مقدمه:
برخورداری از منابع آبی مطمئن در جهان امروز از موضوعات محوری کلیه کشورهاست بدلیل اینکه شرط لازم برای نیل به توسعه همه جانبه و پایدار در دسترس بودن منابع آبی می باشد. کارشناسان جهانی معتقدند که اکنون 25 کشور در سطح دنیا در شرایط بحران آب قرار دارند که این تعداد در دهه آینده دوبرابر و ظرف دهه های آینده بیشتر کشورهای جهان را با بحران آب مواجه خواهد ساخت. این نکته جالب توجه است که کشورهای توسعه یافته غالباً در مناطق پرباران قرار داشته و در عین حال نحوه مصرف و تکنولوژی سرمایه گذاری در بازیافت آب در این کشورها بسیار مؤثر و کارا عمل می کند در حالیکه کشورهای در حال توسعه هیچکدام از موارد فوق را بطور کامل دارا نبوده و بیشترین جوامع درگیر با بحران آب می باشند.
کمبود ذاتی منابع آب در خاورمیانه همراه با رشد جمعیت در این بخش از جهان از یکسو و گسترش بی رویه صنایع کشاورزی از سوی دیگر فشار مضاعفی را به منابع محدود آبی این منطقه وارد کرده است. از جمله کشورهای خاورمیانه که بحث محدودیت منابع آبی در آن جدی می باشد جمهوری اسلامی ایران می باشد. بعنوان مثال جمعیت شهری ما در سرشماری سال 1335 که اولین سرشماری کشور محسوب می شود 7 میلیون نفر بوده است حال آنکه در آخرین سرشماری انجام شده (سال 1375) این رقم به 7 برابر افزایش یافته و به 42 میلیون نفر رسیده است. از سوی دیگر در آن هنگام هر شهروند ایرانی روزانه 40 لیتر آب مصرف می کرد. در حالیکه امروزه میزان مصرف هر شهروند به طور متوسط به 280 لیتر در روز می رسد. بنابراین مصرف سرانه 7 برابر و به عبارتی از سال 1335 تا امروز مصرف آب شرب شهری 49 برابر شده است. در صورتیکه مقدار آبی که طبیعت در اختیار ما قرار می دهد نه تنها افزایش نداشته بلکه کاهش هم یافته است.
به تبع کل کشور استان سمنان و خصوصاً شهرستان سمنان هم از جمله استانها و شهرهای کم آب محسوب می گردند. که خشکسالی های سالهای اخیر و کاهش سطح سفره آب زیرزمینی از یکسو و رشد مصرف در بخشهای مختلف شرب، صنعت و کشاورزی و خدمات از سوی دیگر منابع محدود آب را به شدت محدودتر می کند.
راه حل قابل تصور و چاره کار اعمال روش و شیوه های مصرف و برنامه ریزی اجرایی و مدیریتی در این زمینه است که امور آب و فاضلاب منطقه سمنان در راستای سیاستهای ملی و استانی وزارت نیرو و شرکت آب و فاضلاب استان سمنان اقدام به تدوین برنامه مدیریت مصرف نموده است.
سیاستی که آب و فاضلاب منطقه سمنان تعقیب میکند ظرفیت سازی براساس سختترین سالهای خشکسالی و همزمان ایجاد توازن و تعادل بین تولید و مصرف می باشد. تا انشاءالله این مهم مورد امعان نظر مسئولین شهرستان خصوصاً شوراهای اسلامی شهر قرار گرفته تا گام هر چند کوچک جهت پیمودن راه طولانی و مهم مدیریت مصرف برداشته شود و این ماده حیاتی برای آیندگان و نسلهای آتی تحت حفاظت کمی و کیفی قرار گیرد. بنابراین از دست دادن زمان در امر مدیریت مصرف قابل جبران نخواهد بود. در پایان لازم است از راهنمائیها و ارشادات مدیریت محترم عامل شرکت جناب آقای مهندس محمدی در تهیه و تدوین این مجموعه تقدیر و تشکر نمایم.
گر تو خواهی که بجویی دلم امروز بجوی
ورنه بسیار بجویی نیابی بازم
محب علی حیدریه
مدیر امور آب و فاضلاب منطقه سمنان
2- ظرفیتها و محدودیت های تأمین توزیع آب در سمنان
شهر سمنان مرکز استان با مساحت 18750 کیلومتر مربع در دامنه جنوبی البرز واقع گردیده و متوسط بارندگی آن 130 میلی متر است. آب و هوای گرم و نیمه خشک کویری، بارندگی کم و رطوبت اندک عملاً این شهر را با کمبود آب شرب و کشاورزی مواجه نموده است.
با توجه به گسترش صنعت در سمنان و تولید فاضلابهای صنایع مختلف حفاظت آبهای زیرزمینی موجود از آلودگی امری ضروری بنظر می رسد.
1-2- وضعیت آبهای سطحی سمنان
شهرستان سمنان به لحاظ منابع آب سطحی در زمره شهرهای کم آب محسوب می شود. بطوریکه کلیه رودخانه های شهرستان اغلب خشک و کم آب می باشند و تنها در مواقع بارندگیهای زیاد تشکیل سیلاب داده و به دشت کویر منتهی می شوند.
مهمترین رودخانه شهرستان که در واقع وجود شهر سمنان و آبادی و خرمی آن از قدیم به واسطه وجود آن می باشد، رودخانه گل رودبار است. این رودخانه از کوهستان های شمالی شهر سرچشمه می گیرد.
پتانسیل آبدهی رودخانه گل رودبار با احتساب سیلابهای قدیم حدود 5/17 میلیون متر مکعب در سال می باشد، جریانهای سطحی این رودخانه علاوه بر اینکه سفره آبرفتی و دشت سمنان را تغذیه می کند در زمان گذشته توسط تأسیساتی به نام آب پخش کن واقع در 3 کیلومتری شهر تحت کنترل درآمده و سپس به 5 بخش تقسیم شده و هر کدام بوسیله نهری وارد استخر جداگانه ای گردیده و از آنجا به مصرف سیستم آبیاری کشاورزی می رسیده است.
در سال 1370 به منظور تأمین آب شهروندان سمندان، آب چشمه گل رودبار که تا قبل از اجرای پروژه در بستر مسیل رودخانه در جریان بوده است از محل مظهر چشمه تغییر مسیر داده و با انجام خط انتقال جدید توسط لوله های داکتیل جهت شرب سمنان هدایت شده است.
2-2- وضعیت آب های زیرزمینی سمنان
حوضه آبریز سمنان بین دو ارتفاع حداقل 850 متر (معدن گوگرد) و حداکثر 3308 متر (قلعه کوه آسمانلو) گسترده شده است. ارتفاع میانی آن 1518 متر وارتفاع متوسط آن 1576 متر از سطح آزاد دریا می باشد