دانلود مقاله - روش تحقیق بررسی نقش قرآن و تأثیر آن در زندگی فردی و اجتماعی

پیشگفتار:

 «قرآن کتاب انسان سازی است»

                                        امام امت(ره)

«قرآن که آخرین کتاب آسمانی و معجزه گویای خاتم پیامبران است، جهت هدایت انسان به راهی راست و استوار از جانب آفریدگار هستی و با براهین حسی و عقلی و قلبی بر بهترین و کامل ترین بندگان خدا، و اسوه و الگوی بشریت، امین مردم و عبد خدا نازل شده است که حاوی تمام نیازمندی های انسان و جوامع بشری در هر عصری است.

اکنون، بشر امروز در روزگار بحرانی قرن بیست و یکم با بهره گیری از قرآن به پیشرفتی غیرقابل تصور و سرعتی سرسام آور در علوم، صنعت و ارتباطات دست می یابد و هم زمان به فقر خود در ایجاد رابطه با عالم معنا پی می برد و بستری سالم برای دین داری و دین گرایی می جوید و منجی را فریاد می زند . . . .

در آیات بی مثال الهی، ایمان و هدایت به سوی حیات  ابدی جاری است. آن چه از ریز و درشت در صحنه ی ملکوتی ما رقم می خورد، در قرآن نیز ورق می خورد و سوره های معطّر و مطهر آن، روشنگر و مبیّن گفتنی ها و ناگفتنی هاست.

قرآن دریای بیکران معرفت است که هرکس به قدر وسع خود و به میزان تشنگی و نیازش می تواند از آن بهره گیرد که این خود نیز از معجزات این کتاب آسمانی است که به زبان خاکیان سخن می گوید و هدایت گر تمامی اقشار و توده های مردم است و نه مختص به یک قشر یا حرفه خاص.

لهذا بدیهی است که جهت استفاده از این نسخه شفابخش و هدایت و رستگاری باید با آن آشنا شده و آن را بشناسیم، گفتارش را بفهمیم و سپس بپذیریم و جان های خود را به آن عرضه کنیم تا در نسیم حیات بخش آن به شجره مثمره و پرثمر علم و عمل مبدل شده و خود، آیه ای از آیات گویا، مجسم و پویای آن شویم.

به همین دلیل سعی کردیم تا پژوهشی درباره ی قرآن انجام داده تا بتوانیم آیه ای از آیات گویا، مجسم و پویای آن شویم.

تحقیق ما دارای 5 فصل است که فصل اول کلیات تحقیق را در برمی گیرد و کلیات تحقیق شامل مقدمه، بیان مسأله و اهداف تحقیق و اهمیت و ضرورت تحقیق و سئوالات و فرضیات تحقیق و تعریف واژه ها و اصطلاحات می باشد.

فصل دوم تحقیق. پیشینه ی تحقیق می باشد که پیشینه ی عملی و نظری را در بر می گیرد.

فصل سوم روش تحقیق می باشد که ما در این فصل به چگونگی جمع آوری مطالب پرداخته ایم و در فصل چهارم به تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق پرداخته ایم و فصل پنجم فصل نتیجه گیری است که ما در این فصل به تفسیر نتایج پرداخته ایم.

مقدمه

«واتبعوا احسن ما انزل الیکم من ربکم . . .» «تبعیت کنید از بهترین آن چه بر شما از جانب پروردگارتان نازل شده است . . .» (سوره ی زمر- آیه ی 55)

خداوند متعال، معبود و محبوب فطری انسان هاست و طلب و حرکت به سوی این معبود، تنها از طریق اسماء حسنای او امکان پذیر است:

«والله الاسماء الحسنی فادعوده بها» «نام های نیکو از آن خداست؛ به وسیله ی آن ها خدا را بخوانید.»(سوره ی اعراف- آیه ی 180) تجلیات آسمانی خداوند، دو صورت دارند: صورت علمی و صورت عینی. خداوند به طور اتم و اکمل در صورت علمی، در«قرآن» و در صورت عینی، در«انسان کامل» تجلی کرده است و به همین سبب است که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) این دو تجلی را به عنوان ما ترک خود معرفی می نمایند:

«انی قد ترکت فیکم ما إن تمسکتم به لن تضلوا بعدی ابداً، الثقلین واحد هما أکبر من الاخر و هو کتاب الله حبل ممدود من اسما الحوض» «من چیزی در میان شما به یادگار گذاشته ام که اگر به دامن آن چنگ زنید یا بدان متمسک شوید، پس از من، هیچ گاه گمراه نخواهید شد. یادگار من دو ودیعه ی نفیس و گران بها است که یکی از دیگری بزرگ تر است. یکی کتاب خداست که چون ریسمانی از آسمان تا زمین کشیده شده و دیگری خاندان من. بدانید که این دو، تا  لحظه ای که درکنار حوض کوثر به من برسند، از هم جدا نخواهند شد» (مسند احمد- ج3: ص13)

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) این دو ثقل را رها ورد اتم آن چه خداوند نازل  کرده است، معرفی می کنند و سپس می فرمایند: «و اعتصموا بجبل الله جمیعا و لاتفرقوا» «همگی به رشته ی دین خدا چنگ بزنید و به راه های متفرق نروید.»

(سوره ی آل عمران . . . آیه ی 103)

 روایات، این حبل را ولایت و قرآن معرفی کرده اند، که انسان با اعتصام به این دو حبل  می تواند در سیر تشریعی و صعودی به کمال لایق وجود خویش- که همانا معبودیت و قرب و الهی است- برسد؛ بدین ترتیب که ضمن«شناخت علمی» قرآن که لازمه ی حرکت وجودی است با حرکت در جوهر و صقع وجود خود، به مقام ولایت، شناخت عینی پیدا کند. در واقع این دو، دو روی یک سکه اند و از هم هرگز جدا نمی شوند. در نتیجه به قدری که به قرآن شناخت پیدا کنیم، انسان کامل را می شناسیم و به قدری که انسان کامل را بشناسیم، به قرآن راه می یابیم.

دستور قرآن به این است که مسلمانان، علی الخصوص شیعیان، به ظاهر قرآن بسنده نکنند و صرفاً به دنبال ابعاد مفهومی، تاریخی و شأن نزول آیات نباشند؛ بلکه به بطن قرآن- که همان مرتبه ی«احسن» آن است- برسند؛ رتبه ای که«فی کتاب مکنون لایسمه الا المطهرون» است. (سوره ی واقعه – آیات 78-79) منظور از مطهرون کسانی هستند که دل هایشان را از هر گونه پلیدی دور کرده اند.

قرآن تجلی ذات خداوند است و با توجه به آیه ی«واتبعوا احسن ما انزل الیکم» بر همگان میسور است که با سیر باطنی و عروج روحی، به این رتبه ی احسن که حقیقت مکنون قرآن- ولایت- است، برسندو با وحدت وجودی و قلبی با انسان کامل، به اشتداد روح و جان نائل آیند.

در این مجمل،درصدد شناخت قرآن و نحوه ی بهره مندی از آن هستیم،تا از این طریق بتوانیم به درگاه «ولی» راه یافته، دل را در دریای بیکران«ولایت» شست و شو دهیم و آماده ی دریافت تجلّیات بیکران الهی در مراتب گوناگون این کتاب مقدس شویم.قرآن به تناسب مراتب وجودی انسان،  مراتبی دارد. از آن جا که انسان دارای مراتب چهارگانه ی ماده، خیال، عقل و عالم اله است، قرآن نیز متناسب با این مراتب، دارای چهار رتبه است:

1- کتاب یا لفظ؛ 2- کلام؛ 3- فرقان؛ 4- قرآن

قرآن، نوری برای وجود انسان و خورشیدی است که در تجلی نورش به رتبه های قرآن، فرقان، کلام و کتاب در می آید و هر فرد به نسبت رتبه ی وجود خود، از آن بهره مند می شوند. به طوری که وجود حقیقی قرآن، مربوط به عالم اله، رتبه ی فرقان آن مربوط به عالم عقل، رتبه ی کلام آن در رابطه با عالم خیال و رتبه ی کتابت آن مربوط به بعد مادی انسان است. کسی که خواهان همگانی با قرآنی است، باید بداند که آن چه از کتابت این کتاب عظیم الهی در دست اوست، در حقیقت، نازل شده ی قرآن است و با این هدف از حقیقت خود نزول  کرده، که انسان ها را با خود بالا ببرد و به اصل خود برساند.

باید از«کتابت» این کتاب مقدس در بهبود زندگی ماده بهره جست، زیرا کتابت قرآن، چگونگی زندگی آدمی را در شناسنامه ی بشری ترسیم کرده است. پس از تطبیق امور مادی زندگی با این رتبه، باید با حفظ و رعایت کامل آن، در رتبه ی بعدی- یعنی«کلام» وارد شد و مفاهیم این رتبه را با وجود خویش عجین کرد، تا آرام آرام این مفاهیم در اوصاف تأثیر بگذارد و اوصاف خود، با اوصاف و اسمای حسنای الهی ذکر شده در این رتبه از قرآن تطبیق پیدا کند. در این صورت فرد به سعادت دنیایی و اخروی دست می یابد.

چکیده

 خداوند برای هدایت انسان ها، پیامبران الهی را به سوی بشر مبعوث کرده است تا اندیشه و تفکر آنان را تحول و در رفتار و کردار افراد بشر و جوامع آنان تغییر ایجاد کند.

هدف از این گردآوری اشاره به نقش قرآن در زندگی فردی و اجتماعی انسان است و قرآن به عنوان یک کتاب هدایت مطرح شده پس فواید و ثمرات قرآن در زندگی فردی و اجتماعی انسان بررسی شده است و اخلاق نیکوی انسانی در آن مطرح شده است.

در این تحقیق نگرش دانش آموزان در مورد مفهوم قرآن در زندگی فردی و اجتماعی انسان پرسش نامه ای تهیه کردیم و در اختیار 100 نفر از دانش آموزان سال دوم دبیرستان دخترانه شاهد خاندان قفلی ناحیه ی 7 مشهد قرار دادیم پس از بررسی پاسخ نامه، نتایج حاصل را به صورت جداول و نمودارهایی برای هر سئوال به صورت مجزا قرار دادیم و وقتی انحراف معیار عددی بزرگی می شود نتیجه می گیریم که داده ها پراکندگی زیادی دارند یعنی بین گزینه ها از لحاظ پاسخ پراکندگی زیادی دیده می شود و در بین بعضی پاسخ ها پراکندگی وجود دارد. 

1-1 مقدمه

 این تحقیق توسط دانش آموزانی که در ابتدای راه هستند و با پشتکار تلاش نموده اند تالیف شده. در این فصل شما را از هدف و اهمیت تحقیق آگاه کرده و در آخر این فصل، ارکان اساسی تحقیق را توضیح داده تا با دیدی وسیع راه خود را دنبال کنند.

1 بیان مسئله

 بحث پیام ها و الگوهای قرآن از جمله مباحثی است که اگر به درستی تبیین شود تأثیرات قابل توجهی بر زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان بلکه جوامع انسانی و بشریت خواهد گذاشت.

چون الگوپذیری و پندگرفتن از فراز و نشیب های زندگی انسان ها و تاریخ گذشتگان راه را برای یک زندگی معنوی، بانشاط، امیدزا و کم هزینه ، هموار خواهد کرد، چه آن که استفاده از پیام های قرآن و موارد عبرت آموز آن که به امت های گذشته، پیامبران و رهبران الهی باز می گردد، دانش دینی و متعاقب آن احساس مسئولیت و وظیفه شناس انسان ها چه در زندگی فردی و چه در زندگی اجتماعی را افزایش داده و کارایی بیشتری را نتیجه خواهد داد.

3-1 اهداف تحقیق

«و هذا کتب أنزلنه مبارک فاتبعوه و اتقوالعلکم ترحمون» «و این کتابی است پربرکت که ما(برتو) نازل کردیم، از آن پیروی نمائید و پرهیزگاری پیشه کنید تا مورد رحمت قرار گیرید»(سوره انعام- آیه 155)

این آیه اشاره به نزول قرآن و تعلیمات آن کرده و می گوید:«این کتابی است که ما نازل کرده ایم، کتابی است با عظمت و پربرکت و سرچشمه ی انواع خیرات و نیکی ها»(وهذا الکتاب انزلناه مبارک)

و«چون چنین است به طور کامل از آن پیروی کنید و پرهیزگاری پیشه نمائید و از مخالفت با آن بپرهیزید شاید مشمول رحمت خدا گردید»(فاتبعوه واتقوالعلکم ترحمون)(مکارم شیرازی- 1376: ص 42)در دنیایی که ظلم و ستم غوغا می کندو ظالمان و زورگویان سعی دارند به جهانیان ثابت کنند که قرآن سخن خدا نیست و سخن بنده ی خدا است و ما هم به پا خواستیم تا به جهانیان حقانیت قرآن را به اثبات برسانیم و به همه گان بگوییم: قرآن مشعل هدایت و جوهر درایت و گنجینه ی معرفت و پناهگاه موحدان و ضامن سعادت بشر در دنیا و آخرت است.

قرآن خورشیدی است که متحیّران وادی ضلالت را به نور خود هدایت می کند و دردمندان وادی جهالت را از داروی معرفت خویش بهره مند می سازد.

4-1 اهمیت تحقیق

 در این پژوهش سعی شده است نقش قرآن در ابعاد گوناگون در زندگی فردی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد و چون در این رابطه کتاب مستقلی نوشته نشده لازم است با استفاده از منابع دیگر مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

غربی ها به سرکردگی آمریکای جهان خوار، اسلام را به عنوان دشمن اصلی نشانه رفته است. آن ها با بهره برداری همه جانبه از وسایل ارتباطی و با برخورداری از پیشرفت صنعتی خویش قصد دارند تا جوامع اسلامی و به خصوص جوانان را از فرهنگ و ارزش های اسلامی نهی سازند. شکی نیست که قرآن به عنوان کتابی جامع و کامل از  ذخایری بسیار ارزشمند و عمیق برخوردار است و ما باید با تفکر در آیات آن پرده از اسرار جهان کنار بزنیم و به علوم  گسترده دست یابیم و بتوانیم بدین وسیله در راستای حفظ کیان مملکت اسلامی گامی برداریم.

5-1 ضرورت تحقیق

 در هیچ نهادی از نهادی های اجتماعی و فرهنگی بشر نیست که قرآن در آن تأثیر نداشته باشد. تفاوت جوامع اسلامی با دیگر جوامع این است که در مکتب اسلامی از قرآن به عنوان یک الگوی کامل برای سعات انسان در دنیا و آخرت استفاده می شود. ضرورت دارد تأثیر قرآن در زندگی فردی و اجتماعی انسان را بشناسیم.

6-1 سئوالات پژوهش

سئوال 1: چرا فقط قرآن می تواند بهترین کتاب هدایت برای انسان باشد؟

سئوال 2: جایگاه نماز دردین اسلام و قرآن و  زندگی انسان چیست ؟

سئوال3: آیا قرآن مثال هایی برای عبرت گرفتن و اسوه قرار دادن در زندگی دارد؟

سئوال 4: آیا آن چه به نام نظام اجتماعی قرآن و اسلام بر سر زبان هاست، همه ی لوازم و بایسته های یک نظام زندگی ساز را داراست؟

سئوال 5: به چه میزان قرآن در زندگی فردی و اجتماعی و حقوق بین الملل نقش دارد؟

سئوال 6: نقش قرآن در واقعه ی عاشورا چگونه بود؟

سئوال 7: آیا می توان قرآن را یک کتاب پزشکی دانست؟

سئوال8:آیا استفاده از قرآن در زندگی ما تحقق  پیدا کرده است؟

- فرضیات پژوهش

فرضیه 1: قرآن بهترین کتاب برای هدایت انسان ها است.

فرضیه 2: نماز در قرآن و دین اسلام و زندگی انسان ها نقس مهمی ایفا می کند.

فرضیه 3: قرآن اسوه هایی برای عبرت گرفتن و هدایت انسان ها دارد.

فرضیه 4: آن چه به نام اجتماعی در قرآن و اسلام بر سر زبان هاست همه ی لوازم و بایسته های یک نظام زندگی ساز را داراست.

فرضیه 5: قرآن در زندگی فردی و اجتماعی و حقوق بین الملل نقش فراوانی دارد.

فرضیه 6: قرآن نقش مهمی در واقعه ی عاشورا ایفا کرده است.

فرضیه 7: قرآن یک کتاب پزشکی کامل است.

 فرضیه8:استفاده از فرامین قرآن در زندگی ما تا حدودی تحقق پیدا کرده است.

7-1 تعریف واژگان اساسی تحقیق:

 الف- قرآن: کتاب آسمانی مسلمانان که شامل صد و چهارده سوره است هشتاد و دو سوره ی آن در مکه نازل شده و به سوره های مکی معروف می باشد، سی و دو سوره آن هم در مدینه نازل شده و آن ها را سوره های مدنی می گویند.(عمید- 1361: 79)

ب- اجتماع: 1- گردآمدن- تجمع- انجمن شدن- فراهم آوردن 2- اتفاق کردن به چیزی 3- گروه فراهم آمده، دسته ای که برای هدفی مشترک گردهم آمده باشند. (معین- 1375 : 146)

ج- اخلاق: ج خلق – خوی ها- طبیعت باطنی – سرشت درونی- یا تهذیب اخلاقی یا تهذیب نفس- یکی از شعب حکمت عملی است و آن دانش بد و نیک خوی ها و تدبیر انسان است برای نفس خود یا یک تن خاص(معین- 1375: 174)

د- جامعه: مؤنث جامع- توده ی مردم و علاقه (عمید- 1361 : 365)

ه - فرد: تک – تنها – یگانه – بی مانند – بی همتا- افراد و فرادی جمع- در اصطلاح ادب عبارت است از یک بیت شعر خواه هر دو مصراع آن قافیه داشته باشد یا مصراخ آخر (عمید – 1361: 763)

و) اقتصاد: اقتصاد در لغت از ریشه«قصد» و به معنای اعتدال و میانه روی و نیز، استقامت در راه است. برای نهاد لاتین آن«Economy» از دو کلمه ی یونانی oikos (خانه) و Nomos(قانون) گرفته شده است که در فارسی، به«تدبیر منزل» ترجمه شده است.

برای اقتصادتعاریف گوناگون ارائه داده اندتعریف ارائه شده ازسوی پل ساموئلسون اقتصاد دان شهیرمعاصر به دلیل جامعیتش، ازپذیرش بیش تری برخوردار گشته است وی می گوید:«علم اقتصاد عبارت از بررسی روش هایی است که بشر به وسیله یابدون وسیله ی پول، برای به کار بردن منابع کمیاب به منظور تولید کالاها و خدمات درطی زمان وهم چنین برای توزیع آن ها بین افراد گروه ها در جامعه به منظور مصرف در زمان حال و آینده انتخاب می کند « ایروانی – 1384 : 24-25»