اهداف درس
انتظار می‌رود فراگیرنده پس از گذراندن این درس، بتواند :
Ø برنامه ایمنسازی همگانی کودکان را با توجه به شرایط کشور، توضیح دهد
Ø نحوه ایمنسازی کودکان زیر 7 سال که به موقع مراجعه نکرده اند را بیان نماید
Ø ایمنسازی زنان باردار بدون سابقه ایمنسازی را شرح دهد
Ø ایمنسازی فعال، انفعالی و پیشگیری دارویی را با ذکر مثال شرح دهد
Ø اصول و مبانی ایمنسازی را توضیح دهد
Ø موارد ویژه مصرف واکسن را بیان کند
واژه های کلیدی
ایمنسازی، واکسیناسیون، ایمنسازی انفعالی، پیشگیری دارویی
مقدمه
افرادی که در معرض خطر ابتلاء به برخی از بیماری های عفونی هستند را ممکن است بتوان از طریق اقداماتی نظیر مصون‌سازی فعال (واکسیناسیون)، مصون سازی انفعالی (ایمونوگلوبولین) و یا پیشگیری دارویی (کموپروفیلاکسی) در مقابل آن بیماری ها ایمن نمود.
ایمونوپروفیلاکسی، عبارتست از استفاده از واکسن ها، توکسوئید ها و گاماگلوبولین ها به منظور ایجاد ایمنی و حفظ سلامتی افرادی که در معرض خطر ابتلاء به بیماری عفونی خاصی هستند. پس از ابتلاء به بعضی از بیماری های عفونی، معمولاً آنتی‌بادی های محافظت کننده ای علیه عوامل سببی آن بیماری ها در بدن تولید می‌شود و به مدّت چندین سال و گاهی تا پایان عمر میزبان باقی می‌ماند و او را مصون می‌نماید. حال در صورتی که فردی علیه یک بیماری خاصی، فاقد آنتی‌بادی باشد با تزریق واکسن یا ایمونوگلوبولین، ممکن است بتوان او را مصون نمود. در این گفتار، ابتدا به برنامه واکسیناسیون کشوری، طبق بازنگری سال 1383 و سپس به اصول و مبانی ایمنسازی، پرداخته می‌شود.
| نام بیماری |
واکسن مربوطه |
علائم اختصاری |
| سل (توبرکولوز) |
ب ث ژ |
BCG |
| دیفتری، سیاه سرفه، کزاز |
سه گانه (ثلاث) |
DPT |
| دیفتری کزاز |
دوگانه بزرگسالان |
Td |
| دوگانه خردسالان |
DT |
| فلج اطفال |
پولیو خوراکی |
OPV |
| پولیو تزریقی |
IPV |
| اوریون، سرخک، سرخجه |
ام ام آر |
MMR |
| کزاز |
توکسوئید کزاز |
TT |
| هپاتیت B |
هپاتیت B |
Hep. B |
1 بعد از 6 سال تمام، تزریق واکسن سه گانه ممنوع است و باید از واکسن دوگانه بزرگسالان استفاده شود
2 در صورتی که سن کودک به هنگام تزریق یادآور اوّل سه گانه و فلج اطفال، چهار سال یا بیشتر باشد، یادآور دوّم، لزومی ندارد
3 پس از آخرین نوبت واکسن سه گانه بایستی واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان هر ده سال یک بار تکرار شود
4 چنانچه سن کودک هنگام تلقیح نوبت اوّل MMR بین 6-4 سالگی باشد نوبت دوّم بایستی 6 ماه تا یک‌سال بعد از نوبت اوّل، تلقیح شود
5 در سنین بعد از یکسالگی، قبل از تلقیح BCG بایستی تست مانتو انجام شود و در صورت منفی بودن تست، واکسن BCG تلقیح گردد
6 کسانی که به دنبال تلقیح BCG اسکار نداشته اند نیاز به تزریق مجدد این واکسن نمی‌باشد
در کودکانی که در سنین زیر یکسالگی مراجعه نکرده اند می‌توان حداقل فاصله بین نوبت واکسن های سه گانه 1 ماه، فلج اطفال، 1 ماه، نوبت اوّل و دوّم هپاتیت B 1 ماه و نوبت دوّم و سوّم هپاتیت B را 2 ماه در نظر گرفت)
* کسانیکه سابقه واکسیناسیون ناقص دارند باید واکسیناسیون آن ها با توجه به سابقه قبلی و مطابق برنامه ایمنسازی زنان 49-15 ساله تکمیل گردد
** ادامه ایمنسازی، طبق جدول ایمنسازی زنان 49-15 ساله (جدول 6)
(جداول در فایل اصلی موجود است )