آموزش از راه دور ( e-learning ) چیست ؟
برای اینکه در بازار کار امروزی موفق باشیم ، باید بروز باشیم – به اصطلاح معروف up-to-date باشیم – و باید تلاشمان در جهت افزایش روز افزون دانش کاری و فن آوری های نوین باشد.
هرچه مهارت هایمان بیشتر باشد ( به ویژه مهارت های مربوط به فنآوری اطلاعات یا همان IT ) همانقدر موفقتر خواهیم بود.
لذا آموزش مستمر بسیار مهم است.
از طرفی به نظر میرسد با گرفتاریهای امروزی ، همه ما مشغولتر از این حرفها باشیم که بخواهیم زمان مناسبی را برای آموزش اختصاص دهیم و طبیعتاً وقتی هم دنبال آموزش میرویم ، میخواهیم کاملاً مطمئن شویم که دوره های انتخابی ما واقعاً کاربردی و بدرد بخور هستند.
این همان راهی است که comtronet در آن یار و یاور شما خواهد بود.
منظور از E-Learning یا آموزش الکترونیکی، بطور کلی بهره گیری از سیستم های الکترونیکی، مثل کامپیوتر، اینترنت، CD های Multimedia و نظایر این هاست با هدف کاستن از رفت و آمدها و صرفه جویی در وقت و هزینه و ضمنا یادگیری بهتر و آسانتر.
البته سیستم هایی که E-learning به حساب میآیند و امکان یادگیری از راه دور را فراهم می کنند متنوع هستند.
ولی در وهله اول آنچه که مهم است آگاهی علاقمندان از نوع این سیستم ها وانتخاب صحیح و نحوه استفاده درست از آنها است.
این سیستم ها بعضا میتوانند جایگزین کلاس های حضوری هم باشند.
درعین حال برای افراد سخت کوش و علاقمند میتواند مکمل کتاب و کلاس باشد.
اما مقدمه ای بر آموزش الکترونیکی با گسترده شدن فناوری اطلاعات و نفوذ وسایل ارتباط از راه دور به عمق جامعه ، ابزار ها و روش های آموزش نیز دچار تحول شدند.
تحول این ابزار ها و روش ها در جهتی است که هر فرد در هر زمان و هر مکان بتواند با امکانات خودش و در بازه زمانی که خودش مشخص می کند مشغول یادگیری شود.
در سال های نه چندان دور آموزش از راه دور مطرح شد.
این نوع آموزش ویژگی های خودش رو داره و دارای مزایا و معایبی است.
ابتدا آموزش به صورت مکاتبه ای بود و تنها راه ارتباط استفاده از نامه بود.
با پیشرفت تکنولوژی و از همه مهمتر ارزان تر شدن هزینه استفاده از تکنولوژی، استفاده از ابزار های جدید تر برای انتقال دانش مطرح شد.
با به وجود آمدن و گسترش اینترنت این پدیده جدی تر دنبال شد و ابزار ها و روش ها و استاندارد هایی برای آموزش الکترونیک مطرح شد و هر روز اصلاحات جدیدتری در این زمینه انجام می شود.در واقع می شه گفت آموزش الکترونیکی استفاده از ابزار های انتقال اطلاعات به صورت الکترونیکی (مثل اینترنت) برای انتقال اطلاعات و دانش است.
در نوشته های بعدی بیشتر در این مورد می نویسم.
امروز اول راجع به دو کلمه training و learning صحبت می کنم.
Training به معنی آموزش دادن است و learning به معنی یاد گرفتن است.
دررویکرد سنتی از روش آموزش دادن استفاده می شه که چون همراه با زور و اجباره باعث افت تحصیلی دانش آموز می شه و حتی ممکنه مشکلاتی در خارج از محیط آموزشی برای دانش آموز پیش بیاد.
اما در رویکرد جدید از روش آموزش گرفتن استفاده می شه.
چون توی این روش فرد خودش می خواد یاد بگیره بنابراین زور و اجباری هم در کار نیست و در نتیجه مشکلات قبلی به وجود نمی یاد.
تفاوت آموزش سنتی و مدرن در اینجا سه تفاوت بررسی شده فرآیند آموزش رویکرد سنتی: یک روش و محتوی آموزشی برای همه رویکرد مدرن: روش و محتوی آموزشی سفارشی شده برای هر آموزش زمان آموزش رویکرد سنتی : یک بازه زمانی برای همه رویکرد مدرن : بازه زمانی که توسط آموزش گیرنده تعیین می شود محل آموزشی رویکرد سنتی : یک مکان خاص برای همه رویکرد مدرن : هر مکانی که آموزش گیرنده بتواند به مطالب آموزشی دسترسی پیدا کند اما چند دلیل برای استفاده از آموزش الکترونیکی معرفی تکنولوژی های جدید به دانش آموزان و آموزش چگونگی دست یابی به تکنولوژی ای جدید.
تشویق دانش آموزان برای بدست آوردن اطلاعات از طریق تکنولوژی های جدید.
حضور در اطاق های بحث و گفتگو برای تبادل نظر در مورد مطالب که منجر به تولید دانش می شود .
برقرای ارتباط با مدیر قسمت آموزشی در هر زمان.
کسانی که به علت داشتن کار یا معلولیت و عوامل دیگر قادر به حضور در کلاس درس فزیکی نمی باشند می توانند به راحتی و بدون مشکل از این روش استفاده کنند.
برای افرادی که امکان خروج از کشورشان را برای ادامه تحصیل ندارند.
دستیابی به جدید ترین اطلاعات روز دنیا در رشته مورد نظر.
آموزش از راه دور: آموزش آسان،همیشه ،همه جا وبرای همه آموزش از راه دور چیست؟
در نتیجه تغییر شرایط فناوری و تغییر شرایط بازار، سیستم های آموزشی کشورها با افزایش فرصت آموزشی روبروهستند ، بدون اینکه بودجه های آموزش افزایش چندانی یابد.
بعضی از موسسات آموزشی با توسعه برنامه های آموزشی از راه دور نسبت به این موضوع واکنش نشان داده اند ابتدایی ترین سطح آموزشی از راه دور زمانی اتفاق می افتد که معلم و شاگرد به طور فیزیکی از طریق استفاده از ابزار صوتی- تصویری و داده های دیگر از یکدیگر جدا هستند و در واقع ارتباط رو در رو وجود ندارد تا شکاف آموزشی رفع شود.
این نوع از برنامه ها می تواند شانس دوبارهای را به بزرگسالان بدهد تا به تحصیل ادامه دهند و محدودیت زمانی، فاصله یا ناتوانی جسمی نتواند مانع از پیشرفت تحصیلی و علمی آنان شود.
همچنین کارکنان می توانند بدون آنکه از محل کار خود خارج شوند آموزشهای لازم را طی کنند آیا آموزش از راه دور موثر است؟
بسیاری از دست اندرکاران آموزش می پرسند که آیا فراگیران از راه دور همانند آموزش سنتی رو در رو می توانند مفاد آموزشی را فراگیرند.
پژوهشهای مربوط به مقایسه آموزش از راه دور و آموزش سنتی نشان می دهد که یاددهی و یادگیری در آموزشهای از راه دور از تاثیری همانند آموزش سنتی برخوردار است.
به ویژه هنگامی که روشها و فناوریهای استفاده شده در آن متناسب با فعالیتهای آموزشی باشد.
در این نوع آموزش تبادل آزاد و افکار بین فراگیران و مدرسان وجود دارد و بازخوردهای لازم اعمال می شود آموزش از راه دور چگونه ارائه می شود؟
محدوده وسیعی از گزینه های فناوری برای فعالان در امر آموزش از راه دور در دسترس است که می توان این موارد را در چهار مقوله اصلی زیر دسته بندی کرد صدا: ابزار صوتی آموزشی شامل فناوریهای ارتباطی همچون تلفن، کنفرانس شنیداری و رادیوهای امواج کوتاه است.
ابزار قبلی شنیداری شامل نوار رادیو بود که ارتباط فقط به صورت یکطرفه بود تصویر: ابزار آموزشی تصویری شامل روشهای تصویری همچون اسلاید، تصاویر متحرک(فیلم و نوار ویدئویی) و تصاویر متحرک همزمان (است که با کنفرانس شنیداری ترکیب شده است( تصویر یکطرفه یا دو طرفه با صدای دو طرفه داده ها و اطلاعات: رایانه ها به صورت الکترونیکی اطلاعات را ارسال و دریافت می کنند.
از این رو واژه داده برای تشریح این ابزار وسیع آموزشی مورد استفاده قرار می گیرد نرم افزارهای رایانه ای مربوط به آموزش از راه دور بسیار گوناگون است و شامل موارد زیر است آموزش به کمک رایانه: از رایانه به عنوان ابزاری برای ارائه دروس استفاده می شود.
آموزش با مدیریت رایانه: از رایانه برای سازماندهی آموزش و پیگیری امور مربوط به پیشرفت فراگیران استفاده می شود.
ضروری نیست که حتما از رایانه برای آموزش استفاده شود.
آموزش از طریق رایانه: ابزار رایانه ای که باعث تسهیل در ارائه آموزش می شوند که از جمله آنها می توان به پست الکترونیک، فاکس ، کنفرانس همزمان رایانه ای و شبکه جهانی اینترنت اشاره کرد.
چاپ: یک عنصر اساسی در برنامه های آموزشی از راه دور است و زمینه ای برای تمامی نظامهای آموزشی محسوب می شود.
الگوهای چاپی مختلفی در دسترس است که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد: کتاب، راهنمای مطالعاتی، کتابهای مربوط به کار و مطالعه موردی کدام فناوری بهترین است؟
کدام فناوری بهترین است؟
اگر چه، فناوری نقش کلیدی در ارائه آموزش از راه دور ایفا می کند، دست اندرکاران آموزش باید بر پیامدهای آموزش متمرکز شوند نه ارائه فناوری آن کلید آموزش از راه دور موثر تمرکز بر نیازهای فراگیران، الزامات مربوط به محتوا و محدودیتهای مدرسان است و پیش از گزینش یک نظام ارائه باید بدانها توجه کرد.
به طور ویژه این رویکرد نظام مند در اثر ترکیب رسانه ها که هر کدام هدف خاصی را دنبال می کنند نتیجه بخش است.
به عنوان مثال یک کار چاپی قوی می تواند بسیاری از متون آموزشی پایه را در غالب دوره ها و خواندنیها و رئوس برنامه ها و جدول زمانی روزانه ارائه دهد.
تعامل کنفرانس دیداری یا شنیداری می تواند ارتباط رو در رو(ارتباط گفتگویی) همزمان را ارائه دهد.
این روش بسیار عالی و کم هزینه برای فراگیران و کارشناسان حاضر در برنامه آموزشی است.
کنفرانس رایانه ای یا پست الکترونیک را می توان برای ارسال پیغام، ارائه بازخورد و دیگر ارتباطات هدفدار با یک یا چند نفر از شرکت کنندگان در برنامه آموزشی استفاده کرد.
همچنین از آن می توان برای افزایش تعامل بین فراگیران استفاده کرد.
از نوارهای تصویری از پیش ضبط شده می توان برای ارائه سخنرانی و ارائه متون تصویری استفاده کرد.
از فاکس می توان برای توزیع مطالب، ارائه آگهی ها و اعلانات و دریافت نظرات فراگیران و دریافت به موقع بازخوردها استفاده کرد.
با استفاده از این رویکرد یکپارچه، وظیفه دست اندرکاران آموزشی گزینش دقیق از میان گزینه های مربوط به فناوری است.
هدف، ایجاد ترکیبی از رسانه های آموزشی، رفع نیازهای فراگیران از طریق روش آموزشی موثر و ایجاد صرفه اقتصادی است آموزش از راه دور موثر بدون استثناء می توان گفت که برنامه های آموزشی از راه دور موثر با طرح ریزی دقیق و درک درست الزامات دوره ها و نیازهای فراگیران است.
فناوری مناسب فقط زمانی قابل گزینش است که تمامی جزئیات موارد مربوط بدرستی درک شود.
برای داشتن برنامه های آموزشی از راه دور موثر و توسعه آنها هیچ گونه رمز و رازی وجود ندارد.
این موضوع خودبخود اتفاق نمی افتد.
این امر از طریق فعالیت پوشش زیاد و تلاشهای حساب شده بسیاری از سازمانها و افراد اتفاق می افتد.
در واقع برنامه های آموزشی از راه دور موفق متکی بر تلاش ثابت قدم و یکپارچه فراگیران و موسسات آموزشی، حامیان آموزشی، کارکنان پشتیبانی و روسا است ایفا کنندگان نقشهای کلیدی در آموزش از راه دور در اینجا به طور خلاصه به نقش این موارد در تشکیلات آموزش از راه دور و چالشهایی که آنها با آن روبرو می شوند اشاره می کنیم فراگیران: برآوردن نیازهای آموزشی فراگیران یک اصل بنیادی در برنامه های آموزشی از راه دور موثر است و از طریق تمامی تلاشهای مربوط به این کار مورد قضاوت قرار می گیرد.
بدون توجه به متون آموزشی، اولین نقش فراگیر یادگیری است.
این یک فعالیت حمایتی است که تحت بهترین مقدمه چینی ، ایجاد انگیزه، طرح ریزی و تحلیل و بکارگیری متون آموزشی قابل ارائه صورت می گیرد هنگامی که آموزش به صورت از راه دور ارائه می شود چالشهای دیگری ایجاد می شود؛ زیرا فراگیرانی که نسبت به دیگران در مورد زمینه ها و علایق تا حدودی متفاوتند دارای فرصت کمتری برای برقراری ارتباط با مدرسان خارج از کلاس هستند موسسه آموزشی: موفقیت هر فعالیت آموزشی از راه دور بر عهده موسسه آموزشی است.
در یک کلاس درس سنتی مسئولیت مدرس شامل ایجاد ارتباط بین محتوای درسی و توسعه درک نیازهای فراگیران است در این زمینه چالشهای ویژه ای در آموزش از راه دور وجود دارد.
به عنوان مثال: - مدرس باید درکی از ویژگیها و نیازهای فراگیران از راه دور و همچنین تجاربی در زمینه آموزشهای رو در رو داشته باشد.
- انطباق بالایی در سبک یاددهی از طریق توجه به نیازها و انتظارات افراد مختلف ایجاد کند.
- درکی کاربردی از بکارگیری فناوری و استفاده مطلوب از آنها داشته باشد.
- به طور موثر به عنوان یک تسهیل کننده حرفهای و همچنین ارائه کننده محتوا ایفای نقش کند.
مفاهیم پایه آموزش الکترونیک E-learning.
Virtual learning.
Computer based training .
Distance learning .
computer assisted instruction .
online learning اگر در کنفرانسی در مورد تکنولوژی های جدید آموزشی شرکت کنید، ممکن است همه یا تعدادی ازا این واژه ها را بشنوید.
ممکن است معنی همه یا بعضی را ندانید.
حتی اگر معنی همه آنها را هم بدانید، ممکن است از خود بپرسید که این ها چه تفاوتی با هم دارند؟.
معنی هریک چیست و کدام مفید تر است؟.
این نکات را خود سخنران هم ممکن است نداند.
در واقع اینها مفاهیمی هستند که همراه با این علم از زبان انگلیسی وارد زبان ما شده اند .
در زبان انگلیسی هریک مفهوم جداگانه ای دارند ( گرچه تا حدودی معانی مشترک دارند ) ولی در زبان فارسی ممکن است هریک را بجای دیگری بکار ببریم.
یا در یک مقاله ، برای رساندن یک مفهوم ، از همه آنها استفاده کنیم.
در این یادداشت قصد داریم مفهوم تعدادی از این عبارات را بررسی کنیم.
در ابتدا بهتر است معانی واژه های Learning , Training , Education, Instruction و Teaching را بررسی کنیم.
واژه Learning در فرهنگ باطنی به معنای یادگیری و فراگیری آمده است.
طبعا در این مفهوم، محصل ( فراگیر) نقش عمده را دارد.
حال آن که واژه Teaching تعلیم و آموزش معنا می دهد و ظاهرا فاعل آن معلم و مدرس است.Training بیشتر به معنای فن آموزی ، آموزش مهارت و تمرین دادن است.Education یعنی تعلیم و تربیت و معنای عام تری نسبت به بقیه دارد و فاعل آن نیز عام تر است.
معنی Instruction تا حدودی شبیه Teaching است و معنای تعلیم دادن دارد.
تعدادی واژه دیگر هم در این زمینه هست که ذکر نمی کنم.
موضوع اینجاست که هنگام ترجمه به فارسی ، ما تفکیک چندانی بین این معانی قائل نمی شویم و این باعث در هم پیچیدگی مفاهیم خواهد شد.
بهتر است به واژه ها بپردازیم.
E-learning (electronic learning)i آموزش الکترونیک (فراگیری الکترونیک).
هر آموزشی که کامپیوتر نقشی در آن داشته باشد.
می تواند گفت عام ترین مفهوم در این زمینه است و بقیه مفاهیم را نیز در بر می گیرد.
Virtual learning = آموزش مجازی.
مفهوم مجازی در اینجا مخالف حقیقی نیست.
می توان گفت که این مفهوم نیز تقریبا کلی است و همه آموزش هائی را که کامپیوتر در آنها دخیل است شامل می شود.
C.B.T (Computer based training)i = آموزش مبتنی بر کامپیوتر.
آموزشی که در آن کامپیوتر نقش رسانه آموزشی را دارد.
C.A.I (computer assisted instruction)i = آموزش به کمک کامپیوتر.
در این مفهوم ، معلم برای تکمیل و موثر سازی آموزش خود، از کامپیوتر کمک می گیرد.
Distance leaning = آموزش از راه دور.
این مفهوم فقط منحصر به کامپیوتر نیست و آموزش از طریق رادیو، تلویزیون و مکاتبه را نیز در بر دارد.
Online learning = آموزش از طریق اینترنت ، هر نوع آموزشی که اینترنت و شبکه در آن دخالت داشته باشند.
اکنون اگر ما یک نرم افزار چند رسانه ای برای آموزش فتوشاپ بسازیم ، آن را در کدام دسته قرار دهیم؟
ایا دسته بندی آن مهم تر است یا موثر بودن آن؟..
چگونگی بهرهگیری از آموزش الکترونیک آموزش از طریق الکترونیک از طریق وسایل الکترونیک متعددی که میتوانند اطلاعات را منتقل سازند قابل اجراست.
آموزش از طریق الکترونیک آموزشی جامع است و برای همه در هر مکان، هرزمان و با هر سرعتی ممکن است.
توانایی قابلیت تبدیل وسایل آموزشی به یکدیگر، امکان بهرهگیری از این روش را برای آموزشگیرندگان آسانتر میکند.
اینک در دورانی هستیم که دانش بزرگترین حربه سیاسی و اقتصادی است و این یکی از وجوه ضرورت استفاده ازE-LEARNING است.
آموزش از راه دور موضوع خیلی جدیدی نیست.
اما این روش نیز همانند بسیاری از روشهایی که در چنددهه اخیر مورد استفاده قرار گرفتهاند، بهسرعت کاربردهای گوناگون و گستردهای یافته است.
این گستردگی و تنوع کاربرد سبب میشود که آگاهی از چگونگی بهرهگیری و نقاط مثبت و منفی این روشها مورد توجه بسیاری از مدیران قرار گیرد.
خانه مدیران سازمان مدیریت صنعتی نیز باتوجه به این نیاز موضوع نشست اخیر خود را به این موضوع اختصاص داد و سخنران این نشست دکتر سعید گنجعلیزاده به بخشی از ویژگی و کاربردهای این روش وE-LEARNING اشاره کرد.
وی که استاد دانشکده کامپیوتر و اقتصاد دانشگاه کاتولیک آمریکاست، در ابتدای بحث بهعنوانE-LEARNING اشاره کرد و گفت که اکثر مواقع استفاده از این کلمه با استفاده ازWEB وINTERNET برای آموزش همراه و یکسان فرض میشود.
در حالی که اینطور نیست اگرچه در عملE-LEARNING خیلی مترادف است.
اما بهطور کلی استفاده از هرگونه وسیله الکترونیکی برای توزیع اطلاعات جزء طبقهبندی E-LEARNING قرار میگیرد.
دکتر گنجعلیزاده به تعریف آموزش الکترونیکE-LEARNING اشاره کرد و گفت: این نوع آموزش عبارت است از ارائه مطالب درسی یا هر نوع اطلاعات توسط وسایل الکترونیکی که این وسایل میتوانند صوتی،VIDEO یاWEB BASE یا هر وسیله دیگری باشند.
هرگاه اطلاعات از یک نقطهای به نقطهای دیگر و یا از آموزشدهنده به آموزش گیرنده از طریق الکترونیکی ردوبدل شد به آن آموزش الکترونیک اطلاق میشود.
از جمله مواردی که در این دستهبندی قرار میگیرند،INTERNET ،EXTRANET, INTERANET ارتباط راه دور بااستفاده از ماهواره،VIDEO,AUDIO,TAPE ، تلویزیون TV))، لوح فشرده(CD) وCD RAM هستند.
و همچنین گفت: کهINTERNET بزرگترینNET WORK است که در جهان شناخته شده وجود دارد واشتراک در اطلاعات شامل تمام دنیا است، وقتی این شبکه جهانی را کوچک میکنیم باهمان زیربنا در یک سازمان جای دهیم بهINTERANET است.
وقتی دامنه آن از یک سازمان به سازمانهای اطراف مرتبط میشود به آنEXTRANET میگوئیم ولی به هرحال از نظر زیربنایی یکی هستند.
زمانی در یک سازمان اطلاعاتی بوجود میآید که سازمانهای مرتبط نمیتوانند همزمان این اطلاعات را دریافت کنند در این زمان استفاده ازINTERANET و EXTRANET میتواند این ارتباطات را برقرار کند.
و این دو روش از جمله روشهای بسیار رایج برای نقل و انتقالات اطلاعات در دنیا است.
بهطور خلاصهE-LEARNING یا آموزش از طریق الکترونیک عبارت است از: آموزشی که جامع است و شمول دارد برای همه در هر مکان و در هر زمان وبا هر سرعتی یعنی اینکه آموزشدهنده مطالب آموزشی را بهوسیلهINTERANET در اختیار آموزشدهنده قرار دهد و آموزشگیرنده در هر کجای دنیا که باشد میتواند از آن استفاده کنند.
و با هر روش (هر وسیله الکترونیکی) که در عصر حاضر قابلیت ایجاد تماس را دارند میتوان این اطلاعات منتقل شود و در این روش آموزش زمان و مکان از فرایند آموزش حذف میشود و این دوعامل بسیار مهمی هستند که در مسائل آموزش ایجاد اشکال میکنند.
همچنین توانایی قابلیت تبدیل این وسایل آموزشی به یکدیگر امکان استفاده از این وسایل را برای آموزش گیرندگان آسانتر میسازد.
همچنین دکتر گنجعلیزاده در ادامه به امکان آموزش به کسانی که توانایی جسمی لازم را ندارند اشاره کرد و افزود آنان میتوانند از این روش بدون نیاز به حضور در کلاس استفاده کنند.
وی آنگاه به جدول شماره یک اشاره کرد که براساس آن اگر آموزش از طریق الکترونیک بهطور موثر اجرا شود شامل تمام مواردی است که در سمت چپ جدول است و اگر بهطور موثر اجرا نشود شامل تمام مواردی است که در سمت راست آمده است.
ضرورتE-LEARNING دکتر گنجعلیزاده اظهار داشت که در عصر امروز دانش بزرگترین حربه سیاسی و اقتصادی است و مرز مشترکی ندارد و ضرورت ایجاب میکند، دانشی که در مبادلات اقتصادی وجود دارد باید بزرگ و گسترده و همهگیر باشد.
عامل دیگر که موجب ضرورت بهرهگیری ازE-LEARNING آموزش از طریق الکترونیک است و آن را پررنگتر مینماید این است که الان در مرحلهای هستیم که نیروی متخصص و کارآمد در هر رشتهای بهعنوان عضو موثر سیستم اقتصادی آن کشور بهحساب میآید و هرچه نیروهای متخصص در هرزمینهای بیشتر باشد باعث میشود که رشد اقتصادی در آن زمینه افزایش یابد.
عامل دیگر را میتوان تغییر الگو و نحوهای که آموزش انجام میشود دانست.
دکتر گنجعلیزاده به یک محیطCOMPUTETIVE و رقابتی اشاره کرد و گفت تاکید برروی نیروی مجرب و کارآمد بسیار زیاد شده است و موفقیت تجاری یک شرکت بستگی به میزان کارایی و توانمندی کارکنان آن شرکت دارد.
چرا که در یک محیط رقابتی پرسنل نقش مهمی را ایفا مینمایند و در عصر حاضر که امر تجارت و بازرگانی جهانی شده است بهرهگیری از آموزش الکترونیک باعث افزایش توانمندی کارکنان میشود.
و نیاز به استفاده از این ابزار بیشتر افزایش یافته است.
بنابراین چهار محور عمده برای درک ضرورت بهرهگیری از این روش عبارتند از: 1 - برداشتن مرزهای تجاری 2 - رقابت بسیار شدید در سطح بینالمللی 3 - امکان بهکارگیری بازنشستگان بهکار مجدد 4 - رشد اینترنت و وب که در تمام دنیا امکان بهرهگیری از آن بسیار گسترده شده است.
برخی از نکات مثبت و فواید آموزش از طریق الکترونیک نیز عبارتند از: 1 - مطالب آموزشی سریعتر و بااطمینان بیشتری توزیع میشود.
2 - دسترسی سریع به مطالب درسی و آموزشی که در دنیا وجود دارد که استفاده از این وسایل بهمراتب از سرعت انتقال بیشتری برخوردار است مثل ارسال نامههای الکترونیکی(EMAIL) .
3 - استفاده بسیار زیاد در هزینهها و کاهش مخارج.
4 - آسایش برای آموزشگیرنده و آموزشدهنده.
5 - توزیع دستورالعملهای کاری بهصورت ارزانتر و با دردسر کمتر.
6 - امکان، بهینهسازی و بهروزکردن مطالب بهمراتب سریعتر است.
7 - نگهداری موثر مطالب آموزشی.
8 - امکان همکاری بین آموزشدهندگان و آموزشگیرندگان؛ بهاین ترتیب که آموزشدهندگان میتوانند با هم همکاری داشته باشند در گسترش مطالب درسی و آموزشگیرندگان میتوانند در یادگیری مطالب درسی باهم همکاری داشته باشند.
9 - امکان فراگیری مطالب بهتنهایی بااستفاده از وسایل آموزشیای که شخص بهتنهایی بتواند انجام دهد.
بهگفته سخنران این روش برای مدیران و صاحبان بنگاههای اقتصادی نیز سودمند است و برخی از مهمترین فواید آن عبارتند از: 1 - در این روش آموزش بهصورت قطعه قطعه یا ماژوکار صورت میگیرد بنابراین وابستگی فردی از آموزش بیرون میآید در نتیجه آموزش سریعتر و راحتتر انجام میشود.
2 - ساختار آموزش بسیار قابل کنترل میشود.
3 - میزان ثمربخشی آموزش بهصورت ملموستر میتواند ارزیابی شود.
4 - مدیریت اطلاعات بهصورت سادهتری انجام میشود.
5 - ذخیرهسازی اطلاعات راحتتر انجام میشود.
کاستیهای این روش سخنران پیرامون کاستیهای روشE-LEARNING نیز توضیحاتی داد.
وی در اینباره گفت: 1 - مشکل BROWSER (نرمافزاری که امکان دسترسیWEB در زمان اتصال به اینترنت را بهوجود میآورد) که گاهی کافی نیستند که وب به نمایش دربیاید.
2 - کمبود سرعت انتقال اطلاعات و صوت و گرافیک که امکان دارد آموزش از این ناحیه دچار اشکال شود.
3 - نیاز به تامین کافی زیربنای مورد نیاز از جمله نیروی کارآمد برای سیستمهای الکترونیکی دارد.
سخنران سپس به انتظاراتی که از این روش میتوان داشت بهخصوص در مواقعی که از تکنولوژی میتوان استفاده کرد پرداخت و افزود این روش نیز در حد خود مناسب و مطلوب است اما یکی از موارد قابل ذکر این است که آموزش از طریق الکترونیک بههیچوجه نمیتواند جای هیچ استادی را بگیرد، زیرا آموزش از راه ارتباط نزدیک بسیار مهم است و همیشه از این دو با هم توصیه میشود.
همچنین بحث این است که چگونه از تکنولوژی استفاده کنیم و نه اینکه آیا از تکنولوژی استفاده کنیم یا نه.
الان مقطعی است که استفاده از تکنولوژی در آموزش حتماً باید صورت گیرد و تکنولوژی نباید بهعنوان یک راهحل بلکه بهعنوان یک حمایتکننده و پشتیبان بهشمار آید.
نکته بعدی نیز آن است که از آرمانگرایی باید جلوگیری شود و تدابیر و سیاستهایی باید توسط مدیران در این زمینه اتخاذ شود که جلوی این موضوع را بگیرد تا ناخواسته نتایج ناخوشایندی بهبار نیاید.
دکتر گنجعلیزاده پیرامون تدابیر و خطمشیهای مربوط به این روش آموزش اظهار داشت.
طبق آمار بزرگترین استفاده از اینترنت وWEB بعد از تجارت الکترونیک مربوط به آموزش از راه دور است و تدابیر و خطمشیهایی که توسط مدیران در این زمینه اتخاذ شود عبارتند از: - ایجاد تغییرات اساسی در سیستم یعنی تصمیمگیریها و تدابیر سیاستهایی که تعیین میشود باید همه جنبه درازمدت داشته باشد به اینمعنی که هیچکدام از این سیاستها در کوتاهمدت نتیجه دلپذیری نخواهد داشت و شاید حتی ناامیدکننده هم باشد.
تعیین استانداردهای آموزش از طریق الکترونیک همانطور که در هر زمینهای استاندارد وجود دارد در زمینهE-LEARNING هم استانداردهایی وجود دارد و تعیین آنها و نیز بهروز کردن آنها امری ضروری است.
سخنران اظهار داشت: بههرحال بهرهگیری از روش آموزش الکترونیکی پدیده نوظهوری است و باید راجع به آن در بستر زمان تفکر و تامل کرد، درواقع اینگونه میاندیشید که چگونه میتوان از آن بهره گرفت که موثر واقع شود، برای رشد و توسعه آن هم باید باتوجه به امکانات فکر کرد.
تعامل و نقش آن در آموزش الکترونیک شما چه نوع آموزشی را می پسندید؟
دوست دارید بنشینید و به حرفهای استاد گوش بدهید؟
یا دوست دارید در آموزش مشارکت کنید و مطالبی را که یاد گرفته اید تمرین کنید؟
در آموزش الکترونیک ، واژه تعامل یا Interaction به معنای مشارکت کارآموز در امر فراگیری است.
بسیاری بر این عقیده هستند که اگر در هنگام آموزش، از فراگیر بخواهیم که عمل خاصی را انجام دهد، یا آنچه گفته شد را تمرین کند، تاثیر آموزش بسیار بیشتر خواهد بود.
زیرا هم حواس وی هشیار خواهد شد و هم متوجه می شود که مطلب را درست یاد گرفته است یا نه.
فرض کنید که دارید فیلم آموزش نرم افزار آوت لوک را نگاه می کنید.
در حین کار، فیلم متوقف می شود و از شما خواسته می شود که روی دکمه خاصی کلیک کنید.
اگر کارتان را درست انجام دهید، بازخورد مثبت می گیرید و اگر اشتباه کنید، به شما تذکر داده خواهد شد.
در آموزش الکترونیک ، این نوعی تعامل است.
در اینجا از شما خواسته شده روی دکمه ای کلیک کنید تا معلوم شود که درس را فرا گرفته اید یا نه.
ممکن است از شما خواسته شود متن خاصی را در کادری تایپ کنید.
یا یک شیئ را با ماوس جا به جا کنید.
همچنین ممکن است در پایان درس از شما یک آزمون گرفته شود.
همه اینها انواعی از تعامل هستند.
البته تجربه نشان داده که کاربرد تعامل در همه جا لزوما نتیجه مثبتی ندارد.
تعامل در آموزش الکترونیک انواع مختلف و سطوح مختلفی دارد که در یادداشت های آینده به آنها خواهیم پرداخت.
ما یک نمونه از دروس تعاملی را برای شما آماده کرده ایم که در صورت استقبال شما، این نوع دروس را گسترش خواهیم داد.
حتما تا کنون درس اول آوت لوک را دیده اید.
اگر ندیده اید ابتدا آن را مشاهده کنید.
درس جدید در واقع تمرین درس اول است.
پس از دیدن درس اول، می توانید همه آنچه را که یادگرفته اید در یک محیط شبیه سازی شده تمرین کنید.
بعد از اینکه با مفاهیم مقدماتی آموزش الکترونیک آشنا شدید بهتر است دامنه یادگیری آن را نیز بدانید.
یا به عبارت بهتر، آموزش الکترونیک در چه محیط هایی و با چه ابزاهایی ارائه می شود.
آموزش الکترونیک دامنه گسترده ای دارد و بسته به نوع استفاده و امکانات به چند دسته تقسیم می شود.
1.
آموزش بر پایه وب: در این روش آموزش از طریق اینترنت خواهد بود.
در اکثر موارد آزمون ها و ارائه مدرک هم از طریق الکترونکی و وب است.
کلاس های درس ، یادداشت های درس، جزوه ها، اتاق بحث، پست الکترونیکی و غیره جزء ویژگی های این روش هستند و همگی برروی وب ذخیره می شوند.
البته به علت انعطاف پذیری فوق العاده آموزش الکترونیک می توانید نحوه آموزش را به طریق دلخواه، مناسب با فعالیت خودتان، شرایط موجود و امکانات طراحی و پیاده سازی کنید؛ از این رو بعضی از ویژگی های گفته شده می توانند در سیستم شما وجود نداشته باشند یا ویژگی های دیگری جایگزین آن ها باشند.
2.
آموزش مبتنی بر کامپیوتر: در این روش احتیاجی به اتصال به اینترنت و حتی به شبکه نیز نیست.
مگر در موارد خاص.
در این روش اطلاعات بروی یک واسط الکترونیکی ذخیره می شود و کاربر با استفاده از یک کامپیوتر یا ابزار خواننده آن واسط الکترونیکی می تواند از آن استفاده کند.
یک مثال متعارف آن استفاده ازCD آموزشی است که در کشور خودمان بسیار از آن استفاده می شود 3.
آموزش از طریق وسایل و ابزار دیجیتال همراه: آموزشی است که از طریق و سایل و ابزارهای دیجیتالی همراه از جمله PDA و Tablet PC و ...
ارائه می شود.
4.
آموزش از طریق تلفن همراه: آموزشی است که کاملا جدید است و تقریبا می تواند در گروه بالا قرار گیرد اما به علت افزایش تعداد افراد دارنده تلفن همراه و تمرکز بروی این روش که به mlearning شهرت یافته دسته ای جدا برای آن در نظر گرفته می شود.
به خوبی می توان این روش را پیاده سازی کرد.
ولی لازمه آن ایجاد زیر ساخت های مخابراتی است.
خیلی از مردم مخصوصا در جوامع شهری وقت زیادی از خود را در انتظار وسایل نقلیه، ترافیک و غیره از دست می دهند.
تا همین چند سال پیش افراد برای استفاده از این وقت، کتاب هایی همراه خود جابه جا می کردند که مشکات خودش را داشت مثلا در را ه های ناهموار آسیب زیادی به چشم وارد می شد و ...
.
با ارائه ذخیره ساز های دیجیتالی صدا، مطالعه به سمت آموزش از طریق صدا حرکت کرد؛ ولی همچنان آموزش از طریق چشم بالاترین کارایی را دارد.
بنابراین استفاده از ابزارهای دیجیتالی تصویری بهتر از همه است زیرا : 4.1 می توان به جای نوشته از تصاویر ثابت و متحرک و یا فیلم استفاده کرد 4.2 می توان اندازه نوشته ها را بسته به موقعیت و کاملا دلخواه بزرگ و کوچک کرد.
4.3 می توان از خوانندگان متن یا صدای ضبط شده همراه متن و حتی موسیقی در کنار آموزش استفاده کرد.
4.4 در صورت خستگی از مطالعه می توان از وسایل تفریحی داخل این وسایل استفاده کرد.
نقش معلم در آموزش مبتنی بر کامپیوتر در مدارس و آموزشگاه ها ، معلم یکی از مهم ترین فاکتورهای موفقیت محسوب می شود.
تا جائی که بسیاری از آموزشگاه ها حاضرند مبالغ کلانی بپردازند تا نام یک معلم معروف را در فهرست مدرسانشان داشته باشند، و البته ساختار معلم مدار آموزش سنتی نیز همین را می طلبد.
در سیستم آموزشی که بار اصلی آموزش تقریبا بر عهده یک مولفه است ، طبیعی است که هر تغیری در آن مولفه، تغیر در کل کیفیت آموزش را به همراه دارد.
باور عمومی این است که با روی آوردن به ابزارهای جدید آموزشی و مشخصا آموزش مبتنی بر کامپیوتر( نرم افزار های آموزشی ، آموزش آنلاین ، .
) ، نقش مدرس کمرنگ خواهد شد.
البته این باوری است کاملا منطقی و پذیرفتنی.
اما میزان این کمرنگ شدن مهم است.
برخی ( عموما تولید کنندگان آموزش های مبتنی بر کامپیوتر ) می پندارند در تولید یک نرم افزار آموزشی احتیاجی به معلم نیست و مثلا به کمک یک کتاب یا با دانسته های خودشان می توانند یک نرم افزار آموزشی موفق تولید کنند.
گروهی نیز بر این باورند که با ورود کامپیوتر و تکنولوژی آموزشی، معلمان کم کم باید از صحنه کنار بروند.
نتیجه این می شود که هزاران نرم افزار آموزشی به بازار می آید که از میان آنها به تعداد انگشتان هم نمی توان نرم افزار مفید یافت.
اکثر این نرم افزار ها محصول یک تیم جوان است که عموما مقداری برنامه نویسی بلدند و با چند رسانه ای هم آشنائی دارند.
کامپیوتر و تکنولوژی زمانی در آموزش مفید است که بعنوان یک ابزار در دست معلمی کار کشته به کار گرفته شود.
این که ما می توانیم در آموزش های کامپیوتری فیلم نمایش دهیم، صدا پخش کنیم و از تعامل استفاده کنیم، دلیل نمی شود که بتوانیم آموزش موفقی هم تولید کنیم.
برای آموزش دادن هر مبحث، حتی احاطه به آن مبحث نیز کافی نیست.
چه بسا متخصصینی که یک نرم افزار را به طور کامل می شناسند و بهترین استفاده را از آن می کنند ، ولی اگر بخواهند کاربرد آن را به کسی آموزش دهند، هیچ موفقیتی به دست نمی آورند.
آموزش ( محتوای آن هرچه باشد ) جدای از احاطه به مبحث ، احتیاج به چیزی دارد که ما آن را( شم معلمی ) می نامیم.
شم معلمی یا شم تدریس است که باعث می شود یک معلم بداند در کجای درس تاکید کند، کی بلند صحبت کند، چه زمانی سکوت کند و خلاصه به چه شکل عمل کند تا به اهداف آموزش برسد.
همانطور که در تدریس به روش سنتی، شم معلمی باعث موفقیت می شود، در آموزش های نوین نیز تاثیر بسیاری دارد.
با این تفاوت که در اینجا معلم باید چندین مهارت دیگر نیز داشته باشد.
علاوه بر احاصه به مبحث تدریس، معلم باید با کامپیوتر و امکاناتی که در اختیار دارد، آشنائی کامل داشته باشد.
در اختیار داشتن فیلم و انیمیشن آموزشی، ایجاد تعامل با کاربر، امکان تنظیم تدریس با نیاز های کاربر، توان محاسباتی بالای کامپیوتر و امکان ارائه بازخورد آنی و همه آنچه ما بعنوان برتری های تدریس مبتنی بر کامپیوتربیان می کنیم ، همه اینها امکاناتی هستند که اگر مدرس با آنها آشنا نباشد، نمی تواند آموزش موفقی داشته باشد.
همین مسئله یکی از نقطه ضعف های مهم اکثر نرم افزارهای آموزشی است.
اکثر معلمین زبده، با کامپیوتر آشنائی چندانی ندارند و نمی دانند کامپیوتر چه امکاناتی برای تدریس در اختیارشان قرار می دهد.
کسانی هم که با کامپیوتر آشنائی دارند، معمولا مدرس خوبی نیستند.
افرادی که هر دو مهارت را داشته باشند، کیمیا هستند.
ولی به هر حال این باعث نمی شود که در تولید آموزش ،نقش آنها را به کس دیگری بدهیم.
شاید بهترین کاری که دستگاه آموزشی و مسئولین این امر( دفتر تکنولوژی آموزشی ، سازمان پژوهش وزارت آموزش و پرورش یا ....
) می توانند انجام دهند، آموزش معلمان و مسلح کردن آنها به ابزارهای جدید است.
در ادامه می توانند از این معلمان آموزش دیده برای تولید یا حد اقل نظارت بر نرم افزار های تولید شده کمک بگیرند.