مقدمه :
رتینول یا ویتامین A یکی از ویتامین های محلول در چربی می باشد .ویتامین A از ترکیباتی به نام رتینوئیدها ساخته می شود که فرم های فعال ویتامین A هستند و در طبیعت به چند صورت موجود می باشند . در طبیعت موادی به نام پیش سازه های ویتامین A وجود دارد که بتاکاروتن از آن جمله است . بتاکاروئن ترکیبی است که در بدن شکسته شده و به ویتامین A تبدیل می شود .
چون ویتامین A محلول در چربی است جذب آن در روده ها به هضم چربی ها بستگی دارد . از این رو کسانی که در هضم چربی ها مشکل دارند مثل مشکلات صفراوی . باید میزان بیشتری ویتامین A دریافت کنند . به دلیل این که این ویتامین محلول در چربی است و مقابلیت ذخیره شدن در کبد و بافت های ساختمان شیمیایی از نظر شیمیایی ویتامین A یک الکل نوع اول پلی اتیلنیک است . زنجیر کربنی آن دارای 4 اتصال دوگانه است که به یک حلقه شش ضلعی به نام بتایونون منتهی شده است . این حلقه دارای یک اتصال دو گانه بین کربن های آلفا و بتابسبت به زنجیر کربنی می باشد.
ویتامین A از مشتقات کربورهای ترپنی است و این کربورها خود از پلیمریزه شدن هیدروکربور سیر نشده به نام ایزوپون حاصل می شوند . این ویتامین دارای تعداد زیادی ایزومرهای هندسی سپس و ترانس می باشد ولی همگی ایزومرهای فوق در طبیعت وجود ندارند و حتی از طریق مصنوعی نیز تولید نشده اند . کاروتن ها یا پروویتامین های A کاروتن ها از گروه رنگدانه های کاروتنوئیدی مشتق می شوند . کاروتنوئیدها به رنگ قرمز و نارنجی می باشند و از نظر شیمیایی عبارتند از : هیدروکربورهایی با فرمول خام که فرمول گسترده آن ها از یک زنجیر کربنی که در یک یا دو انتها به یک حلقه 6 ضلعی منتهی شده است . چگونگی واکنش هایی که باعث تبدیل کاروتن به ویتامین A می شود شناخته نشده است عملکرد ویتامین A یکی از ویتامین های بسیار مهم است و در بسیاری از فعالیت های حیاتی بدن نقش دارد . از آن جمله ویتامین A در رشد و نمو موثر است .
ویتامین A در کیفیت بینایی موثر است . ویتامین A نقش اساسی در حفظ بافت های مخاطی بدن ( مثل لایه های مخاطی اندام های گوارشی ) دارد . ویتامین A در دستگاه ایمنی بدن و در تولید مثل موثر است . ویتامین A در بدن به وسیله موارد حمل کننده پروتئینی منتقل و به مکان های مورد نیاز ارسال می شود . در صورتی که فردی کمبود شدید پروتئین داشته باشد مثل کودکان مبتلا به سوء تغذیه شدید ، عوارض کمبود ویتامین A در وی ظاهر می گردد . اعمال ویتامین A ضد شب کوری و ضعف قوه بینایی است و در معالجه بسیاری از اختلالات چشمی موثر است . مقاومت بدن را در مقابل عفونت مجاری تنفسی زیاد می نماید . مدت بیماری را کوتاه می سازد . لایه خارجی بافت ها و اندام های بدن را سالم نگاه می دارد . برای رشد استخوان های محکم ، پوست ، مو و دندان ها و لثه های سالم ضروری است . در موارد استعمال خارجی به بهبود آکنه ، زرد زخم، کورک و دمل کمک میکند .
درمعالجه نفخ و اتساع بعضی از اعضای بدن و ازدیاد فعالیت غده تیروئید موثراست .
منابع ویتامین A این ویتامین به فرم اصلی اش فقط در مواد غذایی حیوانی موجود است. ویتامین A به مقدار زیاد در جگر وجود دارد . درتخم مرغ میزان محدودی از آن یافت می شوند و شیر و لبنیات منابع خوب ویتامین A هستند . پیش سازهای ویتامین A یعنی کار و تنوئیدها که در بدن به ویتامین A تبدیل می شوند که در سبزیجات با رنگ سبز تیره مثل سبزی خوردن و اسفناج ، در سبزیجات نارنجی رنگ مثل هویج و کدو حلوایی و میوه های به رنگ نارنجی مثل پرتقال و گرمک وجود دارد . عوارض کمبود ویتامین A از آن جا که یکی از نقش های اساسی ویتامین در A می باشد کمبود آن منجر به عارضه ای به نام شب کوری می شود . ویتامین A در رشد نیز موثر است و کمبود آن منجر به اختلال در رشد استخوان ها می شود . هم چنین با کمبود آن ایمنی در برابر عفونت کاهش می یابد و کم خونی عارض می شود . به دلیل تاثیر آن در تولید مثل کمبود ویتامین A منجر به عدم رشد مناسب جنین و سقط خود به خود می شود.
به دلیل تاثیر آن بر حفظ بافت مخاطی در صورت کمبود آن بافت های مخاطی بدن که دستگاه گوارشی ، تنفسی ، ادرای و تولید مثل را از ورود میکروب ها محافظت می کنند . تغییر شکل داده و بدن در معرض عفونت قرار می گیرد . در اثر کمبود ویتامین ، لایه مخاطی چشم حالت شفاف خود را ازدست داده و در صورت ادامه کمبود دریافت ، خصوصا در کودکان مبتلا به سوء تغذیه شدید ، کوری عارض می شود . که خوشبختانه در کشور ما کمبود تا این حد مشاهده نمی شود .
نقش ویتامین A در شبکیه چشم:
ویتامین A را رتینول نیز می نامند و این به علت نقش مهمی است که این ویتامین در شبکیه چشم ویتامین A به شکل آلدئیدی یعنی رتین و یا رتینال وجود دارد . رتینال به کمک یک واکنش آنزیمی احیا گردیده و به رتینول تبدیل می شود و به عکس رتینول در اثر اکسیداسیون قابل تبدیل به رتینال است