نام درس : حسابداری مدیریت
رشته تحصیلی : کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی
مقدمه :
تشکیل سرمایه یکی از مهم ترین عوامل ورود کشورهای در حال توسعه به فرآیند توسعه اقتصادی می باشد .
سرمایه گذاران ایرانی تا کنون بیشتر به سرمایه گذاری بر دارایی های فیزیکی رغبت نشان داده اند ،تا سرمایه گذاری در دارایی های مالی .یکی از مهم ترین اهداف سرمایه گذاران در سرمایه گذاری در اوراق بهادار کسب سود سالیانه به همراه منفعت سرمایه می باشد ،برای اینکه سرمایه گذاران ترغیب به سرمایه گذاری در دارایی های مالی بشوند باید بازدهی این دارایی ها از بازدهی سایر دارایی ها بیشتر شود۱.
از آنجا که کشور ما نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه نیاز فراوان به سرمایه گذاری دارد و این طریق می تواند مشکل بیکاری را نیز برطرف سازد و چند وقتی است نیز بحث سرمایه گذاری خارجی در کشور به صورت جدی مطرح شده است بر آن شدم تا این موضوع را بررسی کنم که آیا ما توانسته ایم از سرمایه های موجود در داخل کشور به خصوص سرمایه های موجود در صنایع خود به درستی استفاده کنیم یا تنها با یک دید کوتاه مدت به فکر افزایش سود قابل پرداخت به سهامداران بوده ایم و باعث خروج سرمایه ها از چرخه تولید شده ایم .
فصل اول : طرح تحقیق
1-1) تشریح و بیان موضوع :
منابع تأمین مالی شرکت به 2 بخش داخلی ( اندوخته ها و سود انباشته ،ذخایر استهلاک ،کاهش دارایی جاری و فروش دارایی ثابت ) و منابع خارجی ( اخذ وام ، صدور سهام ممتاز و عادی جدید ) تقسیم می شود که مدیران مالی بایستی با انجام بررسی و تجزیه و تحلیل لازم منبعی را انتخاب نمایند که اولاً از هزینه کمتری برخوردار باشد و ثانیاً در بکارگیری و استفاده از وجوه تأمین شده منطق اقتصادی را مورد استفاده قرار دهد۱.
از آنجا که سود انباشته همیشه یکی از منابع مهم تأمین مالی بلند مدت
برای شرکت ها بوده است و در سال های اخیر ،شرکت های بزرگ صنعتی برای تأمین نیازهای مالی خود اغلب از سود انباشته استفاده کرده اند۲و نه از انتشار سهام جدید .
این تحقیق به دنبال بررسی رابطه بین افزایش درصد سود انباشته شرکت ها و درصد افزایش بازده عملیاتی شرکت (EBIT) در سال بعد بوده است تا در صورت مثبت بودن این رابطه ،شرکت ها را به افزایش سود انباشته خود ،تشویق کرده و در صورت منفی بودن آن دلیل آن را یافته و راهکارهایی ارائه دهد .
2-1) اهمیت موضوع :
اگرچه تأمین مالی از طریق سود انباشته موجب کاهش وجوه قابل پرداخت به شکل سود سهام می شود ،اما وجوه در دسترس برای پرداخت سود سهام به سهامداران فعلی را در آینده افزایش خواهد داد .دلیل این افزایش این است که چنانچه واحد انتفاعی به جای سود انباشته از منابع تأمین مالی خارج از واحد انتفاعی استفاده کند لازم است نوعی بازده برای این منابع فراهم نماید .مثلاً چنانچه از اعتبار ،
1 .
حسین صفرزاده ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، بررسی اثر انتشار مجدد سهام عادی بر بازده ، دانشگاه فردوسی مشهد ، 1379 ، صفحه 3 .
2 .
این مورد مربوط به شرکت های ایرانی نیست .
استقراض و تسهیلات مالی استفاده شود لازم است هزینه استقراض یا سود متعلق به آن به اعطاء کنندگان وام ،اعتبار و تسهیلات مزبور پرداخت شود که پول در دسترس برای پرداخت آتی سود سهام را کاهش خواهد داد .
استفاده از سهام ممتاز نیز پرداخت سود سهام ممتاز را در آینده ایجاب می کند .
تأمین مالی از محل انتشار سهام عادی نیز مستلزم پرداخت سود سهام به سهامداران سابق و سهامداران جدید در آینده خواهد بود با توجه به مزایای ذکر شده این تحقیق به دنبال این موضوع بوده است که آیا شرکت های ایرانی از این منبع مالی به درستی استفاده کرده اند یا خیر۱.
3-1) هدف و علت انتخاب موضوع :
روند تأمین مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران در چند سال اخیر گویای این واقعیت است که این شرکت ها گرایش فراوانی به انتشار سهام عادی به عنوان روشی جهت به دست آوردن سرمایه لازم به منظور اجرای طرح های توسعه و یا حتی جبران کمبود نیازهای مالی کوتاه مدت خود داشته اند ۲.
با توجه به مطالب و دلایل ذکر شده در قسمت های قبل و از آنجا که انتشار سهم جدید مشکلات و مسائل مربوط به خود را دارد ،به نظر محقق استفاده از روش سود انباشته اقتصادی تر خواهد بود و در همین راستا این تحقیق به منظور بررسی تأثیر افزایش سود شرکت ها بر درصد افزایشEBIT آن ها در سال بعد انجام شد .
4-1) فرضیات تحقیق :
فرضیه اصلی : بین درصد افزایش سود انباشته شرکت ها و درصد رشد سود عملیاتی EBIT آن ها در سال بعد رابطه معنی داری وجود دارد .
1 .
رضا شباهنگ ، مدیریت مالی ، جلد اول ، سازمان حسابرسی ، 1372 ، صفحه 219 .
2 .
حسین صفرزاده ، بررسی اثر انتشار مجدد سهام عادی بر بازده شرکت ها ، دانشگاه فردوسی مشهد ، 1379 ، صفحه 7 .
علت استفاده ازEBIT نیز به عنوان متغیر وابسته ،از بین بردن اثر منابع خارجی تأمین مالی مانند هزینه بهره و …بر بازده بوده است .
فرضیه فرعی : رابطه بین درصد افزایش سود انباشته و درصد افزایش سود عملیاتی در سال بعد در صنایع مختلف متفاوت است .
5-1) روش تحقیق :
روش تحقیق مورد استفاده در این تحقیق روش همبستگی بوده است که بر طبق آن ،وجود ، میزان و جهت همبستگی 2 عامل ( سود انباشته و EBIT ) نسبت به هم بررسی شده است .
6-1) قلمرو تحقیق :
الف- قلمرو موضوعی تحقیق : در این تحقیق رابطه بین درصد افزایش سود انباشته و درصد افزایش EBIT سال بعد شرکت ها بررسی شده است .
ب- قلمرو زمانی : قلمروی زمانی تحقیق از سال 1377 تا سال 1380 می باشد و علت انتخاب آن نیز این بود که این سال ها جدیدترین اطلاعات موجود در این زمینه می باشد .
ج- قلمرو مکانی تحقیق : چارچوب مکانی تحقیق شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد .
7-1) تعریف واژه ها و اصطلاحات کلیدی ( ترتیب حروف الفبا ) :
الف- تأمین مالی (Financing ) : مدیریت منابع سرمایه می باشد که به دو روش داخلی و خارجی تقسیم می شود .
ب- درصد سود تقسیمی (Payout ratio ) : یک نسبت سودآوری است و برای محاسبه آن سود تقسیمی هر سهم را بر سود سهم تقسیم می کنند یعنی : DPS
EPS
ج- سود انباشته (earnings Retained ) : سودهای یک شرکت است از بدو تأسیس که به عنوان سود سهم به سهامداران پرداخت نشده و برای سرمایه گذاری در شرکت ، تحت عنوان سود انباشته ،نگهداری شده است .
د- سود تقسیمی هر سهم ( Dividends per share ) : برای محاسبه این نسبت ، سود تقسیمی سهامداران عادی بر تعداد سهام عادی که در دست سهامداران است تقسیم می شود .
ﻫ- سود عملیاتی ( EBIT ) : درآمد (سود) قبل از کسر بهره و مالیات .
و- هزینه سرمایه (Cost of capital ) : متوسط هزینه منابع سرمایه مورد استفاده شرکت ،این نرخ نشان دهنده حداقل نرخ بازده مورد توقع شرکت از سرمایه گذاری- های خود است۱.
8-1) تحقیقات انجام شده پیرامون موضوع تحقیق :
با توجه به جستجو در مجلات در دسترس و اینترنت تحقیق و یا پایان نامه ای دقیقاً با این عنوان و در این زمینه در سال های اخیر یافت نشد .
9-1) مشکلات و موانع تحقیق :
از جمله مشکلات انجام این کار تحقیقی ،نبود اطلاعات مناسب و به روز شرکت ها بود ،بطوریکه در بورس مشهد تنها اطلاعات سال های 1379-1377 شرکت ها به طور کامل وجود داشت و اطلاعات سال 1380 آن ها نیز بصورت کامل نبود .
در زمینه ادبیات موضوع نیز تلاش فراوانی شد تا مطالب جدیدی در این زمینه از اینترنت پیدا کرده و ترجمه کنم که علیرغم فراوانی مطالب ،مطالب موردی بوده و به نظر اینجانب ارزش علمی نداشتند که از ذکر آن ها خودداری کردم
فصل دوم : ادبیات موضوع
1-2) بورس اوراق بهادار :
1-1-2) تعریف بورس اوراق بهادار :
بورس اوراق بهادار به معنی یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ها یا اوراق قرضه دولتی یا مؤسسات معتبر خصوصی ،تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاصی انجام می شود .
مشخصه مهم بورس اوراق بهادار حمایت قانون از صاحبان پس اندازها و سرمایه های راکد و الزامات قانونی برای متقاضیان سزمایه است .
بورس اوراق بهادار ،از سویی مرکز جمع آوری پس اندازها و نقدینگی بخش خصوصی به منظور تأمین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلند مدت است و از سوی دیگر ، مرجع رسمی و مطمئنی است که دارندگان پس اندازهای راکد ،می توانند محل نسبتاً مناسب و ایمن سرمایه گذاری را جستجو و وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکت ها به کار انداخته و یا با خرید اوراق قرضه دولت ها و شرکت های معتبر از سود معین و تضمین شده ای برخوردار شوند۱.
2-1-2) تاریخچه بورس در جهان :
واژه بورس از نام خانوادگی فردی به نام « واندر بورس » اخذ شده که در اوایل قرن پانزدهم در شهر بروژ بلژیک می زیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد می آمدند و به دادوستد کالا و پول و اوراق بهادار می پرداخته اند .
تشکیل اولین بورس اوراق بهادار در جهان ،در سال 1460 روی داده است .در این سال در شهر « آنورس » بلژیک که موقعیت تجاری قابل ملاحظه ای داشت اولین بازار متشکل سرمایه به وجود آمده است۲.
1 .
غلامحسین دوانی ، بورس ، سهام و نحوه سهام گذاری شرکت ها ، انتشارات نخستین ، چاپ اول ، 1375 ، صفحه 9 .
2 .
همان منبع ، صفحه 11 .
رشد بورس سهام و جا افتادن آن در عملیات تجاری و اقتصادی ،با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن قاره از کشاورزی به صنعتی همراه بوده است .
اولین بورس اوراق بهادار جهان در اوایل قرن هفدهم در شهر آمستردام تشکیل گردید و کمپانی معروف استعماری « هند شرقی » سهام خود را در آن بورس عرضه نمود .بورس آمستردام امروزه نیز یکی از مناابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین- المللی است .دومین بورس معتبر دنیا ،بورس لندن است که از سال 1801 میلادی با انتشار 4000 سهم 50 پوندی به مبلغ 200 هزار پوند و با عضویت 500 نفر افتتاح گردید .
بورس نیویورک در اواخر قرن هجدهم تأسیس شده و با وجود رقیب دیگری به نام بورس امریکن ،از نظر حجم معاملات و اهمیت در بازار سرمایه آمریکا در مقام اول قرار دارد .بورس نیویورک در حال حاضر ( 1995 ) بزرگترین بازار سرمایه دنیا است .
بورس نیویورک در اواخر قرن هجدهم تأسیس شده و با وجود رقیب دیگری به نام بورس امریکن ،از نظر حجم معاملات و اهمیت در بازار سرمایه آمریکا در مقام اول قرار دارد .بورس نیویورک در حال حاضر ( 1995 ) بزرگترین بازار سرمایه دنیا است .
در آمریکا از حدود 250 میلیون نفر جمعیت آن کشور ،55 میلیون نفر سهامدار بورس و در انگلستان از حدود 50 میلیون نفر جمعیت، 21 میلیون نفر سهامدار بورس هستند۱.
3-1-2) سابقه ایجاد بورس در ایران : به دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دهه 1340 و با توجه به ارتباط گسترده سیاسی و اقتصادی ایران آن دوره با نظام اقتصاد سرمایه داری غربی ،بورس ایران به عنوان یکی از ابزارهای استراتژی وابستگی به غرب متولد شد۲.
می توان سابقه ایجاد بورس در ایران را به 3 مقطع زمانی زیر تقسیم کرد : مرحله اول : از آغاز تا پیروزی انقلاب اسلامی : در طول 11 سال فعالیت اولیه بورس ،تعداد شرکت های پذیرفته شده ،از شش شرکت 1 .
همان منبع ، صفحه 12 .
2 .
همان منبع ، صفحه 13 .
با سرمایه 6/2 میلیارد ریال که در بدو تأسیس بورس ،سهام خود را عرضه نموده بودند به 102 شرکت با سرمایه 230 میلیارد ریال در سال 1356 افزایش یافت و حجم معاملات آن که از 15 میلیون ریال در سال 1346 ،شروع شده بود به حدود 150 میلیارد ریال در کل دوره بالغ گردید۱.
مرحله دوم : طی سال های 1357 تا 1368 ( دوران رکود و فترت ) : با بروز اعتصابات و تعطیلی واحد های تولیدی و بازرگانی و مبارزاتمردم بر علیه رژیم حاکم از اواسط سال 1357 ،که به دنبال آن یک دوره خروج سرمایه و ارز از کشور صورت می گرفت ،فعالیت بورس تهران به حالت رکود و تعطیل در آمد و قیمت سهام به شدت سقوط کرد۲.
مرحله سوم : دوره رونق : پس از پذیرش قطعنامه 598 سازمان ملل و همچنین آغاز برنامه اول توسعه اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی کشور ،روزنه امیدی در دل صاحبان صنایع ،ایجاد کرد که منتظر جرقه های بهبود و رونق بود ،با خوش بینی تمام به استقبال تولید و تجارت رفت و از این پس این بورس وارد مرحله شکوفایی شد .
در جداول صفحات بعد مقایسه ای بین بورس ایران و بورس سایر کشورها انجام شده است۳.
1 .
همان منبع ، صفحه 14 .
همان منبع ، صفحه 17 .
3 .
همان منبع ، صفحه 20 .
جدول ارزش جاری سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس های جهان( سال 1995 ) ( میلیون دلار آمریکا ) جدول شماره 1 ۱ 1 .
همان منبع ، صفحه 24 .
جدول حجم دلاری سهم معامله شده در بورس های جهان در 3 ماهه اول سال 1995 ( میلیارد دلار ) جدول شماره 2 ۱ 1 .
همان منبع ، صفحه 25 .
4-1-2) نحوه خرید و فروش سهام در تالار بورس اوراق بهادار تهران و مشهد : نحوه خرید سهام : مراجعه خریدار و تحویل مدارک و وجوه کارگزار خرید واحد سپرده گذاری کارگزار خرید تالار دادوستد و انجام معامله دریافت اعلامیه و گواهی سپرده توسط کارگزار و پرداخت وجه تحویل اعلامیه خرید و گواهی سپرده ( 5 روز بعد از انجام معامله ) .
نمودار فروش سهام : مراجعه فروشنده و تحویل مدارک کارگزار فروشنده واحد سپرده گذاری کارگزار فروشنده تالار دادوستد و انجام معامله دریافت اعلامیه فروش و وجه سهام فروش رفته پرداخت وجه و تحویل اعلامیه فروش ( 4 روز بعد از انجام معامله ) .
2-2) ویژگی های روش های تأمین مالی : واحدهای انتفاعی وجوه لازم برای اجرای پروژه های سرمایه ای خود را از چهار منبع اصلی تأمین می کنند : استقراض ،انتشار سهم ممتاز ،انتشار سهام عادی و استفاده از سود انباشته .
استقراض وانتشار سهام ممتاز یا سهام عادی دارای یک ویژگی مشترک هستند و جزء منابع تأمین مالی خارجی هستند .اما سود انباشته ،یک منبع داخلی واحد انتفاعی است و مبلغ آن به سودهای سنواتی تحمیل شده توسط شرکت پس از کسر سودهای توزیع شده محدود می شود۱.
تحقیقات انجام شده در مورد روش های تأمین مالی واحدهای انتفاعی بزرگ در کشورهای صنعتی نشان می دهد که در درجه اول ،منبع اصلی تأمین وجود سود انباشته است .و در درجه دوم استقراض قرار دارد .
در زیر به بیان ویژگی های هر 4 روش می پردازیم : 1 .
رضا شباهنگ ، مدیریت مالی ، جلد اول ، سازمان حسابرسی ، 1372 ، صفحه 215 .
1-2-2) استقراض : هنگامی که یک واحد انتفاعی از استقراض استفاده می کند لازم است اصل و فرع استقراض را تعهد نماید .چنانچه مبالغ مورد نظر در زمان های معین و به میزان مشخص شده توسط واحد انتفاعی پرداخت نشود ،اعطا کنندگان وام و اعتبار می- توانند اقدامات مختلفی را انجام دهند .از جمله ویژگی های روش استقراض می توان از : الف- داشتن اولویت نسبت به سهامداران ، ب- قابلیت احتساب هزینه استقراض در محاسبه سود مشمول مالیات ، ج- محدود بودن تعهدات ، نام برد۱.
2-2-2) سهام ممتاز : سهام ممتاز ویژگی هایی دارد که موجب قرار گرفتن آن بین روش های تأمین مالی از طریق استقراض و سهام عادی می شود .این سهام از لحاظ معین بودن مبلغ یا درصد سود سهام ،مشابه استقراض است ولی پرداخت سود سهام ممتاز بر پرداخت سود سهام عادی الویت دارد .همچنین بر خلاف هزینه استقراض ،عدم پرداخت سود سهام ممتاز توسط واحد انتفاعی موجب بروز شرایط نامساعد یا مواجهه با اقدامات قانونی نخواهد شد .ضمناً سهام ممتاز تاریخ سررسید ندارد و مبلغ اسمی آن ممکن است هیچ گاه باز پرداخت نشود۲.
3-2-2) سهام عادی : واحدهای انتفاعی می توانند از طریق صدور و فروش سهام عادی وجوه مورد نیاز را تأمین کنند .
همان منبع ، صفحه 215 .
همان منبع ، صفحه 216 .
فروش سهام عادی موجب تقسیم شدن مالکیت واحد انتفاعی می شود .سهامداران عادی به عنوان صاحبان اصلی واحد انتفاعی حق رأی دارند و از این طریق ،در مجامع عمومی هیأت مدیره را انتخاب می کنند .
مزیت عمده تأمین مالی از این طریق در مقایسه با استقراض ،این است که واحد انتفاعی ملزم به انجام پرداخت های مشخصی به سهامداران نیست و هیچ گاه مبلغ سرمایه گذاری شده توسط آنان را باز پرداخت نمی کند مگر هنگام انحلال۱.
4-2-2) سود انباشته : سود انباشته از سودهای باقی مانده در واحد انتفاعی پس از پرداخت سود سهام تشکیل می شود .در دسترس بودن سود انباشته نه تنها به سودهای تحمیل شده توسط واحد انتفاعی بستگی دارد بلکه با سیاست پرداخت سود سهام آن نیز مرتبط است۲.سود انباشته چون یک منبع تأمین داخلی است مشکلات موارد قبلی را ندارد ولی از سویی لازم است که سهامداران فعلی متقاعد شوند که سرمایه گذاری مجدد وجوه بهتر از پرداخت آن به شکل سود سهام است و انجام این وظیفه آسان تر است زیرا سهامداران فعلی ،قبلاً خود را نسبت به آینده واحد انتفاعی متعهد کرده اند۳.
3-2) هزینه سرمایه : 1-3-2) مفهوم هزینه سرمایه : هزینه سرمایه عبارت است از حداقل نرخ بازدهی که شرکت باید به دست آورد تا بازده مورد نظر سرمایه گذاران در شرکت تأمین شود .اگر نرخ بازده سرمایه گذاری یک شرکت از هزینه سرمایه اش بیشتر باشد و اگر بدون بالا رفتن درجه ریسک این میزان بازده افزایش یابد ،ثروت سهامداران افزایش خواهد یافت۴.
همان منبع ، صفحه 217 .
همان منبع ، صفحه 219 .
همان منبع ، صفحه 240 .
4 .
ریموند پی نوو ، مدیریت مالی ، جلد دوم ، علی جهانخانی و علی پارساییان ، انتشارات سمت ، 1374 ، صفحه 317 .
باید توجه داشت که دارندگان انواع اوراق قرضه شرکت ( اوراق قرضه ،سهام ممتاز، سهام عادی و سود انباشته ) دارای نرخ بازده و هزینه سرمایه مخصوص به خود هستند.
2-3-2) هزینه بدهی ها ( اوراق قرضه )۱: نرخ بازده تا تاریخ سررسید یا نرخ بازده داخلی مورد نظر خریداران تعیین کننده میزان هزینه مؤثر بدهی قبل از کسر مالیات است و از آنجا که هزینه بهره یک نوع هزینه قابل قبول مالیاتی است باید هزینه آن برگ را پس از کسر مالیات محاسبه کرد و آنچه به دست می آید هزینه خاص بدهی است .
Km : هزینه مؤثر بدهی قبل از کسر مالیات بر مبنای نرخ سالانه .
t : نرخ مالیات شرکت .
Kd = Km (۱- t ) Kd : هزینه مؤثر بعد از کسر مالیات .
3-3-2) هزینه سهام ممتاز۲: پرداخت سود سهام هزینه ای است که شرکت بابت سهام ممتاز می پردازد .هزینه خاص هر برگ از سهام ممتاز به این طریق محاسبه می شود که شرکت سود پرداختی سالانه هر سهم را بر خالص پول دریافتی تقسیم می کند .
D : سود پرداختی سالانه هر سهم .
Pn : پول دریافتی از بابت فروش هر سهم .
Kp : هزینه خاص هر برگ از سهام ممتاز .
4-3-2) هزینه سهام عادی۳: هـزینه خاص سـهام عادی عبارت است از حـداقل نرخ بازدهی که شـرکت بـاید عایـد 1 .
همان منبع ، صفحه 319 .
همان منبع ، صفحه 322 .
همان منبع ، صفحه 323 .
صاحبـان سـهام عادی کند تا بدان وسـیله ،ارزش بازار سهام آن شـرکت حفظ گردد .و عبارت است از : Pn : پول دریافتی از بابت فروش هر سهم .
D◦ : سود تقسیمی هر سهم در حال حاضر .
g : نرخ رشد مرکب سود تقسیمی .
Ke : نرخ بازده مورد توقع سهامداران عادی ( هزینه خاص ) .
5-3-2) هزینه سرمایه مربوط به سود انباشته۱: دو مشکل بر سر راه محاسبه هزینه خاص سود انباشته وجود دارد : الف- سود اندوخته شده ،مثل سهام ممتاز و اوراق قرضه ،نوعی اوراق بهادار نیست که بتوان از طریق قیمت آن در بازار هزینه خاص سرمایه آن را محاسبه کرد .
ب- سود اندوخته شده نمایانگر وجوهی نیست که سرمایه گذاران مستقیماً تأمین می کنند .
بنابر این هزینه خاص سرمایه متعلق به سود اندوخته شده با هزینه خاص سهام عادی برابر است ولی از آنجا که چیزی به نام هزینه های توزیع و فروش وجود ندارد برای این محاسبه از قیمت کنونی سهام عادی در بازار استفاده می گردد .
: P˚ قیمت کنونی سهام عادی در بازار .
: Krهزینه خاص سرمایه متعلق به سهام عادی شرکت .
D˚ : سود تقسیمی هر سال در حال حاضر .
همان منبع ، صفحه 325 .
6-3-2) محاسبه میانگین موزون هزینه سرمایه : میزان تقریبی هزینه کل سرمایه به روش زیر تعیین می گردد : 1) هـزینه خاص سـرمایه هر یک از منـابع سرمایه را در درصــد متعلق به آن ضـرب می کنیم .
2) مقـادیر به دسـت آمده را با هم جمع می کنیم و ایـن حاصل جمع را میانگـین موزون هزینه سرمایه می نامند۱.
4-2) خطی مشی تقسیم سود : 1-4-2) اهمیت خط مشی تقسیم سود : خط مشی تقسیم سود ،در دیدگاه سرمایه گذاران تأثیر می گذارد .وقتی سهامداران ملاحظه کنند که پرداخت سود سهام از طرف شرکت قطع شده است آن را ناشی از مشکلات مالی شرکت می دانند .
خط مشی تقسیم سود بر وضعیت جریان های نقدی شرکت تأثیر می گذارد .
شرکتی با وضعیت نقدینگی ضعیف ممکن است مجبور شود پرداخت سود سهام خود را محدود سازد .
خط مشی تقسیم سود بر وضعیت برنامه تأمین مالی و بودجه بندی سرمایه ای شرکت تأثیر می گذارد .
پرداخت سود سهام ،حقوق صاحبان سهام را کاهش می دهد زیرا سود سهام از سود انباشته کسر می شود۲.
2-4-2) عوامل مؤثر بر سیاست تقسیم سود : 1) نرخ رشد شرکت : شرکتی که در حال رشد است ممکن است پرداخت های سود سهام را محدود سازد .
همان منبع ، صفحه 326 .
فرهاد عبدالله زاده ، احمد مدرس سبزواری ، مدیریت مالی ، جلد دوم ، نشر پردازش ، 1373 ، صفحه 159 .
2) قرار دادهای محدود کننده : گاهی اوقات برخی قرار دادهای اعطای اعتبار ، سود سهام پرداختی را محدود می سازد .
3) قابلیت سوددهی شرکت : توزیع سود سهام تابعی از توان سودآوری شرکت است .
4) ثبات سودآوری : شرکتی که از ثبات سودآوری برخوردار است درصد بالاتری از سود خود را توزیع می کند .
5) حفظ کنترل : با کاهش سود تقسیم شده ،تأمین مالی از داخل باعث می شود کنترل شرکت حفظ گردد .
6) درجه اهرم مالی : شرکتی که از نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام بالایی برخوردار است ،درصد بالاتری از سود خود را انباشته می کند .
7) توانایی تأمین مالی از خارج : شرکتی که قادر است به سادگی وارد بازارهای سرمایه شود می تواند نسبت پرداخت سود سهام بالاتری داشته باشد و بالعکس .
8) عدم اطمینان : پرداخت سود سهام ،احتمال بروز عدم اطمینان در ذهن سهامداران نسبت به سلامت مالی شرکت را کاهش می دهد .
9) سابقه و اندازه شرکت : سابقه و اندازه شرکت بر سهولت دسترسی آن به بازارهای سرمایه تأثیر می گذارد .
10) جرائم مالیاتی : جرائم مالیاتی احتمالی برای تجمع بیش از حد سود انباشته می تواند منجر به پرداخت سود سهام بالا شود۱.
11) وضعیت نقدینگی : خروج سود از شرکت ،بهتر بودن وضعیت نقدینگی شرکت را منعکس می کند و بالعکس۲.
همان منبع ، صفحه 163 .
علی قلی پور ، بررسی سیاست های تقسیم سود و … ، تحقیقات مالی ، ش 9 و 10 ، صفحه 85 .
3-4-2) روش های تقسیم سود : بطور کلی می توان از 4 شیوه برای پرداخت سود استفاده کرد : الف- خط مشی تقسیم سـود ثابت : در این روش مبلغ ثابـتی سود به هر سهـم در سال تعلق می گیرد .
ب- خط مشی تقسیم سود متغیر : در این روش سود ثابت است ولی از آنجا که سود از سالی به سال بعد در نوسان است .مبلغ سود هر سهم دچار نوسان خواهد شد .
ج- تقسیم سود ثابت و متغیر : این روش ترکـیبی از دو روش قبل است و مزایای هر دو را نیز دارا می باشد .در این روش درصد ثابتی سود نسبت به ارزش اسمی اعلام می شود ،علاوه بر این در موقع تسهیم سود بر حسب آنکه چه مبلغ از سود تقسیم نشده باقی می ماند ،تصمیم به تسهیم سود اضافه می گیرد .
د- خط مشی تقسیم سود باقیمانده : در این روش اگر هزینه پروژه های جدید از جریانات نقدی ورودی به شرکت کمتر باشد تفاوت به عنوان سود پرداخت خواهد شد۱.
همان منبع ، صفحه 92 .
فصل سوم : روش تحقیق 1-3) روش تحقیق : این تحقیق از نوع کاربردی بوده و در آن برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش همبستگی استفاده شده است ،تا وجود رابطه ،نوع و میزان رابطه بین متغیرهای موجود در تحقیق مشخص شود .
2-3) قلمروی تحقیق : الف- قلمروی موضوعی تحقیق : در این تحقیق رابطه بین درصد افزایش سود انباشته بر درصد افزایش سود عملیاتی سال آینده شرکت ها مورد بررسی قرار گرفته است .
ب- قلمرو زمانی تحقیق : قلمروی زمانی تحقیق از سال 1377 تا سال 1380 می باشد و علت انتخاب آن ،زیرا جدیدترین اطلاعات مربوط به این سال ها می- باشد .
ج- قلمروی مکانی تحقیق : چارچوب مکانی تحقیق شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشند .
3-3) جامعه آماری : در این تحقیق جامعه آماری مورد بررسی متشکل از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که در بین سال های 1377 تا 1380 حداقل یکبار اقدام به انباشته کردن سود کرده اند .
4-3) نمونه آماری : برای انتخاب نمونه آماری برای فرضیه اصلی از روش خوشه ای ساده استفاده شده است و ابتدا شرکت های موجود در بورس با توجه به زمینه فعالیت خود به 18 شاخه تقسیم شدند و سپس از بین آن ها 2 شاخه وسایل نقلیه موتوری و ماشین آلات و تجهیزات انتخاب شدند به دلیل : الف- رسیدن تعداد شرکت های نمونه به عدد 30 .
ب- در فرضیه فرعی می خواهیم رگرسیون دو جامعه را با هم مقایسه کنیم .
5-3) آزمون های آماری مورد استفاده در تحقیق : 1-5-3) آزمون همبستگی و رگرسیون : واژه رگرسیون به معنای بازگشت است و نشان دهنده آن است که مقدار یک متغیر به متغیر دیگر بر می گردد .در رگرسیون به دنبال برآورد رابطه ای ریاضی و تحلیل آن هستیم و سپس در همبستگی به دنبال تعیین نوع رابطه و میزان ارتباطی هستیم که متغیرها را به هم ربط می دهد١.
شیب خط بین دو متغیر نشان دهنده نوع رابطه است .شیب مثبت (0b > ) نشان دهنده رابطه مستقیم دو متغیر است و شیب منفی نشان دهنده رابطه معکوس دو متغیر است .شیب صفر نیز نشان می دهد که دو متغیر x و y رابطه خطی نداشته و مستقلند٢.
نمودار 1 y y y x x x استقلال x و y رابطه معکوس x و y رابطه مستقیم x و y 1 .
عادل آذر ، منصور مؤمنی ، آمار و کاربرد آن در مدیریت ، جلد دوم ، انتشارات سمت ، 1380 ، صفحه 163 .
همان منبع ، صفحه 164 .
معادله خط رگرسیون را می توان از فرمول زیر به دست آورد۱: y = a + bx a =y - bx برای تعیین ضرییب همبستگی (r) باید دانست که علامت ضریب همبستگی(r) همان علامت شیب خط رگرسیون (b) است .یعنی اگر شیب خط رگرسیون مثبت باشد ضریب همبستگی نیز مثبت و اگر شیب خط رگرسیون منفی باشد ضریب همبستگی نیز منفی است .همچنین اگر 0= b،ضریب همبستگی نیز (0= r ) صفر می شود٢.
ضریب همبستگی شدت رابطه و همچنین نوع رابطه را نشان می دهد بطوریکه r٢ همیشه بین صفر و یک قرار دارد و هرچه رگرسیون به یک نزدیک تر باشد رابطه قوی تر و هر چقدر به صفر نزدیک تر باشد رابطه ضعیف تر می باشد .
2-5-3) آزمون معنی دار بودن r .
ضریب همبستگی با توجه به نمونه مشخص می شود و بدیهی است که این ضریب از نمونه ای به نمونه دیگر تغییر می یابد .برای تعیین اینکه آیا این همبستگی معنی دار است یا خیر و ضریب همبستگی را برای جامعه به دست آورد ( f ) ،برای این منظور پس از نوشتن فرض آماری 0= ρ : H˚و 0 ρ ≠ : H١ ، 1 .
همان منبع ، صفحه 170 .
همان منبع ، صفحه 185 .
آماره آزمون را به دست می آوریم١.
این آماره از توزیع t استیودنت تبعیت می کند .
( f در فرمول t مساوی صفر می شود ) آن گاه اگر │t│ > مقدار بحرانی RH◦ رد می شود .
H◦ فرض آماره آزمون t١ - α/ و 2 n - 2 6-3) روش های جمع آوری اطلاعات : کلیه اطلاعات مربوط به صورت سود و زیان و ترازنامه شرکت ها از مجلات و نشریات مربوط به بورس اوراق بهادار به دست آمده است و سایر اطلاعات از قبیل ادبیات موضوع و مطالب آماری و … از کتاب ها ،مجلات و پایان نامه ها به دست آمده است .
ماریو ، تریولا ، آمار کاربردی ، محمد صادق تهرانیان و ابوالقاسم بزرگ نیا ، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد ، 1374 ، صفحه 357 .
فصل چهارم : یافته های تحقیق و تجزیه و تحلیل آن ها .
فرضیه اصلی : بین درصد افزایش سود انباشته شرکت ها و درصد رشد سود عملیاتی آن ها در سال بعد رابطه معنی داری وجود دارد : در مورد فرضیه اصلی همانطور که قبلاً اشاره شد 2 نمونه گرفته شد ( شاخه ماشین آلات با 7 شرکت و شاخه وسایل نقلیه موتوری با 23 شرکت ) و فرضیه آماری و تحلیل اطلاعات در مورد هر دو نمونه جداگانه تست شد .لازم به ذکر است که تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها توسط کامپیوتر ( نرم افزار SPSS) صورت گرفته است و در زیر تنها برای نشان دادن چگونگی محاسبه رگرسیون مثال کوچکی آورده شده است .