بیان مساله:
افسردگی می تواند به عنوان یک وضعیت و حالت روانی باشد، که نشانگر آن احساس کسالت، کمبود انرﮊی ، نا امیدی و بی علاقگی است.
این پدیده گاه به عنوان یک تجربه و گاه یک نگرش به زندگی محسوب و در شکل حاد آن به عنوان یک بیماری محسوب می شود.
مواجهه با بحران های گوناگون زندگی اعم از بحران های رشدی که بیشتر درونی است و یا بحران های عارضی که جنبه بیرونی دارد و رویارویی با وقایع اطراف و حوادث محیطی مانند سوگ، اندوه، شکست های شغلی، اجتماعی، خانوادگی و اقتصادی به طور طبیعی می تواند منجر به افسردگی گردد(میچل،به نقل از خواجه پور1369).
از جمله مهترین بحران ها می توان به بحران رشدی بخصوص در مقطع نوجوانی اشاره کرد، نوجوانی مرحله ای است که کودکی با همه وابستگی ها، بی خبری و بی مسولیتی ها پشت سر گذاشته می شود و شخص نگران تغییرات جسمی،فیزیولوﮊیکی و روحی خویش برای کسب هویت می باشد.
در این مقطع افسردگی از جمله مسایلی است که گریبان گیر نوجوانان است.
مسلم است اگر برای رفع افسردگی در این دوره که گاه به وخامت می گراید چاره ای اندیشیده نشود، خطراتی همچون خودکشی را به دنبال خواهد داشت.((در میان افرادی که دست به خودکشی می زنند، تعداد نوجوانان افسرده بیشتر از سایرین است.
از مهم ترین مقدمات خودکشی، افسردگی است و در مجموعه ای از خود کشی های موفق 72 در صد آن هابه علت افسردگی بوده است)) (اخوت،1362، ص 143).
در این پژوهش تاکید بر قشر عظیمی از اجتماع یعنی نوجوانان است که آینده یک نظام را تعیین می کنند و لذا پرداختن به مسایل و مشکلات آنها در واقع دادن اعتبار و ارزش به آنها و برنامه ریزی و سرمایه گذاری برای پیشرفت جامعه خواهد بود.
واسیت (1998) در پژوهش خود نتیجه گرفت که وجود افسردگی در دانش آموزان دبیرستانی موجب کم شدن رغبت و انگیزه به فراگیری تحصبلات بالاتر و ورد به دانشگاه می شود.
حبیبی نیا(1375)نیز بین عدم موفقیت تحصیلی و میزان افسردگی رابطه معنا دار پیدا کرده است.
این روز ها در جریان تعلیم و تربیت در آموزشگاه ها شاهد آن هستیم که تعداد یاز دانش آموزان دارای حالتی از قبیل اضطراب،باس و نا امیدی، عدم اعتماد به نفس، بی تفاوتی و بی حوصلگی، غم و اندوه و ...
هستتند.
البته این نشانه ها دلیل قطعی افسردگی نیست ولی مجموع چند نشانه به ما هشدار می دهد که شخص به کمک نیاز دارد.
دبیرذستان دخترانه ادب داران میزان شیوع افسردگی در بین دانش آموزان دوره متوسطه در پرده ابهام است.
اختلال افسردگی علاوه بر رفتار افراد بر جنبه های مختلف اجتماعی، اخلاقی و...
تاثیر می گذارد.
هم چنین با توجه به نتایج تحقیقات قبلی میزان افسردگی دانش آموزان در موقیت های مختلف تحصیلی از جمله رشتته تحصیلی با سایرین متفاوت می باشد لذا محقق در صدد است که با انجام تحقیق حاضر میزان افسردگی دانش آموزان دبیرستان دخترانه ادب داران در پایه اول عمومی و شاخه نظری(رشته های ریاضی فیزیک، علوم تجربی و ادبیات و علوم انسانی ) را با معیار طبقه بندی تست افسردگی بک اندازه گیری نموده و پس از آن رابطه ی با وضعیت تحصیلی را تعیین نماید.
اهمیت و ضرورت موضوع:
توجه به مسایل ومشکلات دانش آموزان و مراقبت های مربوط به بهداشت روانی و تعلیم و تربیت آنان بسیار ارزشمن د و حیاتبخش خواهد بود.
طبیعی است که هر گاه برنامه ریزی ها و اقدامات لازم در زمینه رفع اختلالات روانی و فکر از جمله افسردگی دانش آموزان صورت گیرد شاهد تحولات عظیمی در بهبود زندگی، پیشرفت تحصیلی، کسب سعادت و تحقق کرامت و ارزش والای آنها خواهیم بود و غفلت دراین امر خسارات جبران ناپذبری برای جامعه به بار خواهد آورد.
از آنجا که در آموزش و پرورش دانش آموزان نقش اول و مرکزیت برنامه ریزی ها را به خود اختصاص داد ه اند و کلیه فعالیت های آموزشی و پرورشی برای آنان می باشد، در صورتی که آنان اغز فعالیت های مدرسه و مربیان بهره مند نشوند آموزش و پرورش به اهداف خود نرسیده است.
نتایج تحقیق حاضر به گروه های مختلفی از جمله مربیان، معلمان ،دست اندر کاران آموزش و پرورش و همچنین اولیاء دانش آموزان کمک خواهد کرد که:
1- به این شناخت و آگاهی دست یابند که تا چه اندازه دانش آموزان دبیرستان ادب به افسردگی مبتلا هستند؟
2- آیا بین میزان افسردگی و وضعیت تحصبلی دانش آموزان رابطه ای وجود دارد؟
این آگاهی ایجاب می نماید که بعد از شناسایی مشکل در جهت رفع آن اقدام نماید تا از این طریق با داشتن دانش آموزانی شاداب وامید وار در جهت ارتقاء کیفیت آموزشی قدم برداشته، مانع افت تحصیلی گردد و گامی در جهت تحقق اهداف بلند مدت آموزش و پرورش برداشته شود.
اهداف پژوهش:
اهداف کلی در این تحقیق عبارتنداز: 1- بررسی میزان افسردگی دانش آموزان دبیرستان دخترانه ادب داران 2- تعیین رابطه افسردگی با وضعیت تحصیلی در دانش آموزان دبیرستان دخترانه ادب
اهداف ویزه تحقیق:
.بررسی میزان افسردگی دانش آموزان پایه اول دبیرستان دخترانه ادب شهرستان داران در سال تحصیلی 84-83
2.
بررسی میزان افسردگی دانش آموزان پایه دوم و سوم رشته ریاضی فیزیک دبیرستان دخترانه ادب شهرستان داران در سال تحصیلی 84-83
3.
بررسی میزان افسردگی دانش آموزان پایه دوم و سوم رشته علوم تجربی دبیرستان دخترانه ادب شهرستان داران در سال تحصیلی 84-83
4.
بررسی میزان افسردگی دانش آموزان پایه دوم و سوم رشته علوم انسانی دبیرستان دخترانه ادب شهرستان داران در سال تحصیلی 84-83
سوالات پژوهش:
1. میزان افسردگی دانش آموزان پایه اول دبیرستان دخترانه ادب شهرستان داران در سال تحصیلی 84-83 چقدر است؟
2. میزان افسردگی دانش آموزان پایه دوم و سوم رشته ریاضی فیزیک دبیرستان دخترانه ادب شهرستان داران در سال تحصیلی 84-83 چقدر است؟
3. میزان افسردگی دانش آموزان پایه دوم و سوم رشته علوم تجربی دبیرستان دخترانه ادب شهرستان داران در سال تحصیلی 84-83 چقد راست؟
4. میزان افسردگی دانش آموزان پایه دوم و سوم رشته علوم انسانی دبیرستان دخترانه ادب شهرستان داران در سال تحصیلی 84-83 چقدراست؟
5.آیا بین افسردگی و وضعیت تحصیلی دانش آموزان دبیرستان دخترانه ادب شهرستان داران در سال تحصیلی 84-83 رابطه معنا داری وجود دارد؟
تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر ها:
1- افسردگی:(1)
●تعریف مفهومی: افسردگی اختلالی است که فرد مبتلا به آن دارای علایمی از قبیل خلق پایین با کاهش انرﮊی و علاقه، احساس گناه، اشکال در تمرکز، بی اشتهایی و افکار مرگ و خودکشی است (کاپلان،به نقل از پور افکاری، 1378).
●تعریف عملیاتی: متغیری است که در این تحقیق به وسیله آزمون بک(2) سنجیده می شود.
تست افسردگی بک شامل 21 جنبه است که در تحقیق حاضر به منظور پیشگیری از القا تصویر منفی در ذهن دانش آموزان، با توافق مسوولین 2 جنبه (تمایلات جنسی و تمایلات خودکشی) حذف گردید لذا از جدول زیر جهت درجه بندی نمرات افسردگی استفاده می شود که در این جدول نیز همان شاخص اندازه سنجی در تست 21 جنبه ای به کار گرفته شده است.
البته لازم به ذکر است که جهت انجام این کار قبلا با افراد متخصص مشورت شده است.
بنابراین در این تحقیق میزان افسردگی دانش آموزان بر اساس درجه بندی زیر مشخص و در کلیه مراحل پژوهش مد نظر می باشد.
●تعریف عملیاتی: متغیری است که در این تحقیق به وسیله آزمون بک(2) سنجیده می شود.
تست افسردگی بک شامل 21 جنبه است که در تحقیق حاضر به منظور پیشگیری از القا تصویر منفی در ذهن دانش آموزان، با توافق مسوولین 2 جنبه (تمایلات جنسی و تمایلات خودکشی) حذف گردید لذا از جدول زیر جهت درجه بندی نمرات افسردگی استفاده می شود که در این جدول نیز همان شاخص اندازه سنجی در تست 21 جنبه ای به کار گرفته شده است.
بنابراین در این تحقیق میزان افسردگی دانش آموزان بر اساس درجه بندی زیر مشخص و در کلیه مراحل پژوهش مد نظر می باشد.
جدول(1-1): درجه بندی تست بک 2- وضعیت تحصیلی: ●تعریف مفهومی: نتیجه عملکرد تحصیلی دانش آموزان در طول یک سال تحصیلی می باشد که در اصطلاح آموزشی اگر این نتیجه منجر به دستیابی دانش آموز به اهداف آموزشی گردد، پیشرفت تحصیلی نام دارد و هنگامی که به کاهش ظرفیت یادگیری منجر شود، افت تحصیلی نامیده می شود (فرقانی، 1372).
●تعریف عملیاتی: متغیری است که در این تحقیق به وسیله معدل سالانه دانش آموز سنجیده می شود.
تعریف واﮊه ها و اصطلاحات: ●اختلال روانی(1): هر نوع ناتوانی شدید در سازگاری روانی گویند (شعاری نزاد، 1375، ص 237).
●اختلال عاطفی(2): حالتی است که در آن، واکنش های عاطفی شخص در برابر اوضاع و احوال واقعی، مختل و نا متناسب می شوند (شعاری نزاد، ص 139).
●اختلال خلقی(3): حالتی است که ویزگی اصلی یا بارز آن اختلال در خلق (حالت هیجانیدرونی شخص که مایه ای از شادی یا غم دارد) است (کاپلان، به نقل از پورافکاری، 1378).
●افت تحصیلی(4): یعنی دانش آموز در هنگام تحصیل بعد از یک دوره موفقیت تحصیلی یا متوسط به تدریج ظرفیت یادگیری او کاهش می یابد ویا تکرار پایه تحصیلی داشته باشدوو به طور کلی نمرات او نسبت به ماه قبلیا سال های قبل سیر نزولی محسوسی از نشان بدهد، این گروه از دانش آموزان دچار کاهش کیفیت تحصیلی می گردنند، یعنی نسبت به وضعیت قبلی خود با سطح کلاس از حد مطلوب یا معمولی در دانش آموزان نزول می کند (فرقانی، 1372، ص 64).
●پیشرفت تحصیل(1): منظور از پیشرفت تحصیلی، موقعیت در امر تحصیل است که می تواند به مهارت در امری خاص یا تخصص در بخشی از دانش منجر شود.
در نظام آموزش و پرورش منظور ازپیشرفت تحصیلی ((دست یلبی به اهداف آموزشیمورد نظر در هر دوره آموزشی)) است.
●دانش دوره متوسطه(2): به کسی گفته می شود که سه سال دوره رهنمایی را به پایان رسانده و اکنون در یکی از پایه های اول با سوم دبیرستان مشغول به تحصیل می باشد.
●شاخه های تحصیلی دوره آموزش متوسطه: ساختار کلی آموزش دوره متوسطه شامل سه شاخه متوسطه نظری، متوسطه فنی و حرفه ای و متوسطه کاردانش است.
- شاخه متوسطه نظری دارای سه رشته ریاضی فیزیک، ادبیات و علوم انسانیو علوم تجربی است.
- شاخه متوسطه فنی و حرفه ای مشتمل بر سه زمینه صنعتی، کشاورزی و خدمات استو هر زمینه دارای یک یا چند گروه و همچنین هر گروه دارای یک یا چند رشته است.
- شاخه متوسطه کاردانش دارای سه زمینه صنعتی، کشاورزی و دامپروری اس.
و هر زمینه دارای یک یا چند گروه و هر گروه دارای یک یا چجند رشته مهارتی است و حدود پانصد رشته ی مهارتی طراحی شده است (صافی ، 1378).
● معدل سالانه: بر اساس تعداد واحد های درس های ارائه شده به دانش آموز در طول هر سال تحصیلی محاسبه می شود.
برای محاسبه معدل سالانه هر دانش آموز در پایان نوبت دوم، تعداد واحد های هر درس در نمره سالانه آن درس ضرب می شود و مجموع حاصاضرب های بدست آمده بر تعداد کل واحد هایی که دانش آموز در سال برای آنها نمره ی (اعم از قبولی یا مردودی) دریافت داشته است، تقسیم می شود (آیین نامه آموزشی دوره ی سه ساله متوسطه،1379، ص41).
یافته های پژوهش نوجوانان دلی پاک و روحی پرشور دارند در حساس ترین و بحران ترین دوران زندگی خود به سر می برند و نیازمند هدایت و حمایت و همدلی اند .
نوجوان نهال نورسیده ای است که برای رشد و بالندگی به باغبانی دلسوز و روشن بین نیاز دارد تا او را از آفاتها و حادثه ها در امان دارد .
بها دادند به نوجوانان و در تربیت و ارشاد آنان کوشیدن بی گمان یکی از نشانه های رشد فرهنگی یک جامعه است .
÷یامبر اکرم (ص) می فرماید : ((به شما درباره نوجوانان و جوانان سفارش می کنم زیرا انان دارای قلبی رقیق تر و فضیلت پذیرتر می باشند ))رشد شخصیت سالم و متعادل و شکوفایی استعدادهای نوجوانان در سایه راحتی جسم و روان و ثبات عاطفی آنان امکان پذیر است .
در اینجا می توان به نقش حساس و خطیری که خانواده ها و مربیان در هدایت و تربیت و تامین نیازها و رفع مشکلات روحی نوجوانان دارند ÷ی برد .
اگر انها به وظیفه بزرگ خود نسبت به این سرمایه های بی نظیر جامعه به نحوی شایسته توجه نکنند باید برای رویارویی با عواقب تلخ غفلت خود آماده باشند .
خلاصه یافته ها: به طور کلی پس از تجزیه و تحلیل سوالات پژوهش با استفغاده از آمار توصیفی نتیجه گرفته شد که : 1-بیشترین میزان افسردگی در دانش آموزان رشته ادبیات و کمترین میزان افسردگی در دانش آموزان رشته ریاضی می باشد .
2-میانگین نمرات افسردگی در گروههای مورد پژوهش به ترتیب زیر یم باشد .
ادبی>تجربی >اول>ریاضی 6/22>38/15 >6/13>5/13 3-میانگین افسردگی در کل نمونه (بدون توجه به پایه رشته تحصیلی )28/16 است .
بدین معنا که افسردگی در دانش آموزان دوره متوسطه خفیف است .
همچنین با استفاده از تکنیکهای موجود در آمار استنباطی چنین نتیجه گیری شد : بین افسردگی و وضعیت تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه شهرستان داران رابطه معناداری وجود دارد .
بیان یافته ها به تفکیک سوالات پژوهش : ● سوال اول: میزان افسردگی دانش آموزان ÷ایه اول دوره متوسطه شهرستان داران در سال تحصیلی83-84 چقدر است ؟
پس از تعیین نمرات افسردگی دانش آموزان پایه اول در آزمون بک مشخص شد که میانگین آن 17/16 می باشد و با توجه به اینکه 9 میزان افسردگی دانش اموزان ÷ایه اول دبیرستان ادب با معیار درجه بندی بک ناچیز است در بحث میزان افسردگی دانش آموزان پایه اول دوره متوسطه ملاحظه شد که 25درصد از آنان دچار افسردگی متوسط بودند و میزان افسردگی شدید در بین آنها 4/12 درصد گزارش شد .
بنابراین می توان عنوان کرد که 84/70 درصد از دانش آموزان ÷ایه اول دبیرستان دخترانه ادب شهرستان ادب از مشکل آنچنانی در رنج نیستند ولی در حدود 17/29 درصد از آنها با شدتهای مختلف افسردگی در رنجند که این مقدار در نوع خود رقم قابل ملاحظه ای است .
میانگین نمره افسردگی در این گروه در حد ناچیز بوده و لازم است ضمن بررسی علل با اتخاذ روشهای صحیح سعی کرد که این درجه کاهش یابد و روحیه دانش آموزان تقویت گردد زیرا آنان در استانه گذراندن مهمترین دوره تحصیلی خود هستند که در تعیین آینده شغلی و کسب مدارج بالاتر علمی آنان نقش بسزایی دارد .
شاید بتوان گفت که عوامل از قبیل تغییر مقطعذ تحصیلی و دغدغه و تشویق خاطر در رابطه با انتخاب رشته تحصیلی در سال آینده و مشکل در تصمیم گیری انتظارات وارده از نوجوانان و الزام آنها بله درس خواندن رعایت مقررات مدرسه و خصوصیات روانی نوجوانان در این سن می تواند دلایلی برای تضعیف روحیه و روند صعودی درجه افسردگی باشد .
چیزی که امروزه به عنوان محور تعاملات در مدارس مطرح شده و عمیقا به آن توجه می شود نحوه کادر مدارس با دانش آموزان است از نظر رفتار گرایان تشویق و تقویت که مثبت بهتر است تنبیه ÷اسخ می دهد و بنابراین مدارس ما هم به سمت طرد تنبیه حرکت می کنند.
ارتباط سالم و توام با مهر و محبت شاید در آن واحد پاسخ ندهد ولی دردراز مدت اثرات ماندگاری را بر جای خواهد گذارد .
مدرسه دومین مرکزی است که بعد از خانواده کودک یا نوجوان در آن قدم می گذارد و از نظر اهمیت به نظر می رسد که مهمتر از خانواده است حال اگر در این مرکز آموزشی و تربیتی نوجوان ما الگوی صحیح تربیت را یاد نگیرد و ارتباط صحیح و پویا را به عنوان اندوخته فرهنگی کسب نکند دیگر محیطی نیست که این تاخیر را جبران کند بنابراین ضرورت توجه عمیق به مدرسه و نحوه برخورد اولیای مدرسه با نوجوانان احساس می شود و باید طوری باشد که مدرسه مامن نوجوانان باشد و زندان او .
آیا سیستم آموزشی و تربیتی ما مجهز به تمام روشهای کنار آمدن با نوجوان است و آنها را درک می کند ؟
●سوال دومآنها :میزان افسردگی دانش آموزان پایه های دوم و سوم رشته ریاضی فیزیک دوره متوسطه شهرستان داران در سال تحصیلی 84-83 چقفدر است؟
پس از تعیین نمرات افسردگی دانش آموزان رشته ریاضی فیزیک در آزمون بک مشخص شد که میانگین آن 91/14 می باشد و با توجه به اینکه 9 میزان افسردگی دانش آموزان رشته ریاضی فیزیک دبیرستان دخترانه ادب شهرستان داران با معیار درجه بندای بک ناچیز است .
در بحث میزان افسردگی دانش آموزان پایه های دوم و سوم ریاضی فیزیک ملاحظه شد که 25 درصد از آنان دچار افسردگی متوسط بودند و میزان افسردگی شدید در بین آنها 15 درصد گزارش شد بنابراین می توان عنوان کرد که 75درصد از دانش آموزانپایه دوم و سوم رشته ریاضی فیزیک دبیرستان ادب از مشکل آن چنانی در رنج نیستند ولی در حدود 25 درصد از آنها با شدتهای مختلف افسردگی در رنج اند .
میانگین نمره افسردگی این گروه نسبت به سایر گروهها تقریبا کمتر بوده است .
ولی وجود همین میزان افسردگی را نمی توان نادیده گرفت و در صورت عدم توجه به علل و رفع انان به مرور زمان این احساسات در نوجوان افزایش یافته و منجر به بروز افسردگی با درجات بالاتر می شود،البته علل بوجود آورنده افسردگی منحصر به عوامل آموزشگاهی و تحصیلی نمی باشد بلکه علل و عوامل مهمی دیگری از جمله خانواده، محیط بازی و اشتغال، مشکلات و مسایل شخصی همراه با و؟/ ؟ی های شخصیتی خود انسان نیز بروز افسردگی دخالت دارند تعدادی از دانش آموزان بدون آگاهی کامل از عناوین و محتوای دروس مبادرت به انتخاب رشته می نمایند پس از ورود به کلاس درس ،اگر محتوای دروس قابل فهم و جالب نباشد نوجوان را به سمت خود نمی کشد و چنانکه کیفیت آموزش نمیز مطلوب نمباشد و از طرف معلمین سختگیری های بیش از حد اعمال شود، علاقه نوجوان به تدریج نسبت به تحصیل در این رشته کم شده و کم کم از درس و مدرسه سرخورده و وازده می شود و از جمله عوارض آن به وجود آمدن علایم افسردگی و اختلال عاطفی و روانی است .
●سوال سوم: میزان افسردگی دانش آموزان پایه های دوم و سوم رشته علوم تجربی دوره متوسطه شهرستان داران در سال تحصیلی 80-79 چقدر است؟
پس از تعیین نمرات افسردگی دانش آموزان رشته علوم تجربی در آزمون بک مشخص شد که میانگین آن 39/15 می باشد و با توجه به اینکه 14>38/15 می باشد این نتیجه حاصل می شود که میزان افسردگی دانش آموزان رشته علوم تجربی شهرستان دارن با معیار درجه بندیبک خفیف است .
در بحث میزان افسردگی دانش آموزان ÷ایه های دوم و سوم رذشته علوم تجربی ملاحظه شد که8/23 درصد از آنان دچار افسردگی متوسط بودند و افسردگی شدید در آنها مشاهده نشد.بنابراین می توان عنوان کرد که 19/76 درصد از دانش آموزان پایه دوم و سوم رشته علوم تجربی منطقه شهرستان داران از مشک آنچنانی در رنج نیستند ولی در حدود 8/23 درصد از آنها با افسردگی متوسط در رنجند.
نادیده گرفتن درجات افسردگی هر چند ناچیز باشد جایز نیست .
زیرا همین درجه کم علامت خطری برای پیشرفت آن در نوجوانان می باشد بنابراین شناسایی علل و عواملل ایجاد افسردگی اولین گام و رفع آن علل و عوامل گام بعدی برای پیشگیری از بروز افسردگی می باشند .
یکی از عوامل زمینه ساز افسردگی خانواده است که از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است .
هر چند خانواده برای زمینه سازی فعالیت ها و رفتارهای سازنده نقش به سزایی دارد اما اگر شرایط آن به معنای واقعی کلمه مطلوب نباشد ،عوارض نامساعد چندی به بار خواهد آورد که افسردگی یکی از دهها نمونه آن است به عنوان مثال در خانواده آشفته ارتباطات آنچنان خشک و نامردمی است که تمام فکر و اندیشه نوجوان را به خود مشغول می دارد و او را از توجه پرداختن به درس باز می دارد و شکی نیست که او را نیز از سایر فعالیت ها هم بیزار کرده رفته رفته نسبت به خودش بی تفاوت می شود یا چنان در خود فرو می رود که به غیر خود نمی پردازد و این حالت نشانه ای از افسردگی است .
عده ای معتقدند که علت اصلی واکنش افسردگی بی مهری یا سخت گیری والدین است محیط کلی زندگی کودک یا نوجوان نیز در ایجاد این حالات اثر زیادی دارد .
در نتیجه همکاری والدین و مربیان برای بوجود آوردن محیط های مناسب تر الزامی است .
● سوال چهارم: میزان افسردگی دانش آموزان پایه های دوم و سوم رشته ادبیات و علوم انسانی دوره متوسطه منطقه شهرستان دارد در سال تحصیلی80-79 چقدر است ؟
پس از تعیین نمرات افسردگی دانش آموزان رشته ادبیات و علوم انسانی در آزمون بک مشخص شد که میانگین آن 6/22 ممی باشد و با توجه به اینکه 20 میزان افسردگی دانش آموزان رشته ادبیات و علوم انسانی دبیرستان دخترانه ادب شهرستان داران با معیار درجه بندی بک ،خفیف است در بحث میزان افسردگی دانش آموزان پایه های دوم و سوم رشته ادبیات ملاحظه شد که 30 درصد از آنان دچار افسردگی متوسط بودند و میزان افسردگی شدید در بین آنها 10 درصد و افسردگی وخهیم در 10 درصد آنان گزارش شد بنابراین می توان عنوان کرد که 50 درصد از دانش آموزان پایه هخای دوم و سوم رشته ادبیات دبیرستان ادب از ممشکل آنچنانی در رنج نیستند ولی در حدود 50 درصد از آنها با شدت های مختلف افسردگی در رنجند .
که این مقدار رقم بسیار بالا و نیازمند توجه وی ؟می باشد نتیجه حاصل ازر این سوال پژوهش با نتایج پژوهش های محققی (1377) و میر صدوقی(1379) همخوان است .
بدین معنا که میزان افسردگی دانش آموزان علوم انسانی بیش از سایر دانش آموزان بوده است واضح است اکثر درو.س رشته ادبیات و علوم انسانی حفظی است و کمتر درسهای مهارتی و عملی دارند و شاید این مورد یکی از عللی باشد که موجب کسلی و خمودگی دانش آموزان می شود که این حالات خود می تواند زمینه ساز شروع و بروز افسردگی باشد .
همچنین اکثر اولیا با ایجاد تلقین های غلط در ذهن فرزندان خود ،آنان را با ارزوی دکتر یا مهندس شدن راهی مدرسه می کنند و نائل شدن به این هدف را تحصیل در رشته های ریاضی و تجربی می دانند و این باور غلط در تعدادی از افراد بوجود آمده که رشته ادبیات و علوم انسانی از لحاظ موقعیت اجتماعی در سطح ÷ایین تری نسبت به رشته های ریاضی و تجربی قرار دارد با توجه به این که تعدای از دانش آموزان پس از طی دوره راهنمایی بنا به عللی از جمله به حد نصاب نرسیدن نمرات جهت انتخاب رشته های تحصیلی دیگر ناچار بدون انگیزه و علاقه در این رشته ثبت نام می کنند ، در نتیجه هنگامی که ادامه تحصیل آنان بدون انگیزه و همراه یابی با بی میبلی و بی رغبتی است از لحاظ روحی و روانی آسیب پذیر می باشند.
((افسردگی نوجوان اغلب ناشی از شکست آنان در رسیدن به اهداف شخصی و عدم مقبولیت اجتماعی و وجود خلاء روانی است ))(سرمد –1373).
علل و عوامل مهعم بروز افسردگی را می توان خانواده محیط بازی و تحصیل و اشتغال مشکلات و مسایل شخصی همراه با وی؟گی های شخصیتی خود انسان دانست .
محققی(1377)اشاره می کند که شغل و تحصیل والدین را می توان عاملی در جهت شیوع افسردگی شناخت .بهره مندی از شغل و در آمد بالا بالطبع ،امکان نظارت و سرپرستی را بالا می برد .
تصوری (1372)معتقد است که کمبود امکانات مادی و رفاهی و کم آگاهی والدین زمینه افسردگی است و با ارتقای آنها که بالطبع فرهنگ خانواده رشد می یابد زمینه های افسردگی خشکیده می شود ولی همیشه این نیست که در آمد بالا ارتقای سطح فرهنگ و یا از بین بردن زمینه افسردگی می شود .
بدون شک هر یک از علل و عوامل موثر در ایجاد افسردگی می تواند از بسیار خفیف تا بسیار شدید نوسان داشته باشد و هیچگاه نمی توان گفت که یکگ عامل صد درصد در ایجاد افسردگی موثر است با اینهمه برای صدور حکم قطعی در رابطه با علت بالا بودن افسردگی در بعضی از گروههای دانش آموزان دوره متوسطه باید تحقیق گسترده تری انجام شود .
نتیجه گیری: پس از تعیین نمرات افسردگی کل نمونه (بدون توجه به پایه ،رشته تحصیلی و جنسیت )در آزمون بک مشخص شد که میانگین 27/16 می باشد و با توجه به اینکه 14 میزان افسردگی دانش آموزان دبیرستان دخترانه ادب با معیار درجه بندی بک خفیف است : در بحث میزان افسردگی کل دانش آموزان گروه نمونه دبیرستان ادب ملاحظه شد که 95/25 درصد از آنان دچار افسردگی متوسط بودند و میزان افسردگی شدید در بین آنها 6/5 درصد و افسردگی وخیم در 5/2 درصد آنان گزارش شد .
بنابراین می توان عنوان کرد که 68 درصد از دانش آموزان دوره متوسطه دبیرستان دخترانه ادب شهرستان داران از مشکل آنچنانی در رنج نیستند ولی در حدود 32 درصد از انها با شدت های مختلف افسردگی در رنجند .
محقفقی(1377) در بحث شیوع نمتیجه گرفت که 1/42 درصد از دانش آموزان دوره متوسطه استان همدان به نحوی دچار افسردگی متوسط بودند و 20 درصد از آنها با شدت های مختلف از افسردگی وخیم در رنجند .
((تحقیقات اخیر نشان می دهد که 40 درصد نوجوانان هر چند موقتی احساس غمگینی بی ارزشی و بد بینی نسبت به آینده داشته و حدود 8 تا 10 درصد آنان گفته اند که میل به خودکشی دارند هه(ماسن ،به نقل از یاسایی ، 1379،ص621) با توجه به آمارهای فوق نتیجه می یگریم که میزان افسردگی دانش آموزان دوره متوسطه منطقه داران کممتر از درصد افسردگی در سایر جمعیت خا می باشد و در علت تفاوت این امر می توان گفت که : اولاٌ جامعه پژوهشی در تحقیقات مختلف با هم فرق می کند و ثانیا استرس ها و فشارهای وارد بر افراد با توجه به شرایط گوناگون محیطی نیز با هم متفاوت است .
علل و عوامل دیگری نیز وجود دارد که در هر جامعه باید بررسی گردد.
پیشنهادات عملی: به منظور پیشگیری از بروز افسردگی و یا کاهش افسردگی در نوجوانان رهنمودهای زیر برای مشاوران مربیان معلمان و اولیای ارائه می گردد: 1- اولین گام در جهت جلوگیری الز افزایش افسردگی شناخت دانش آموزانی است که دچار این مشکل هستند .
2- برقرار کردن ارتباط عاطفی مربیان با اینگونه دانش آموزان 3- دعوت از اولیای و برگزاری جلسات آموزشی با والدین جهت ایجاد وحدت رویه معلمان و مربیان 4- دادن مسوولیت به دانش آموزان جهت مکشغول و درگیر نمودن آنان در فعالیت های آموزشگاه این کار باعث سرگرم شدن دانش آموزان شده و از گوشه گیری و انزوا آنان را بدور می نماید .
5- توجه به فعالیت های گروهی و درخواست از تمامی شاگردان مخصوصا افراد خجالتی و گوشه گیر جهت انججام کارهای جمعی و شرکت در بحث های گروهی 6- پرهیز از حالت های یکنواخت در کلاس های درس و بشاش بودن شوخ طبعی و صمیمی بودن با دانش آموزانی که مکشکل افسردگی دارند بسیاری از مشکلات آنها را رفع خواهند نمود .
7- شناسایی کارهای موفقیت امیز این نوع دانش آموزان و تشویق آنها همچنین پرهیز از بزرگ نمایی شکست ها و محرومیت های آنان 8- یاری نمودن این دانش آموزان جهت برنامه داشتن در فعالیت هاتی خارج از مدرسه و جلوگیری از هر گونه بی توجهی بی کاری و تسامح 9- امیدوار نمودن دانش آموزان به اینده توجیه دانش آموزان به این مطلب که خوشبختب و سهعادت فقط در گرو قبول شدن در دانشگاه نیست .
10- عدم سختگیری های بی مورد و اعمال مقررات خشک در محیز دانشگاه 11- ایجاد محیطی شاد و سرشار از صمیمیت در اموزشگاه 12- توجه به تاثیر رنگ شادابی محیط تاثیر رنگ بر روحیه افراد و شادابی محیط از دیر باز مورد توجه انسان بوده است از آنجا که رنگ های تیره نشانه اندوه هستند و استفاده از این رنگ ها برای لباس دانش آموزان مخصوصا دختران یا رنگ آمیزی اسباب و وسال مدرسه به میزان قابل توجهی از شادابی و نشاط محیط می کاهد .
محدودیت های پژوهش: محدودیت های قابل کنترل: در تحقیق حاضر پژوهشگر جامعه آماری خود را به دانش آموزان دبیرستان اخترانه ادب محدود ساخته است و حوزه تحقیق و دامنه آن از دبیرستان ها و هنرهای دولتی و غیر انتفاعی شهر و حومه نجف اباد فراتر نمی رود و مطالعه بلر روی گروه نمونه 95 نفری که به طریق تصادفی طبقه ای برگزیده شده اند محدود شده است .
محدودیت های خارج از کنترل: یکی از محدودیت های خارج از کنترل مربوط به انتخاب حجم نمونه می باشد که با توجه به اینکه این تحقیق نوعی همه گیر شناسی بوده انتخاب حجم کم اثر سوئی بر نتایج می گذارد لذا با نتایج این پژوهش باید با احتیاط برخورد شود .
محدودیت دیگر عبارت از این بود که از فرم 21 جنبه ای تست بک ،2 جنبه مربوط به خودکشی و تمایلات جنسی به منظور ÷یشگیری از القا تصویر منفی در ذهن دانش آموزان با توافق مسوولین حذف گردید که در صورا اجرای کامل تست میزان افسردگی دقیق تر سنجیده می شد .
میزان افسردگینمره بکطبیعی9-0افسردگی نا چیز14-10افسردگی خفیف20-15افسردگی متوسط30-21افسردگی شدید40-31افسردگی بسیار شدید57-41