دانلود مقاله شهرستان کرج

1-1- معرفی اجمالی شهرستان

1-1-1- معرفی اجمالی شهرستان

1-1-1- موقعیت جغرافیایی

شهرستان کرج یکی از شهرستانهای استان تهران می باشد که در مرکز استان واقع شده و مرکز آن شهر بزرگ است . این شهرستان از شمال به استان مازنداران و از جنوب به شهرستان شهریار از شرق به شهرستان تهران و شمیرانات و از غرب به شهرستان ساوجبلاغ و استان قزوین محدود می گردد.

شهرستان کرج در 35 درجه و 48 دقیقه و 45 ثانیه عرض شمالی و 51 درجه و 30 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گوینویچ قرار دارد. ارتفاع این شهرستان از سطح دریای آزاد 1307 متر است. شهر کرج در فاصل 43 کیلومتری شهر تهران قرار گرفته که به واسطه اتوبان تهران – کرج به تهران متصل می گردد.

وسعت این شهرستان 2457 کیلومتر مربع می باشد و از نظر تقسیمات کشوری دارای 3 بخش است که شامل شهر ( اشتهارد ، کرج ، ماهداشت ، مشکین دشت، محمد شهر و کمال شهر) 7 دهستان و 195 آبادی دارای سکنه است .

علاوه بر شهر کرج بزرگ پنج شهر اشتهارد ، ماهدشت ، محمد آباد ،مشکین شهر و کمال شهر نیز در این شهرستان قرار دارند. دهستانهای این شهرستان عبارتند از : دهستانهای نساء ، آسارا، آدران در بخش آسارا و دهستانهای کمال آباد گرمدره و محمدآباد در بخش مرکزی و دهستان پنلگ آباد در بخش اشتهارد.

مرکز این شهرستان شهر کرج است که در 35 درجه و 48 دقیقه و 45 ثانیه عرض شمالی و 51 درجه و 20 دقیقه طول شرقی از نصف النهار مبدا قرار دارد.

ارتفاع شهر کرج از سطح دریای آزاد برابر با 1307 متر و ارتفاع متوسط این شهرستان از سطح دریاب قریب به 1331 متر می باشد.

 این شهر در فاصله 43 کیلومتری شهر تهران قرار دارد و اتوبان تهران – کرج بطول 33 کیلومتر این دو شهر را به هم متصل می کند.

جمعیت شهرستان کرج بر اساس تقسیمات جدید در سال 1375 معادل 1161172 نفر بوده است. بطوریکه با نرخ رشد 65/3 درصد طی دوره 81-1375 جمعیت این شهرستان در سال 1381 معادل 1441286 نفر در غالب 352341 خانوار می باشد.

شهرستان کرج بر روی آبرفت های دامنه جنوبی البرز مرکزی (غرب تهران) واقع گردیده است.

قدیمی ترین ماخذی که نام کرج در آن آمده است کتاب نزهه القلوب تالیف حمدالله مستوفی به سال 740 هجری می باشد. در این کتاب که درج از ولایات عراق عجم و توابع طالقان شناخته شده و می نویسد که طالقان ولایتی است سردسیر در شرق قزوین که دارای محلات و دیه های معتبر که می باشد و ولایت سرآبرود و جرود و قهپایه و کن و کرج از توابع آنجاست .

کرج تا شروع سلسله قاجاریه روستایی کوچک بر سر راه تهران – قزوین بود. با شروع دوران زمامداری فتح علیشاه قاجار این پادشاه کاخ ییلاقی خود را در این شهر بنا کرد که آثار آن بصورت چند ساختمان در محوطه دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران هنوز پابرجاست.

پس از روی کار آمدن سلسله پهلوی گسترش این شهر شدت گرفت و به عنوان یکی از شهرهای نزدیک تهران مهاجران بسیاری را خصوصا از استانهای زنجان و آذربایجان شرقی پذیرفت .

 احداث جاده چالوس و اجرای عملیات ذوب آهن و تهیه مقدمات نصب ماشین آلات و تاسیس کارخانه قند و مدرسه عالی کشاورزی از جمله اقداماتی است که سبب توسعه این شهر در آن دوره شده اند. در رژیم گذشته توسعه کارخانجات و مراکز مهم صنعتی و تولیدی غرب تهران در امتداد جاده مخصوص و قدیم کرج توسعه این شهر را تا آنجا پیش برد که احداث اولین اتوبان کشور به منظور اتصال هر چه سریع تر این شهر با تهران اجتناب ناپذیر گردید.

تاسیس و گسترش کارخانجات ریسندگی و بافندگی مقدم و فخر ایران سرم سازی رازی حصارک ، موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران موسسه تحقیقات دامپروری کشور مرکز آموزش کشاورزی مرکز اصلاح بذر و نهال مرکز مکانیزاسیون کشاورزی و مهندسی زارعی تاسیسات سد کرج اهمیت این شهر را ارتقا داده است.

مهمترین مراکز شهری این شهرستان در حال حاضر عبارتنداز : اشتهارد ، ماهدشت ، محمد آباد ،مشکین شهر و کمال شهر .

1-1-2- بررسی جغرافیایی و منابع طبیعی شهرستان شامل رودخانه ، کوهها ، مراتع ، پوشش نباتی ، وضعیت زمین شناسی و خاکشناسی

1-1-2-1- جریان آبهای سطحی شهرستان کرج

الف : رودخانه کرج

این رود پرآب ترین رود دامنه های جنوبی البرز محسوب می شود. این رودخانه که آب آن از نظر کیفی جهت شرب کاملا مناسب است قسمت اعظم آب مورد نیاز شهر تهران را تامین می کند.

منشا این رودخانه ارتفاعات دامنه جنوبی سلسله جبال البرز ( کوههای کلون بسته از ارتفاعات خرسنگ کوه ) سرچشمه گرفته و پس از الحاق رودهای دیگر نظیر ولایت رود ، وارنگ رود ، شهرستانک و سیرارود در ناحیه واریان به دریاچه پشت سد امیرکبیر (سد کرج) ملحق شده و آب سرریز سد پس از عبور از شهر کرج در قسمت جنوب غربی به رودخانه شور متصل می شود و در نهایت به دریاچه حوض سلطان قم می ریزد. طول این رودخانه از سرچشمه تا شهر کرج 90 کیلومتر و از شهر کرج تا مسیله 130 کیلومتر می باشد .

مساحت حوزه آبریز این رودخانه 764 کیلومتر می باشد که با توجه به میزان بارندگی سالیانه این حوزه مقدار 665 میلیون متر مکعب آب سالیانه در تمام حوزه این رودخانه تولید می گردد. متوسط آبدهی سالانه این رودخانه در ایستگاه سیرا 482 میلیون متر مکعب و در ایستگاه بیلقان در حدود 59/533 میلیون متر مکعب و میزان آب کنترل شده توسط سد کرج 400 میلیون متر مکعب در سال می باشد . مقداری از نزولات جوی حوزه آبگیر رودخانه کرج تبخیر شده و یا در زمین نفوذ می کند.

ب: رودخانه کردان

این رودخانه در قسمت غربی رودخانه کرج و در شمال شرقی دشت قزوین قرار گرفته است. وسعت حوزه آبریز این رودخانه در حدود 380 کیلومتر مربع است دبی ورودی این رودخانه در ایستگاه صومعه در حدود 64/111 میلیون متر مکعب در سال است. بطور متوسط 50 میلیون متر مکعب از آب این رودخانه سالیانه در زمین نفوذ می کند. این رودخانه نیز سرانجام به رودخانه شور می پیوندد.حداکثر مقدار آب آن در ماههای مرداد ، شهریور و مهر ماه است.

ج : رود شور

این رودخانه از ارتفاعات آوج سرچشمه می گیرد و در بستری عمیق و با آبی فراوان در جنوب شهر کرج به شهریار می رسد. رود شور از جلگه های هموار و کویری گذشته به دریاچه نمک می ریزد. مقدار آب خروجی رود شور در ایستگاه آصف الدوله حدود 10 میلیون متر مکعب در سال است.

رودخانه های کوچکتر و همچنین جریانهای سیلابی دیگری در این شهرستان وجود دارد که غالبا فصلی بوده و در مواقع بارندگی بطور موقت آب جریان پیدا می کند و وارد دشت های جنوبی می شود. مقدار آب سالیانه این مسیل ها در حدود 10 تا 20 میلیون متر مکعب برآورد میشود.

کیفیت آب های سطحی

تشکیلات زمین شناسی شمال دشت تهران – کرج به طرف غرب و شمال قزوین و گردنه کوئین و ارتفاعات خرقان و حاجی عرب شامل توف های سبز سنگ های آندزیتی و شستنی دوران سوم زمین شناسی است و قسمت زیرین آن از توف های سبز دوره ائوسن تشکیل شده است. توف های سبز با مبدا آتش فشانی در دریا بوجود آمده و از نقطه نظر لیتولوژی حد واسط سنگهای رسوبی و سنگهای آذرین می باشد. این لایه ها غیر محلول در آب و جریانهای سطحی آب که از این گونه لایه ها عبور می کنند املاح و مواد سخت محلول (T.D.S) در آن بسیار پایین و بنابر از نظر کیفی جزء آبهای درجه یک محسوب می شوند.

 هدایت الکتریکی آب علاوه بر اینکه معرف مجموع املاح محلول در آن است مناطق تغذیه و جهت جریان آب و تحولات کیفی آن را در طول مسیر جریان بهتر نشان می دهد.

 بهترین منطقه از نظر کیفیت آبها مخروط افکنه های ابهررود ، رودخانه های شمالی دشت قزوین ، رودخانه کردان کرج و رودخانه های شمالی دشت تهران و جاجرود است که هدایت الکتریکی آنها بین 200 تا 500 میکروموس می باشد. نقشه هیدروژئوشیمی منطقه نیز موید آن است که تمام آبهایی که از حوزه آب ریز شمال ارتفاعات مذکور وارد دشت ها می شود. کیفیت شرب خیلی کمی دارند بطوریکه با عبور از دشت های جنوبی و لایه های محلول در آب به تدریج کیفیت آب تنزل کرده و غیر قابل شرب محسوب می شود.

1-1-2-2- آبهای زیرزمینی

دو رودخانه کردان و کرج سالیانه حدود 209 میلیون متر مکعب آب با توجه به ساختمان بستر آنها که در منطقه دشت از آبرفت های دانه درشت تشکیل گردیده است به سفره آبهای زیرزمینی تزریق می نمایند که بصورت چشمه سازهای متعدد و یا قنوات و چاهها استخراج و به مصرف شرب و کشاورزی می رسد.

از سطح آبهای زیرزمینی دشت کرج اخیرا به علت برداشت بی رویه بطور متوسط حدود ده متر کاسته شده است. عمق سفره آبهای زیر زمینی در جنوب دشت 3 متر (حوالی رودخانه شورآباد و ولد آباد ) در مرکز دشت 60 متر و در شمال دشت و اطراف جاده تهران – کرج حدود 100 متر با جهت جریان از شمال به جنوب شرقی و غربی با شیب های 3% ، 8% و 2/1 درصد می باشد .

کیفیت آب های زیرزمینی

با استفاده از جداول بوگومولف ، کوئین – شولر آبهای حوزه آبریز جنوب البرز از نظر آشامیدن و کشاورزی طبقه بندی گردیده است در این جدول آبهای زیرزمینی مناطق شمالی دشت تهران – کرج – قزوین و روستای کوهپایه ای آن مورد بررسی قرار گرفته آب این مناطق باقی مانده خشک کمتر از 500 میلی گرم در لیتر دارند و از نظر شرب و کشاورزی کاملا رضایت بخش تشخیص داده شده است.

آبهای زیرزمینی منطقه رباط کریم و دهات مجاور با باقی مانده خشک 1500 میلی گرم در لیتر جزء آبهای متوسط به حساب آمده است. آبهای زیرزمینی ناحیه اشتهارد دارای باقیمانده خشک در حدود 2 گرم در لیتر است که طبق طبقه بندی شولر از نظر شرب مناسب نمی باشد. اما آبهای زیرزمینی حاشیه جنوب دشت کرج و مرکز دشت قزوین اکثرا شور بوده و باقی مانده خشک آنها به 4 گرم در لیتر می رسد.

این نوع آبها بر طبقه بندهایی که توسط دانشمندان بعمل آمده به هیچ وجه برای شرب مناسب نبوده و در مصرف کنندگان اثر سوء می گذارد.

1-2-2-3- کوهها

شهرستان کرج در دامنه جنوبی رشته کوه های البرز قرار گرفته است که قسمت های شمالی شهرستان کرج در ارتفاعات جنوبی البرز واقع شده است و از شمال به سمت جنوب به تدریج از ارتفاع نقاط کاسته می شود . علاوه بر ارتفاعات البرز کوه های حصار ، کندر ، کندوان ، آزاد بر، کها ، خور ، آرشین در قسمت شمالی این شهرستان واقع شده است.