مقدمه
ورق کاری انجام یک سری عملیات روی ورق فلزی و استفاده از آن برای ساخت طرح مورد نظر می باشد . اهم این عملیات عبارتند از :
گسترش
برش
فرم کاری
اتصال
قبل از شروع عملیات ورق کاری لازم است با انواع ورق کاربرد و طرز تهیه آنها آشنا شویم .
به طور خلاصه روش تهیه ورق های فلزی به این صورت است که شمش های فلزی را پس از گرم نمودن و عبور دادن از زیر غلط ها به ضخامت های مختلف به صورت ورق تبدیل می کنند . اگر این ضخامت بیشتر از 4 میلمی متر باشد به آن صفحه گویند و اگر کمتر از 4 میلی متر باشد ورق گفته می شود .
انواع ورق ها عبارتند از :
الف – ورق های آهنی : این ورق ها از شمش های آهنی با آلیاژهای مختلف تهیه می شوند .
ب – ورق های غیر آهنی (ورق های فلزات رنگین) : این ورق ها از شمش هایی با جنس های مختلف در ساختار آنها وجود ندارد ، ساخته می شوند .
آشنایی با انواع ورق ها
انواع ورق های آهنی به شرح زیر می باشند :
الف : ورق های آهنی
ورق آهن سیاه : به رنگ تیره می باشد و در مجاور رطوبت زنگ می زند .
روش تهیه : پس از عبور ورق از زیر غلطک ها ، برای تمیز کردن آن را با اسید شستشو می دهند و سپس بدون روکش می تواند مورد استفاده قرار گیرد .
موارد استفاده : ساخت کمد ، میز ، قفسه ، اطاق اتومبیل و استفاده از ورق های به ضخامت 4 میلی متر برای مخازن تحت فشار.
ورق گالوانیزه : به رنگ تیره روشن بوده و روکش روی و سرب در ان مانع زنگ زندگی می شود .
روش تهیه : پس از عبور ورق از زیر غلطک ها برای تمیز کردن آن را با اسید شسته و سپس از داخل مذاب روی و سرب می گذرانند .
مورد استفاده : ساخت کانال های تهویه ، دود کش ها ، منبع و مخازن
ورق آهن سفید : به رنگ روشن تر از ورق گالوانیزه می باشد و دوام این ورق در مجاور رطوبت کمتر از ورق گالوانیزه می باشد .
روش تهیه : س از عبورورق از زیر غلطک ها ، ان را با اسید شستشو می دهند در داخل وان مذاب روی قرار می دهند .
مواد استفاده : شبیه موراد استفاده ورق گالوانیزه می باشد .
حلب (ورق قلع اندود ) : کمی روشن تر از ورق آهن سیاه می باشد و ضخامت های کم تهیه می شود . مقاومت آن در برابر پوسیدگی خوب است .
روش تهیه : پس از عبور ورق از زیر غلطک ها آن را با اسید شستشو داده و سپس داخل وان مذاب قلع قرار میدهند .
موارد مصرف : ساخت قوطی و ظرف های نگهداری مواد غذایی مثل ، کنسرو و کمپوت و غیره
ب – ورق های غیر آهنی
ورق مسی : رنگ آن قهوه ای مایل به قرمز است و در مجاور رطوبت زنگ نمی زند .
موارد مصرف : در کارهای تزئینی ، ظروف آشپزخانه و …
ورق آلومینیوم : سبک و به رنگ سفید می باشد .
موراد مصرف : در کارهای تزئینی ، ساخت ظروف و در صنعت هواپیما سازی .
ورق برنج : به رنگ زرد شفاف بوده و آلیاژی از مس و روی می باشد . در کارهای تزئینی و در ساخت بعضی از وسایل خانه استفاده می شود .
ورق روی : شکننده و به رنگ خاکستری می باشد و به عنوان روکش فلزات آهنی استفاده می شود .
ورق برنز : آلیاژی از مس و قلع و به رنگ نارنجی می باشد و در ساخت لوله و بعضی از وسایل مثل سماور استفاده می شود .
ورق فولاد زنگ نزن : آلیاژی از نیکل ، آهن ، کروم ،… و به رنگ سفید و براق می باشد و در ساخت قطعات با کاربرد خاص بالا استفاده می شود .
اصول ورقکاری
گسترش : گسترش قطعه را باید به صورت نقشه آماده کرده و آن را روی ورق به طور دقیق ترسیم نمایید .
وسایل خط کشی و اندازه گیری در ورقکاری که برای ترسیم طرح سترش بر روی ورق استفاده می شود عبارتند از :
خط کش فلزی : از جنس فولاد ، درجه بندی بر حسب اینچ و میلی متر به طول های 30و 50 و 100 سانتی متر .
سوزن خط کش دارد : از جنس فولاد
گونیای فلزی : گونیای 90 درجه جهت اندازه گیری و رسم خطوط عمود بر هم ، گونیای متحرک ، گونیای مرکب .
پرگاز فلزی شامل پرگار معمولی ، پرگار کشویی ، پرگار انتقال
نقاله فلزی شامل نقاله ساده و نقاله با خط کش .
تجهیزات برش
بریدن ورق (اصول قیچی کاری)
برشکاری ورق های فلزی به روش مختلف انجام می شود که در جدول این روش ها و ابزار مربوط به آنها مشخص شده اند .
بریدن نام عمل قطع کردن مکانیکی ورقه ها و تسمه های فلزی بدون سوزاندن ، ذوب کردن و یا ایجاد تراشه است . هنگامی که دو تیغه برنده مستقیم باشد ، نام بریدن است و اگر تیغه ها منحنی و سنبه و قالب استفاده شود نامهای خاص دیگر از قبیل بریدن ، سوراخ کردن و … دارد .
مکانیزم های برش
تغییر شکل : وقتی ک پانچ پایین می آید روی سطح جسم قرار می گیرد و ماده کمی تغییر شکل پیدا می کند و ماده در اثر این تغییر شکل اولیه دچار انحنا در لبه پانچ ماتریس می شود .
کار سختی : کار سختی و تمرکز تنش در لبه ها به وجود می آید که این مقادیر به اندازه تنش شکست است و در نتیجه شکست در قطعه بوجود می آید