دانلود تحقیق سیاست های پولی و مالی

مقدمه

   بررسی عرضه، تقاضا و تعادل در بازار پول می تواند نرخ بهره و پول رایج در اقتصاد را تعیین کند. بازار پول مانند بازار هر کالای دیگری شامل عرضه، تقاضا و تعادل می باشد. همانطور که برای ترسیم منحنیهای عرضه و تقاضا در مورد همه کالاها قیمت کالا روی محور عمودی و مقدار کالا روی محور افقی نشان داده می شود در بازار پول نیز هزینه فرصت نگهداری پول[1] که همان نرخ بهره است به عنوان قیمت پول تلقی شده و روی محور عمودی نشان داده می شود و محور افقی مقدار یا حجم پول را نشان می دهد.

 پول

    اولین سؤالی که ممکن است به ذهن برسد، این است که در جامعه چه نیازی به پول هست؟ می دانیم که مبادله (داد و ستد) بین افراد در هر جامعه امری ضروری است به دلیل اینکه، هر فرد نمی تواند ، همه نیازمندیهای خود را تولید کند، بنابراین هر فردی که در تولید کالایی مهارت و تخصص پیدا می کند و آن کالا را با کیفیت بهتر و هزینه ارزانتر تولید می کند و مازاد برمصرف خود از آن کالا را با دیگران مبادله می کند و از این طریق نیازمندیهای دیگر خود را تأمین می کند بنابراین مبادله باعث تخصص و مهارت (به دلیل تقسیم کار) و مهارت و تخصص نیز باعث بهبود کیفیت کالاها و پایین آمدن هزینه های تولید خواهد شد.

    هر چه مبادله در جامعه امکان پذیرتر و آسان تر باشد، تخصص بیشتر شده و در نتیجه رشد آن جامعه، سریعتر صورت می گیرد.مبادلات افراد جامعه در ابتدا به شکل پایاپای انجام می گرفت یعنی کشاورز، اگر به پارچه احتیاج داشت گندم اضافی خود را به کسی که پارچه اضافی داشت و به گندم احتیاج داشت، می داد و به ازاء آن پارچه دریافت می کرد.

    این نوع مبادله مشکلات زیادی داشت مانند نیاز متقابل، (یعنی اگر کشاورز، به پارچه احتیاج داشت می باشد کسی را پیدا کند که پارچه اضافی داشته باشد و به گندم کشاورز نیز احتیاج داشته باشد) تعداد مبادلات غیرضروری ، حمل و نقل کالاها، غیر قابل تقسیم بودن برخی کالاها، فسادپذیری برخی از کالاها و ... باعث شد که افراد به فکر اختراع پول[2]  بیفتد. پول تاکنون شکلهای متعددی داشته است که به بررسی آن می پردازیم:

تاریخچه تکامل پول

    توسعه اقتصادی کشورها همواره با تکامل نظام پولی آنها همراه بوده است. تغییر و تحولات اقتصادی در چند قرن گذشته «نظام پول فلزی» و در حال حاضر «نظام پول الکترونیکی» نه تنها تکامل نظام پولی و خدمات بانکی در بازارهای جهانی را به دنبال داشت بلکه جوامع بشری را با این واقعیت آشنا ساخت که اقتصاد بر محور اعتماد و همکاری استوار است. همچنین حفظ ارزش پول و تثبیت قدرت خرید خانوارها برای جذب و هدایت منابع مالی به سمت بخش های مختلف اقتصاد و انجام پروژه های سرمایه گذاری حائز اهمیت است.

پول تاکنون شکلهای مختلفی از ابتدای پیدایش خود، داشته است، که در قسمت زیر نشان داده شده است.

پول الکترونیکی                   پول تحریری (چک)         پول کاغذی(اسکناس)       پول فلزی               پول کالایی

پول کالایی

    اولین شکل پول، پول کالایی بود، یعنی هر کسی مازاد تولیدش را به کالایی که مورد قبول همه بود، تبدیل می کرد و سپس با این کالا، نیازهای خود را خریداری می نمود. کالایی که نقش پول را بازی می کرد می بایست مورد اعتماد همه باشد، یعنی همه مردم آن را به عنوان پول، قبول داشته باشند، به عنوان مثال، کالاهایی که در مناطق مختلف نقش پول را بازی می کردند، عبارت بودند از: نمک، صدف، ماهی خشک، تنباکو و تخم مرغ و ... پول کالایی هر چند در مقایسه با مبادلات پایاپای پیشرفت بزرگی بود ولی به دلیل اینکه پول کالایی، مشکلاتی مانند فسادپذیری ، عدم تقسیم پذیری به اجزاء کوچک، هزینه تولید بالا، مشکلات حمل و نقل، امکان تقلب در آن و ... را دارا بود[3]، بشر در فکر این بود که پولی اختراع کند و مشکلات فوق را نداشته باشد؛ بنابراین پول فلزی را ایجاد نمود.

پول فلزی

    پول فلزی در حقیقت کالایی است که کالای آن فلزات قیمتی مثل طلا و نقره بود. طلا و نقره به دلیل فسادناپذیری، قابلیت تقسیم به اجزاء کوچک تر ، کمیابی آن و ... در مقایسه با کالاهای دیگر پول کالایی مناسبتری بود.

پول کاغذی (اسکناس)

    پول کاغذی در مقایسه با پول فلزی ، به دلیل حجم و وزن کم آن، هزینه تولید کم آن، امکان تولید نامحدود آن و ... برتریهایی را دارا بود.

پول تحریری (چک)

    پول تحریری که پول اعتباری هم نام دارد، همان حساب جاری یا اعتباری اشخاص است که به وسیله چک به دیگران منتقل می شود. این نوع پول در مقایسه با اسکناس برتری هایی را دارد زیرا، در ورقه چک می توان از یک ریال تا یک میلیارد ریال و یا بیشتر هم نوست، امکان تقلب آن کمتر و هزینه تولید آن پایین تر می باشد.

    آخرین شکل پول که تاکنون بشر اختراع کرده است، پول الکترونیکی است. پول الکترونیکی یا همان کارتهای الکترونیکی وظایف پول را به بهترین نحو انجام می دهند، امکان تقلب درآنها کم است، سرعت انتقال پول سریع است، وزن، حجم و هزینه تولیدی کمی دارند و ...

انتقال و واگذاری نقش پول از کالا به فلزات مانند نقره و طلا را می توان قبل از هر چیز در قابل قبول و عامه پذیر بودن نقره و طلا در مبادلات بین اقوام و ملل مختلف توضیح داد. حفظ و نگهداری طلا و نقره به عنوان پول و تبدیل آن به کالاهای دیگر به مراتب آسانتر، سریع تر و نتیجتاً با هزینه کمتری از نظام تجاری پول کالا صورت می گرفت.[4]

در کل می توان کشورها را از نظر رژیم های پول فلزی به سه دسته تقسیم کرد:

· کشورهای دارای سیستم تک فلزی پایه نقره (: Silver standard:)

· کشورهای دارای سیستم پولی دو فلزی طلا و نقره (:Bimetallism)

 ·کشورهای دارای سیستم تک فلزی پایه طلا (:Gold standard)

 کشورهای دارای سیستم تک فلزی پایه نقره ( Silver standard:)

    قرن های شانزدهم تا نوزدهم میلادی سالهایی بودند  که در آن دولتهای بسیاری شکل گرفتند و دوران تکامل خود را از نظر سیاسی و اقتصادی پیمودند. اتحاد و پیوند سیاسی شهرستانها و استانها با یکدیگر که دارای فرهنگ و زبان مشترک بودند باعث شد تا کشورهای مستقل تشکیل گردند و مرزهای جغرافیایی به وجود آیند. از نظر اقتصادی روند تکامل در این کشورها نه تنها پیشرفت های ناشی از انقلاب کشاورزی و صنعتی را شامل می شد بلکه رشد و تحول نظام پول و بانکی را نیز دربرمی گرفت. بدین معنی که همگام با گسترش، بازارهای کالا و توسعه تجارت داخلی و خارجی زمینه برای افزایش سطح تولیدات، امکان نقل و انتقال سرمایه و همچنین هماهنگی جهانی نظام های پولی با یکدیگر فراهم آمد. اکثر کشورها تا اوایل قرن نوزدهم میلادی از نظان پول فلزی استاندارد نقره برخوردار بودند و سکه های نقره پول رایج محسوب می شدند. به تدریج با افزایش تولید نقره و نوسان قیمت نقره در بازارهای بین المللی، سکه های طلا در کنار سکه های نقره رواج پیدا کردند.

 کشورهای دارای سیستم پولی دو فلزی طلا و نقره ( :Bimetallism)

منظور از نظام پولی دو فلزی طلا و نقره رابطه ای است که بر اساس آن سکه های طلا و نقره به عنوان پول رایج جریان داشتند و به نسبت معینی قابل تبدیل به یکدیگر بودند. مثلاً ارزش یک سکه طلا برابر بود با 15 سکه نقره، مهمترین هدفی که کشورها در به کارگیری سیستم پولی دو فلزی طلا و نقره داشتند تثبیت قیمتها به خاظر حفظ ثبات اقتصادی و جلوگیری از کاهش مداوم ارزش نقره بود.

[1] - هزینه فرصت نگهداری پول همان نرخ بهره ای است که می توانست حداقل با بودن پول در حساب پس انداز حاصل گردد ولی با نگه داری پول به صورت نقد، از دست می رود.

[2] - گروهی، اختراع پول را یکی از بزرگترین اختراعات بشر دانسته اند، زیرا اختراع پول، باعث گسترش مبادله و روابط اجتماعی افراد شد و مبادله نیز به تقسیم کار و تقسیم کار نیز منجر به مهارت، تخصص و نوآوری شده است هر چه شکل پول کامل تر باشد، فواید ناشی از آن بیشتر ظاهر می شود.

[3] - پول مناسب، پولی است که حجم و وزن آن کم، حمل و نقل آن آسان، امکان تقلب در آن کم، فساد پذیر و هزینه تولید آن کم باشد همچنین قابلیت تقسیم پذیری به اجزاء کوچک تر را دارا باشد.

[4] - به گفته باستان شناسان یونان (گزنفون و هردون) لیدی ها اولین ملتی بودند که در قرن هفتم قبل از میلاد ( 2700 سال پیش) سکه زدند و از مسکوک طلا و نقره در نظام تجاری خود استنفاده کردند. در ایران باستان داریوش برای اولین بار دست به ضرب سکه های طلا و نقره نمود. سکه های طلا را دری و سکه های نقره را شکل می نامیدند (یک دری برابر بود با 5/13 شکل).