تاریخچه ایمنی و حفاظت شغلی بشر از زمانی که خود را شناخته ، در پی تلاش و فعالیت بوده و طبیعتاً در مسیر زمان تحولاتی را پشت سر گذاشته است.
اختراع ابزارهای مختلف و تطوّر و تکمیل این ابزار یکی از مهمترین عوامل تحول در چگونگی زندگی انسان است.
زمانی ابزار سنگی مورد استفاده قرار می گرفت و بعداً با پیرایش آهن و سایر فلزات، ابزار فلزی جایگزین آن شد و تا موقعی که آن ابزار جز با نیروی عضلانی انسان حرکت نمی کرد، ابزار دستی اساسی ترین عنصر تولید بوده است.
لیکن با ابداع کشاورزی و دامداری ، آغاز شهر نشینی و گسترش شهرها ، اختراع ماشین آلات و تجلی عصر ماشین ، انقلابی بس عظیم در گسترش فعالیت های انسانی پدیدار شد.
تا اواخر قرن هجدهم میلادی ماشین در امر تولید وارد نشده بود و کارگر مهمترین عامل به شمار می رفت و صنعتگران و صاحبان فنون مختلف با وسایل و ابزار تولید که متعلق به خودشان بود، در خانه ها، دکان ها یا کارگاه های کوچک خود به امر تولید مصنوعات و فروش آنها اشتغال داشته اند.
ابزار، ادوات و وسایل تولید بسیار ساده و ابتدایی بود و روش های قدیمی و ساده در امر تولید به کار می رفت و ناچار بازده کارگزان کم بود.
بنابراین محصولات تولید شده نمی توانست جوابگوی احتیاجات و نیازهای روز افزون مردم جوامع مختلف باشد.
در نتیجه انقلاب صنعتی و اختراع و تکامل ماشین های تولید جدید، محیط کار از خانه ها و کارگاه های کوچک به کارخانه ها کشانده شده و صنعت چهره جدیدی به خود گرفت.
بر تعداد کارگران کارخانه ها نیز روز به روز اضافه شد و کشاورزان روی به صنایع آورند.
در شرایط و روش های کار بهبود حاصل شد و شیوه های تولید انبوه به وجود آمد و در عین حال روش های تولید پیچیده شد و کارگران بر اثر کار با ماشین آلات و ابزار صنعتی ونیز مواد شیمیایی روز به روز در معرض خطرهای جدیدی قرار گرفتند.
در واقع صنایع کاربر به صنایع سرمایه بر تبدیل شدند.
افزایش حوادث در محیط های صنعتی ، دولت های ممالک مختلف را تحت فشار افکار عمومی و افراد دلسوز و مصلحین و خیراندیشان جامعه قرار داد، به نحوی که برای ایمنی و حفاظت فنی تدابیری اتخاذ گردید و اصولاً نهضتی به نام نهضت و جنبش پیشگیری از حوادث و حمایت از نیروی نیروی انسانی ایجاد شد و به سرعت و شدت توسعه یافت.
در مورد شرایط ، ساعات و کلاً روابط کار هم تلاش هایی صورت پذیرفت و حقوق کارگران محترم شناخته شد.
از سال 1839، در پرولس اولین تدابیر مربوط به ایجاد یک نظام بازرسی در کارخانه ها و استخدام افراد جوان، به موجب مقررات آئین نامه ای اتخاذ و تصویب شد.
در حدود سال 1840 کشورهای اروپائی، از جمله دانمارک و سویس، دارای قوانینی در خصوص کارخانه ها بودند.
مع ذلک نظام های واقعی موثر بازرسی کارخانه ها به وجود آمد و اصول استاندارد های مربوط به حفاظت و بهداشت به اجرا در آمد.
قوانین مشابهی هم در سال 1888 در ایالت اوهایو و در سال 1891 در میسوری و در سال 1896 در رود آیلیز تصویب شد.
اهمیت و پیچیدگی روز افزون صنعت در کشورهای غربی، که در آنها ادارات بازرسی کار موظف به اجرای قوانین مربوط به حفاظت بودند، این ضرورت را به وجود آورد که به کارمندان این ادارات عده ای کارشناس واجد خصوصیات لازم ، برای حل مسائل ناشی از حفاظت کار، افزوده شود براثر کمک متخصصین طب، برق، شیمی و سایر رشته ها ، بازرسان کار امروزه قادر هستند که نقش مشاورین فنی را بازی کنند و کار فرمایان و کارگران بتوانند به آنان مراجعه نمایند.
بدین ترتیب بازرسان کار می توانند بیشتر از موقعی که نقش کارمندان ساده مسوول اجرای مقررات قانون را ایفا می نمودند ، در بهبود وضع حفاظت در کارگاه ها کمک نمایند.
در کشورهای متحده آمریکا ، تعداد ایالت هایی که قوانینی در خصوص مسوولیت کار فرمایان ، در صورت بروز حوادث ناشی از کار، وضع می نمایند.
مرتباً افزایش می یابد و این مسوولیت به تدریج به عهده شرکت های بیمه واگذار می گردد.
این شرکت ها، بازرسانی به منظور نظارت بر اجرای تدابیر حفاظتی در کارگاه های بیمه شده استخدام می نمایند و بدین ترتیب فعالیت آنها در زمینه پیشگیری از حوادث گسترش می یابد.
سازمان بین المللی کار در حقیقت یکی از قدیم ترین موسسات بین المللی است که گرچه پس از اولین جنگ جهانی ایجاد شد، بعد از جنگ جهانی دوم نیز هم چنان پا بر جا باقی ماند و در سال 1946 به صورت یکی از سازمان های تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد در آمد.
برخی وظایف سازمان بین المللی کار در کنفرانس که در سال 1944 در فیلادلفیا تشکیل شد، به شرح زیر است: اشتغال تام و بالابردن سطح زندگی بهکار گماردن کارگران در مشاغلی که رضایت خاطره کاردانی و مهارت خویش را در انها ابزار و تا حد امکان به تامین رفاه و آسایش عمومی خدمت کنند.
حمایت کافی و کامل از زندگی و سلامت کارگران در کلیه مشاغل حمایت از کودکان و مادران حمایت از تامین غذا و مسکن مناسب و وسایل تفریحی و فرهنگی بهبود امور حفاظت و بهداشت در محیط کار ، جلوگیری از امراض و حوادث ناشی از کار و کنترل خطرهای محیط تعیین محتوای شغل ایمنی و حفاظت در مقابل آتش سوزی آتش سوزی یکی از خطرناک ترین پدیده هایی است که خسارت جانی و مالی زیادی بوجود می آورد .
در بررسی آمارها و علل آتش سوزی ها ی کشور های مختلف صنعتی چنین نتیجه گرفته شده است که قریب 75 الی 80 درصد آتش سوزی ها قابل پیش بینی و پیشگیری می باشند و چنانچه علاج واقعه قبل از وقوع گردد، قریب از خسارات سالیانه ناشی از حریق کاسته می شود که رقم بسیار قابل توجهی است و برای بقیه باید به موثرترین ادوات و تجهیزات آتش نشانی مجهز شد.
در اغلب اوقات هر حریقی با یک شعله یا جرقه کوچک آغاز می شود که اگر فوراً کشف شود ، حتی می توان با یک خاموش کننده دستی آن را مهار و خاموش کرد .
لازمه این کار، آشنایی با انواع خاموش کننده ها و همچنین طرز نگهداری و استفاده از آنهاست.
احتراق (ایجاد آتش): احتراق عبارت است از ترکیب سریع اکسژن با مواد سوختنی است و چون بیشتر موادی که انسان با آن سر و کار دارد دارای کربن است (یعنی ترکیبی از مقداری آب و انیدرید کربنیک ) چنانچه سرعت عمل و حرارت کم باشد ، ترکیب آن با فلزات به صورت زنگ زدگی در می آید.
احتراق وقتی بوجود می آید که جسم (مایع یا جامد)، بر اثر سوختن همان گاز است.
ادامه آتش سوزی بستگی به تامین حرارت دارد و در غیر این صورت آتش خاموش می شود.
بطور خلاصه ، برای آنکه عمل احتراق صورت گیرد باید اکسژن با ماده ترکیب شود و در این عمل حرارت نقش میانجی را ایفا می کند.
برای اینکه این ترکیب ادامه پیدا کند باید اکسژن (هوا) و حرارت مداوماً به محیط عملیات رسانده شود و به این ترتیب – حرارت و ماده موجب بروز آتش سوزی می باشد.
شرکت این سه عمل در فعل و انفعالات زنجیره ای تولید آتش که به صورت یک مثلث نشان داده می شود.
این مثلث در تمام نقاط جهان به نشانه سمبل آتش شناخته شده است.
نتیجه فعالیت های این سه عامل آتش سوزی، گرمای زیاد و دودهای تند و غلیظ ، و گازهای مسموم کننده است.
طبقه بندی آتش: با توجه به ماده سوختنی ، عمدتاً انواع آتش ها را به چهار نوع به شرح زیر تقسیم می کنند.
آن گاه با توجه به انواع چهارگانه حریق ها ، برای خاموش کردن آنها ، وسایل و مواد لازم را بکار می برند: نوع اول که به آن آتش های خشک گفته می شود، آتش هایی است که پس از آتش سوزی از خود خاکستر بر جای می گذارند.
مانند : چوب ، مقوا ، پارچه ، ذغال و امثالهم (نوع A).
نوع دوم آتش هایی که از خود خاکستر باقی نمی گذارند.
مانند آتش های حاصل از مایعات قابل اشتعال ، مثل : مواد نفتی ( بنزین ، نفت ، گازوئیل و مازوت و ....) الکل ، روغن های صنعتی، رنگ هات و غیره (نوع B).
آتش های وسایل ، آلات و ادوات برقی (نوع C).
نوع چهارم آتش هایی هستند که از سوختن فلزات قابل اشتغال ( مانند : منیزیم ، پتاسیم ، آلومینیم و غیره) بوجود می آیند(نوع D).
عوامل ایجاد کننده آتش: برای آنکه آتش به وجود آید همان طور که قبلاً توضیح داده شد، سه عامل ضروری است: مواد قابل اشتغال حرارت هوا (اکسیژن) از تشکیل این سه عامل ، مثلثی به نام مثلث آتش بوجود می آید.
بدون اکسیژن هیچ چیز نمی سوزد و بدون مواد سوختنی و بدون حرارت ، آتش بوجود نمی آید.
اگر یکی از این عامل ها موجود نباشد حریق ایجاد نمی شود.
برای پیش گیری از حریق باید کم و بیش یکی از عناصر را نابود ساخت.
در تمام آتش سوزی ها دو عامل اکسیژن و مواد قابل اشتغال یقیناً موجود است، پس باید بر سومین عامل یعنی حرارت ، دقیقاً نظارت کرد، تا زا یک درجه پا فراتر ننهد.
حرارت به سه طریق به نقاط دیگر سرایت می کند: روش مستقیم یا انتقال حرارت(هدایتی) – حرارت از طریق هوا از محلی به محل دیگر منتقل می شود، مانند حرارت بخاری، رادیاتور و سیستم حرارت مرکزی.
روش مستقیم یا انتقال حرارت (هدایتی) – حرارت از طریق اجسام غیر عایق (هادی حرارت) مانند میله آهنی، جریان و هدایت مستقیم پیدا می کند.
روش تشعشع حرارتی ( امواج حرارتی) – حرارت در عین داشتن شعله، دارای موج تشعشع است و مانند نور در هوا منتشر می شود و امواج حرارتی ، مستقیماً ا زنقطه ای به سایر نقاط منتقل می شوند، مانند ذره بین که امواج حرارتی خورشید را در یک نقطه متمرکز می کند.
طریقه خاموش کردن آتش همانطور که قبلاً گفته شد، برای آنکه آتش سوزی رخ دهد، سه عامل هوا، حرارت و ماده سوختنی در یک جا لازم است .
حال آگر به روشی بتوان فقط یک عامل از این عوامل را از محیط عملیات خارج نمود، ارتباط سه عامل قطع و آتش خاموش خواهد شد.
برای خاموش کردن آتش های طبقه بندی شده ، روش های زیر به کار برده می شود.
طبقه A: بهترین طریقه جهت اطفا حریق های طبقه A که از سوختن مواد قابل اشتغال خاکسترزا بوجود می آیند.
از بین بردن ضلع حرارت مثلث آتش و استفاده از روش سرد کردن می باشد، که اقتصادی ترین و سریعترین عامل ، استفاده از آب است.
آب تا خاموشی کامل آتش باید مداوماً جریان داشته باشد.
طبقه B: مناسب ترین و بهترین طریقه جهت اطفا حریق های طبقه B که بر اثر احتراق مایعات قابل اشتغال بوجود می آیند و هیچ گونه خاکستری ندارد، از بردن ضلع اکسیژن مثلث آتش، یعنی خفه کردن می باشد.
در این نوع آتش ها از کپسول های پودر گاز ئیدروکربوهای هالوژنه ، کف ها و سایر روش های خفه کردن، مانند استفاده از ماسه و شن و پتو و ....
می توان استفاده کرد.
طبقه C: بهترین طریقه جهت خاموش کردن آتش سوزی های برقی ، طریقه قطع اکسیژن مثلث آتش به وسیله خفه کردن می باشد.
در این طبقه از آتش سوزی ها اصولاً آب قابل استفاده نمی باشد و بهترین نوع کپسول های مورد استفاده ، کپسول گاز co2 و ئیدروکربورهای هالوژنه می باشد و از کف نمی توان استفاده کرد.
البته از وسایل دیگر خفه کردن ، مانند شن و ماسه یا پتوی خشک می توان استفاده کرد.
باید توجه نمود که قبل از هر گونه اقدام جهت خاموش کردن آتش، لازم است که جریان برق قطع شود.
طبقه D : جهت خاموش کردن آتش فلزات قابل اشتغال از کپسول های مخصوص که بستگی به نوع فلز دارد ، استفاده می گردد.
باید توجه داشت برای هر نوع آتش، از خاموش کننده خاص آن باید استفاده شود تا موثر باشد.
روش های پیشگیری از آتش سوزی: روش های پیشگیری از آتش سوزی بطور کلی عبارتند از: 1-7-1 وضعیت ساختمانی و تاسیساتی: حفاظت در مقابل آتش سوزی باید ابتدا از طریق ساختمان بنا تامین گردد.
مکان های صنعتی بایددر برابر آتش دارای مقاومت کافی باشند.
و مخاطرات مربوط به عملیاتی که در آنها انجام می گیرد، ملحوظ گردد.
ساختمان باید طوری باشد که بنا به آسانی آتش نگیرد و آتش به طریق افقی و عمودی از طریق دیوارها و کف قسمت ها و درها و محل کار گذاشتن آسانسورها و پلکان و وسایل تهویه و غیره در آن سرایت ننماید.
درهای خروجی یک ساختمان بسیار با اهمیت است و ضوابط کلی که در این خصوص باید رعایت نمود عبارتند از: هر بخش از ساختمان باید نزدیک به یک در خروجی مجزا باشد و هر اندازه خطر حریق بیشتر باشد ، فاصله واحدهای کار نیز تا این در باید کوتاهتر شود.
در هر طبقه باید اقلاً دو در (به اندازه کافی بزرگ) وجودداشته باشد و این درها در مقابل شعله و دود محفوظ بوده ، کاملاً از یکدیگر مجزا باشند.
پله های چوبی و مارپیچ و آسانسورها و نردبان ها به عنوان در خروجی تلقی نشوند.
محل درهای خروجی باید روشن و قابل تشخیص باشد.
درهای خروجی باید همیشه آزاد باشند.
درهای خروجی و پله های خارجی نباید به حیاط داخلی یا بن بست منتهی شوند.
1-7-2 نصب وسایل اعلام اطفا حریق، چراغ های قرمز چشمک زن و دیتکتورهای حساس به دود و آتش ، در ساختمان ، بر روی دیوارها و سقف ها 1-7-3 تهیه وسایل مناسب اطفا حریق با توجه به سرمایه های موجود در انبار، باید وسایل کافی اطفا حریق ، اعم از خاموش کننده های آبی ( شامل لوله آب، شیرآب، قرقره و شیلنگ آتش نشانی) ، سطل شن و انواع کپسول های خاموش کننده دستی با در نظر گرفتن چگونگی و نوع حریق( مانند کفی، سودا اسید، پودر گاز، گاز کربنیک – هیدروکربورهای هالوژ«ه) وجود داشته باشد.
1-7-4 اجرای نکات ایمنی رعایت نکات ایمنی بهترین راه پیشگیری از ایجاد آتش سوزی می باشد.
مواردی از قبیل: جدا کردن مواد آتش زا و مواد شیمیایی از سایر اقلام انبارها استفاده از تابلوهای اعلام خطر، علائم ، پوسترها، اعلانات و غیره استقرار صحیح کالاها در انبارها وجود افراد و تشکیلات مناسب برای امور اطفا حریق بسته بندی و حمل و نقل کالاهای شیمیایی خطرناک بر طبق اصول و ضوابط خاص.
کارشناسان امور حفاظت معتقدند که برای تاسیسات آتش نشانی و اطفا حریق در یک انبار لازم است به نسبت 2% ارزش متوسط موجودی یک انبار ، سرمایه گذاری شود.
البته تنها سرمایه گذاری اولیه برای تاسیسات اطفا حریق کافی نیست و برای اینکه نتیجه موثر و مطلوبی گرفته شود ، لازم است هماهنگ و همگام با آن به نکات مهم دیگری از قبیل آموزش، نوع استفاده ، محل مناسب برای نصب، تعمیرات و نگهداری صحیح این وسایل و تجهیزات نیز توجه شود.
سازمان حفاظت و ایمنی در مقابل حریق آنچه تاکنون بررسی شده اقدامات و وسایل کار مورد نیاز به منظور پیشگیری و مبارزه با آتش و آتش سوزی بود، ولی حفاظت در مقابل حریق باسد صنایع بصورت زیر سازماندهی شوند.
استقرار سیستم های اعلام خطر و وسایل اطفا حریق آموزش کارکنان برای مبارزه با آتش سوزی و تشکیل گروه های کمک رسانی بازرسی ز کارگاه ها از نظر مخاطرات ایجاد حریق و آزمایش ادواری وسایل اطفا حریق،آژیر ها و سایر اعلام کننده های خطر از نظر اطمینان بر کارایی ها.
انجام تمرین های لازم از نظر کیفیت و نحوه استفاده از وسایل اطفا و تخلیه به موقع و سریع ساختمان توسط کارکنان ارتباط با ایستگاه آتش نشانی محل و قرار دادن شماره تلفن های ایستگاه در دسترس همه افراد انفجار انفجار به مفهوم اشتعال یکباره است وحالتی است که انرژی های آزاد شده خیلی سریع و ناگهانی با سرعت و در حداقل زمان ممکن ، خارج شود.
اصولاً هر ماده شیمیایی که بر اثر یک محرک خارجی(ضربه – حرارت – الکتریسیته و غیره) تغییر شکل ناگهانی دهد و از حالت جامد یا مایع بصورت گاز تبدیل شود، آن را ماده منفجره می نامند.
انفجار ممکن است بر اثر موادی از قبیل منفجره تجارتی یا بر اثر تراکم بخارها و گازها( استیلن ، n بوتیلن ، اکسید کربن ، اتر، هیدروژن سولفوره و متانول) یا گرد و غبارها در هوا ( غبارهای آلی مانند آرد، قند، نشاسته ، و چوب پنبه و گردهای فلزی مانند گرد آلومینیم و منیزیم) بوجود آید.
برای جلوگیری از انفجار و اشتعال گازها، بخارها و گردهای قابل انفجار که از ترکیب آنها با اکسیژن هوا یا سایر گازها انفجار ایجاد می شود، در بدو امر لازم است حتی الامکان از بوجود آمدن و تراکم و تمرکز چنین گازها ، بخارها و گرد ها و ترکیب آنها با یکدیگر در محیط های کار جلوگیری شود.
لکن در مواردی که این کار امکان پذیر نباشد، باید از میزان تراکم این گازها ، بخارها و گردها کاسته شده ، در حدی پایین تر از درجه انفجار نگه داشته شود.
این کار با استقرار یک سیستم تهویه عمومی ( دستگاه مکنده) انجام پذیر است.
گروه های اطفا حریق در هر شیفت کاری باید از افراد آموزش دیده ، گروه یا گروه هایی آماده اطفا حریق باشند.
برای این امر چند تیم به شرح زیر لازم است: 1-10-1 تیم یا گروه تامین وظیفه تیم تامین کنترل محل حادثه می باشد.
تیم یا گروه تامین از تجمع بی مورد کارگران و مداخله آنان جلوگیری به عمل می آورد .
تیم تامین معمولاً از تعداد مشخصی کارگر انتظامات و آموزش دیده تشکیل یافته است.
این تیم می تواند با بازوبندهای انتظامات وارد عملیات شود.
این تیم باید در اولین فرصت وقوع آتش را به نزدیکترین مرکز آتش نشانی شهر برای ارسال کمک اطلاع دهد.
1-10-2 تیم یا گروه بهداری تیم بهداری از تعدادی پزشکیار و کارگزانی که دوره کمک های اولیه را دیده اند تشکیل می شود و با وسایل و امکانات پزشکی مانند آمبولانس ، برانکارد و داروهای کمکی، کمک به مجروحین و مصدومین و مسمومین حادثه را به عهده دارد و در صورت نیاز، آنها را به بیمارستان اعزام می کند.
این تیم باید با بازوبند سفید و با علامت کمک وارد عمل شود.
1-10-3 تیم یا گروه تخلیه تیم تخلیه برای انجام کارهای مربوط به تخلیه اماکن، جلوگیری از توسعه آتش، قطع برق، تخریب در صورت لزوم، دور کردن مواد آتش زا و ....
وارد عمل می شود.
این تیم به وسایل و لوازم مورد نیاز و با بازوبند زرد عمل می کند.
1-10-4 تیم یا گروه آتش نشانی این تیم از افراد آموزش دیده ای که کاملاً با چگونگی و طرز کار وسایل و کپسول های آتش نشانی آشنایی کامل دارند، تشکیل می شود و با تجهیزات لازم حفاظتی و با استفاده از وسایل آتش خاموش کن وارد عمل می شود.
این تیم با بازوبند قرمز عمل می کند.
هر تیم یک سر گروه دارد که عملیات تیم را کنترل و هماهنگ می کند و هر اکیپ نیز یک سرپرست دارد که مسئولیت ایجاد هماهنگی مورد نیاز بین تیم ها به عهده اوست.
هر اکیپ باید تمرین های مستقل داشته باشد و زمان اجرای کار و جمع شدن افراد تیم ها و کلیه موارد مورد لزوم آن قدر باید تمرین شود تا به حالت ایده آل برسد.
اطلاعات ایمنی مواد مصرفی در واحد آزمایشگاه استیک اسد (MS DS) اسید استیک استالدهید سدیم هیدروکسید تولوئن دی متیل کتون استات سرب استات سدیم سلیکاژول آشنایی با سازمان های جهانی استاندارد: سازمان جهانی استاندارد که یه اختصار (ISO) ایزو تعزیف شده در سال 1946 کار خود را آغاز کرده است.
International Organization for Standardization دبیر خانه و پایگاه مرکزی آن در کشور سوئیس و در شهر ژنو واقع شده است این سازمان بین المللی دولتی نیست و بدون اینکه بخشی از سازمان ملل و یا جزئی از سازمان جهانی تجارت (WTO) باشد داراسی اعتبار قوی بین المللی است.
در حال حاضر این سازمان دارای 130 عضو از کشورهای مختلف است و معمولاً نمایندگان حکومت ها از طریق موسسات استاندارد ملی خویش در این سازمان عضویت پیدا می کنند.
معمولاً عضویت کشورها در این سازمان از طریق عامل رسمی آن کشور انجام می گیرد، لیکن چنانچه بعد از کشوری عضو معرفی شده از سازمان دولتی انتخاب شده باشد باز هم نماینده رسمی کشور محسوب می گردد.
هزینه های مالی را کشورهای حمایت کننده ( اروپا ، امریکا ، استرالیا، و کانادا) تامین می کنند همچنین بخشی از آن از طریق دریافت حق عضویت ها تامین می شوند.
تاکنون متجاوز از 9000 استاندارد منتشر نموده است که معروف ترین آنها استاندارد های سری 9000 و سری 14000 را می توان نام برد.
اعتبار استانداردهای صادر شده به حمایت کشورهای مختلف ارتباط دارد و می توان سازمان جهانی تجارت را فراتر از حامی به عنوان محرکه و گسترش دهنده آن نام برد.
استانداردهای ایزو از طریق تهیه پیش نویس در کمیته های فنی و تصویب در میان اعضا صادر می گردند.
1-13 استاندارد های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای بر اساس استانداردهای سیستم مدیریت کیفیت : (ISO 9000) 1-13-1 اهمیت اولیه ایجاد سیستم های مدیریت ایمنی: نخستین هدف ایجاد سیستم های مدیریت ایمنی به شرح زیر می باشد: ایجاد یک سیستم ترکیبی در ارتباط با سایر سیستم های مدیریتی ایجاد سیستم اندازه گیری و بهبود ایمنی و بهداشت ارزیابی و عملکرد و گسترده سطح بهداشت تعیین درجه انطباق با استاندارد ایجاد سیستم تضمین ایمنی و بهداشت 1-13-2 مقدمه استاندارد این بخش از اتاندارد به تشریح یک سیستم مدیریت ایمنی ، بهداشت ایده آل می پردازد که به عنوان مبنای ممیزی در زمینه فوق مورد استفاده قرار می گیرد.
انطباق با این استاندارد در قبال سایر الزامات قانونی نه تنها تعهد مدیریت سازمان را در خصوص ایمنی و بهداشت کاهش نمی دهد بلکه موجبات افزایش آن را نیز فذاهم می آورد.
1-13-3 دامنه کاربرد استاندارد با عنایت به اینکه این استاندارد بیشتر برای سازمان هایی مناسب است که برای تاثیر گذاری در جامعه یا از نیروی انسانی استفاده می کند و یا با بکارگیری یک سری تجهیزات و ابزارها به فعالیت های فیزیکی می پردازند .
بنابراین الزامات آن مبنایی برای ممیزی و صدور گواهی نامه های ISA و OHSAS 1800 , AS 4801 , BS 8800 , SCC 2000 می باشد.
1-14 آشنایی با استانداردهای سری ISO 14000: هنوز از آغاز شتابزده توسعه صنعتی کشورهای مترقی و پیشرو بیشتر از چند دهه نگذشته بود که زنگ خطری جدی متولیان توسعه را به خود آورد.
بشر مترقی با دستی برای رفاه حال خود و آیندگان امکانات زندگی خود را دگرگون می کرد و با همان دست به تعبیری دیگر با زهری کشنده ، سلامت و حیات خود ، و نسل آینده را تهیه می نمود.
به همین دلیل یک باره مسئله حفاظت از محیط زیست اوج گرفت و تعداد زیادی استاندارد های زیست محیطی به صورت ملی و منطقه ای به وجود آمدند.
اجرای این استانداردهای متفاوت ، با مشکلاتی روبرو گردید و تحقیق آرمان حفاظت از محیط زیست را در پرده تردید کشید .
افزایش حساسیت و شدت نگرانی موجب گردیده که در ژوئن سال 1992 در کنفرانس ملل متحد که در شهر ریو در کشور برزیل تشکیل شده بود ، موضوع اهمیت حفاظت محیط زیست، نیاز به وجود استاندارد بین المللی سیستم های مدیریت زیستی محیطی و مفهوم توسعه پایدار مطرح گردد.
گروه مشاوره استراتژیک زیست محیطی (SAGE) به وسیله سازمان جهانی استاندارد (ISO) به منظور تحقیق در مورد امکان تهیه یک استاندارد بین المللی جامع انتخاب گردید و سپس کار خود را آغاز نمود.
در پایان سال 1992 SAGE نتایج تحقیقات خود را به هیئت مدیره فنی ایزو اعلام و بر اساس نظر مثبت آن ،کمیته فنی شماره 207 (TC 207) در ژانویه 1993 توسط ایزو تشکیل شد تا پیش نویس استاندارد بین المللی مورد نظر را برای تصویب تهیه نماید.
دربهار سال 1996 استانداردهای ISO 14004 , ISO 14001 به وسیله رای گیری مورد تصویب اعضا کمیته فنی و متعاقب آن در تابستان 1996 به تصویب نهایی کلیه اعضاء سازمان بین المللی استاندارد ( ISO ) رسید .
استاندارد های سری ISO 14000 شامل سیستم ها و ابزارهایی برای مدیریت ، ممیزی ، نشانه گذاری و ارزیابی عملکرد زیست محیطی سازمان و محصولات هستند .
از میان این سری استانداردها فقط در استاندارد ISO 14001 که سیستم مدیریت زیستی محیطی (EMS ) و ISO 14094 که استاندارد نشانه گذاری زیست محیطی ( EL ) هستند نیاز به ارزیابی توسط شخص ثالث دارند .
استانداردهای سری ISO 14000 را از نظر موضوع به دو گروه می توان تقسیم کرد .
گروه اوّل شامل آن دسته از استاندارد های زیست محیطی می باشد که هدف آن ها ارزیابی سازمان است و گروه دوّم در برگیرنده آن دسته از استانداردهای زیست محیطی است که هدف آن ها ارزیابی محصول است .
فصل دوم پتروشیمی اراک 2-1 پتروشیمی اراک در یک نگاه: 2-2 هدف: ایجاد یک مجتمع پتروشیمی جهت تولید مواد پایه ای و میانی با استفاده از خوراک اصلی نفت و تبدیل آنها به فرآورده های نهایی پلیمری و شیمیایی.
2-3 سهامداران: شرکت ملی صنایع پتروشیمی شرکت سرمایه گذاری بانک ملی ایران شرکت مدیریت سرمایه گذاری بانک ملی ایران سازمان تامین اجتماعی شرکت سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کشوری شرکت سرمایه گذاری تدبیر شرکت سرمایه گذاری پتروشیمی و سایر سهامداران سرمایه نقدی : 600 میلیارد ریال 2-4 تولیدات در ظرفیت کامل تولیدات مجتمع بالغ بر 1138020 تن مواد پایه ای ، میانی و نهایی می باشد که نیاز بخش وسیعی از صنایع داخلی را تامین و مازاد فرآورده ها به خارج صادر می شوند.
2-5 تاریخچه و انگیزه احداث مجتمع پتروشیمی اراک یکی از طرح های زیر بنایی و مهم می باشد که در راستای سیاست های کلی توسعه صنایع پتروشیمی و با اهداف تامین نیاز داخلی کشور و صادرات ایجاد و به بهره برداری رسیده است.
این طرح در سال 1363 به تصویب رسید و پس از طی مراحل و نصب و ساختمان در سال 1372 فاز اول مجتمع در مدار تولید قرار گرفت.
از سال 79 ، همزمان با تکمیل واحدها ، طرح های توسعه ای مجتمع نیز با هدف افزایش ظرفیت مجتمع آغاز گردیده است.
از سال 1378 با تصویب هیئت مدیره و پس از بررسی های دقیق عملکرد مجتمع، شرکت در بازار بورس پذیرفته شد و واگذاری سهام آن آغاز گردید.
2-6 اهمیت تولیدات مجتمع از مشخصه های استثنایی مجتمع پتروشیمی اراک استفاده از داشن های فنی ، تکنولوژی و فرآیندهای پیشرفته می باشد.
تولیدات مجتمع بسیار تنوع و عمدتاً گریدهای مختلف را شامل می شوند.
از لحاظ انتخاب خطوط تولید کمتر مجتمعی را می توان یافت که مانند مجتمع پتروشیمی اراک ترکیبی از تولیدات پلیمری و شیمیایی ارزشمند و حتی شاخه خاصی از تولیدات نظیر سموم علف کش ها را یک جا داشته باشد.
مجتمع پتروشیمی اراک از لحاظ تنوع، ارزش فرآورده ها و نقش حساس آن در تامین نیاز صنایع مهم کشور کم نظیر می باشد.
2-7 خوراک مجتمع خوراک اصلی مجتمع نفتای سبک و سنگین است که از پالایشگاه های اصفهان و اراک ازطریق خط لوله تامین می شود.
خوراک دیگر مجتمع گاز طبیعی است که از خطوط لوله برداری مجاور مجتمع اخذ می گردد.
ضمناً حدود 6000 تن آمونیاک و حدود 350 میلیون متر مکعب در سال مصرف گاز طبیعی مجتمع می باشد که از خط سوم سراسری تامین می گردد.
2-8 نیروی انسانی کل نیروی انسانی شامل در مجتمع بالغ بر 1769 نفر می باشد که حدود 1213 نفر فنی و 556 نفر ستادی می باشد.
بر اساس سیاست کلی دولت جمهوری اسلامی ایران بخشی از کارها به بخشی از کارها به بخش خصوصی واگذار گردیده که در این راستا چندین شرکت با بیش از 1000 نفر نیرو در بخش های خدماتی – تعمیراتی و غیره فعالیت دارند.
2-9 مصارف تولیدات مجتمع مصارف تولیدات مجتمع بسیار متنوع و دارای طیف گسترده است.
در بخش تولیدات شیمیایی کلیه فرآورده ها شامل اکسید اتیلن / اتیلن گلیکها – اسید استیک / وینیل استات – و واتیل هگزانل – بوتانل ها – اتانل آمین ها و اتوکسیل ها به اضافه سموم علف کش ها کاملاً در کشور منحصر به فرد می باشند.
و نیاز صنایع مهمی در کشور را تامین نموده و مازاد آنها به خارج صادر می شود.
در بخش پلیمری نیز فرآورده های ارزشمند و استراتژیک انتخاب شده اند که به عنوان نمونه می توان گریدهای مخصوص تولید سرنگ یک بار مصرف – یک سرم – بدنه باطری- گونی آرد الیاف ئ هم چنین مواد اولیه ساخت شبکه های بزرگ به روش دورانی ونیز گرید مخصوص تولید لوله های آب فاضلاب و گاز و لاستیک پی بی آر را نام برد.
اولویت مصرف فرآورده های مجتمع برای تامین نیاز صنایع داخل کشور است.
د راین ارتباط تولیدات مجتمع سهمبه سزایی در تامین نیاز صنایع پایین دستی دارد به نحوی که نیاز بالغ بر 5000 واحد پایین دستی را تامین می نماید.
2-10 موقعیت جغرافیایی مجتمع پتروشیمی اراک در جوار پالایشگاه اراک ئر کیلومتر 22 جاده اراک – بروجرد و در زمینی به وسعت 523 هکتار قرار دارد.
2-11 حفظ محیط زیست در طراحی مجتمع بالاترین استانداردها و معیارها جهت حفظ محیط زیست منظور شده است.
به نحوی که تقریباً هیچ نوع مواد مضر به طبیعت تخلیه نمی شود.
نمونه بارز اقدامات انجام شده جهت جلوگیری از آلودگی محیط زیست ، وجود واحد بسیار مجهز تصفیه سپابها و دفع مواد زائد در مجتمع است.
در این واحد با به کار گیری تکنولوژی پیشرفته کلیه آب های آلوده به مواد شیمیایی و روغنی و سپاب های بهداشتی و غیره تصفیه می گردد.
این واحد قادر است ماهیانه بالغ بر 250000 متر مکعب آب را تصفیه نموده و به عنوان آب جبرانی به سیستم آب خنک کننده مجتمع تزریق نماید.
ضمناً کلیه مواد دوریز جامد و مایع نیز در کوره زباله سوز سوزانده شده و دفع می شوند.
ایجاد فضای سبز به اندازه کافی از اقدامات دیگر مجتمع در جهت حفظ محیط زیست می باشد.
2-12 اسکان و امکانات رفاهی شرکت پتروشیمی اراک به منظور تامین مسکن موردنیاز کارکنان ، به موازات احداث مجتمع طرح عظیم خانه سازی را در شهر مهاجران و در شهر اراک اجرا نموده است.
پروژه خانه سازی شهر مهاجران شامل 1521 واحد ویلایی و 984 واحد آپارتمانی است که در زمینی به مساحت 150 هکتار در مجاورت مجتمع اجرا گردید و هم اکنون مورد استفاده کارکنان و خانواده آنها می باشد.
کلیه امکانات رفاهی و فرهنگی ظیر مهمان سرا ، بازار، مدرسه ، مسجد ، دبیرستان ، درمانگاه ، تاسیسات تفریحی ،ورزشی و سایر تاسیسات شهری در این شهر تاسیس شده است که نمونه بارز عمران و آبادی ناشی از اجرای طرح های زیر بنایی در منطقه است.
ضمناً دو مجتمع آپارتمانی کلاً شامل 224 واحد به اضافه چند واحد ویلایی در شهر اراک متعلق به شرکت است که همگی مورد استفاده کارکنان مجتمع می باشد.
2-13 واحد های مجتمع