ویژگی تاریخی
در فرهنگ ما پیرامون وجه تسمیه کرج ذکر نشده است. لذا در صورتیکه کرج از لغت «کاواک یا کاوک» به معنی میان تهی باشد منظور شهری است که در میان دره ای واقع شده است. اگر کرج از لغت «کراج» به معنای بانگ بلند یا فریاد اخذ شده باشد نیز با سابقه باستانی آن ارتباط پیدا می کند زیرا محتملاً کرج مبدأ خبری بزرگ جهت رگا (ری) بوده که در ایام تابستان در تپه آتشگاه و کوههای مرادتپه و کلاک کرج برای خبر رسانیدن و دیده بانی آتش می افروختند و در جنگ ها بدینوسیله از حمله و هجوم دشمنان با خبر می گردیدند.
بطور کلی درباره کرج آنچه از کتاب های تاریخی و مأخذهای مهم و معتبر بدست می آید آن است که سه ناحیه در ایران به این نام معروف و هر سه نیز در عراق عجم بوده که عبارتند از:
کرجی که در مأخذی قدیمی به نام کتاب حدود العالم من المشرق الی المغرب آورده شده است. مراد کرج اَبَودلَف است که شهری بزرگ و معتبر بوده و اکنون خرابه های آن در چند فرسنگی اراک در محل آستانه، نزدیک شازند به چشم می خورد.
کرج روذراور از نواحی همدان بوده و پیداست که واژه روذراور همان است که مردم تویسرکان امروز رو دلاور می گویند.
امروز فقط یک ناحیه بنام کرج نامیده می شود که آن همین کرج معروف در تهران است. و قدیمی ترین مأخذی که نام کرج در آن به میان آمده کتاب معروف «نزهه القلوب» تألیف حمدالله مستوفی به سال 740 ه.ق است در این کتاب نام کرج در ضمن ولایات عراق عجم از توابع طالقان آمده و چنین می نویسد: «طالقان ولایتی است سردسیر در شرق قزوین که دارای محلات و دیه های معتبر می باشد و ولایت سر آبرود، قهپایه، کن و کرج از توابع آن آنجا است حقوق دیوانی طالقان با این ولایات یک تومان است».[1] اکنون طالقان از توابع مهم کرج است. آثار باستانی باقیمانده از دوران قبل از اسلام (حکومتهای هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان) و دوران بعد از ظهور اسلام در منطقه کرج گواه این اهمیت است که این ناحیه در روزگاران گذشته از تمدن پیشرفته وشکوفایی برخوردار بوده است. قلعه هایی چون معبد ناهید در شهرستانک، قلعه ری زمین، قلعه گسیل، قلعه شاه دژ، قلعه صلصال در کرج(پشت ژاندرمری کرج)، قلعه سالار در راه کرج- قزوین، قلعه هارون، برج طغرل، سرخه حصار در حوالی تهران، تکیه سپهسالار(مقبره یکی از سادات زیدی)، امام زاده بی بی سکینه در جنوب کرج، امام زاده داود و درخت کهنسال 2000 ساله سرو خمره ای در شمال باختری کرج، آبادی تخت سلیمان در راه چالوس و آثار باستانی سفیدرود در مارلیک و همچنین آثار باستانی در شهرستانک و ارنگه که مرکز یکی از قدیمیترین آثار تمدن آریایی است که همگی اینها گویای یک تمدن باستانی بزرگ در این خطه است.
بطور یقین در دوران حکومت صفویه، شهر کرج به دلیل واقع شدن در مسیر تبریز، تهران- اصفهان و مرز و سرحدات غربی کشور به عنوان یکی از منزلگاه های مهم مسیر بوده است. بعد از تأسیس سلسله قاجاریه و انتخاب شهر تهران به عنوان پایتخت، شهر کرج به علت نزدیکی به تهران و دارا بودن آب و هوای مناسب و باغات متعدد مورد توجه قرار گرفته است که از جمله احداث کاخ شهرستانک در روستایی به همین نام گویای این مطلب می باشد.
در سال 1312 با احداث جاده آسفالته تهران- کرج- چالوس، شهر کرج به یک گلوگاه مهم ارتباطی تبدیل گردید و با توجه به زیر ساخت های اقتصادی منطقه مانند شبکه راهها و امکانات استفاده از آب رودخانه کرج و همچنین موقعیت کشاورزی و نزدیکی نسبی به پایتخت بتدریج زمینه استقرار صنایع اساسی نظیر کارخانه شیمیایی کرج(1297)، مقواسازی(1312)، کارخانه قند(1314)، ذوب آهن کرج(1318) و ... باعث شکوفایی روزافزون شهر گردیده که پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر سرعت گسترش این کلان شهر افزوده شد که تا به امروز چهره یک شهر بنام و مشهور با کلیه پیشرفتهای صنعتی، آموزشی و علمی و بهداشتی و .... را به خود گرفته به حدی که چهره چند دهه گذشته آن با چهره کرج امروز غیر قابل مقایسه است
اماکن دیدنی و تاریخی شهر کرج
بقعه امام زاده حسن(دوران صفویه)
بقعه امام زاده حیدر(دوران صفویه)
بقعه امام زاده طاهر(دوران صفویه)
بقعه امام زاده محمد(400 سال قبل)
پل شاه عباس صفوی
حمام تاریخی مصباح
دانشکده کشاورزی و آموزشگاه عالی خلافت (کاخ سلیمانیه موسس فتحعلی شاه)(1301)
موزه جانورشناسی (1307)
مسجد اعظم
10- کاروانسرای شاه عباسی
ویژگیهای اجتماعی : شهرستان کرج به مرکزیت شهر کرج با وسعت حدود 2457 کیلومتر مربع دومین شهرستان استان تهران محسوب می شود. بر اساس قانون تقسیمات کشوری،کرج از سال 1316 تا 1332ﻫ.ش بعنوان یکی از بخشهای تابعه محسوب می شد و در بهمن 1333 به شهرستان تبدیل گردیده است. طی 3 دوره سرشماری رسمی که در سالهای 1345 (232024 نفر) و در سال 1355 (439019) و 1365 (1171053) برگزیده گردید و سرشماری آبان 1375 نشان دهنده رشد بسیار سریع جمعیت شهرستان می باشد بطوریکه میزان جمعیت آن در طی سالهای 1345 تا 1375، به 5 برابر رسیده، که یکی از عوامل این افزایش، مهاجرت روزافزون جمعیت شاغل در تهران جهت سکونت به این شهرستان است. جمعیت شهرستان طبق سرشماری آبان ماه 1375 بالغ بر 1161172 نفر می باشد که از کل جمعیت 980228 نفر در شهرها و 180944 نفر در روستا سکونت دارند. که از این تعداد 598066 نفر مرد و 563106 نفر زن بوده اند که تراکم جمعیت 4726 نفر در کیلومتر مربع بوده است. شهر کرج، از نظر میزان مهاجرپذیری در بین شهرهای تهران در درجه اول قرار دارد.[2]
ویژگی اقتصادی
2-1-2
شهرستان کرج از بخش های زیر تشکیل شده است :
بخش مرکزی دارای سه دهستان شهرستانک- ارنگه و حومه با 126 آبادی
بخش ساوجبلاغ دارای نه دهستان و 18 آبادی
بخش شهریار دارای دو دهستان و 161 آبادی
بخش طالقان دارای سه دهستان و 83 آبادی
جمعیت شاغل در کرج بر حسب بخشهای اصلی در فعالیت اقتصادی که به عهده دارند معمولا در سه بخش اصلی کشاورزی، صنعت و خدمات توزیع می شوند، در مناطق روستایی معمولا کشاورزی (که شامل انواع زراعت و باغداری و دامپروری و شکار و جنگلداری است) بخش اصلی فعالیت غالب جمعیت شاغل را تشکیل می دهد.
ولی در مناطق شهری بخش غالب در فعالیت های اقتصادی جمعیت شاغل، صنعت و خدمات است و به تناسب صنعتی بودن منطقه، کثرت فعالیت در بخش های صنعتی است لیکن در شهرهایی که در همسایگی شهرهای بزرگ قرار می گیرند روز به روز بر سهم شاغلین در بخش خدمات افزوده می شود.[3]