وتعمیرات انتقال بار پست از طریق شبکه 20 کیلو ولت به پستهای فوق توزیع مجاور .
خروج خازنهای پست طبق دستور العمل مربوطه باز نمودن فیدرهای 20 کیلو ولت خروجی باز نمودن فیدرهای 20 کیلو ولت ترانسفورماتور ها باز نمودن دیژنکتورهای 63 کیلو ولت ترانسفور ماتورها باز نمودن دیژنکتور63 کیلو ولت خروجی از باسبارها پس از انتقال بار این خروجی ها در پست مقصد با زنمودن دیژنکتور 63 کیلوولت ورودی به باسبار بیرون کشیدن دپار یاجدا کردن سکسیونرهای 63 کیلوولت طرفین دیژنکتورها بر قراری تغذیه داخلی پست بطور موقت در صورت نیاز باز نمودن دیژنکتور کابلها یا خطوط تغذیه کننده در پست مبدا در صورت نیاز زمین کردن سر خط ها وسر کابلهای منتهی به باسبار پس از اطمینان از بی برق بودن آنها.
صدور اجازه کار بنام سرپرست اکیپ توسط اپراتور یا مسئول مانور با هماهنگی قبلی مرکز دیسپاچینگ مربوطه ر) بر قدار کردن کلیه باس بارهای 63 کیلوولت پس از پایان سرویس وتعمیرات برگشت دادن اجازه کار توسط سر پرست اکیپ به اپراتور یامسئول مانور اعلام مراتب به مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه توسط اپراتور یا مسئول مانور برداشتن سکسیونرزمین از کلیه سرخطها وسر کابلها در پستهای مبدا ومقصد (تغذیه کننده وتغذیه شونده ) جا زدن دپار یا بستن سکسیونرهای طرفین دژنکتورهای ورودی وخروجی در پستهای مبدا ومقصد بستن سکسیونر باز شده بین باسبارهای 63 کیلو ولت در صورت نیاز وصل دیژنکتور های 63 کیلو ولت تغذیه کننده در پست مبدا وصل دیژنکتورهای 63 کیلو ولت ورودی وخروجی ( در صورت موجود بودن ) وصل دیژنکتور های 63 کیلو ولت ترانسفور ماتور هامنشعب از باسبار وصل فیدرهای 20 کیلو ولت ترانسفورماتور ها درمدار قرار دادن خازنها در صورت نیاز نرمال کردن کلیه مانورهای انجام شده از طریق شبکه 20 کیلو ولت .
نرمال کردن تغذیه داخلی پست نرمال کردن مانور شبکه 63 کیلو ولت در پست تغذیه شونده از خروجیهای 63 کیلوولت تبصره : کلیه موارد انجام عملیات در پستها با اطلاع وموافقت مرکز دیسپاچینگ مربوطه انجام می شود .
بهره برداری از ترانسفور ماتورهای فوق توزیع ترانسفور ماتورهادر شبکه فوق توزیع یکی از مهمترین وگران بهاترین تجهیزات در حال بهره برداری هستند که بهره برداری صحیح از آنها موجب جلوگیری از بروز خاموشی ، افزایش طول عمر وکاهش هزینه های تعمیر و نگهداری خواهد شد .
الف : بازدیدها ومراقبت های ظاهری نشت روغن ، مقدا رومحل آن می بایستی اعلام گردد.
چنانچه رنگ حدود از ماده رطوبت گیر ( سیلیکاژل ) از آبی لاجوردی به صورتی کم رنگ تبدیل شده است مراتب اعلام شود .
چنانچه باد بزن های برقی در شرایطی که باید در مدار قرار گیرند کار نمی کنند اعلام گردد.
چنانچه حیوان یا جسم خارجی روی ترانسفورماتور می باشد اقدامات لازم ضمن هماهنگی با مرکز دیسپاچینگ مربوطه انجام گیرد .
از آنجا که مراقبت از درجه حرارت ترانسفور ماتور ( سیم پیچ وروغن واحتمالا هسته ) مهم می باشد چنانچه مقادر رویت شده به تنظیمات آلارم وتریپ نزدیک می شوند مراتب می بایستی اعلام گردد.
هنگام از مدار خارج شدن یک ترانسفور ماتور، محاسبه توان ظاهری ( مگاولت آمپر ) جدید ترانسفور ماتور یا ترانسفورماتورهای باقیمانده در مدار امری ضروری بوده و چنانچه توان مصرفی هر ترانسفورماتور به حدود 80 درصد ظرفیت نامی آن رسید لازم است مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه مطلع گردد.
از آنجا که یک ترانسفور ماتور در شرایط اضطراری مجاز به تحمل حداکثر 20 درصد بار اضافی می باشد ، بنابراین لازم است که بار ترانسفور ماتور های موازی بنحوی کنترل شوند که در صورت خروج خود کار یکی از آنها ، بار جدید هریک از ترانسفور ماتور های باقیمانده در مدار بیش از 120 درصد ظرفیت نامی نشود ( 20 درصد اضافه بار ) بنابراین ضروری است کنترل بار در پستهای دارای دو ترانسفور ماتور موازی به میزان حداکثر 60 درصد ودر پستهای دارای سه ترانسفور ماتور موازی به میزان حداکثر 80 درصد ظرفیت نامی هر ترانسفور ماتور صورت پذیرد وبارگیری بیش از این مقدار می بایست با نظر مرکز دیسپاچینگ مربوطه انجام شود .
در کلیه مواردی که ترانسفور ماتور ، بصورت خود کار از مدار خارج می گردد قبل از بر قدار کردن مجدد آن می بایستی مراتب به مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه اطلاع داده شود .
چنانچه ترانسفور ماتور با عملکرد هر یک از رله های حفاظت تپ چنجر ، بوخهلتز اصلی وبوخهلتز ترانسفورماتور مصرف داخلی وبوبین نوتر (B.P.N)1 دریچه انفجار ، دیفرانسیل R.E.F2 حفاظت بدنه ترانسفور ماتور اصلی ، حفاظت بدنه ترانسفور ماتور مصرف داخلی ، نوتر و سر کابل (Terre Liaision)3 ا زمدار خارج گردید بر قدار کردن آن فقط بعد از بازدید وبررسی مسئولین تعمیرات ویا رلیاژ وموافقت مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه مجاز می‌باشد.
ب : نحوه موازی کردن ترانسفور ماتور ها چنانچه A.V.R4 (تنظیم کننده خود کار ولتاژ) ترانسفور ماتور ها در مدار بودند ، از مدار خارج گردند.
خازنها ا ز مدار خارج گردند ( طبق دستورالعمل مربوطه ) TAP ترانسفور ماتور ها بطور دستی برابر شوند .
فیدر ارتباط بین باسبارهای 20 کیلو ولت مربوطه وصل گردد.
خازنهای از مدار خارج شده بتدریج وارد مدار گردند .( طبق دستور العمل مربوطه) AVR ترانسفور ماتورها مجددا درمدار قرار گیرند .
ج- نحوه از حالت موازی خارج کردن ترانسفور ماتورها AVRترانسفور ماتور ها از مدار خارج گردند.
خازنها چنانچه درمدار قرار دارند از مدار خارج گردند ( طبق دستور العمل مربوطه ) مقدار بار خروجیهای باس بار که روی هر ترانسفور ماتور قرار خواهد گرفت محاسبه وکنترل گردد.
فیدر ارتباط باس بار 20 کیلو ولت مربوطه قطع گردد.
خازنهای ازمدار خارج شده درمدار قرار گیرند ( در صورت نیاز به دستور مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه ) ولتاژ ثانویه هر ترانسفور ماتور با توجه به دستور العمل شماره 3 تنظیم ولتاژ تنظیم گردد.
AVR هر ترانسفور ماتور مجددا در مدار قرار گیرد.
د- انجام عملیات در صورت خروج خود کار ترانسفور ماتور بعلت باز شدن دیژنکتورهای 20 و 63 کیلو ولت و یا فقط دیژنکتور 63 کیلو ولت آن ( در حالت موازی نبودن ترانسفورماتورها) در صورت قطع نکردن فیدر 20 کیلوولت ترانسفور ماتور ، این فیدر دستی قطع گردد.
خروجیهای 20 کیلو ولت دستی قطع گردند .
در صورت قطع نکردن فیدر یا فیدر های خازن ها ، این فیدر ( فیدرها ) دستی قطع شوند .
از طریق فیدر ارتباط وانجام مانور ، خاموشی ها با هماهنگی مرکز دیسپاچینگ توزیع مربوطه بر طرف گردد.
درخصوص عملکرد رله ها ، مورد بند (الف –8) مورد توجه ورعایت قرار گیرد.
درصورت گذرا بودن عیب وسالم بودن تجهیزات وقرار دادن TAP روی حداقل وپس از موافقت مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه بترتیب دیژنکتورهای 63 و 20 کیلو ولت ترانسفور ماتور ، بر قدار شده وفیدر ارتباط باز گردد.
ه- نحوه برقدار کردن ترانسفور ماتور های فوق توزیع پس از پایان کارهای تعمیراتی ورلیاژی پس گرفتن اجازه کار ولغو آن برداشتن زمین از روی سرکابل فیدرهای 20 و 63 کیلو ولت ترانسفورماتور ها جا زدن دپار 63 کیلو ولت یا بستن سکسیونرهای طرفین دیژنکتور 63 کیلو ولت ترانسفور ماتور جا زدن فیدر 20 کیلو ولت ترانسفور ماتور درجه تپ ترانسفور ماتور روی حداقل باشد .
وصل دیژنکتور 63 کیلو ولت ترانسفور ماتور تنظیم ولتاژ ترانسفور ماتور (طبق دستور العمل مربوطه ) وصل فیدر 20 کیلو ولت ترانسفور ماتور قطع دستی فیدر 20 کیلوولت ارتباط ( درصورت لزوم ) در مدار قرار دادن خازنها ( در صورت نیاز طبق دستور العمل مربوطه ) برگردان نمودن مانورهای انجام شده از طریق 20 کیلو ولت با راهنمایی ودستور مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع مربوطه وتنظیم ولتاژمورد نیاز