دانلود تحقیق انرژی های پاک و تجدید پذیر

مقدمه :

امروزه با توجه به رشد جمعیت وپیشرفت های صنعتی نیاز روزافزون به انرژی  مخصوصا انرژی  برق که از پاکترین  انرژیها می باشد و به راحتی قابل تبدیل به انرژی های دیگر و قابل انتقال و توزیع واستفاده  می باشد و ازطرفی پایه و اساس پیشرفت وصنعت  در جهان می باشد  بیشتر احساس می شود به گونه ای که بشرامروزی انرژی برق را با  زندگی  خود عجین شده می بیند و بدون آن زندگی را دشوار می بیند وازطرفی دستیابی به چنین انرژی پاک و مهمی به آسانی میسر نیست زیرا تولید این انرژی خود نیاز به در دسترس داشتن انرژیهای دیگری است که این انرژیها محدود و در اختیار کشورهای محدودی است و روز به روز بر قیمت آنها افزوده می گردد و حتی برای دستیابی به آن بعضا بین دارندگان این انرژی و مصرف کنندگان عمده آن جنگهای خونین در می گیرد و نمونه بارز آن همین جنگ آمریکا با عراق می باشد که به بهانه جنگ با تروریسم صورت گرفت ولی هدف واقعی آن برای دستیابی به نفت عراق بود ازطرفی محدود و تمام شدنی هستند وخود این انرژیها قابل تبدیل به مواد با ارزش دیگری است که به مراتب گرانبهاتر و با ارزشتر هستند واستفاده از آنها جهت تولید برق دارای آلودگیهای زیست محیطی هستند. این موضوع به وضوح می رساند که باید به انرژیهای دیگر و پایان ناپذیر اندیشید همانگونه که اطلاع دارید منبع انرژی خورشید مطمعن ترین انرژی است که از ملیاردها سال قبل وجود داشته و تا زمانیکه انرژی خورشید هست دنیا هم هست واگر روزی انرژی خورشید تمام شود دیگر مهم نیست چون دیگر گیتی نخواهد بود  و این موضوع به انرژی أب هم برمی گردد و درست همچون انرژی خورشید در صورت تمام شدن دیگر مهم نیست چون حیات وجود ندارد که نیازی به انرژی باشد و انرژی باد هم اینگونه است که در این جا به این موضوع خواهیم پرداخت و راجع به  انرژیهای فسیلی بحث خواهیم کرد ودرمورد سایر انرژیهای پاک و تجدیدپذیر همچون  انرژی  هسته ای و آبی و باد وخورشید و هیدروژن و پیلهای سوختی و زمین گرمایی وبیوگاز و موج وجذرومد بحث خواهیم کرد و با توجه به اهمیت این انرژیها می طلبد که دست اندرکاران بخش انرژی اهتمام ویژه ای جهت استفاده و سرمایه گذاری در این بخش داشته باشند شاید بعضیها فکر کنند که این انرژیها صرفه اقتصادی ندارند و این به این دلیل است که ما خود تولید کننده انرژیهای فسیلی هستیم و فکر می کنیم که ارزانترین انرژی را در اختیار داریم که فکری باطل است و ماهی را هر وقت از أب بگیریم تازه است اگر از همین حالا شروع کنیم زود نیست بلکه دیر هم نشده است و باید هر چه سریعتر دست به کار شد به امید روزی که حداقل هشتاد درصد از انرژی برق کشورمان از انرژیهای پاک و تجدید پذیر باشد.

فصل اول : انرژی  فسیلی

فیل ها- تاریخچه صنعت نفت

چاه نفت بسیار بزرگ در اصطلاح صنعت نفت، «فیل» نامیده می شود. در اوایل دهه ۱۹۵۰ زنجیره فیل های کشف شده در خاورمیانه به سرعت بیشتر می شد. از اوایل دهه ۱۹۵۰ تا پایان دهه ۱۹۶۰ بازار نفت به طور فوق العاده ای گسترش می یافت. موج گسترش چنان عظیم بود که مانند جریان زیرآبی قوی و سهمناکی، هر کس را که متولی نفت بود به جلو می راند. مصرف با چنان سرعتی افزایش می یافت که پس از جنگ جهانی دوم غیر قابل تصور بود، اما سرعت تولید و تدارک از مصرف پیشی گرفته بود. افزایش تولید نفت خام جهان آزاد (کشورهای غیرکمونیستی و سوسیالیستی) عظیم واز ۷/۸ میلیون بشکه در روز در سال ۱۹۴۸ به ۴۲ میلیون بشکه در سال ۱۹۷۲ رسیده بود.

با آن که تولید ایالات متحده از ۵/۵ میلیون به ۵/۹ میلیون بشکه رسیده بود، سهم تولید جهانی آمریکا از ۶۴ درصد به ۲۲ درصد کاهش یافته بود. علت آن افزایش تولید خاورمیانه بود که از ۱/۱ میلیون به ۲/۱۸ میلیون بشکه در روز رسیده بود. ذخایر نفتی اثبات شده در جهان غیر کمونیستی از ۶۲ میلیارد بشکه در سال ۱۹۴۸ به ۵۳۴ میلیارد بشکه در سال ۱۹۷۲ افزایش یافت. ذخایر آمریکا از ۲۱ میلیارد بشکه در سال ۱۹۴۸ به ۳۸ میلیارد بشکه در سال ۱۹۷۲ تخمین زده شد، اما از لحاظ آماری، سهم آن کشور در تولید از ۳۴ درصد به ۷ درصد کاهش یافت. در خاورمیانه ذخایر از ۲۸ میلیارد بشکه به ۳۶۷ میلیارد بشکه برآورد شده بود. درسال های ۱۹۴۸ و ۱۹۷۲ از هر۱۰ بشکه افزایش ذخیره ، ۷ بشکه آن در خاورمیانه بود. در سال ۱۹۵۰ تخمین زده شد که اگر نرخ جاری ذخایر موجود و مقدار استخراج در همان وضع باقی می ماند، نفت جهان برای ۱۸ سال کفایت می کرد. در سال ۱۹۷۲ پس از سال ها رشد و افزایش سریع مصرف و تولید بی نظم و آشفته، عمر ذخایر ۳۵ سال برآورد شد. نظم نفت پس از جنگ بر دو پایه استوار بود: اول مرکب از معاملات بزرگ دهه ۱۹۴۰ و دوم روابط امتیازی و قراردادی که در قلب آن سهیم بودن پنجاه – پنجاه قرار داشت. البته از دید دولت های تولیدکننده نفت، موضوع و دیدگاه متفاوت بود. درحالی که آنان، شرکت ها و واشنگتن و لندن را از حقوق خود محروم نمی کردند، چرا نباید در پی درآمد بیشتر باشند؟

به احتمال قریب به یقین، شاه ایران نیز همان گونه می اندیشید. وی یک هدف داشت و آن این که « ایران یک قدرت بزرگ شود». وی به دنبال کاهش دادن قدرت و اختیار شرکت های عامل که یکی از نتایج تحقیرآمیز کشمکش با مصدق به حساب می آمده بود، ولی نمی توانست روابط خارجی بنیادی و امنیت ایران را بر هم زند. وی نیاز به همراهی داشت که این شخص نمی توانست از شرکت های عمده و مستقل آمریکا باشد، چون همه آنها در کنسرسیوم دست داشتند. در این زمان بود که یک ایتالیایی به نام « انریکو ماتئی» وارد صحنه شد. وی به دنبال آن بود که یک شرکت بزرگ، « شرکت نفت دولتی ایتالیایی آجیپ»، تشکیل دهد که بیشتر وسیله انعکاس چهره خود باشد. باید گفت که وی در پایان جنگ به علت داشتن مهارت در مدیریت و سیاست به ریاست باقی مانده موسسه « آجیپ» در شمال ایتالیا برگزیده شد. ایتالیا به تقلید فرانسه در دهه ۱۹۲۰، یک شرکت پالایشگاه دولتی ایجاد کرد تا با شرکت های بین المللی رقابت کند. البته برای آن که آجیپ به یک شرکت بزرگ تر تبدیل شود به پول، نیاز مبرمی داشت و وجه لازم از « دره پو» که در آنجا منابع عظیم گاز طبیعی کشف شد، به دست آمد که موجب گسترش آجیپ و برآورده شدن بلندپروازی های ماتئی شد. ماتئی خود یک قهرمان محبوب و برجسته ترین شخص در ایتالیا شده بود. در طول جاده ها و بزرگراه ها، آجیپ جایگاه های فروش بنزین دایر کرد که بزرگ تر، جالب تر و جادارتر از پمپ بنزین های رقیبان بین الملی بودند.

در سال ۱۹۵۳ شرکت های مختلف هیدروکربن کشور یک جا گرد آمده و شرکتی به نام « موسسه ملی هیدروکربن» تشکیل داده بودند. هدف عمده ماتئی این بود که موسسه ملی هیدروکربن ایتالیا مستقل از شرکت های انگلیسی و آمریکایی، خود دارای تولید نفت بین المللی باشند. وی اصطلاح هفت خواهران را در اشاره به همکاری نزدیک و مشترک شرکت های نفت، باب کرده بود. هفت خواهران شامل شرکای آرامکو- جرسی (اکسون)، سوکونی- واکیوم (موبیل)، استاندارد اویل کالیفرنیا شورون، تکزاکو همراه با گلف، رویال داچ- شل و شرکت نفت انگلیسی می شد که در کویت به هم پیوستگی داشتند. در واقع خواهر هشتمی هم وجود داشت که آن «شرکت نفت ملی فرانسه» بود که هم جزءکنسرسیوم ایران با هفت خواهران بود و هم در شرکت نفت عراق با جرسی، سوکونی، شرکت نفت بریتانیا و رویال داچ – شل مشارکت داشت. ماتئی می کوشید تا به عضویت آن مجمع درآید. در بحران سال ۱۹۵۶ سوئز، ماتئی مذاکرات جدی با ایران و شاه را آغاز کرد و در بهار و تابستان ۱۹۵۷ پیشنهاد بی سابقه ای به ایران داد. طبق قراردادی که تنظیم می شد، شرکت نفت ملی ایران شریک و مالک موسسه ملی هیدروکربن (شریک سیریپ یا شرکت نفت ایران و ایتالیا) شناخته می شد. این اقدام در عمل به این معنا بود که ایران ۷۵ درصد و موسسه ملی هیدروکربن ۲۵ درصد سود می برند که این کار موجب شکسته شدن توافق پنجاه – پنجاه می شد. در این میان ، آمریکایی ها و انگلیسی ها به دولت و شاه ایران هشدار دادند که بر هم زدن اصل پنجاه- پنجاه موجب تزلزل ثبات در خاورمیانه شده است و امنیت عرضه نفت به اروپا را به خطر خواهد انداخت. دبیرکل وزارت خارجه ایتالیا که از استقلال و قدرت ماتئی رنجیده خاطر بود، به بریتانیا اطمینان داد که جلوی زیاده روی های او را خواهد گرفت، اما هرگونه اعتراض بی فایده بود. تا اوت ۱۹۵۷، معامله ماتئی به خوبی انجام شده بود، ولی مشارکت میان موسسه هیدروکربن و ایران چندان خوب از آب در نیامد. نه به علت ماهیت، بلکه به سبب عوامل زمین شناختی. اما می توان گفت، وی به یک هدف خود رسید و آن متزلزل کردن اصل پنجاه- پنجاه و سست کردن بنیادی که « هفت خواهران» بر آن متکی بودند. ایتالیا تنها کشور صنعتی نبود که می خواست بر سر سفره نفت خاورمیانه بنشیند. نفت وارداتی، مهم ترین منبع سوخت ژاپن بود که جریان نفت به ژاپن از طرف شرکت های بزرگ انگلیسی و آمریکایی کنترل می شد. در بهار ۱۹۵۷ مشخص شد که کنسرسیومی از شرکت های ژاپنی در پی به دست آوردن امتیاز از عربستان سعودی و کویت به منظور اکتشاف نفت در ساحل منطقه بی طرف هستند و این درحالی بود که شل، شرکت نفت بریتانیا، گلف و جرسی به همان منطقه چشم دوخته بودند. عربستان خواهان پیش پرداخت کلان بود. پس از گفت و شنودهای مکرر، ژاپن به ۴۴ درصد سهم و عربستان به ۵۶ درصد سهم رضایت دادند. چندی نگذشت که کویت نیز قراردادی با « شرکت نفت عربی» (شرکت نفت ژاپن و عربستان سعودی) امضا کرد و سهم آن امیرنشین از قرارداد ۵۷ درصد بود! شرکت یادشده در ژوییه ۱۹۵۹ آغاز به کار کرد و در ژانویه ۱۹۶۰ به نفت رسید و از آن پس عربستان سعودی و کویت صاحب ۱۰ درصد سهام متعارف شرکت شدند. شرکت نفت عربی یک منبع نفت مستقل در اختیار دولت ژاپن قرار داد که در اواسط دهه ۱۹۶۰، ۱۵ درصد نفت مورد نیاز کشور را تامین می کرد. در اواخر دهه ۱۹۵۰، شرکت ایندیانا بر آن بود که وارد جریان گسترش طلبی شرکت های آمریکایی شود، توافق اصولی فوری در سال ۱۹۵۸میان ایران و ایندیانا بر مبنای مشارکت ۷۵ - ۲۵ ماتئی به عمل آمد و برخلاف موسسه ملی هیدروکربن ایتالیا، ایندیانا موفق به کشف مقدار زیادی نفت شد که آغاز آن درآب های جزیره خارک در خلیج فارس بود. آن چاه اول به منظور خوشامد شاه، « داریوش» نامیده شد. در آن سوی میدان، سرتاسر خاورمیانه به ناسیونالیسم ناصری دچار شده بود. پیوستن سوریه به مصر و تشکیل جمهوری متحد عربی، سبب قدرت یافتن بیش از پیش اعراب شد، زیرا یکی از آن دو، کانال سوئز را در اختیار داشت و از دیگری لوله های انتقال نفت عربستان و عراق می گذشت و ناصر می توانست به تنهایی حمل ونقل نفت را تهدید یا حتی راه بخش عمده ای از آن را مسدود کند. برای مقابله با آنچه سفیر بریتانیا، « گلوگاه» می نامید، مذاکره برای کشیدن فوری خط لوله عراق به خلیج فارس و ایجاد یک پایانه در فاو، دهانه خلیج فارس، آغاز شد، ولی در این زمان بود که در عراق کودتایی رخ داد و خانواده سلطنتی اعدام شدند. دولت جدید عراق بی درنگ خواهان بازنگری گسترده در امتیاز شرکت نفت عراق شد. متخصصان نفت عرب در نشستی در مصر در بهار سال ۱۹۵۷، نمایندگان پیشنهاد کردند که یک پالایشگاه داخلی و یک ناوگان نفتکش عربی ایجاد و یک لوله انتقال نفت عربی به مدیترانه کشیده شود. همچنین درباره ایجاد یک « کنسرسیوم بین المللی عربی» تأکید می شد. وضعیت به گونه ای شد که «عبدالله طریقی» از عربستان اظهار داشت: « نفت برنده ترین اسلحه اعراب است»، ولی این مذاکرات ناقص و ناتمام ماند تا زمانی که سایر تولیدکنندگان عمده به ویژه ایران و ونزوئلا به آن پیوستند و کسی که سبب ایجاد این کنسرسیوم شد، یک ونزوئلایی به نام «خوان پابلو پرس آلفونسو» بود. او وزیر معادن و هیدروکربن ونزوئلا و معتقد بود که نفت برای کشورهای تولیدکننده، میراث طبیعت است و منافع آن به نسل های کنونی و آینده تعلق دارد و تصمیم های بنیادی در مورد تولید و چگونگی مصرف نفت باید در دست دولت حاکم باشد و نه شرکت ها!

در این میان محصول نفت روسیه درسال های ۱۹۵۵ و۱۹۶۰ دو برابر شد و در پایان دهه ۱۹۵۰ جای ونزوئلا را که دومین تولیدکننده نفت جهانی پس از آمریکا به شمار می آمد، گرفته بود. از سال ۱۹۵۸ صادرات روسیه افزایش یافت و یکی از عوامل عمده در بازار جهانی شد. برای مقابله با روس ها، تنها یک راه وجود داشت و آن هم کاهش قیمت ها بود. در اوایل سال ۱۹۵۹، شرکت نفت بریتانیا قیمت هر بشکه نفت را ۱۸ سنت کاهش داد که سبب خشم «پرس آلفونسو» و «عبدالله طریقی» شد. وانگهی مدت مدیدی طول نکشید تا مذاکراتی سری میان پرس آلفونسو ، عبدالله طریقی و نمایندگانی از ایران، کویت و عراق در قاهره انجام شد و حاصل این مذاکرات، موافقت میان این کشورها بود تا آنان «کمیسیون مشورتی نفت» را تشکیل دهند که از ساختارِ قیمت دفاع کند و شرکت های ملی نفت را پایه گذاری کند. درهمین حال که به دولت ها توصیه می کرد اصل پنجاه– پنجاه را لغو کنند و مبنای تقسیم سود را دست کم ۶۰-۴۰ به نفع خود قرار دهند و این گونه شد که بعدها «سازمان کشورهای صادرکننده نفت– اوپک» از بطن این موافقت نامه متولد شد تا مهره ای تعیین کننده در میزان صادرات و قیمت نفت شود.

خیز مصرف نفت

در دوران پس از جنگ جهانی و به ویژه در دهه ۱۹۷۰، مصرف انرژی رشد چشمگیری یافت. درسال های ۱۹۴۸ و ۱۹۷۲ مصرف انرژی در ایالات متحده سه برابر شد و از ۸/۵ به ۴/۱۶ میلیون بشکه رسید. در اروپای غربی تقاضای نفت ۱۵ برابر شد و از ۹۷۰ هزار به ۱/۱۴ میلیون بشکه در روز رسید. گفته می شد که علت این افزایش، قرار گرفتن نفت به عنوان ماده اولیه فرآورده های پتروشیمی بود و این دوران به دوران خیره کننده پلاستیک و عصر انسان هیدروکربن معروف شد

رشد سریع و شدید اقتصادی، همراه با بالا رفتن درآمدها، مهم ترین علت افزایش شدید مصرف نفت در سرتاسر جهان بود. مردم پول و توانایی خرج کردن داشتند، هر خانواده یک و یا دو خودروی سواری داشت. تعداد این خودروها در ایالات متحده به ۱۱۹ میلیون در سال ۱۹۷۲ افزایش یافت. به منظور تولید خودرو و وسایل خانه و کالاهای بسته بندی برای تامین نیازهای مصرف کنندگان نفت لازم بود. صنعت جدید پتروشیمی، نفت و گاز طبیعی را به پلاستیک و انواع مواد شیمیایی تبدیل می کرد و در ساخت انواع فرآورده ها پلاستیک جای مواد سنتی را می گرفت. مصرف زیاد علل دیگری نیز داشت و از آن جمله پایین آمدن شدید قیمت نفت در دهه های ۵۰ و۶۰ بود. بسیاری از دولت ها استفاده از فرآورده های نفتی را به منظور نیرو بخشیدن به رشد اقتصادی، نوین سازی صنعتی و رسیدن به هدف های اجتماعی و زیست محیطی تشویق می کردند. از سوی دیگر، کشورهای تولید کننده نفت برای کسب درآمد بیشتر، خواستار استخراج بیشتر بودند.

فناوری تازه به پالایشگران امکان می داد که از ۷۰ تا ۹۰ درصد هر بشکه نفت خام، فرآورده های پُر بهاتری به دست آورند. در هواپیما موتور جت، کار گذاشته شد لوکوموتیوها و کامیون ها دیزلی شدند و گرمای خانه ها با نفت تامین شد. اتومبیل های آمریکایی با موتورهای بزرگ، هر روز درازتر و پهن تر می شدند. تمام آنها در هر هشت مایل یک گالن سوخت مصرف می کردند. در دهه های پر رفاه پس از جنگ جهانی، دوم نبردی در جریان بود، نبردی میان زغال سنگ و نفت. زغال سنگ، انقلاب صنعتی قرن های هجدهم و نوزدهم را به حرکت درآورده بود و چون ارزان و فراوان بود، سلطان واقعی تلقی می شد. زغال سنگ سلطنت خود را تا نیمه اول قرن بیستم حفظ کرد، ولی نمی توانست در مقابل موج نفتی که از ونزوئلا و خاور میانه برخاسته بود، مقاومت کند. اعتصاب های کارگری در معادن زغال سنگ نیز از دلایل دیگر پیروزی نفت در این نبرد به شمار می آمد. یکی از علل رواج و پیروزی نفت، مسئله آلودگی محیط زیست به ویژه در بریتانیا بود. لندن در نتیجه آلودگی ناشی از سوختن زغال سنگ، سال ها دچار مه کشنده بود، ولی از سال های ۱۹۵۷ و ۱۹۵۸ به بعد به تدریج نفت سوخت صنعتی ارزان تر از زغال سنگ شد و کارخانه داران هم به نفت روی آوردند.

در اروپای غربی ۷۵ درصد انرژی در سال ۱۹۵۵ از زغال سنگ تامین می شد و سهم نفت از آن بابت فقط ۲۳ درصد بود که در سال ۱۹۷۲ به ۶۰ درصد رسید و زغال سنگ به ۲۲ درصد کاهش یافت. دو کشور شکست خورده جنگ، چنان قد راست کردند که معیارهای اقتصادی آنان مورد غبطه و حسد بسیاری از کشورهای پیروز قرار گرفت. سهمیه بندی های حمایتی که ورود نفت به آمریکا را محدود می کرد، سبب شد تا نظرها به سوی بازار گسترده اروپا بچرخد. در این میان شل در بازار اروپا موقعیتی برجسته داشت، به این معنای که موضع تدافعی داشت و ناگزیر بود چیزهای زیادی را در باب رقابت فرا گیرد.

جرسی برای جلب توجه و علاقه کشاورزان قاره اروپا که درحال مکانیزه کردن کشتزارهای خود بودند، یک مسابقه شخم زنی در اروپا برگزار کرد.

در این میان شرکت هایی هم بودند که تولید را توسعه داده بودند و در پی بازار می گشتند و با این کار خود عطش برای نفت را بیشتر بر می انگیختند. برجسته ترین آنها شرکت «نفت کنتینانتال» بود که بعدها «کونوکو» نام گرفت. «مک کالوم»، رئیس شرکت بر آن شده بود که به منابع خارجی روی آورد. از این رو، پول زیادی برای حفاری در مصر و نقاط دیگر آفریقا هزینه کرد که البته به نتیجه نرسید. در اواسط دهه ۱۹۵۰ سهم بزرگی با مشارکت شرکت های « ماراتون» و « آمه رادا» که گروه « اویسیس» نامیده می شدند، در لیبی نصیب کنتینانتال شد. البته سهمیه بندی جدید واردات از حمل نفت ارزان لیبی به بازار آمریکا جلوگیری می کرد؛ از این رو، اروپای غربی به عنوان رقابت آمیزترین بازار نفت در جهان انتخاب شد، ولی از همان آغاز باید در قیمت، امتیازهای زیادی به خریدار می داد و از این رو با همان معضل قدیمی رو به رو شد، یعنی وابستگی به دیگران. شرکت ظرف سه سال، یعنی از سال ۱۹۶۰ به بعد، سیستم پالایش و پخش متعلق به خود را در اروپای غربی و انگلستان دایر کرد. نفت مرغوب لیبی به شرکت امکان داد تا جایگاه های فروش خود را گسترش دهد. در سال ۱۹۶۴ ، یعنی ۱۶ سال پس از آن که مک کالوم دست به کاوش نفت در خارج از آمریکا زد، تولید کنتینانتال در فراسوی دریاها بیشتر از تولید آن در خود آمریکا بود و به یک شرکت کامل ممتاز بین المللی تبدیل شده بود. در دهه های ۱۹۵۰ و۱۹۶۰ سرمایه گذاری های کلان در ایجاد پالایشگاه ها و مرغوب تر کردن بنزین، سبب رقابت سخت بین تولیدکنندگان بنزین شد و قیمت را پایین آورد. با ایجاد جایگاه های فروش بنزین در هر گوشه ای از خیابان ها، متصدی هر جایگاه با دست نویسی اعلام کرد که بنزین او نیم سنت از جایگاه های دیگر ارزان تر است. رقابت شکل دیگری هم به خود گرفته بود، از تنظیم باد لاستیک ها و روغن موتور گرفته تا شستن شیشه ها، و بلیط مسابقه اسب دوانی.هیاهویی هم درباره اضافه کردن موادی که «افزوده ها» نامیده می شد، درگرفت. شل اعلام می کرد که «تری کرسیل فسفات» آن شمع ها را آلوده نمی کند. «سیتیز سرویس» ادعا می کرد که اگر اضافه کردن یک ماده مرغوب کننده مهم باشد، پنج ماده حیرت آور است و بنزین « بسیار مرغوب» را عرضه کرد. جرسی اکتان بنزین را بالا برد و بنزین با « قدرت تمام» خود را معرفی کرد و در سال ۱۹۶۴ پیرو شعار «در باک خود یک ببر بگذارید»، «اسو» را در انگلستان عرضه کرد. عصر انسان هیدروکربن، تحولات دیگری را نیز پدید آورد. حومه نشینی سرعت حیرت انگیزی به خود گرفت. تعداد خانه های تک واحدی از ۱۱۴ هزار در سال ۱۹۴۴ به ۷/۱ میلیون دستگاه در سال ۱۹۵۰ رسید. روی هم رفته میان سال های ۱۹۵۰تا۱۹۷۲ شهرهای مرکزی۱۰ میلیون و حومه ها ۸۵ میلیون جمعیت داشتند. حومه نشینی، داشتن اتومبیل را ضروری کرد. مراکز خرید با چندین جریب محوطه پارکینگ، کعبه آرزوهای خریدار و فروشنده شد. در مجاورت جایگاه های بنزین و در طول بزرگراه ها، « متل» تاسیس شد. نخستین رستوران که با اتومبیل به داخل آن می رفتند در سال ۱۹۲۱ در دالاس تاسیس شد و عصر غذای فوری در سال ۱۹۵۴ با تاسیس نخستین زنجیره رستوران های دو برادر به نام « مک دونالد» در حومه شیکاگو دایر شد. حتی می شد با اتومبیل در مراسم کلیسا شرکت کرد، در کالج، نام نویسی کرد یا به سینما رفت. پایه ۴۰ درصد ازدواج های آمریکا در اتومبیل گذاشته شده بود. عملیات جاده سازی در سال ۱۹۴۹ آغاز شد و در اندک زمانی این بزرگراه ها، پر رفت وآمدترین جاده آمریکا و شاید جهان شد.

آیزنهاور به دلایلی چند، طرفدار برنامه ایجاد بزرگراه میان ایالت ها بود؛ ایمنی، تراکم، جلوگیری از هدر رفتن میلیاردها دلار در نتیجه نبودن ترابری جاده ای کافی و تخلیه شهرها هنگام حمله اتمی. ولی این عصر تا کی می توانست ادامه یابد؟

در۵ ژوئن ۱۹۶۷ با حمله غافلگیرانه اسراییل به مصر و چند کشور عربی دیگر، سومین جنگ اعراب و اسراییل معروف به جنگ «شش روزه»آغاز شد.۶ ژوئن، وزیران نفت کشورهای عربی به طور رسمی صادرات نفت به کشورهای دوست اسراییل را تحریم کردند. تا ۸ ژوئن، صدور نفت عربی۶۰ درصد کاهش نفت، حتی پالایشگاه عظیم آبادان در ایران از کار باز ماند، زیرا ناوبران عراقی در شط العرب دست ازکارکشیده بودند. در ۲۷ ژوئن، معاون وزیر کشور آمریکا اعلام کرد: «این بحران شدیدتر از بحران سال های ۱۹۵۶ و ۱۹۵۷ است».

شورای امنیت ملی ایالات متحده در سال ۱۹۶۰ چاه های نفت دست نخورده کشور را «عامل ایمنی اروپا در صورت قطع نفت خاورمیانه» دانسته بود. این فرضیه در سال ۱۹۶۷ عملی شد. تولید آمریکا روزانه حدود یک میلیون بشکه افزایش یافت. محصول ونزوئلا نیز ۴۰۰ هزار بشکه در روز بیشتر شد و ایران روزانه ۲۰۰ هزار بشکه بیشتر تولید کرد؛ به همین ترتیب، تولید نفت اندونزی هم بالا رفت. در ژوئیه ۱۹۶۷ فقط یک ماه پس از آغاز جنگ، روشن شده بود که «سلاح نفت عرب» کارگر نبوده است و بزرگ ترین بازنده ، خود کشورهای تحریم کننده بودند، به این ترتیب که وقتی آنان از فروش نفت خودداری می کردند، دیگر تولیدکننده ها مانند ایران، نفت را با قیمت بالاتری می فروختند و از این راه به مبالغ کلانی دست می یافتند و این در حالی بود که کشورهای عربی با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می کردند. کشورهای عرب تصمیم گرفتند تحریم صدور را لغو کنند و حتی چندی بعد تولید آنان ۸ درصد بیشتر از ماه مه، پیش از جنگ شش روزه شد. در این زمان انسان هیدروکربن توجه چندانی به آینده نداشت و بر این باور بود که نفت حق مسلم وی است. در این میان ، اندیشمندانی مانند « فریتس شوماخر» اعلام می کردند: «انرژی جانشینی ندارد و تمام ساختار زندگی نوین روی آن بنا شده است. باید از زغال سنگ برای تامین انرژی استفاده کرد ، زیرا نفت منبعی پایان پذیر است و با پایان یافتن میزان ذخایر و توقع روزافزون کشورهای تولیدکننده برای بهره مالکانه بیشتر، همواره ارزان نخواهد ماند. همچنین ارزان ترین و غنی ترین ذخایر در ناپایدارترین کشورهای جهان قرار دارند».

در عصر خوش بینی، چشم انداز دوردست شوماخر تیره و تار بود، تنها بیست سال پس از آن بود که همگان متوجه پیش بینی های وی درباره تهی شدن ذخایر نفت زیر زمینی شدند.

چشم انداز بین المللی انرژی

اداره اطلاعات انرژی آمریکا، به تازگی گزارش «چشم انداز بین المللی انرژی ۲۰۰۵» را به سبک سیاق هر ساله انتشار داده است. گزارش پیش رو برجسته ترین تحولات حوزه انرژی به دست داده شده است.

انتظار می رود میزان مصرف انرژی جهان در سال ۲۰۲۵ در قیاس با میزان مصرف انرژی در سال ۲۰۰۲ حدود ۵۷ درصد افزایش یابد. بخش عمده رشد مصرف انرژی جهان که در پیش بینی ارائه شده در «چشم انداز بین المللی انرژی ۲۰۰۵» به آن اشاره شده است، درکشورهایی صورت می گیرد که اقتصاد آنها به سرعت در حال توسعه و گسترش است.

در «چشم انداز بین المللی انرژی 2005» پیش بینی شده است که میزان مصرف انرژی جهان در یک دوره 23 ساله، یعنی از سال 2002 تا سال 2025، سالانه 2درصد افزایش یابد که در قیاس با متوسط رشد 2/2 درصدی مصرف سالیانه در فاصله سال های 1970 تا 2002 کمتر خواهد بود. برآورد شده است کل میزان مصرف انرژی در جهان از 412 کادریلیون بی.تی.یو در سال 2002 به 553 کادریلیون بی.تی.یو در سال 2015 و 645 کادریلیون در سال 2025 افزایش یابد.

انتظار می رود کشورهایی که رشد اقتصادی بالایی دارند و شکوفایی اقتصادی را از سر می گذرانند، در دو دهه آینده بیشترین تأثیر را بر بالا رفتن میزان مصرف انرژی در جهان داشته باشند؛ به گونه ای که رشد مصرف انرژی در این کشورها تا سال 2025 نزدیک به دو برابر خواهد شد. رشد بالای اقتصادی در این کشورها سبب بالارفتن تقاضا برای مصرف انرژی خواهد شد. فعالیت اقتصادی که با تولید ناخالص داخلی(GDP) و برابری قدرت خرید اندازه گیری می شود، در کشورهایی که اقتصاد آنها رشد بالایی دارد، سالانه 1/5 درصد افزایش خواهد یافت. حال آن که فعالیت اقتصادی در کشورهای صنعتی سالانه 5/2 درصد و در کشورهای اروپایی شرقی و جموری های اتحاد جماهیر شوروی سابق سالانه حدود 4/4 درصد پیش بینی شده است. بنابراین، مصرف انرژی در اقتصادهای پیشرفته جهان غرب و اقتصادهای انتقالی بلوک شرق سابق در قیاس با کشورهایی که اقتصاد آنها رشد سریع و چشمگیری را از سر می گذراند، کمتر خواهد بود. درکشورهای پیشرفته و صنعتی جهان، الگوها وساختارهای مناسبی برای مصرف انرژی ایجاد و دنبال شده است. این کشورها از صنایع انرژی بر فاصله گرفته و به خدمات روی آورده اند و در نتیجه پیش بینی می شود رشد میانگین تقاضا برای انرژی در کشورهای صنعتی و پیشرفته جهان در دوره زمانی 2025-2002 سالانه 10/1 درصد افزایش یابند. در این دوره زمانی میزان تقاضا برای مصرف انرژی در کشورهایی که رشد اقتصادی بالایی را از سر می گذرانند، حدود 2/3 درصد پیش بینی شده است. هرچند پیش بینی رشد اقتصادی بالا در کشورهایی که اقتصاد انتقالی دارند(کشورهای اروپای شرقی و جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی سابق) سبب افزایش تقاضا برای مصرف انرژی خواهد شد. انتظار می رود رشد مصرف انرژی در اقتصادهای یادشده تا حدودی متعادل شود، زیرا کشورهای این منطقه با روی آوردن به شیوه های صرفه جویی در مصرف انرژی و ارتقای تأسیسات و صنایع کهنه و ناکارآمد خود به وسیله فناوری های نوین از شدت انرژی خود بکاهند.