انواع تعاونی ها
شرکت های تعاونی به لحاظ نوع فعالیت به سه دسته تولیدی ، توزیعی و تولیدی - توریعی (چند منظوره) و به لحاظ عضویت به دو گروه خاص و عام تقسیم می شود .
1- انواع شرکت های تعاونی از نظر فعالیت
2- انواع شرکتهای تعاونی به لحاظ نوع عضویت
1- انواع شرکت های تعاونی از نظر فعالیت
شرکتهای تعاونی تولیدی
کار اصلی و مهم این تعاونیها ، تولید کالا و محصول است .
در شرکت تعاونی تولیدی ، معمولا اعضای شرکت کار می کنند و حقوق و دستمزد دریافت می نمایند .
این تعاونیها ، هم برای به دست آوردن منفعت و سود اعضای خود تلاش می کنند و هم از تخصص اعضای خود در اداره شرکت سود می برند ، هر چند شاغل بودن کلیه اعضاء در تعاونی تولیدی ضرورتی ندارد .
حداقل تعداد اعضای در تعاونیهای تولیدی 7 نفر است و حداقل 50 درصد اعضاء می بایستی تخصص و تجربه کافی را در خصوص فعالیت مورد نظر داشته باشند .
موافقت با تشکیل تعاونیهای تولیدی در صورتی صادر خواهد شد که طرح ارائه شده از توجیهات اقتصادی ، فنی و مالی لازم برخوردار باشد .
شرکتهای تعاونی تولیدی در بخش های گوناگون اقتصادی کشور مانند : صنعت ، معدن ، کشاورزی و غیره به فعالیت مشغول هستند .
الف -شرکتهای تعاونی صنعتی و معدنی
تعاونی های صنعت و معدن : شامل صنایع غذایی ، شیمیایی ، سلولوزی ، معدنی ، فلزی ، کانی غیر فلزی ، نساجی و چرم ، دارویی و بهداستی ، برق و الکترونیک می باشد .
مجوز فعالیت طرحهای صنعتی و معدنی توسط سازمان صنایع و معادن و چنانچه محل اجرای طرح صنعتی در روستا باشد توسط صنایع روستایی سازمان جهاد کشاورزی صادر می گردد.
برای تهیه زمین مورد نیاز جهت اجرای طرحهای صنعتی عمدتا باید به شهرکهای صنعتی و در مناطق روستایی به نواحی صنعتی مراجعه نمود .چنانچه متقاضیان تمایل به اجرای طرح در مکانی به جز موارد مورد اشاره داشته باشد ، اخذ مجوز از محیط زیست ، آب و برق در مورد زمین مورد نظرشان الزامی می باشد .
ب -شرکتهای تعاونی کشاورزی و دامداری
شامل زراعت ، باغداری ، مرتعداری ، علوفه کاری ، تولید بذر و نهال ، کشت گلخانه ای ، صیفی جات ، پرورش قارچ و گل، پرورش طیور ، پرواربندی ، پرورش گاو شیری ، تکثیر و پرورش آبزیان می گردد .
مجوز فعالیت طرحهای کشاورزی توسط ادارات و معاونتهای زیر مجموعه سازمان جهاد کشاورزی ، منابع طبیعی و اداره کل شیلات صادر می گردد.
رمین محل اجرای طرحهای کشاورزی عمدتا از طریق اداره کل منابع طبیعی و کمیسیون واگذاری اراضی تامین می گردد.
ج -شرکتهای تعاونی صنایع دستی
شامل تولید فرش دستباف ، گلیم بافی ، کاشی کاری ، قلم زنی ، معرقکاری ، چرم سازی و غیره می باشد .
مجوز فعالیت این گونه فعالیت ها توسط سازمان صنایع دستی و در مناطق روستایی به وسیله صنایع روستایی سازمان جهاد کشاورزی صادر می گردد .
شرکت های تعاونی توزیعی
شرکتهای تعاونی توزیعی عبارتند از تعاونیهایی که نیاز مشاغل تولیدی یا مصرف کنندگان عضو را در چهار چوب مصالح عمومی و به منظور کاهش هزینه ها و قیمتها ، تامین می کند.
این شرکت ها خود انواع گوناگونی دارد که عبارتند از :
الف -شرکت های تعاونی تامین نیاز مصرف کنندگان
شرکتی است که عمدتا برای تهیه انواع کالاهای مصرفی به منظور تامین نیاز های مصرفی اعضا و خانواده های آنان تشکیل می شود و در گرایشهای : مصرف کارمندی ، کارگری ، فرهنگیان ، دانشجویی ، محلی یا آزاد ، مرزنشینان و صنوف توزیعی تشکیل می گردد .
برای تشکیل تعاونی مصرف کارمندی ، کارگری ، فرهنگیان و مرزنشینان حداقل تعداد اعضا 250 نفر است .
شرکت تعاونی مصرف محلی یا آزاد با 500 نفر متقاضی قابل تشکیل می باشد و حداقل ارزش هر سهم در تعاونی های مصرف دانشجویی 150,000 ریال تعیین شده است .
ب- شرکتهای تعاونی تامین نیاز تولیدکنندگان
شرکتی است که برای تامین نیازهای مشترک تولیدکنندگان یک یا چند محصول تشکیل می شود , مثل شرکت تعاونی تامین نیاز تولیدکنندگان فرآورده ای لبنی حداقل تعداد اعضا برای تشکیل این نوع تعاونی هفت نفر می باشد که در صورت تائید طرح توجیهی شرکت تعاونی از طرف اداره کل تعاون قابل تشکیل می باشد .
سرمایه شرکتهای مذکور از 10,000,000 ریال و هر سهم از 300,000 ریال نباید کمتر باشد.
ج- شرکت های تعاونی مسکن
این نوع تعاونی در 4 گرایش کارمندی , کارگری , آزاد و فرهنگیان تشکیل می شود .
در تعاونیهای مسکن , خرید زمین بایستی با کاربری مسکونی و ساخت مسکن نیز باید توسط تعاونی انجام پذیرد.
حداقل سرمایه اولیه هر عضو در تعاونیهای مسکن 6,000,000 ریال می باشد که بایستی حداقل 3/1 آن در زمتن ثبت به حساب شرکت واریز شود مدت زمان تعاونی مسکن در اساسنامه به 5 سال محدود می شود که تعاونی باید طی این مدت فعالیت خود را به هتمام برساند , برای رعایت عدالت بین اعضا, زمان تحویل مسکن به اعضا , با توجه به آیین نامه خاصی که می بایستی به تصویب مجمع عمومی برسد مشخص می شود .
ضمنا حداکثز تعداد اعضاء در تعاونیهای مسکن 500 نفر می باشد.
د- شرکتهای تعاونی حمل و نقل
شرکت تعاونی حمل و نقل برای دارندگان وسایل نقلیه مشابه و با 12 گرایش قابل تشکیل می باشد که عبارتند از: شرکت تعاونی حمل و نقل کامیونداران بین المللی (تریلی داران) , کامیونداران داخلی , وانت بارداران , اتوبوسداران , مینی بوسداران, سواری کرایه برون شهری , تاکسیرانی , کمپرسی داران, تانکرداران , بوژی داران , خاورداران و آژانسهای اتومبیل کرایه .
فعالیت این شرکتها , حمل و نقل مسافر و کالا در داخل شهرها و یا بین شهر ها و حتی خارج از کشور می باشد .
فعالیتهای حمل و نقل مسهفر و یا کالای برون شهری با اخذ مجوز از سازمان حمل و نقل پایانه ها و نقل مسافر و یا کالای درون شهری با اخذ از سازمان تاکسیرانی انجام می پذیرد .
شرکت تعاونی حمل و نقل برای دارندگان وسایل نقلیه مشابه و با 12 گرایش قابل تشکیل می باشد که عبارتند از: شرکت تعاونی حمل و نقل کامیونداران بین المللی (تریلی داران) , کامیونداران داخلی , وانت بارداران , اتوبوسداران , مینی بوسداران, سواری کرایه برون شهری , تاکسیرانی , کمپرسی داران, تانکرداران , بوژی داران , خاورداران و آژانسهای اتومبیل کرایه .
فعالیتهای حمل و نقل مسهفر و یا کالای برون شهری با اخذ مجوز از سازمان حمل و نقل پایانه ها و نقل مسافر و یا کالای درون شهری با اخذ از سازمان تاکسیرانی انجام می پذیرد .
ه- شرکتهای تعاونی اعتبار شرکت تعاونی اعتبار در حال حاضر فقط در گرایش کارمندی و کارگری تشکیل می گردد که بایستی طرح توجیهی مربوطه آن به اداره کل تعاون ارائه شود و در صورت تایید طرح توسط اداره کل , موافقت نامه تشکیل تعاونی صادر می شود .
تشکیل تعاونی اعتبار آزاد ممنوع می باشد .
تعاونی اعتبار فقط جهت رفع نیازهای مالی اعضاء تشکیل می گردد و این نوع تعاونیها مجاز به مبادلات مالی با غیر عضو نمی باشد و افتتاح هر نوع حساب برای غیر اعضاء ممنوع است .
افتتاح شعبه توسط تعاونیهای اعتبار پس از تایید اداره کل تعاون و درج آگهی تغییرات مربوطه در روزنامه رسمی کشور انجام پذیر است .
و- شرکتهای تعاونی آموزشگاهی تعاونیهایی هستند که با مشارکت دانش آموزان و کارکنان آموزشگاهها تشکیل می گردد و اهم کارهای آنها ایجاد فروشگاه و تهیه وسایل تحصیلی و مصرفی اعضا , تدارکات وسایل نقلیه برای ایاب و ذهاب دانش آموزان , راه اندازی رستوران و بوفه برای دانش آموزان , تامین وسایل بهداشتی , درمانی , ورزشی , رفاهی و سایر موارد برای دانش آموزان و کارمندان آموزشگاه خرید مصنوعات و کارهای دستی دانش آموزان می باشد .
ز- شرکتهای تعاونی خدماتی این نوع شرکت تعاونی در بیش از بیست گرایش فعالیت قابل تشکیل می باشد .
کلیه فعالیت هایی که به نوع عرضه خدمات به مردم تلقی گردد در قالب تعاونی های خدماتی انجام می پذیرد .
مثل شرکت تعاونی خدمات بهداشتی درمانی و پزشکی , خدمات ورزشی , خدمات فرهنگی , تبلیغاتی , مدارس غیرانتفاعی , خدمات رایانه ای , خدمات چاپ و نشر , گردشگری و هتلداری , فنی و مهندسی و مشاوره , خدمات مالی اداری و پشتیبانی , خدمات بیمه ای , خدمات بسته بندی و سوتینگ , خدمات بازرگانی و ...
در تشکیل این نوع تعاونیها وجود حداقل 50% نیروی متخصص با ارائه مدارک مستند و معتبر الزامی می باشد و در صورتیکه فعالیت مربوطه نیاز به اخذ مجوز داشته باشد متقاضیان بایستی نسبت به اخذ مجوز از دستگاه ذیربط اقدام نمایند .
حداقل تعداد اعضاء در تشکیل اینگونه تعاونیها هفت نفر می باشد .
ح- شرکتهای تعاونی تولیدی - توزیعی تعاونیهای تولیدی- توزیعی , شرکتهای هستند که تمام یا بخشی از چند هدف و موضوع فعالیت مختلف غیرمرتبط با هم که در انواع شرکتهای تعاونی وجود دارد را (( یکجا)) در اهداف و عملیات خود منظور نمایند .
به این نوع تعاونیها ، تعاونیهای چند منظوره نیز می گویند .
جهت تشکیل تعاونیهای تولیدی - توزیعی نصاب سایر انواع تعاونیها در صورت پیش بینی اینگونه فعالیتها در اساسنامه آنها ،باید رعایت شود .
2- انواع شرکتهای تعاونی به لحاظ نوع عضویت شرکتهای تعاونی خاص شرکتهایی هستند که عضویت در انها منحصرا برای گروهی خاص از قبیل : کارگران ، کارمندان ، کشاورزان ، ایثارگران ، زنان ، مشاغل خاص و نظایر اینها آزاد باشد.
بدیهی است این نوع از تعاوی ها موظف به پذیرش متقاضیان واجد شرایط بوده و از این نظر محدودیتی برای عضویت وجود ندارد.
حداقل سرمایه اولیه در شرکتهای تعاونی خاص 10,000,000 ریال و حداقل ارزش رسمی هر سهم 300,000 ریال می باشد .
شرکتهای تعاونی عام شرکتهایی هستند که عضویت در ان برای همه آزاد می باشد مؤسسین شرکت باید برای تامین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش سرمایه شرکت ، سهام آنرا به عموم عرضه نمایند .
حداقل تعداد اعضاء در شرکتهای تعاونی عام 500 نفر بوده در این گونه تعاونیها معادل 100,000,000 ریال و ارزش رسمی هر سهم 100,000 ریال می باشد .
ویژگی شرکت تعاونی : ـ قائم به ذات و متکی به اعضاء است نه به سرمایه .
ـ هرعضو یک رای دارد (نسبت سهام به رای معنی ندارد ) .
ـ برخورداری از مزایای معافیتهای مالیاتی در برخی از انواع تعاونیها .
ـ تساوی کلیه اعضاء در برخورداری از حقوق و وظایف یکسان علیرغم تفاوت در میزان سهام .
ـ تقسیم مازاد درآمد بین اعضاء در صورت وجود سود خالص سالانه .
ـ تخصیص سهام به نام اعضاء و غیر قابل انتقال بودن آن به اعضاء و غیر اعضاء با تصویب هیات مدیره .
ـ سنخیت و همفکری عامل مشترک و پیشرفت کار .
ـ حذف واسطه های غیر ضرور در کسب و تجارت و رقابت با صاحبان این گونه مشاغل کاذب .
ـ جلوگیری از بهره کشی و استثمار افراد .
انواع شرکت تعاونی از لحاظ نوع فعالیت : 1 ـ شرکت تعاونی تولیدی : شرکتی است که به منظور اشتغال در امور مربوط به کشاورزی ‘ دامداری ‘ دامپروری ‘ پرورش و صید ماهی ‘ شیلات ‘ صنعت ‘ معدن ‘ عمران شهری ‘ روستائی ‘ عشایری و نظایر اینها فعالیت می نماید و مجموعاَ یک واحد تولیدی را به اشتغال در آن اداره می نمایند .
2ـ شرکت تعاونی توزیعی : شرکتی است که در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا ‘ مسکن ‘ خدمات و سایر نیازمندیهای اعضاء فعالیت می نماید .
آن دسته از شرکتهای تعاونی که فعالیت آنان تواماَ تولیدی و توزیعی باشد را شرکت تعاونی تولیدی و توزیعی نامند .
انواع و اقسام شرکت تعاونی در ایران برحسب گرایش : 1 - کشاورزی 2 - صنعتی 3 - معدنی 4 - خدماتی 5 - مسکن 6 ـ فرش دستباف 7 ـ تامین کننده نیاز تولید کنندگان 8 - تامین کننده نیاز مصرف کنندگان 9 - اعتبار 10 ـ حمل و نقل مراحل تشکیل شرکت تعاون اگر شما هم تصمیم گرفته اید با کمک دوستان و همکاران و آشنایان خود یک شرکت تعاونی تشکیل دهید ، فعالیت های زیر را پس از بحث و مشورت با کارشناسان ادارات کل تعاون استانها و یا ادارات تعاون در شهرستانها و کسب راهنمائیهای لازم طبق قانون تعاون مصوب سال 1370 و اصلاحیه و دستور العمل های آن با دقت انجام دهید : اول : قبل از هر چیز باید تعداد شما حداقل 7 نفر باشد و شرایط قانونی زیر را برای عضویت در شرکتهای تعاونی داشته باشید .
شرایط عضویت در شرکتهای تعاونی : 1 ـ تابعیت جمهوری اسلامی ایران 2 ـ نداشتن ممنوعیت قانونی و حجر 3 ـ خرید حداقل سهام در اساسنامه 4 ـ نوشتن درخواست برای عضو شدن در تعاونی 5 ـ دادن تهعد برای اینکه مقررات تعاونی را رعایت کند 6 ـ در شرکتهای تعاونی مشابه عضو نباشد دوم : هنگامی که تعداد شما به 7 نفر یا بیشتر رسید ، دور هم جمع شوید و جلسه مجمع عمومی موسس را تشکیل دهید .
در جلسه مجمع عمومی از بین خودتان سه نفر را به عنوان هیئت موسس انتخاب کنید ، کار هیئت موسس انجام کارهای مربوط به تشکیل شرکت تعاونی است.
مهمترین وظیفه هیئت موسس عبارت است از : الف ـ تهیه طرح و اساسنامه شرکت تعاونی .
هیئت موسس در طرحی که تهیه می کند دلیل تشکیل تعاونی را می نویسد ، مشخصات همه داوطلبان عضو شدن در تعاونی ها را تنظیم می کند .
نحوه تامین سرمایه و امکانات لازم برای شروع فعالیتهای شرکت تعاونی مشخص می کند میزان سهم هر عضو را که باید برای تامین سرمایه شرکت تعاونی خریداری کند مشخص می کند ، نام یک بانک و یا صندوق تعاون را برای افتتاح حساب بانکی تعیین می نماید ب ـ دعوت از افرادی که شرایط لازم را برای عضو شدندر شرکت تعاونی را دارند .
ج ـ شرایط را برای برگزار کردن جلسه مجمع عمومی عادی آماده می کند .
سوم : جلسه مجمع موسس را تشکیل دهید تا از بین خودتان یک نفر را به عنوان نماینده انتخاب کنید و سپس او را به وزارت تعاون ( اداره کل تعاون استان یا اداره تعاون شهرستان ) معرفی کنید ، نماینده شما طرح و اساسنامه را که توسط هیئت موسس تهیه شده است به همراه تقاضانامه ای برای تشکیل شرکت تعاونی به ادارات کل تعاون استانها و یا وزارت تعاون ارائه می کند ، او لازم است تمام کارهای قانونی مربوط به تشکیل تعاونی را پیگیری نماید .
چهارم : وزارت تعاون ( اداره کل تعاون استان و یا اداره تعاون شهرستان ) طرح تهیه شده توسط هیئت موسس را بررسی می کند برای تشکیل تعاونی در رشته های مختلف ابتدا در صورت نیاز از دستگاه دولتی ذیربط باید مجوز فعالیت اخذ کرد ، به عنوان مثال برای تشکیل تعاونی بهداشتی درمانی بایستی از وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی مجوز و ....
گرفت .
هنگامی که موافقت خود را باتشکیل شرکت تعاونی شما اعلام کند ، یک نمونه اساسنامه و مدارک مورد نیاز را در اختیار نماینده شرکت تعاونی شما قرار خواهد داد .
پنجم : هنگامی که هیئت موسس موافقت نامه تشکیل تعاونی را از وزارت تعاون ( اداره کل تعاون و یا اداره تعاون شهرستان ) دریافت کرد با ید از کسانی که شرایط عضو شدن را دارند دعوت کند تا مدارک لازم را برای عضو شدن به این هیئت تحویل دهند .
هیئت موسس پس از بررسی کامل کسانی را که دارای شرایط لازم هستند به عضویت شرکت تعاونی در می آورد .
ششم : حالا زمان آن رسیده است که جلسه مجمع عمومی عادی را تشکیل دهید برای این کار بوسیله انتشار آگهی از اعضاء دعوت کنید در این جلسه شرکت کنند ( فراموش نکنید که تاریخ انتشار این آگهی با تاریخ تشکیل جلسه کمتر از 15 روز فاصله نداشته باشد .
در جلسه مجمع عمومی عادی اعضائ هیئت مدیره و بازرس های شرکت تعاونی خود را انتخاب کنید .
هفتم : هیئت مدیره باید مدارک لازم را برای ثبت رسانیدن شرکت تعاونی خود تهیه کند و به وزارت تعاون تحویل دهد .
توجه :در شرکتهای تعاونی همه با هم برابرند و همه همکار یکدیگرند و از نظر نژاد ، زبان ، رنگ پوست ، ملیت ، شغل و غیره هیچکدام از اعضاء بردیگری برتری ندارند .
هیئت مدیره باید از هر کدام از مدارک زیر سه نسخه تهیه کند : ـ دعوتنامه تشکیل اولین مجمع عمومی عادی .
ـ صورتجلسه تصمیمات گرفته شده در اولین مجمع عمومی عادی .
ـ صورتجلسه هیئت مدیره ( جلسه ای که این هیئت ، رئیس ، نائب رئیس ، منشی هیئت مدیره و مدیرعامل را انتخاب کرده است ) .
ـ نام افرادی که برای انجام امور مالی شرکت دارای امضائ مجاز هستند .
ـ اساسنامه ای که بوسیله مجمع عمومی عادی تصویب شده است .
ـ فهرست اسامی و اعضایی که در اولین جلسه مجمع عمومی عادی شرکت داشته اند .
ـ فهرست اسم و مشخصات اعضاء هیئت مدیره ، بازرسان و مدیرعامل شرکت تعاونی .
ـ برگ رسید صندوق تعاون یا بانک که نشان دهد سرمایه پیش بینی شده برای تشکیل شرکت تعاونی به حساب بانک یا صندوق واریز شده است .
ـ موافقت نامه وزارت تعاون ( اداره کل تعاون استان یا اداره تعاون شهرستان ) که برای تشکیل تعاونی صادر شده است .
ـ وزارت تعاون پس از بررسی و تائید مدارک بالا اجازه ثبت شرکت تعاونی را صادر می کند .
هشتم : در مرحله آخر هیئت مدیره مدارک بالا را به همراه اجازه نامه ثبت شرکت تعاونی که وزارت تعاون صادر کرده است به اداره ثبت شرکتها ارائه می کند .
این اداره شرکت تعاونی شما را به ثبت می رساند .
نهم : پس از آنکه شرکت تعاونی شما به ثبت رسید ، پروانه تاسیس شرکت تعاونی بوسیله وزارت تعاون صادر می شود .
اکنون شرکت تعاونی شما می تواند فعالیت خود را شروع کند .
یادآوری:برای راهنمائی بیشتر می توانید به وزارت تعاون ، اداره کل تعاون استان و یا اداره تعاون شهرستان مراجعه کنید .