دانلود مقاله خلاصه کتاب جامعه شناسی سیاسی

- علم- جماعه شناسی- علم سیاست علم عبارتست از مجموعه ای از شناخت سازمان یافته درباره دنیای مادی، اجزای تشگیل دهنده و پدیده های موجود در آن که با شیوه خاصی که جهت رسیدن بدان شناخت به کار گرفته می شود مشخص و از سایر روشهای رسیدن به شناخت ممتاز می گردد علم دارای دو شاخه اصلی:علوم طبیعی، علوم اجتماعی تقسیم می کنند اولی به مطالعه پدیده های فیزیکی و بیولوژیکی می پردازد و دومی با جنبه های مختلف رفتار انسان سر و کار دارد.

علوم اجتماعی با پیروی از اصول روش تحقیق در سایر علوم به یافته ها و تعمیم های معتبری دست می یابد.

جامعه شناسان مثل سایر دانشمندان به نظریه پردازی دست می زنندداده ها را جمع آوری و سپس به تجزیه و تحلیل می پردازند.

بنابراین جامعه شناسی رشته ای از علم است و تمام خصوصیاتی را که یک رشته علمی باید دارا باشد.

دارا است.

جامعه شناسی مطلعه علمی رفتار اجتماعی انسان است.

یا به معنی جامع تر مطالعه‌روند و الگوی کنشهای متقابل افراد و گروه ها اشکال سازمانها و گروه ‌ های اجتماعی، روابط میان آنها و تأثیر گروه بر روی رفتار فرد است.

انسان احتیاجاتی دارد که برای ادامه حیات باید برآورده شوند.(با شرایط اجتماعی محدودیتهایی در راه رفع این احتیاجات به وجود می آورند- لذا تنش و منازعه بین نیازهای انسان و شرایط موجود اجتماعی ایجاد می شود به درک این تنش را آگاهی سیاسی و بعد عملی آن را که سعی در حل و فصل این منازعه دارد سیاست نام نهاده اند.

از این می توان گفت که سیاست عملی است اجتماعی که سعی در حل تنش و منازعه بین احتیاجات انسان و واقیعات اجتماعی داشته علمی که این پدیده را مطالعه می کند علم سیاست نام دارد.

فرق میان دو زمینه جامعه شناسی و علم سیاست را میتوان به این شرح اعلام کرد جامعه شناسی علم مطالعه جامعه وعلم سیاست علم مطالعه دولت است و در خصوص جامعه شناسی سیاسی باید گفت که جامعه شناسی سیاسی پلی بین جامعه شناسی علم سیاست است نه بخش یا جزئی از این علوم.

و به این صورت تعریف می گردد که زمینه ای از جامعه شناسی است که با علل و نتایج اجتماعی، نحوه خاصی از توزیع قدرت در درون جامعه و بین جوامع و همچنین با تضادها و تعارضات سیاسی مختلف که منجر به دگرگونی از توزیع قدرت می گردد سر و کار دارد.

تعریف دولت و حکومت دولت: state و حکومت: governmernt) دولت نهادی سیاسی- قانونی است که در بر گیرنده تمام افراد سرزمین یک کشور می باشد.

دولت در محدوده سرزمینش دارای حاکمیت است.

بدان معنی که مشروعاتی می تواند افراد دو گروههای موجود در سرزمین خود را مجبور به اطاعت از قانون کند.

همچنین هر دولتی دارای یک حکومت است که توسط آن سیاستی را اتخاذ و اعمال می کند.

نظارت دولت بر حکومت ممکن اس توسط فرد یا گروهی کوچک و یا توسط اکثریت مردم صورت گیرد که این امر موجب ایجاد اشکال مختلف دولت می گردد.

حکومت دستگاه اداره کننده دولت می‌باشدکه مجموعه اقتدارات سه گانه دولتی یعنی قوای مققنه، مجریه و قضائیه را در اخیتار دارد.

لزوم دولت از جمله مسائلی است که از قرنها پیش نیز در جامعه احساس می‌شده چرا که وظیفه اساسی نهاد دولت ایجاد نظم و آرایش و هماهنگ ساختن فعالیتهای افراد آن جامعه است ولی در گذشته حتماً در جوامع حکومت وجود نداشت ولی سلسله مراتب قدرت وجود داشته است.

بی نیازی جوامع ابتدایی از وجود حکومت ناشی از سه عامل است: 1-کوچکی گروه 2-مالکیت عمومی 3-سنت پرستی منشأ دولت و حکومت تطور و تکامل آن درباره اینکه دولت و حکومت چگونه به ظهور پیوستند اختلاف نظر وجود دارد.

طبق نظریه بعضی متفکرین پیدایش دولت و حکومت به ابداع کشاورزی و تأثیر آن در جامعه ربط پیدا می کند.

با پیدایش کشاوزی انسان توانست محصولات بیشتری تولید کند که این خود باعث به وجود آمدن شغلهای مختلف و تقسیم کار بیشتر شد و نیاز نظارت بر جامعه که در اثر ازدیاد کار پیچیده تر شده بود توسط یک سازمان (دولت) الزامی کشت به زعم عده ای دیگر فتوحات نظامی نقش اساسی در به وجود آمدن دولت و حکومت داشته است.

زیرا ادراه جنگ و اداره جامعه مغلوب در جنگ به شکلی از نظارت اجتماعی نیاز داشت.

دولتها ممکن است حاصل تجمع تدریجی قدرت و گسترش حوزه وظایف قدرتمندان اجتماعات بوده و یا اینکه از طریق کسب قدرت توسط فرد یا گروهی و تداوم آن بر حسب اصل ارشدیت شکل گرفته باشند.

انواع حکومت و دولت در گذشته و حال دولتها و حکومتها را به عناوین و با ملاکهای گوناگون طبقه بندی کرده اند اما هیچکدام از محبوبیت عام برخوردار نیستند.

الگوهای تکاملی که بیشتر مورد توجه جامعه شناسان است خود انواع مختلفی دارد.

از زمان یونان باستان تا به حال سعی در طبقه بندی دولتها و حکومتها شده است و هر کدام با منظور خاصی صورت گرفته که در جای خود ارزشمند هستند.

اما اخیراً متفکرین دولتها و حکومتها را بر حسب اینکه نگرش آن دولت و سازمان سیاسی بر مبنای چه نظریه ای قرار دارد به دو گروه نظریه مکانیستی و ارگانیستی تقسیم کرده اند.

در این روش که ازنظریه مبادله اطلاعات در آن استفاده شده چنین عنوان گردیده در حکومتهایی که بر مبنای نظریه مکانیستی قرار دارند.

حکومت اطلاعات را از جامعه می گیرد و بازده آنرا به صورت تصمیم گیری های سیاسی به جامعه باز می گرداند اما در دولتهایی که بر مبنای نظریه ارگانیستی بنا شده اند اهداف و خواسته های حکومت به عنوان داده ها و اطلاعات وارد جامعه می شود که باعث تصمیم گیریها و بازده آن به صورت تغییر در نظام متجلی می گردد.

نوع اول با حکومتهای دموکراسی غربی و نوع دوم با حکومتهای نوع دیکتاتوری، خودکامه و سوسیالیستی و ...

همگونی دارد.

اولین مطالعات سیاسی نخستین مطالعات سیاسی را به یونان باستان (در حدود 500 تا 300 ق.م) منسوب می کنند.

هرودوت از اولین متفکرانی است که به نظریه پردازی در زمینه سیاست پرداخت.

او حکومت را به اشکال یک سالاری- چند سالاری و مردم سالاری تقسیم کرد.

جامعه شناسی سیاسی مثل سایر زمینه های علمی حاصل تجمع و انباشته شدن تبعیات و مطالعات متفکرین در طول قرون است و مثل سایر علوم سر منشأ آن به نظریه پردازیهای متفکرین فرمان قدیم می رسد، بحث بر سر جامعه خوب و دولت ایده آل و تقسیم بندی جوامع با این متفکرین شروع شد.

افلاطون با نگاه به جامعه(دولت) به عنوان پدیده ای اجتماعی، ارائه فرضیات اصولی و تقسیم بندی حکومتها و ارائه نوع حکومت مطلوب بحث جدی دراین زمینه را آغاز کرد و ارسطو با بحث درباره منشأ جامعه«دولت» ارائه فرضیاتی اساسی درباره انسان و جامعه و طبقه بندی حکومتها به این بحث جان تازه ی بخشید که تا کنون هم از اهمیت خاصی برخوردارند.

در سده های میانه «قرن وسطی» به علت ظهور قدرت کلیسا نظریه های سیاسی شکل اخلاقی و مذهبی به خود گرفت.

اما دیری نپایید که با شروع رنسانس و نهضت فرهنگی در اروپا بحث آکادمیکی در این باره (از سر گرفته شد و فرق میان مفاهیم جامعه دولت که در نوشته های اندیشمندان یونانی وجود نداشت به ظهور پیوست هر یک از متفکرین به سهم خود ایده و نظریه جدیدی ارائه دادند.

ماکیاول، به چگونگی کسب قدرت، منتسیکو به مطالعه قوانین و مطابقت آنها با شرایط اجتماعی، ژان به ارائه اصل حاکمیت در سیاست، توماس هایز به طرح سوال چگونگی وجود نظم و سعی در پاسخ دادن به آن، ژان ژاک روسو حمله به ظلم و بی عدالتی اجتماعی و جانبداری از دموکراسی به عنوان(اراده عمومی، جان لاک به بحث بر سر انتخاب و لزوم دولتی مشروع و اجتناب از هرج و مرجو الکسی دوتوکویل به جانبداری از دموکراسی و توضیح آن پرداختند.

بازشناخت جامعه از حکومت در تفکر سیاسی در تاریخ اندیشه سیاسی اروپا از سده های میانه، نفوذ فراینده ارسطو را میتوان مشاهده کرد.

اما ارسطو، در نوشته هایش فرقی میان جامعه و دولت قائل نیست و مشخص کردن تفاوت این دو از خصوصیات تفکر سیاسی نو است.

اما جامعه شناسی سیاسی هنگامی واقعاً به صورت زمینه علمی مسقل در آمد که مفاهیم دولت و جامعه در نوشته های هگل و مارکس باز شناخته شدند.

این دوگانگی (جامعه و دولت) را متفکرین قبلی بهنحوی عنوان کرده بودند اما هگل اولین کسی بودکه این دو را مجزا کرد و بین جامعه مدنی و مصالح دولت فرق قابل شد.

مارکس نیز ضمن انتقاد از هگل مبنی بر اینکه او مصالح دولت را ترجیح می دهد به تحلیل جامع تری دست زد و به تضاد منافع بین جامعه مدنی و نظام سیاسی اشاره کرد.

و ارتباط بین شرایط اقتصادی را با نوع و چگونگی دولت تأکید نمود و همین نقطه سرآغاز نظریه پردازی‌ها در جامعه شناسی سیاسی شد.

نظریه های مارکس و فعالیتهای فکری او و متفکران بعد از او مخصوصاً ماکس وبر، چه آنها که در تایید و تکمین نظرات مارکس کوشیدند و چه انهایی که در رد نظرات او به نظریه پردازی دست زدند، باعث به وجود امدن نظریه های جدید شد و به ظهور جامعه شناسی سیاسی نوین انجامید.

دولت وحکومت از نظر اسلام پس از قدرت یافتن اعراب بر ایران و بدست گرفتن تمام امورات پیدایش تشیع و شیوع آن در ایران زاییده انگیزه های متعدد و از جمله انگیزه ملی طبقاتی و فرهنگی سیاسی است.

استثمار ایرانیان توسط حکام غرب ایرانیان را بر آن داشت که نه علیه اسلام بلکه حکام عرب (خلفای بنی امیه و بنی عباس) طغیان کنند و بدین ترتیب پایه های نهضت های ملی ایرانیان بر ضد تسلط و حاکمیت بنی امیه و بنی عباس بر بنیاد دوستی و جانبداری از حق غضب شده علی و اولاد او گذاشته شد.

به زعم مورخین، ایرانیان با پذیرفتن مذهب شیعه هم می توانستند مسلمان باقی بمانند و هم تسلط خلفای عرب را طرد کنند.

تقریباً تمام جنبش های ضد استعماری ایرانیان علیه اعراب یا توسط شیعیان صورت گرفت و یا از پشتیبانی مذهب شیعی برخوردار بوده است.

اصل امامت و تکرار وقایع عاشورا بزعم فشارهای خلفای عرب در طول تاریخ تداوم پیدا کرد و از بین نرفت و سرانجام در زمان سلسله صفویه شیعه مذهب رسمی ایران شد در قرن نوزدهم میلادی انقلاب صنعتی در اروپا استعمار نو را به وجود آورد که پدیده جدیدی در روابط بین المللی است.

استعمار نو بر خلاف استعمار قدیمی عهد سرمایه داری تجاری به گرفتن عهدنامه های مالی سابق اکتفا نکرد و سعی در تغییر شرایط اجتماعی مستعمرات نمود.

ایران در این میان استثنا نبود و از تأثیر این تغییرات نیز مصون نماند.

قدرت و نفوذ روز افزون بیگانگان در ایران از یک سو و منزوی شدن مردم ایران از سوی دیگر این سوال را مطرح نمود که چرا مسلمانان ضعیف و زبون و غیر مسلمانان (کفار) قوی بوده و پیشرفت می‌کنند؟

عده ای معتقد بودند که مذهب مخصوصاً مذهب اسلام عامل عقب ماندگی ایران است و عقاید باطله یعنی اعتقادات دینی به موجب ذلت ملت است و این عقیده نماینده طرز فکر متجددها، مدرنیستها که به صطلاح روشنفکران بود علما و اسلام بر خلاف آنان معتقد بود که تعبیر غلط از اسلام و عدم استفاده یا استفاده نا صحیح از قرآن و شریعت عامل عقب ماندگی ایران و ضعف مردم مسلمان است.

بر پایه همین برداشت بود که نهضت فکری در جهان اسلام اوج کرفت که از آن به عنوان جریان (اصلاح) یا رفرم نام برده شده است.

اصلاح به معنی بازگشت به فرهنگ اصیل اسلامی یا تجدید حیات اسلامی از طریق مبارزه با خرافات و ارتجاع و همگام نمودن آن با قرآن و شریعت است و این چنین بود که اواخر قرن نوزدهم مشروطیت به رهبری روحانیت شکل گرفت که هدف آن مبارزه ضد استبدادی وضد استعماری بود.

ولی در نهایت ابتکار عمل به دست آزادیخواهان (غیر علما)، و کسانی افتاد که معتقد بودند ایران باید برای پیشرفت خود از الگوهای غربی استفاده کند .

نتیجه این شد که عده ای از روحانیون از جمله شیخ فضل ا...

نوری که وجود چنین مشروطه ای را باعث تضعیف اسلام می دانستند به مخالفت با مشروطیت برخاستند و خواستار مشروعیت شدند.

جریانات سیاسی و فعالیتهای فکری علماء در ایران در اواخر قرن نوزدهم صرفنظر از جزئیات آن، حداقل دو نکته را به ثبوت رساند.

1-مذهب اسلام به عنوان یک ایده انقلابی در جامعه ایران به قوت خود باقی مانده 2-زمینه اعتقادی- فکری اسلام از انعطاف پذیری کافی برخوردار بوده است و می تواند بدون تغییر در اصولش خود را با شرایط جدید مطابقت دهد.

بدین ترتیب پس از گذشت قرنها اصل امامت به عنوان یکی از ارکان شیعه اهمیت خود را نشان داد.

اشکال مختلف حکومت حکومت انواع و اقسام دارد و هر کدام دارای معایب و محاسنی است اما حکومت اسلامی یک حکومت مذهبی است که آن«تئوکراسی» می نامند.

در همه انواع حکومت ها فقط پای مردم و طبقات مختلف آنها در میان بود و روی روابط مردم با حکومت حساب می شد.

در تئوکراسی یک عامل دیگر به میان می آید و آن خداست و حساب در درجه اول روی روابط خدا و بندگان خدا است.

آنجا صحبت از تأمین مصالح مردم به وسیله خود آنها و حکومت برگزیده آنها بود.

اینجا سخن از تأمین مصالح مردم به وسیله خالق آنها و حکومت برگزیده خدای متعال است آنجا ضامن تأمین مصالح دخالت اراده مردم در نسب و عزل حکومت و تعیین برنامه کار اوست.

اینجا ضامن، اراده خداست که از جانب خود حکومتی بر مردم فرستاده است.

تئوکراسی از آن جهت که اراده مردم در انتخاب حکومت موثر نیست و یک نفر بی آنکه از جانب مردم برگزیده شده باشد برآنها حکم می راند به دیکتاتوری یا استبداد فردی تشبیه شده ولی اولاً منظور اصلی از دخالت اراده مردم در تعیین حکومت و روش کار آن این بود که دستگاه های حکومتی ملزم به مراعات خواسته های مردم باشند و تأمین مصالح عمومی به این طریق ضامنی داشته باشد و این منظور در تئوکراسی تأمین شده است.

ثانیاً اگرچه هنگام تعیین حکومت اراده مردم دخیل نبوده ولی پس از آنکه با اراده خدا تعیین شده اراده مردم نیز جز او را نخواهد خواست پس در حقیقیت زحمت انتخاب حکومت به دوش مردم نیست نه اینکه حکومتی مخالف اراده مردم بر آنها تحمیل شود.

از آنجا که حکومت اسلامی در حقیقت حکومت قوانین الهی است و به خاطر ارجای آن وگسترش عدالت الهی در میان مردم تأسیس می شود ناگزیر والی و عهده دار حاکمیت باید دارای دو شرط اساسی زیر باشد: 1.اطلاع از قانون الهی 2.عدالت در اجرای آن طبقات اجتماعی و دولت و حکومت در جامعه شناسی سیاسی یک نظریه عام وجود ندارد بلکه سه نظریه با عناوین نظریه طبقاتی کثرت گرایی مطرح است.

در بین مطالعاتی که در زمینه شناخت حیات سیاسی صورت گرفته است.

تحلیلی طبقاتی یکی از مهمترین بررسی‌هاست و کارل مارکس برجسته ترین متفکر این نگرش به شمار می رود.

به زعم مارکس انسان ها بدون خواست و اراده خود درگیر روابط اجتماعی می‌گردند در نظریه طبقاتی مارکسیستها ارتباط نزدیک بین جریانات سیاسی و چگونگی روابط اقتصادی مورد تأکید قرار گرفته است.

رفتارهای اجتماعی و سیاسی از این دیدگاه انعکاسی از روابط اقتصادی به طور اعم و روابط طبقاتی به طور اخص بوده و سازمانها و نهادهای اجتماعی نشانه ای از اهرمهای کنترل اجتماعی جهت منافع طبقات حاکم می باشند.

به زعم آنان این نظام در صورت بروز بحرانها و گسترش آگاهی طبقاتی لستثمار شونده ها و انقلاب سوسیالیستی از میان خواهد رفت.

درنظریه الیت که در واکنش به نظریه مارکسیسم به وجود آمده فرض بر این است که اولاً وجود الیت اجتناب ناپذیر است.

و ثانیاً اختلاف استعدادها بین افراد بهخودی خود به وجود الیت می انجامد.

پارتو که از متفکرین به نام نظریه الیت است عوامل غیر عقلانی و عناصر سنتی را در امور سیاسی و اجتماعی مهم می شمارد و الیت و توده ها را بر مبنای غریزه های آنان تقسیم بندی می کند.

وجود الیت به وجود سازمانهای بزرگ بستگی دارد و به زعم میشلر تجمع و تمرکز قدرت در دست عده ای معدود به ظهور حکومت اولیگارشی می انجامد.

وقتی این امر صورت گرفت معمولاً آن عده قدرت خود را تامدت طولانی حفظ می کنند.

در نظر مارکس وبر جوامع پیچیده به وجود بوروکراسی نیازمندند که این خود به تمرکز قدرت و قدرتمندتر شدن الیت منتهی می شود.

موسکانیز به اهمیت سازمانهای اجتماعی و تفاوت در شخصیت های الیت وتوده می پردازد و به وجود آیین های سیاسی و تأثیر آنها بر روی جریانات اجتماعی و سیاسی تاکید می ورزد.

در نظر کثرت گرایان که به لیبرالیسم تمایل دارند.

اصیل گره های صاحب نفوذ در صحنه های سیاست هستند و آنها هستند که واحدهای اصلی قدرت می باشند.

آنها با استفاده از نظریه های روانشناختی بر آنند که گروههای ذی نفوذ به علت داشتن نقاط مشترک سازمان می یابند انجمن ها بهترین نمونه گروه های ذی نفوذ هستند.

نظریه کثرت گرایی بیشتر در توضیح وتأیید صحنه سیاست داخلی آمریکا و توسط نظریه پردازان آمریکایی عنوان شده است که در آن سیاست را با معیارهای بازار آزاد در نظر گرفته و تجزیه و تحلیل می کند.

هر یک از سر الگوی نظری که مورد بحث قرار گرفتند متقاعد کننده به نظر می‌رسند و هنوز هم هر کدام مدافعانی دارند همچنین نقاط ضعف هر یک از سوی دیگری مورد انتقاد قرار می گیرد اما این الگوها همیشه می تواند به کمی تغییر و تحول و بدون دگرگونی اسلامی در فرضیه های بنیادین الگوی جوابگوی منتقدین باشند.

نظریه پردازی که تمام عمر خود را صرف نظریه ای کرده است به دشواری می تواند قبول کند که در اشتباه بوده است و تغییر در نمونه بنیادین حتی در علوم طبیعی نیز کار آسانی نیست در جامعه شناسی تغییر در نمونه بنیادین، نشانگر تغییر در سطح جامعه است در جامعه شناسی مدرن بیشترین تاکید بر پایگاه اجتماعی است.

با اینکه پایگاه اجتماعی از ثورت و در آمد تأثیر می گیرد اما عوامل دیگری نیز مثل نژاد، میزان تحصیلات و عضویت در اقلیتی قوی در مقام و منزلت اجتماعی موثر است.

مارکسیت ها معتقدند که نگرش چند بعدی منشأ نابرابری را نادیده گرفته و مبحث استثمار توسط نظام سرمایه داری را مخدوش می سازد.

با این وصف این نگرش چند بعدی بهتر از تئوریهای دیگر می تواند تناقض طبقاتی را توضیح دهد.

در نهایت بحث بر سر قدرت سیاسی به بحث چگونگی تقسیم بندی طبقات اجتماعی می انجامد.

البته تنشهای اجتماعی را نمی توان با مراجعه به اختلافات و تضادطبقاتی را توضیح داد.

پس از دهه 1960 بحث های پر شور بین تئوریهای مختلف رو به سردی گرایید و مطالعه الیت به عنوان زمینه ای قابل قبول در جامعه شناسی سیاسی پذیرفته شد بیشتر مطالعات در جهت تحقیقی تجربی درباریه رفتار، نوع و خصوصیات الیت تمرکز یافت.

تجزیه و تحلیل طبقاتی در کل قابل قبول بوده است.

اما بحث بر سر اینکه طبقه از چه اجزایی تشکیل شده هنوز هم ادامه دارد کثرت گرایی هم بیشتر اهمیتی را که در گذشته داشت ار دست داد اما به عنوان یک تئوری نسبتاً قابل استفاده باقی ماند: هر کدام از این نگرش های نظری تحقیقات با ارزش را به دنبال داشتند.

اما هنوز هیچیک از آنها حرف آخر را نزده است.

زیرا مسائل فلسفی و نظری عمیقی که باعث تعدد نظریه ها شده اند همچنان لا ینحل باقی مانده اند.

قدرت قدرت را می توان به اشکال گوناگون تعریف کرد.

آنرا می توان به مثابه حصول خواسته های مورد نظر به نوع ویژه ای از ساختار و روابط اجتماعی قابلیت فرد یا گروه جهت رسیدن به خواسته های خود ویا به عنوان نفوذ تعریف کرد.

در هر صورت ابزاری چون نیروی قهری، ثروت و توانایی اقتصادی، اطلاعات وسایل نظارت، وسایل ارتباط جمعی، تکنولوژی و بوروکراسی بر میزان توان و کارآیی آن می‌افزاید.

پیوسته تأکید شده است که قدرت غیر مستقیم موثر تر از قدرت مستقیم و زور است.

از این رو پیوسته سعی می شود قدرت را از طریق مشروعیت دادن به اقتدار تبدیل کنند.

با وجود اقتدار می توان بدون توسل به زور افراد را به اطاعت واداشت زیرا مردم بدین باورند که اقتدار بر (خلاف قدرت قهری) از بصیرت و دانش و یا نیروهای ناشناختنی سرچشمه می گیرد.

منابع اقتدار ممکن است سنن یا قوانین باشند و قانون اساسی کشورها نوعی منبع اقتدار برای حکومتهاست مشروعیت پیوندی تنگاتنگ با اقتدار دارد.

زیرا روش تبدیل قدرت به اقتدار همانا مشروعیت دادن است که با توجیه قانونی و اخلاقی قدرت ارتباط دارد.

مشروعیت با اینکه امری نسبی است اما همگانی نیز هست.

اما روشهای رسیدن بدان متفاوت می باشد.

به عقیده مارکس وبر در اقدار سنتی توجیه قدرت بر مبنای سنن قرار دارد و در جوامع پیشرفته و پیچیده اقتدار با قانون مشروعی پیدا می کند.

به نظر مارکس ایدئولوژی وسیله مشروعیت دادن به قدرت (طبقه حاکم) است.

ایدئولوژی به نظر مارکس ایدئولوژی فریبی است که توسط طبقه حاکم با استفاده از سنن، مذهب و احساسات مردم بدانها می قبولاند که قدرتشانمشروع است و مردم از روی ناآگاهی آنرا می پذیرند و روزی که بدان فریب واقف شوند و آگاهی پیدا کنند ایدئولوژی کارایی خود را از دست خواهد داد.

در نظر کثرت گرایان مشروعیت با نمایندگی و انتخابات ارتباط دارد.

تصمیمات سیاسی مشروع شمرده می شوند.

زیرا که بوسیله نمایندگان صورت می گیرد و چون نمایندگان به وسیله مردم انتخاب شده اند پس رای تصمیمی آنها را به منزله تصمیمات خود و لذا مشروع تلقی می کنند.

در هر صورت، صرف نظر از اینکه کدام یک از نظریه های فوق صحیح است چنین به نظر می رسد که اولاً قدرت مشروع در دراز مدت دارای کارایی بیشتری است و ثانیاً حکومتها سعی در مشروعیت دادن به قدرت وتبدیل آن به اقتدار دارند و این امر پدیده‌ای جهان شمول است.

بحران و سرپیچی مردم از قوانین حکومتی اصولاً مشروعیت به عادت کردن مردم به اطاعت از قانون مربوط می شود و اعمال قوانین و اجزای آنها با توسل به زور در موارد ضروری، بزرگترین ضامن اطاعت و مشروعیت است اما وقتی که عادت اطاعت از قانون ایجاد نشود و اکثریت مردم رژیم را ظالم بدانند آن وقت اعمال قانون عملاً غیر ممکن می گردد.

وقتی که جلب اطاعت اکثریت مردم از قوانین بدون اعمال زور ممکن نباشد می‌گوییم حکومت با بحران مشروعیت روبروست و نارضایتی فراگیر و گسترده می‌شود هنگامی که حکومتی با بحران مشروعیت روبرو می شود معمولاً سعی می کند با آخرین حربه خود یعنی زور، قوانین را اعمال کند.

اما اگر با استفاده از نیروی قهری نیز موفق به ایجاد عادت اطاعت از قانون نگردد، مخالفت و مبارزه سیاسی با رژیم آغاز می گردد.

اگر حکومتی به تداوم مشروعیت خود علاقه مند است باید سعی کند رضایت اکثریت مردم را نسبت به رفتار حکومت جلب کند.

هنگامی که اقتدار حکومت از سوی بخش وسیعی از جامعه مورد تردید واقع می‌شود و مخالفت با بخش اعظمی از نظام سیاسی شکل می گیرد یعنی حکومت دچار بحران مشروعیت می گردد، در حقیقت اعضای جامعه می گوید که حکومت در استفاده و توزیع منابع محدود عدالت را رعایت نمی کند چنین مخالفت گسترده ای به نحوی مورد تردید قرار دادن ارزشهای اجتماعی است یعنی همان ارزشهایی که برای تداوم حیات سیاسی ضروری است.

آنان احساس می کنند که با چنینی وضعی و در تحت چنینی نظامی بازنده اند و سعی می کنند راه چاره ای پیدا کنند اعمالی که در راه چاره‌جویی بدان توسل میجویند پیکار سیاسی نامیده می شود.

پیکار سیاسی در جوامع دموکراسی غربی به صورت باز و در روز روشن و با توسل به وسایل قابل قبول صورت می گیرد.

اما جایی که مبارزه باز ممنوع باشد پیکار سیاسی حالت مخفی کاری و پوشیده دارد.

پیکار سیاسی را با توجه به نوع و روش مبارزه به دو گروه تقسیم می کنند: الف-جنبش اجتماعی ب-انقلاب جنبش های اجتماعی را به دو گروه بزرگ، جنبشهای اصلاحی و جنبشهای انقلابی که در زبان روزمره به جنبش و انقلاب مصطلح شده است تقسیم می‌کنند.

فرق اساسی جنبش و انقلاب در نوع برخورد آنها با نظام حاکم است.

انقلاب بنا به تعریف مستلزم دگرگونی اساسی در توزیع قدرت است و اغلب از روشهای غیر قانونی وخشن که نشانه ای از تضاد بین حکمرانان و محرومان جامعه است استفاده می کند.

اگر انقلابی موفقیت آمیز باشد الزاماً نخبگان جامعه تغییر می کنند اما در جنبش چنین امری الزامی نیست ولو اینکه بعضی از قدرتمندان ممکن است مقام های خود را از دست بدهند و یا افراد جدیدی روی کار بیایند.

جنبش ها نظام موجود را در کل می پذیرند اما ایجاد و پیاده کردن چند فقره اصلاحات را ضروری می دانند.

معمولاً توجه جنبش به بخشی از جامعه یا مورد خاصی در جامعه معطوف است نه کل آن.

در هر حال، احزاب سیاسی، جنبش و انقلاب مثل سه دایره متقاطع هستند و از نظر سازمان یافتگی، ایدئولوژی، استراتژی و تاکتیک با یکدیگر دارای تشابه ودرعین حال اختلاف اند.

معهذا اختلافات آنها چنان است که می توان این سه مقوله را به عنوان سه پدیده متفاوت مطالعه نمود.

جنبش تاریخچه طولانی دارد اما بدان شکلی که در جوامع کنونی مشاهده می‌شود پدیده نسبتاً نواست و به طیف وسیعی از حرکتهای مردمی اطلاق می گرددو هر جنبش یا ایدئولوژی خاصی مشخص می گردد.

چرا که هر جنبش جهت توجیه اهداف و رفتار اعضا نیازمند جهان بینی خاصی می باشد.

ایدئولوژی یکی از بغرنج ترین مفاهیم درجامعه شناسی است و اغلب به یک سلسله باورها یا اصول عقیدتی و ارزشها که اعضای یک فرهنگ یا خرده فرهنگ به طور مشترک آنرا می پذیرد دلالت می کند.

و فرضیات و نگرش انسان درباره بسیاری از مسایل از جمله انسان و جامعه شکل می دهد و به هدفها جهت می‌بخشد.

از خصوصیات ایدئولوژی در جنبش اجتماعی می توان به سادگی، قابل فهم بودن انجام منطقی، تکیه بر توضیحات تک علتی درباره مسایل اجتماعی، امید به حل مسایل و مشکلات انسان با توجه به تغییر در نهادهای اجتماعی را نام برد.

پدیده جنبش به وسیله نظریه های مختلف مثل ذهن همگانی، روح نا متوازن، محرومیت، خشم، استفاده از منابع و فرصتها وسایر نظریه های جامع مثل نظریه کشش اجتماعی توضیح داده شده است.

موضوع ارزیابی موفقیت یا عدم موفقیت جنبش اجتماعی در شناخت جنبش نیز بسیار مهم است، برای انجام این کار ملاکهای گوناگونی ارائه شده است.

اما نهایتاً جهت ارزیابی آنها باید چگونگی و علل تغییرات اهداف، روش و ماهیت جنبش را درک نمود.

و اما انقلاب ، انقلاب مانند جنبش جهت ایجاد تغییر صورت می گیرد.

اما بر خلاف آن سعی در ایجاد دگرگونی در کل ساختار نظام را دارد.

انقلابها معمولاً با استفاده از وسایل غیر قانونی و با توسل به خشونت صورت می گیرد و از خصوصیاتش این است که در شرایط حاد اجتماعی رخ می دهد.

انقلاب از دیگاه مارکسیستی موقعی رخ می دهد که تضاد در جامعه تشدید شده و بحران به اوج خود رسیده باشد و مردم هیجان زده عصیان کنند.

اما از دیدگاه نگرش الیت، انقلاب موقعی رخ می دهد که بین آرمانها و خواسته های مردم شکاف عمیقی بیفتد.

از نظر کثرت گرایان انقلاب نوعی رفتار جمعی غیر معقول است که مردم بدان دست می زنند.

عوامل موثر در موفقیت انقلاب عبارتند از طرفداری اکثریت مردم، طرفداری بخشی از ارتش از انقلابیون وجود انقلابیون حرفه ای، وجود رهبری مقتدر و اقدام به موقع .

نهضت های انقلابی آزادی بخش: هنگامی که ظلم و ستم به حد غیرقابل تحملی برسد و مردم از نظام موجود نومید گردند دست به قیام می زنند .

قیام های خودبخودی و انفجارگونه با آنچه که ما آن را انقلاب توصیف کردیم فرق دارد .

این قبیل قیامها اغلب شکست می خورند و به آنها معمولاً لفظ شورش اطلاق می شود نه انقلاب .

شورش های دهقانی و بردگان از این نوع اند .

آنها را «انقلاب های نومیدانه» نیز نامیده اند زیرا اغلب از روی نومیدی صورت گرفته و تقریباً همیشه سرکوب می شوند .

فرمول یک انقلاب موفق این است که انقلاب را نباید آغاز کرد مگر اینکه بتوان روی کمک و پشتیبانی لااقل بخشی از ارتش حساب نمود .

فهرست مطالب عنوان صفحه خلاصه کتاب جامعه شناسی سیاسی 1 تعریف دولت و حکومت 3 دولت: state و حکومت: governmernt 3 منشأ دولت و حکومت تطور و تکامل آن 4 انواع حکومت و دولت در گذشته و حال 5 اولین مطالعات سیاسی 6 بازشناخت جامعه از حکومت در تفکر سیاسی 8 دولت وحکومت از نظر اسلام 9 اشکال مختلف حکومت 12 طبقات اجتماعی و دولت و حکومت 13 قدرت 17 بحران و سرپیچی مردم از قوانین حکومتی 19 نهضت های انقلابی آزادی بخش 24 موضوع : «خلاصه نویسی کتاب جامعه شناسی سیاسی» نوشته دکتر بیوک محمدی نام استاد : دکتر جلیلوند نام دانشجو : حسنعلی ایوبی کوشالی رشته تحصیلی : اصلاح و تربیت تاریخ : 29/3/88