مقدمه: وای کمرم، این شکوه معمولترین شکوه ای است که به گوش پزشکان میخورد.
در واقع این ناراحتی به سراغ خیلی ها، از هر سن، جنس، صنف و طبقه اجتماعی که باشند میرود.
پس باید گفت یک مشکل همگانی است.
علل کمردرد متعدد و گوناگون است، همینطور روشهای تشخیص و درمان آن.
لذا این چندگونگی کم و بیش وسایل تشویش بیماران مبتلا به کمر درد را فراهم آورده و تا حدودی موجب بدبینی و ترس و هراس آنان می شود و اغلب باعث می شود بیماران پیگیر مراقبتهای پزشکی نباشند.
این برگردان اصولاً محدود است به بحث درباره مسائل مربوط به ستون مهره های کمر بزرگسالان که پی آمد آن معمولاً کمردرد است.
در این بحث مرور کوتاهی خواهیم داشت به ساختمان ستون فقرات، دیسک بین مهره ای، سبب شناسی دیسک کمر، چگونگی انجام کارهای روزمره و ورزش های مناسب سنین مختلف تا کمتر دچار این مشکل بشویم.
ستون فقرات بمانند حلقه های زنجیره ای استخوانی است که بوسیله سیستمی از مفاصل بهم متصل شده و توسط دیسکها، کپسولها، لیگمانها و عضلات حفظ و مستحکم میشوند.
در ضمن ستون فقرات نخاع شوکی را در داخل خود جای داده و از نخاع و اعصاب جدا شده از آنها نگهداری می کند.
از خصوصیات ستون فقرات می توان گفت که بطور اختصاصی انرژی را جذب کرده و برحسب موقعیت بدن( زمان انجام ورزشهای مختلف، برداشتن اجسام سنگین .
.
) زمانی بسیار سفت و محکم و زمانی انعطاف پذیر می شود.
در طول زندگی هر فرد این ساختمان به دلایل مختلف مثل بالا رفتن سن، حوادثی مثل ضربه و سقوط از بلندی یا بیماریها دچار ضعف و ناتوانی می شوند.
لذا بایستی توجه کرد چه حالت های پاتولوژیکی باعث تغییرات در سلامت این ساختمان می شود.
ستون فقرات کمری شامل پنج مهره می باشد که مجموع آنها به شکل استوانه ای کوتاه می باشد بطوریکه هر مهره را به تنهایی در نظر بگیریم بدنه در جلو و پدیکولها در عقب یک ظاهر نعل اسبی به مهره می دهد(شکل 1) شرح مختصری از نخاع شوکی و ارتباط آن با مهره ها: در ضمن مهره های کمری انسان قبل از چهل سالگی فشاری در حد KN 8 ( هشت کیلو نیوتن، هر کیلو نیوتن معادل 10 کیلوگرم می باشد) یعنی 80 کیلوگرم را می تواند تحمل کند که بعد از چهل سالگی حدود 50 درصد مقاومت مهره کم می شود(KN 4) پس بایستی در انجام کار و حتی ورزش برای سلامتی را در سن قبل از چهل سالگی و بعد از آنرا متناسب با گفتار فوق در نظر گرفت تا از آسیب مهره ها پیشگیری شود.
کمر دردLow Back Pain تعداد مراجعین شاید بتوان گفت که کمر درد بعد از سرما خوردگی شایع ترین بیماری در انسان است یا بهتر بگوئیم بیشترین تعداد مراجعین به درمانگاههای روماتولوژی و ارتوپدی را کمردرد تشکیل می دهد.
این مورد در همه جای دنیا جزو متداولترین ناراحتیهای انسانی بوده و در ایران هم از بیماریهای شایع و آشنا برای پزشکان است.
متأسفانه تشخیص و ارزیابی آن و داروهای تجویز شده در ایران کاملاً غیر منطقی و گاهاً مضر است.
در این کتاب سعی می شود کمردرد را با زبانی علمی اما ساده بیان نموده و از نظر آناتومیک به دردهایی که از قسمت پایین ستون فقرات ازL3 تا L5 و از مفاصلL1 L5 استخوان ساکرم منشأ میشوند را کمردرد بگوئیم و سایر دردهای پشت را جزء کمردردها محسوب نداریم.
مضافاً 80 درصد افراد در طول زندگی حداقل یکبار بعلت کمردرد به پزشک مراجعه می کنند.
این دردها ممکن است باعث از دست رفتن ساعات کار فعال گردند اکثر دردهای کمری بهنگام کار پدید می آید.
تغییرات در شیوه کار و زندگی و جابجائی در شیوع این بیماری نقش عمده ای دارد در سنین 2550 سالگی که فعالترین سالهای زندگی انسان از نظر شغلی میباشد کمردرد شایع است.
کمردرد را به دو صورت حاد و مزمن از نظر کلینیکی تقسیم می نمایند یک کمردرد حاد به صورت زیر تقریباً از بین می رود: 33 درصد بیماری در عرض یکماه 70 درصد بیماران دو ماه و 86 درصد آنها در مدت 3 ماه بهبودی کامل پیدا می کنند و بقیه بیماران بصورت مزمن در می ایند.
آمار منتشره در انگلستان نشان می دهد که سالیانه در حدود دو میلیون نفر از افراد بیش از 15 سال به علت کمردرد به پزشک مراجعه می کنند.
5% از این افراد پس از یک مرتبه مراجعه بهبود نیافته و برای دفعات بعد مراجعه می کنند، 10% از این افراد جهت ادامه درمان در بیمارستان بستری شده و فقط 10% از بیماران بستری احتیاج به درمان جراحی دارند.
در آمریکا در بین بیماریهائی که باعث ناتوانی از کار و مرخصی ناشی از آن در افراد کم تر از 45 سال می گردد کمردرد در درجه اول قرار دارد.
در افراد بین 4564 سال بعد از بیماری های قلبی و آرتریت روماتوئید کمردرد در درجه سوم قراردارد.
با شیوع فراوان بیماری و علل متعددی که برای آن بیان می شود کمردرد هنوز یکی از معماهای پزشکی است.
شاید بتوان گفت که هنوز علت بیشتر کمردردهای مزمن( بیش از سه ماه از آن گذشته باشد) مشخص نشده است.
تعدادی از این بیماران علیرغم نوع درمانی که برای آنها انجام میگیرد کمردردشان بهبود می یابد.
در حالیکه تعدادی از آنها هرگز بهبود نمی یابد.
ضایعات در مهره آخر کمری و نسوج نرم اطراف آن منشأ قسمت اعظم دردهای کمر است.
کمردرد علل مختلف دارد که شایع ترین آن بیماریهای ارتوپدی هستند.
البته بیماریهای دیگری مثل بیماریهای دستگاه ادراری، دستگاه تناسلی زنان، آبستنی و بیماریهای داخلی و متابولیک و بالاخره ناراحتی های روانی نیز باعث کمردرد می شوند، که بحث درباره آنها مربوط به این کتاب نمی باشد.
شایعترین بیماریهای ارتوپدی که باعث کمردرد می شوند عبارتند از: ناهنجاریهای مادر زادی، وارد شدن فشار بیش از حد تحمل به ستون فقرات، پارگی دیسک بین مهره ای، استئوآرتریت مهره های کمری، اسپوندیلوئیستزی، و بندرت بیماریهای دیگر مانند عفونت ها( سلی و غیر سلی)، آرتریت روماتوئید، آرتریت نقرسی، اسکولیوز، تومورهای استخوانی و عصبی و بالاخره یکسان نبودن طول اندام های تحتانی( بحث درباره هر یک بطور جداگانه در قسمت های دیگر کتاب آمده است در زیر به ذکر شایع ترین علل کمردرد می پردازیم).
طبقه بندی علل کمردرد: علل مادرزادی خارجی شدن پنجمین مهره کمری و کمری شدن اولین مهره خارجی نامتقارن بودن مفصل های بین مهره ای لغزش مهره تومورها تومور خوش خیم مانند تومور ریشه اعصاب و پرده های نخاع( نوروم یا منژیوم) تومور بدخیم مانند تومور اولیه استخوانی(فنیلوم متعدد): تومور اولیه عصبی.
تومور متاستازی مهره ها( از پستان، پروستات، شش، کلیه و تیروئید).
ضربه ها رگ به رگ شدن(Strain) حاد یا مزمن مهره ها شکستگیهای جسم مهره ای و یا زائیده های عرضی نیمه در رفتگی سطح مفصلی(Facet Syndrome) لغزش مهره پارگی دیسک بین مهره ای مسمومیت مسمومیت با فلزات سنگین مانند رادیوم بیماریهای متابویک استئوپروز استئومالاسی بیماریهای التهابی آرتریت روماتوئید اسپوندیلیت آنکیلوزان بیماریهای دژنراتیو استئوآرتریت و فتق دیسک بین مهره ای عفونت عفونت حاد فضای بین مهره ای و استئومیلیت حاد سل، استئومیلیت مزمن، عفونت قارچی و در ایران بروسلوز بیماریهای ناشی از اختلال جریان خون انوریسم آئورت شکمی و نارسائیهای سیاهرگی عوامل مکانیکی عوامل داخلی مانند کم بودن قوام عضلات، فشار در اثر بد قرار گرفتن وضع بدن در حالت نشسته و ایستاده دردهای مربوط به عضلات و نیامها و ناپایداری ستون مهره ای عوامل خارجی مانند فیبروم رحم، تومورها و عفونت های درون لگن، بیماریهای مفصل ران، بیماریهای پروستات.
بیماریهای مفصل خارجی خاصره ای و اسکولیوز ستون مهره ای که درمان نشده باشد.
عوامل روانی مثل هیستری و تمارض بیماریهای گوناگون قسمت های مختلف ستون فقرات که باعث کمردرد می شوند شرح داده شد، در زیر بذکر ضایعات احشائی که باعث کمردرد می گردد می پردازیم: دردهای کمری ممکن است به علت ضایعات و بیماریهای مهره ها و دیسک بین مهره ای نبوده و از نقاط دیگر به کمر انتشار یابند.
پزشک معاینه کننده باید این بیماریها را در نظر داشته باشد تا با بیماریهای کمری اشتباه نگردند.
شایع ترین این ضایعات عبارتند از: بیماریهای دستگاه گوارش مثل پانکراتیت مزمن، پارگی خلفی زخم معده و غیره.
انسداد تدریجی و پیشرونده آئورت و شریان ایلیاک ممکن است باعث درد کمر، کفل و اندام تحتانی گردد.
تومورهای نخاع شوکی، تومور ناحیه دم اسب، تابس و سیرنگومیلی.
بیماریهای دستگاه تناسلی زنان مثل تومورهای رحم، برگشتن رحم به عقب(Retroversion) و اندومتریوز.
بیماریهای دستگاه ادراری مثل تومورها و عفونت پروستات، ضایعات کلیه ها و حالب ها بیماریهای تب دار مثل آنفلونزا، حصبه گرچه بیماریهای فوق باعث کمردرد می گردند ولی درد این بیماران در اثر عوامل مکانیکی مثل خم شدن، بلند کردن اشیاء سنگین، سرفه کردن و غیره تشدید نمی یابد.
گرچه بیماریهای فوق باعث کمردرد می گردند ولی درد این بیماران در اثر عوامل مکانیکی مثل خم شدن، بلند کردن اشیاء سنگین، سرفه کردن و غیره تشدید نمی یابد.
پیشگیری از کمردرد شامل: 1ـ پیشگیری در سن مدرسه: مانند آموزش در انتخاب ورزش مناسب با توجه به قدرت بدنی هر دانش آموز بایستی توسط مربی و دبیر ورزش به دقت بررسی شود و در صورت نیاز با پزشک مشاوره نمایند چرا که بروز نقص در مهره ها یا دیسک کمر در این سن باعث محرومیت یک جوان از کار مفید بدنی در جامعه خواهد شد.
2ـ پیشگیری در محل کار: مخصوصاً در کارخانجاتی که افراد آن با کار سنگین بدنی حداقل به مدت 8 ساعت در روز مواجه هستند، معاینه پزشکی زمان استخدام برای انتخاب افراد و نیز آموزش برداشتن و جابجایی وسایل سنگین در کارخانجات بسیار مفید خواهد بود.
در شکل 13 به فرم برخاستن از زمین بعد از برداشتن جسم سنگین توجه فرمائید.
3ـ پیشگیری در منزل: مؤسسات بین المللی پیشنهاد کرده اند که حداکثر وزنه ای که یک مرد اجازه دارد بردارد 50 کیلوگرم و در مورد خانمها حداکثر 25 کیلوگرم می باشد.
آموزش برداشتن صحیح وسایل منزل مانند مبل و غیره در حین تمیز کردن، اطو کشیدن حتی نشستن و استراحت به فرم صحیح لازم است مثلاً حین اطو کشیدن در منزل با استفاده از یک چهارپایه کوچک در زیر پا گودی کمر را اصلاح میکند.
در برداشتن وسایل از زمین زانوها و مفاصل لگن را خم کرده ولی تنه را خم نکنیم(15ـ1) و سعی کنیم اجسام سنگین را نزدیک به بدن خود بگیریم مثل(15ـ2) نشستن روی صندلی مخصوصاً اگر خیلی بلند باشد باعث افزایش گودی کمر و خستگی و درد کمر خواهد بود.
در صورتی که با استفاده از یک چهارپایه کوچک شکل(17ـ1) باعث می شود زانوها بلندتر از مفاصل ران قرار گرفته و باعث از بین رفتن گودی کمر می شود یا قرار دادن یک پا روی پای دیگر شکل(17ـ2) فرو رفتن در یک مبل، زمان مطالعه کردن یا در جلو تلویزیون، باعث خستگی عضلات سر و گردن و در نتیجه خسته کننده شدن مطالعه یا خمیدگی پشت( مثل افراد مسن) به مرور زمان خواهد شد.
زمان رانندگی اگر صندلی ماشین دور از پدالها باشد انحنای کمر زیاد و رانندگی توأم با درد و خستگی خواهد بود.
در صورتی که با نزدیک کردن صندلی به پدالها وضعیت رانندگی راحت تر خواهد بود در ضمن بهتر است پشتی صندلی سفت باشد.
برای استراحت دادن به کمر خسته و دردناک با توجه به شکل 21 باعث برداشته شدن سنگینی وزن از ستون مهره ها و فشاری که به پشت و پاها وارد می شود کم شده در نتیجه درد تسکین پیدا می کند.
کسانی که عادت به خوابیدن روی شکم دارند برای رهایی از درد کمر ناشی از آن بهتر است زیر و پائین تشک را به اندازه 5 سانتی متر بلندتر نمایند با اینکار تمایل به خوابیدن روی شکم کمتر خواهد بود.
شکل 23 مروری است بر انجام صحیح بعضی از کارهای روزمره: برای پیشگیری از علل مکانیکی کمردرد با توجه به شکل 24، با ورزشهای مناسب باید به شرایط عضلانی اسکلتی خوب و تونسیته خوب عضلات دست یافت.
تمرینات برای اصلاح قوس کمر: تمرین 1ـ پشت به دیوار ایستاده a ـ پاها را 20 درجه به جلو ببرند bـ سر را مختصری به جلو خم کنید c ـ عضلات باسن را بهم فشار دهید d ـ شکم را به داخل فشار دهید e ـ زانوها را مختصری خم کنید این وضعیت را چند ثانیه حفظ کرده چندین بار تکرار کنید ناحیه کمر باید به دیوار بچسبد.
تمرین 2ـ اصلاح قوس کمر با انقباض عضلات شکم، باسن در حالت خوابیده a ـ مطابق شکل به پشت بخوابید b ـ زانوها خمیده و کف پاها را مطابق شکل روی زمین قرار داده a ـ سر را به آرامی از بالش بلند کنید b ـ باسنها را فشار دهید c ـ شکم را به داخل فشار دهید این وضعیت را چند ثانیه نگه داشته و سپس شل نمایید و حرکت را مجدداً شروع نمائید این حرکت چند بار تکرار شود.
تمرین 3ـ برای تقویت عضلات شکم a ـ وضعیت اولیه: به پشت بخوابید بازوها و دستها در دو طرف به زمین تکیه داده شود.
سر روی بالش زانوها خمیده کف پاها چسبیده به زمین الف ـ حال سر را از بالش جدا کنید ب ـ زانوها را به طرف سینه بالا ببرید ج ـ ساق پاها را صاف و به حالت عمودی در آورید دـ پاها را به آهستگی به پایین بیاورید ولی در حد زاویه ْ45 درجه از زمین نگه دارید بعد از چند ثانیه به وضعیت اولیه برگردید.
دوباره تکرار شود توجه: حرکات زیر برای کسانی که تحت عمل جراحی کمر قرار گرفته اند با نظر پزشک معالج خود تمرین نمایند.
B ـ وضعیت اولیه مثل حرکت قبل الف ـ سر را از بالش جدا کنید ب ـ زانوها را به طرف سینه بلند کنید ج ـ ساق پاها را صاف کنید د ـ حرکات قیچی مانند با پایین آوردن متناوب پاها به طرف زمین انجام دهد باید توجه داشت مثل حرکت قبل چسبیدن کمر به زمین ضروری است و نباید پاها را زیاد به زمین نزدیک کرد این حرکت را چند ثانیه تکرار و سپس به وضعیت اولیه برگردید.
تمرین 4ـ برای کشیده شدن عضلات کمری خاجی وضعیت اولیه: خوابیده به پشت ـ سر روی بالش ـ زانوها خمیده بطوریکه کف پاها چسبیده به زمین الف ـ سر را از بالش جدا کنید ب ـ زانوها را کمی از هم دور کنید ج ـ با هر یک از دستها زانوی طرف خود را می گیرید د ـ آرنجها را خم کرده و زانوها را بطرف بغلها بالا آورید در همین حال باسن کاملاً از زمین جدا و بلند می شود در همین وضعیت چند ثانیه باقی بمانید.
ه ـ چندین بار زانوها بطرف بغلها برده شوند سپس زانوها را رها کنید تا کف پاها روی زمین قرار گرفته و زانوها خم باشند و سر را روی بالش قرار دهید.
تمرین 5ـ برای کشیده شدن عضلات خم کننده مفصل ران الف ـ دستها روی زمین ب ـ زانو راست را خم کنید بطوریکه کف پادر چند سانتی متری دستها قرار گیرد ج ـ ساق پای چپ را به عقب کشیده بطوریکه به حالت چرخشی به خارج بوسیله انگشت شست پا روی زمین قرار گیرد د ـ بعد از چند ثانیه وضعیت پاها را معکوس کنید و تمرین را چندین بار تکرار کنید تمرین 6 ـ مطابق شکل 31 دراز بکشید ضمن بالا بردن سینه نفس عمیق بکشید سپس با به داخل کشیدن شکم هوا را خارج کنید.
تنفس بعدی را در حالیکه سینه بالا است انجام دهید.
تمرین 7ـ نطابق شکل 32 دراز بکشید عضلات تحتانی شکم را منقبض کنید.
سپس عضلات را شل کنید.
این عمل را چند بار تکرار شود.
شکل 8ـ مطابق شکل 33 دراز بکشید.
با انقباض عضلات پایین شکم و باسن سعی کنید کمر خود را به زمین بچسبانید.
تمرین 9ـ زانوها را مطابق شکل 34 بغل کرده بعد از چند ثانیه رها کنید این عمل چندین بار تکرار شود.
تمرین 10ـ مثل شکل 35 یک زانو را بغل کنید، پای دیگر را از مفصل ران بطور مستقیم و با ملایمت بالا و پایین ببرید.
این عمل با پای دیگر تکرار شود.
تمرین 11ـ روی زمین دراز کشیده، یک پای خود را آنقدر بالا بیاورید که پای شما به موازات باسن برسد سپس آنرا به حالت کشیده سر جای خود بازگردانید.
با پای دیگر همین حالت را تکرار کنید.
این حرکت روزانه 10 بار انجام شود.
تمرین 12ـ به پشت دراز کشیده دستها را در دو طرف و امتداد بدن، بدون استفاده از دست یک پای خود را بصورت قائم بالا ببرید.
سپس این حرکت را با پای دیگر خود انجام دهید( لطفاً از بالا بردن دو پا باهم خودداری فرمائید) این حرکت را می توانید روزانه 5 تا 10 بار تکرار نمائید.
درمان کمردرد: درمان کمردردها نسبت به اتیولوژی آن متفاوت است.
در نوع شایع کمردردها که ذکر آنا رفت مطالعات وسیع نشان داده است که یک دوره استراحت کامل و بی حرکت کردن فیزیوتراپی که شاملManipulation نیز بوده باعث بهبود بیماری بیمار شده است.
یافته های رادیوگرافیکی هیچ ربطی با پاسخ مساعد و یا عدم مساعد بهManipulation نداشته است.
بیماران مبتلا به دیسک کمری حاد با انتشار به ساق را بایستی بمدت 2 تا 3 هفته در بیمارستان بستری کرد.
گذاشتن تخته سفت زیر رختخواب توسط بعضیها توصیه شده اما هنوز اثرات آن کاملاً معلوم نشده است.
استراحت روی پهلوها و خوابیدن با فلکسیون پاها و مصرف بالش کوچک توصیه می شود.
همگی این کارها باعث کم شدن فشار داخل مهره ای شده و درد بیمار را تسکین می دهد.
بعضیها در مرحله حاد تزریق مخلوطی از گزیلوکائین و استورئید به نقطه دردناک و بصورت اپی دورال توصیه می کنند.
به نظر میرسد که اگر بیماری حاد باشد این تزریق موثر بوده اما کمردرد مزمن با علائم عصبی با این تزریق غیر قابل درمان خواهد بود.
اعمال جراحی در اکثریت مواقع اندیکاسیون ندارد اما وقتی درد بیمار خیلی شدید و غیر قابل کنترل باشد و با استراحت و فیزیوتراپی درمان نگردد و طول مدت آن از 6 هفته بیشتر شده و علائم عصبی بطور مداوم باقی ماند می توان یک تست میلوگرافی انجام داد و در صورت مثبت بودن میلوگرافی عمل جراحی انجام می شود.
عمل جراحی دیسک فقط باعث بهبودی و علائم منتشره از کمردرد خواهد شد اما روی خود کمردرد اثری نخواهد داشت، وقتی دیسک هرنی شده دو طرفی باشد و علائم عصبی فشار روی اعصاب دم عصبی از قبیل از بین رفتن حس دورمعقد و اطراف معقد باشد میلوگرافی اورژانس و عمل جراحی به دنبال آن اندیکاسیون خواهد داشت.
از سال 1964 داروی Chympapins که باعث لیز شدن دیسک می شود توسط بعضی از پزشکان مصرف شده که این ماده بصورت لوکال درداخل دیسک تزریق شده و باعث حل و لیز شدن آنها می شود.
بعضیها اثرات این دارو را مورد سئوال قرار داده اند.
بطور خلاصه درمان کمردردها شامل موارد زیر می شود: کمردرد حاد: استراحت؛ زانوها و ران، خمیده بطرف سینه نزدیک شود.
اگر بیمار هوس پشت خوابیدن کرد بهتر است بالشی زیر زانوها قرار دهد.
تشک بایستی سفت باشد و تخته ای زیر آن گذاشته شود.
استراحت بایستی تا بهبودی کامل ادامه پیدا کند و بیمار پس از بهبودی به آهستگی شروع به راه رفتن و فعالیت نماید.
درمان با فیزیوتراپی: شامل حرارتهای مرطوب برای رفع اسپاسم، ماساژ عضلانی و دیاترمی و ورزشهای مخصوص داروها: داروهای مورد استفاده عبارتند از شل کننده های عضلانی، مسکن، داروهای ضد التهابی دیازوپام 5 میلیگرم چهار بار در روز یا سیکلوبنزاپیریم 10 میلیگرم سه بار در روز بهترین شل کننده های عضلانی است.
کوئین 25 میلیگرم چهار بار در روز بعنوان بهترین مسکن است.
اندو متاسین، ایبوبروفن در دزهای مختلف بعنوان ضد التهاب در این بیماران مصرف می شوند.
درمان دوران نقاهت: پس از بهبودی درد، بمار بطور آهسته به زندگی عادی عودت داده می شود و فعالیت معمولی را تا حد تحمل می تواند انجام دهد.
1ـ کرست لمبوساکرال که بهترین وسیله برای کم کردن حرکات مفصلی است.
2ـ برنامه ورزش درمانی، که روزانه دو یا سه بار برای بیمار در نظر رفته میشود و تا 5 بار در روز افزایش داده می شود.
شنا کردن یکی از بهترین ورزشهائی است که به بیماران مبتلا به کمردرد توصیه می شود.
در صورت عدم درمان با تمام درمانهای فوق و عمل جراحی شاید تغییر شغل و انجام شغل دیگری ضروری باشد و میتوان با توجه به شرایط و امکانات بیمار، آنرا توصیه نمود.
نکاتی که بیمار مبتلا به کمردرد در زندگی روزمره باید رعایت کند: بیماران مبتلا به کمردرد در نظر داشته باشند که کلیه کارهائی که باعث افزایش قوس کمر می گردد درد آنها را تشدید نموده و برعکس کاهش قوس کمر کمک به بهبود آنها می کند.
فواید ورزش در کمردرد سؤالی که اغلب بیماران مبتلا به کمردرد از پزشکان می کنند اینست که آیا ورزش برای آنها مفید است یا نه؟
پاسخ: درمرحله حاد کمردرد بیمار بهتر است هر چه بیشتر استراحت نموده از فعالیتهای ورزشی خودداری نماید و پس از کاهش نسبی درد به آرامی ورزش را شروع نماید.
ورزش در آغاز باید ملایم بوده و تا اندازه ای باشد که به کمر بیمار فشار نیاورده و او را ناراحت نکند و سپس به تدریج آن را افزایش دهد.
نکته حائز اهمیت اینکه ورزش باید ملایم و آرام باشد.
کارمندی که پس از یک هفته کار دفتری می خواهد روز تعطیل را 6 ساعت ورزش سنگین انجام دهد کار مفیدی انجام نمی دهد.
همچنین اغلب بیماران پس از بهبود کمردرد بیماری خود را فراموش کرده و ورزش را کنار میگذراند تا مجدداً یک فشار حزئی به کمر باعث تکرار ناراحتی آنها گردد.
در این حالت بیمار مجدداً به فکر ورزش می افتد.
بار دیگر تاکید می شود ورزش باید ملایم و مداوم باشد نه زیاد و مقطع و به قول شاعر؛ ره رو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود ره رو آنست که آهسته و پیوسته رود ورزش هائی که تقویت عضلات اطراف ستون فقرات و جدار شکم بیماران مبتلا به کمردرد را باعث شود توصیه میگردد.
اینک به ورزش های مفید و مضر و نیز کرست های طبی تسکین دهنده دردهای کمری اشاره می نمائیم.
ورزش های مفیدو مضر برای کمردرد ورزش هائی که قوس کمر را افزایش داده مضر و ورزشهائی که باعث کاهش قوس کمر می شوند برای بیمار مفیدند.
در زیر به ذکر چند ورزش شایع مضر و مفید برای بیماران مبتلا به کمردرد می پردازیم.
اول: ورزش های مضر بری بیماران مبتلا به کمردرد ـ خم شدن به عقب در حال ایستاده ـ قوس دار کردن کمر در حال خوابیده به شکم ـ خم کردن کمر و رسانیدن انگشتان دست به زمین در حالیکه زانوها کشیده است.
ـ بلند کردن هر دو پا در حالی که بیمار به پشت خوابیده و زانوها کشیده است.
ـ خطرناکترین ورزش بلند کردن اشیاء سنگین در بالا خط کمری می باشد، مثل وزنه برداری به همین دلیل اکثر وزنه برداران دیر یا زود دچار کمردرد می گردند.
ـ بعضی از مؤلفین راه رفتن معمول و تند راه رفتن را برای بیماران مبتلا به کمردرد چندان مفید نمی دانند، زیرا اکثر مردم در موقع راه رفتن سینه خود را به جلو داده که باعث افزایش قوس کمر می گردد.
در جا دویدن با توجه به اینکه شخص در موقع دویدن دست خود را به جلو تکیه داده و کمی به جلو خم می شود، اشکالی ندارد.
دوم: ورزش های مفید برای بیماران مبتلا به کمردرد ـ اسکی ـ دوچرخه سواری ثابت و متحرک با توجه به خم کردن تنه به جلو در موقع سواری باعث کاهش قوس کمر می گردد.
ـ شنا ورزش بسیار عالی برای بیماران مبتلا به کمردرد است.
به شرطی که بطور صحیح انجام گیرد.
ضمن شنا کردن حتی الامکان باید از بالا آوردن بیش از حد سراز آب که موجب خم شدن سر و تنه به عقب گشته و باعث افزایش قوس کمر جلوگیری کرد.
این وضعیت به خصوص در مبتدیان ورزش شنا دیده می شود.
شنای کرال بهترین نوع شنا برای بیماران مبتلا به کمردرد است.
دایو رفتن با افزایش ناگهانی قوس کمر ورزش خطرناکی برای مبتلایان به کمردرد است.
ـ بالا رفتن از پله ها با توجه به اینکه ضمن بالا رفتن بیمار تنه خود را به جلو خم کرده و قوس کمر را کاهش می دهد ورزش مفیدی است، در حالی که در پائین رفتن از پله ها بیمار تنه خود را متمایل به عقب نموده باعث افزایش قوس کمر می گردد.
به همین جهت مبتلایان به کمردرد بهتر است ضمن پائین آمدن از پله ها دستگیره پله را در دست گیرند تا تنه شان کمی به جلو خم شود.
ـ در تنیس بازان خم کردن کمر به عقب برای زدن توپ باعث افزایش قوس کمر می گردد، که برای بیماران مبتلا به کمردرد مضر است.
این بیماران اگر به این موضوع آگاهی داشته و در ضمن بازی از افزایش قوس کمر خود جلوگیری کنند اشکالی ندارد.
چه کنیم تا دچار کمردرد نشویم؟
چگونه کمردرد خود را معالجه کنیم؟
با توجه به نکات ذکر شده در مباحث قبل، هر عملی که باعث افزایش قوس کمر گردد، موجب افزایش فشار روی قسمت های عقبی مهره های کمر و دیسک مربوط گردیده و باعث افزایش شکم درد می گردد.
لذا تمام حالت های روزمره یعنی ایستادن، نشستن و راه رفتن باید طوری انجام گیرد که از افزایش قوس کمر جلوگیری شود.
بطور کلی عضلاتی که باعث نگهداری ستون فقرات می گردد عبارتند از عضلات اطراف مهره ای، عضلات جدار شکم و عضلات کفل.
عضلات اطراف ستون مهره ها، مهمترین عامل نگهداری ستون فقرات و انقباض آنها باعث افزایش قوس کمر می گردد.
انقباض عضلات جدار شکم باعث خم کردن لگن به جلو و کاهش قوس کمر می شود.
لذا تقویت این عضلات موجب کاهش قوس کمر خواهد شد.
انقباض عضلات کفل باعث کشیده شدن لگن به عقب و افزایش قوس کمر می گردد.
در حقیقت عضلات کفل عملی مخالف عضلات جدار شکم انجام میدهند.
چه کنیم که در وضعیت ایستاده، فشار کمتری به کمر وارد شود؟
باید سعی کنیم در موقع ایستادن از افزایش قوس کمر جلوگیری کنیم.
برای جلوگیری از این حالت، انسان باید طوری بایستد که فشار بیشتر روی پاشنه ها وارد و تنه کمی بجلو متمایل گشته و زانوها مختصری خم شود.
الف : وضعیت خبردار، زانوها کشیده و سینه بجلو است که قوس کمر افزایش می یابد.
ب : وضعیت راحت باش، زانوها مختصری خم شده و سینه کمی به جلو خم شده است قوس کمر کاهش می یابد.